Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter

Jean-Paul Sartre

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Saltar ata a navegación Saltar á procura

Jean-Paul Sartre
Nobel prize medal.svg
Jean Paul Sartre 1965.jpg
Nome completoJean-Paul Charles Aymard Sartre
Nacemento21 de xuño de 1905
 París
Falecemento15 de abril de 1980
 14.º arrondissement de Paris
CausaEdema
SoterradoCemiterio de Montparnasse
NacionalidadeFrancia
Relixiónateísmo
Alma máterLiceu Henrique IV, Escola Normal Superior de Paris, Cours Hattemer, Lycée Louis-le-Grand e Universidade de París
Ocupacióndramaturgo, epistemologista, novelista, guionista, biógrafo, crítico literario, ensaísta, membro da resistência, escritor político, existencialista, ontologista, escritor, filósofo, ativista pela paz, xornalista de opinión, Intelectual, autor, sociólogo e meteorólogo
PaiJean-Baptiste Sartre
CónxuxeSimone de Beauvoir
XénerosNovela, teatro ensaio (político e filosófico), conto
PremiosPremio Nobel de Literatura, Eugène Dabit populist novel award, Lexión de Honra e Fellow of the American Academy of Arts and Sciences
Jean-Paul Sartre signature.svg
[ editar datos en Wikidata ]

Jean-Paul Sartre, nado en París o 21 de xuño de 1905 e finado na mesma cidade o 15 de abril de 1980, foi un escritor e filósofo francés. Foi galardoado co Premio Nobel de Literatura en 1964, mais rexeitouno.[1] Parella sentimental de Simone de Beauvoir.

Traxectoria[editar | editar a fonte]

Sartre fica orfo de pai aos dous anos e críase en París, dentro dun medio burgués e intelectual. Fai os seus estudos secundarios na mesma cidade, no institutoo Henri IV, onde coñece a Paul Nizan. De 1922 a 1924, vai a clase preparatoria no liceo Louis-o-Grande. Accede á escola Normal Superior[2] da Sorbona en 1924. Atopa con Simone de Beauvoir que chegará a ser a súa compañeira e colaboradora.

Pasa un ano no Instituto francés de Berlín, completa a súa iniciación á fenomenoloxía de Husserl. De 1936 a 1939, ensina en Le Havre, Laon e París. Mobilizado en Nancy, fano prisioneiro, e logo será liberado en 1942. Sartre é visto por algúns coma resistente, mentres que o filósofo Vladimir Jankelevitch lle reprocha polo contrario a súa «falla de compromiso político» durante a ocupación alemá. Chega a profesor, populariza o existencialismo francés, que el contribúe a definir (O existencialismo é un humanismo 1946). Adquire notoriedade e acada un vasto publico grazas ás súas novelas (A náusea 1938, O muro 1939) e obras de teatro (As moscas 1943) que permiten difundir as súas ideas.

En 1945, crea a revista Temps Modernes.[3] Despois de ter seguido a liña do partido comunista, cúlpao no 1956 da represión da sublevación húngara e da intervención soviética en Checoslovaquia no 1968. Durante a guerra de Alxeria, toma partido pola F.L.N..

Simbolizando o intelectual comprometido, multiplica as tomas de postura políticas. Concédenlle en 1964 o Premio Nobel de Literatura, mais el rexéitao.

Morre o 15 de abril de 1980 no hospital Brousses (París) aos 74 anos de idade tras unha longa enfermidade que xa o apartara da dirección do xornal Libération uns anos antes. Foi soterrado, no cemiterio de Montparnasse en París xunto con Simone de Beauvoir, o 20 de abril e aos seus funerais asistiron unhas 50.000 persoas.

Filosofía[editar | editar a fonte]

  • Continxencia do ser : o mundo está "absorto", sen razón. Existe simplemente, sen "fundamento". As cousas e os homes existen de feito, e non de dereito. (Ver A Náusea.)
  • O home é definido pola consciencia (o per-se que se opón ao en-si). O home está polo tanto fundamentalmente aberto ao mundo, "incompleto", "volto cara a", existente (proxectado fóra de si)

A consciencia é o que non coincide xamais con si-mesmo, o que é potencia de neantización grazas á imaxinación (ela pode pensar o que non é). A consciencia fai polo tanto o proxecto posible.

  • O home é absolutamente libre : non é nada mais que o que el fai da súa vida, é un proxecto. A existencia precede á esencia (contra Hegel : non ten esencia predeterminada, a esencia é libremente elixida polo existente).
  • O home está condenado a ser libre : non se comprometer, é tamén unha forma de compromiso: é responsable diso.

Ademais, Deus non existe, polo tanto o home é a única fonte de valor e de moralidade ; el está condenado a inventar a súa propia moral.

  • O concepto freudiano de inconsciente, substituído pola noción de "maldade foi" : o inconsciente non sabería absorber o absoluta liberdade do home.

Sartre e a literatura[editar | editar a fonte]

Durante as décadas de 1940 e 1950 as ideas de Sartre acadaron gran popularidade e o existencialismo foi unha visión filosófica moi estendida nesa xeración en Europa e Estados Unidos. En 1948 a Igrexa católica incluíu tódalas obras de Sartre no Índice de libros prohibidos.

No ano 1964 obtivo o Premio Nobel de literatura pola súa obra, premio que o autor rechazou a causa da súa significancia burguesa.

Sartre e o cinema[editar | editar a fonte]

Interesado no cinema coma un medio para expresar as súas ideas realizou no ano 1947 a súa primeira colaboración nun guión, no filme Jeux sont faits, dirixido por Jean Delannoy. Participou en varias adaptacións das súas obras e en 1957 foi nomeado aos Premio Oscar de Hollywood pola súa historia orixinal para a película Les Orgueilleux, dirixida por Yves Allégret en 1953.[4]

Obras[editar | editar a fonte]

  • 1936 : L'imagination (A imaxinación), ensaio filosófico.
  • 1937 : La trancendance de l'égo (A transcendencia do ego), Ensaio filosófico.
  • 1938 : La Nausée (A náusea), novela.
  • 1939 : Le Mur (O paredón), contos. Publicado en galego en 1989 por Xerais na colección Grandes do noso tempo, traducido por Xosé María Proupín Fernández.
  • 1940 : L'imaginaire (O imaxinario), ensaio filosófico.
  • 1943 : As moscas (Les Mouches), teatro. Publicado en galego en 2008 por Edicións Laiovento, traducido por Xosé Manuel Beiras.
  • 1943 : L'être et le néant (O ser e o nada), tratado filosófico.
  • 1943 : Réflexions sur la question juive (Reflexións sobre a cuestión xudaica), Ensaio político.
  • 1945 : Huis-clos (Entre catro paredes), teatro.
  • Les Chemins de la liberté (Os camiños da liberdade) triloxía, comprendendo:
    • 1945 : L'âge de raison (A idade da razón), novela.
    • 1947 : Le sursis (Sursis), novela.
    • 1949 : La mort dans l'Âme (Coa morte na alma), novela.
  • 1946 : Morts sans sépulture (Mortos sen sepultura), teatro.
  • 1946 : O existencialismo é un humanismo (L'Existentialisme est une humanisme), ensaio filosófico.
  • 1946 : La putain respectueuse (A puta respectuosa), teatro.
  • 1947 : Qu'est ce que la littérature? (Que é a literatura?), ensaio.
  • 1947 : Baudelaire.
  • 1947 : Situations, colleita de ensaios (1947–1965).
  • 1948 : Les Mains sales (As mans sucias), teatro.
  • 1951 : Le diable et le bon dieu (O diabo e o bon Deus), teatro.
  • 1952 : Les jeux sont faits (Os dados están lanzados), novela.
  • 1952 : Saint Genet, Actor and Martyr, biografía de Jean Genet.
  • 1959 : Les séquestrés d'Altona (Os condanados de Altona).
  • 1960 : Critique de la raison dialectique (Crítica da razón dialéctica, Vol. I), tratado filosófico.
  • 1964 : Les mots (As palabras),[5] autobiografía.
  • 1972 : L'idiot de la famille (O idiota de familia), biografía de Gustave Flaubert (1971-1972).

Galería de imaxes[editar | editar a fonte]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ Alison Flood (5-1-2015). "Jean-Paul Sartre rejected Nobel prize in a letter to jury that arrived too late". The Guardian (en inglés). Consultado o 20-2-2018. 
  2. ↑ "En savoir plus sur Jean-Paul Sartre - Entretiens et documents". www.gallimard.fr (en francés). Consultado o 24-2-2018. 
  3. ↑ "Revue Les Temps Modernes - Gallimard". www.gallimard.fr (en francés). Consultado o 26-2-2018. 
  4. ↑ Jean-Paul Sartre na IMDb
  5. ↑ Incluída na Biblioteca Galega de Clásicos Universais. Trad. de Dulce Fernández e François Davo.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazón externas[editar | editar a fonte]


Predecesor:
Giorgos Seferis 		 Premio Nobel de literatura
Rechazado polo autor 
1964 		Sucesor:
Mijaíl Sholojov
Control de autoridades
Traído desde "https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Jean-Paul_Sartre&oldid=5193572"