Década de 1940

Segundo milenio

Século XX

1930   1940   1950

1940  · 1941  · 1942  · 1943  · 1944 1945  · 1946  · 1947  · 1948  · 1949

A década de 1940 foi o período de tempo que iniciou en 1 de xaneiro de 1940 e terminou en 31 de decembro de 1949. Este período foi marcado e é coñecido polos conflitos que tiveron curso, segunda guerra mundial e guerra fría. A case totalidade da segunda guerra aconteceu na primeira metade da década e, tralo remate do conflito, as tensións entre os países vitoriosos, que xa existían desde antes até dos episodios bélicos, tomaron unha traxectoria ascendente, colocando en lados opostos as ideoloxías capitalista e comunista, o que acabou por conducir á guerra fría.

Foi a época que asistiu ao rexurdimento do estado de Israel, localizado máis ou menos na mesma rexión onde existira na Idade Antiga. Este acontecemento, dentro dun contexto que reanimou nalgúns pobos o sentimento de identidade común e fixo emerxeren nacionalidades históricas, como a India e o Vietnam.

1940

Artigo principal: 1940.

• Segunda guerra mundial (1939-1945)
• 1 de abril: Publicación no BOE da Ley para la represión de la Masonería y el Comunismo.
• 9 de abril: a guerrilla axustiza en Abadín ao dirixente falanxista José Viador Traseira.
• 18 de xuño: Winston Churchill discursa na Cámara dos Comúns: "... a batalla da Francia terminou. A batalla da Gran Bretaña está para comezar..."
• 18 de xuño: Discurso de Charles de Gaulle en Londres, conclamando os franceses a continuar a resistencia: A Francia perdeu unha batalla. Pero a Francia non perdeu a guerra.
• 21 de xuño: A Francia de Vichy asina armisticio coa Alemaña en Compiegne no mesmo vagón de ferrocarril que Ferdinand Foch aceptou a rendición alemá o 1918.
• 24 de xuño: A Francia de Vichy asina armisticio coa Italia.
• 30 de xuño: Tropas alemás desembarcan en Guernsey durante a segunda guerra mundial.
• 3 de agosto: Estonia, Letonia e Lituania son incorporadas á Unión Soviética.
• 7 de setembro: Alemaña comeza a bombardear Londres.
• 27 de setembro: Alemaña, Italia e o Xapón asinan pacto tripartite.
• 28 de outubro: Tropas italianas invaden Grecia durante a segunda guerra mundial.
• 10 de novembro: Un terremoto en Romanía provoca máis de 1.000 mortos.

Arte e cultura

• O compositor ruso Igor Stravinskii estrea Tango en Nova York.

1941

Artigo principal: 1941.

• Santiago de Compostela é declarada Conxunto Histórico de Interese Nacional.
• O Concello de Lavadores é anexionado ao Concello de Vigo.

• 30 de xuño - Executados en Lugo os guerrilleiros antifranquistas Marcelino Sánchez Iglesias, Carlos Quintana Vázquez, Ramiro Rodríguez Díaz, Jaime González Fernández e Álvaro Vázquez N.

• 7 de decembro - Ataque sorpresa do Xapón á base naval dos Estados Unidos en Pearl Harbour.

Acontecementos de maior duración

• Segunda guerra mundial (1939-1945)

1942

Artigo principal: 1942.

• 2 de xaneiro - Durante a segunda guerra mundial os xaponeses entran en Manila.
• 11 de xaneiro - Os xaponeses ocupan Kuala Lumpur.
• 21 de xaneiro - Executados en Madrid os dirixentes comunistas e guerrilleiros Francisco Barreiro Barciela, Isidoro Diéguez Dueñas, Jesús Larrañaga Churruca, Manuel Asarta Imaz, Jaime Girabau Estévez e Eladio Rodríguez González.
• 23 de xaneiro - Comeza a Batalla de Rabaul.
• 25 de xaneiro - Tailandia declara a guerra ós Estados Unidos e o Reino Unido.
• 18 de abril - Ataque de avións B-25 Mitchell, comandados polo tenente-coronel James Doolittle ó Xapón. O primeiro ataque ao territorio xaponés despois de Pearl Harbour.

• 24 de abril - Congreso de Ferradillo no que se constitúe a Federación de Guerrillas de León-Galicia.
• 1 de xuño - México declara a guerra ao Xapón, Italia e Alemaña.
• 1-27 de xullo - Primeira Batalla de El Alamein.
• 3 de xullo - Guadalcanal cae en mans xaponesas.
• 17 de xullo - Créase nos montes de Ferradillo, preto de Ponferrada, a Federación de Guerrillas de León-Galicia.
• 13 de agosto - Estréase o filme de animación Bambi
• 22 de agosto - O Brasil declara a guerra a Alemaña e o Xapón
• 19 de novembro - Batalla de Stalingrado: tropas soviéticas lanzan contra-ataque. O 22 de novembro, o xeneral alemán Friedrich von Paulus telegrafía a Adolf Hitler informando que o 6º Exército alemán se encontra cercado.

Acontecementos de maior duración

• Segunda guerra mundial (1939-1945)

1943

Artigo principal: 1943.

• 1 de xaneiro - segunda guerra mundial: finaliza a batalla de Guadalcanal coa vitoria dos estadounidenses sobre os xaponeses.
• 14 de abril - Franco inaugura a liña de ferrocarril entre Santiago de Compostela e A Coruña.
• 25 de xullo - o Gran Consello Fascista destitúe a Mussolini.
• 1 de agosto - Birmania declara a súa independencia.
• 15 de agosto - A Escola Naval Militar é inaugurada en Marín.
• 12 de setembro - os británicos ocupan Brindisi, en Italia.
• 13 de outubro - Italia, dirixida polo mariscal Badoglio, declara a guerra a Alemaña.

Acontecementos de maior duración

• Segunda guerra mundial (1939-1945)

1944

Artigo principal: 1944.

Xaneiro

• 2 de xaneiro - En Saida (Illa de Nova Guinea) desembarcan tropas de Estados Unidos.
• 3 de xaneiro - No Túnel número 20, en Torre del Bierzo (León) prodúcese o maior accidente ferroviario en España.
• 4 de xaneiro - segunda guerra mundial: comeza a Batalla de Monte Cassino.
• 5 de xaneiro - O Daily Mail convértese no primeiro diario transoceánico.
• 13 de xaneiro - O goberno español anuncia restricións de enerxía eléctrica a partir do 15 de febreiro.
• 14 de xaneiro - segunda guerra mundial: as tropas soviéticas comezan a ofensiva de Leningrado e Novgorod.
• 15 de xaneiro - Na provincia de San Juan (Arxentina), ás 20:50 un terremoto destrúe a cidade de San Juan, producindo unhas 10000 mortes directas.
• 17 de xaneiro - Juan Domingo Perón e Evita coñécense na gala do Lúa Park para recadar fondos para os damnificados polo terremoto de San Juan
• 18 de xaneiro - segunda guerra mundial, fin do cerco de Leningrado despois de dous anos.
• 22 de xaneiro - segunda guerra mundial: Operación Shingle. Desembarco angloamericano en Nettuno e Anzio, a 55 km ao sur de Roma.

Febreiro

• 1 de febreiro - en Moscova modifícase a primeira Constitución soviética.
• 3 de febreiro - no marco da segunda guerra mundial, o goberno de Franco reafirma a neutralidade de España.
• 10 de febreiro - en Ancara interrómpense as negociacións secretas entre Gran Bretaña e Turquía.
• 11 de febreiro - en Colombia é liberado o xefe conservador Laureano Gómez, quen fora encarcerado no principio do ano por calumnias ao goberno.
• 13 de febreiro:
  • No marco da segunda guerra mundial, a cidade de Rostov (Unión Soviética) é liberada da ocupación nazi.
  • En Costa Rica, Teodoro Picado Michalski é elixido presidente.
• 15 de febreiro:
  • A aviación aliada bombardea o mosteiro de Montecassino, onde os alemáns instalaran o seu sistema de comunicacións.
  • Os Estados Unidos recuperan o control das Illas Salomón (no océano Pacífico) tras duros combates cos xaponeses.
• 19 de febreiro - no transcurso da segunda guerra mundial, Londres recibe os maiores ataques da Luftwaffe (Wehrmacht) nazi.
• 20 de febreiro - No marco da segunda guerra mundial, a aviación estadounidense inicia un bombardeo intensivo sobre as fábricas de armamento alemás na chamada «operación Semana Grande».
• 22 de febreiro - accidente de Monteagudo, no que un avión británico bateu contra un monte en Calvos de Randín, morrendo os seus seis ocupantes.

Marzo

• 3 de marzo - ofensiva soviética en Ucraína durante a segunda guerra mundial.
• 10 de marzo - publicación no exilio de Sempre en Galiza de Castelao

en España adminístranse as dúas primeiras doses de penicilina.

• 18 de marzo - erupción do Vesuvio.

Abril

• 1 de abril - a cidade suíza de Schaffhausen é bombardeada «por erro».
• 2 de abril:
  • No Salvador fracasa o golpe de estado contra o ditador Maximiliano Hernández Martínez (no poder desde 1931).
  • Moscova advirte ás tropas nacionalistas chinesas que non penetren na Mongolia Exterior.
  • Un maremoto arrasa as costas das illas Aleutianas (Alasca) e as illas Hawai e morren 300 persoas.

Maio

• 9 de maio - en O Salvador, Maximiliano Hernández Martínez, renuncia á presidencia, presionado por unha folga xeral.

Xuño

• 4 de xuño - entrada dos aliados en Roma durante a segunda guerra mundial
• 6 de xuño - en Normandía (Francia) desembarcan as forzas aliadas (Día D).
• 17 de xuño - Islandia independízase de Dinamarca e constitúese en república independente.
• 19 de xuño - primeiro matrimonio de Norma Jean Baker, coñecida máis tarde como Marilyn Monroe.
• 22 de xuño - Operación Bagration, ofensiva soviética en Belarús.

Xullo

• 20 de xullo - Claus von Stauffenberg xunto con outros militares alemáns fracasa no seu atentado contra Adolf Hitler.
• 21 de xullo - comeza a batalla de Guam.
• 22 de xullo - na Conferencia Monetaria e Financeira das Nacións Unidas realizada no complexo hostaleiro de Bretton Woods (Nova Hampshire) e mediante os Acordos de Bretton Woods, créase o Banco Mundial, o Fondo Monetario Internacional e establécese o uso do dólar estadounidense como moeda internacional.
• 27 de xullo - Buchi Emecheta, escritora nixeriana residente no Reino Unido (m. 2017)

Agosto

• 1 de agosto - a cidade de Varsovia sublévase contra as tropas de ocupación alemás (Alzamento de Varsovia).
• 24 de agosto - Liberación de París, os primeiros soldados da 2.ª División Blindada (Division Leclerc) son españois republicanos adscritos ao Regiment de Marche du Tchad coñecida como a novena compañía do exército francés chegando ao concello.

Setembro

• 29 de setembro - O exército soviético entra en Iugoslavia

Outubro

• 20 de outubro - en Guatemala derrocan a ditadura de Jorge Sitúo. Iniciase un período revolucionario que durará unicamente 10 anos.

Novembro

• 15 de novembro - Constitución do Consello de Galiza no exilio

Decembro

• 22 de decembro - Vo Nguyen Giap funda o Exército Popular Vietnamita para loitar contra a ocupación xaponesa.

Ratifícase o pacto Galeuzca entre representantes galegos, vascos e catalás no exilio

• O xeneral francés Charles de Gaulle entra en París.
• Italia declara a guerra a Alemaña.

Acontecementos de maior duración

• Segunda guerra mundial (1939-1945)

1945

Artigo principal: 1945.

• 19 de febreiro - Executados en Santiago de Compostela os guerrilleiros Ramón Díaz Hermo e Santiago Rey N.
• 4 de marzo - Francisca Herrera Garrido é a primeira muller en ser nomeada membro numerario da RAG.

• 10 de marzo - Bombardeo de Toquio pola aviación dos Estados Unidos co resultado de 83 000 mortos.
• 2 de maio - Capitulación de Berlín, capital de Alemaña. O 7 de maio as forzas armadas alemás rendense ante o xeneral Eisenhower, e ó día seguinte ante o mariscal Zhukov.
• 15 de maio - A Garda Civil mata en Ordes a Manuel del Río Botana, enlace da guerrilla.
• 31 de maio - Delio Rodríguez convértese no primeiro galego en gañar a Vuelta Ciclista a España.
• 22 de xullo - Xuntanza en Coruxo de 19 galeguistas que deciden formar un Comité executivo provisorio do Partido Galeguista na clandestinidade.
• 6 de agosto - Bomba atómica sobre Hiroxima
• 9 de agosto - Bomba atómica sobre Nagasaki.
• 10 de agosto - Rendición incondicional do Xapón.
• 16 de outubro - Creación da Organización das Nacións Unidas para a Alimentación e a Agricultura.

Acontecementos de maior duración

• Segunda guerra mundial (1939-1945)

1946

Artigo principal: 1946.

• 13 de xaneiro - A guerrilla mata ao xefe da Falange de Viveiro Manuel Trobo Rivera.
• 2 de febreiro - O guerrilleiro Benedicto Fuentes Díaz foi matado pola Garda Civil en Ulloa (Curbián, Palas de Rei).
• 1 de marzo - Francia pecha a fronteira con España.
• 4 de marzo - Franco é condenado por unha declaración en París, en Londres e en Washington.
• 24 de xuño - En Milreu (Aranga), foron mortos por unha contrapartida os guerrilleiros Marcelino Rodríguez Fernández Marrofer, Lisardo Freixo, Ángel Álvarez Rego e José Doldán.

• 3 de setembro - Axustizados na prisión da Parda de Pontevedra os guerrilleiros Julio Nieto López e Ramón Vivero Geada.
• 19 de setembro - Axustizado en Lugo o guerrilleiro Manuel Álvarez Novoa.
• 21 de setembro - Axustizados na prisión da Coruña os guerrilleiros Luis Blanco López e Diego Valero González.
• 18 de novembro - A Garda civil mata en Bentraces (Barbadás) a Manuel Álvarez Silva e outro guerrilleiro.
• 9 de decembro - Manifestación popular de apoio ao réxime de Franco na Praza de Oriente. Nas pancartas pódese ler:"Si ellos tienen ONU, nosotros tenemos dos".

• 12 de decembro - A ONU recomenda a retirada dos embaixadores en Madrid. A proposta foi aprobada por 36 países, fronte a 6 en contra e 13 abstencións.
• 13 de decembro - Evasión do Santa Teresa: Un grupo de 22 guerrilleiros antifranquistas galegos parte do Vicedo rumbo a Francia.
• 19 de decembro - Ten lugar a Batalla de Cambedo entre forzas hispano-lusas e guerrilleiros antifranquistas.

1947

Artigo principal: 1947.

• Xaneiro - Péchase o último campo de concentración franquista en Miranda de Ebro
• 1 de xaneiro - Reino Unido, o Goberno laborista de Clement Attlee nacionaliza as minas de carbón.

• 14 de xaneiro - Fusilados no cemiterio de Carabanchel José Isasa Olaizola e José Antonio Llerandi Segura.

• 11 de febreiro - A guerrilla executa ao xefe de Falange de Ordes José Liñares Rama.

• 30 de marzo - Franco envía a Carrero Blanco a Estoril para someter, ó que posteriormente sería o rei Xoán Carlos I, o proxecto de Lei de Sucesión.
• 21 de abril - A Garda Civil mata no Fontao (Abellá, Frades) ao xefe da IV Agrupación guerrilleira, Manuel Ponte, e aos guerrilleiros Manuel Rodríguez Suárez e Manuel Díaz Pan.
• 6 de xullo - Apróbase por referendo, cun 93% de votos a favor, a Lei de Sucesión da Xefatura do Estado, que fai de España un reino.

Arte e cultura

• Anxo Romero Loxo (n. Rianxo) (m.1967 en Buenos Aires) compón en Buenos Aires a música da canción A Rianxeira dedicada a Castelao.
• O director cinematográfico Elia Kazan funda a escola de arte dramática Actor's Studio, en Nova York.

1948

Artigo principal: 1948.

• 1 de xaneiro:
  • Entra en vigor o Acordo Xeral sobre Tarifas Aduaneiras e Comercio (GATT).
  • Entra en vigor o Benelux, como acordo da unión aduaneira entre Bélxica, Luxemburgo e os Países Baixos.
• 30 de xaneiro - Mahatma Gandhi é asasinado en Nova Delhi (n. 1869).
• 30 de abril - Colombia: en Santa Fe de Bogotá créase a Organización de Estados Americanos coa sinatura da Carta da Organización dos Estados Americanos e a Declaración americana dos Dereitos e Deberes do Home.
• 14 de maio:
  • Establecemento do Estado de Israel.
  • O asasinato dunha nena de tres anos de idade en Blackburn, Inglaterra leva a tomar as marcas dixitais de máis de 40 000 homes na cidade nun intento por atopar ó asasino.
• 19 de maio - Manuel Agrasar Cajaraville e outros tres guerrilleiros da V Agrupación son masacrados pola Garda civil en Luou (Teo).
• 6 de novembro - Execución na Coruña dos guerrilleiros antifranquistas José Gómez Gayoso e Antonio Seoane.
• 9 de decembro - Execución con garrote vil na prisión da Coruña do guerrilleiro José Santiago Temprano.
• 10 de decembro - Declaración Universal dos Dereitos Humanos por parte da ONU.
• Grávase a canción "A Rianxeira" por primeira vez nos estudios da RCA Victor.

1949

Artigo principal: 1949.

• 2 de xaneiro - Luis Muñoz Marín convértese no primeiro presidente democrático de Porto Rico.
• 5 de marzo - A Garda civil mata en Paramos (Val do Dubra) aos guerrilleiros José María Castelo Mosquera, Vicente Peña Tarrasa e Manuel Pena Camino.
• 18 de marzo - Asalto da guerrilla de Juan Sorga en Ourense.
• 4 de abril - Fúndase a OTAN.
• 16 de abril - A Garda civil mata na Vila da Igrexa (Cerdido) aos membros do destacamento Eive-Carbón José Vilariño Fernández, Perfecto Castro Martínez e José Felpeto Gómez.
• 20 de abril - A Garda civil asalta o refuxio do destacamento Santiago Carrillo da II Agrupación do Exército Guerrilleiro de Galicia en Chavaga, e mata a catro guerrilleiros (Evaristo González Pérez, Guillermo Morán García, Gregorio Colmenero Fernández e Julián Acebo Alberca) e dous enlaces.
• 21 de xuño - A Garda civil mata en Silán (Muras) aos guerrilleiros José Pedreira de la Iglesia, Juan Gallego Abeledo, Josefa Escourido Cobo, Juan Pérez Dopico e Celia González Pernas.
• 22 de xuño - A Garda civil mata en Bóveda aos guerrilleiros Manuel Fernández Soto e Bernardo Álvarez Trabajo, resultando malferido Elías López Armesto.
• 3 de setembro - Unha escuadra dos Estados Unidos de América fai escala no porto de Ferrol.

• 31 de outubro - A Garda civil mata en Pazos (Monfero) aos membros do Destacamento Arturo Cortizas, Antonio López Arias, José Chao Rouco, José Temblás Paz, Juan Freire Barcia, Rogelio Alonso Carral e José Remuiñán Barreiro, xunto co seu xefe Adolfo Allegue Allegue.