Cuartel de San Fernando de Pontevedra
| Cuartel de San Fernando | |
|---|---|
 Fachada do antigo cuartel | |
| Edificio | |
| Nome inicial | Real Maestranza |
| Tipo | Cuartel |
| Estilo | Neoclásico |
| Custo | máis de 600.000 pesetas[1] |
| Enderezo | Rúa da Maestranza, 2 |
| Localización | Pontevedra |
| Coordenadas | 42°25′54″N 8°38′56″O / 42.431666666667, -8.6488888888889Coordenadas: 42°25′54″N 8°38′56″O / 42.431666666667, -8.6488888888889 |
| Propietario | Concello de Pontevedra |
| Uso(s) | Facultade de Belas Artes de Pontevedra |
| Construción | |
| Inicio | 1906 |
| Construción | 1909 |
| Remate | 1909 |
| Remodelación | 1994 |
| Dimensións | |
| Plantas | 4 (3 + ático abufardado) |
| Equipo | |
| Enxeñeiro estrutural | Bonifacio Menéndez Conde y Riego |
| Contratista | Manuel Vázquez |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
O antigo Cuartel de San Fernando de Pontevedra,[2] é un grande edificio neoclásico de principios do século XX situado no centro da cidade, diante dos xardíns do doutor Marescot e moi preto da Alameda de Pontevedra.
Historia
A Casa Real da Maestranza (antecedente do actual cuartel de San Fernando) foi mandada levantar no século XVII por Íñigo Melchor Fernández de Velasco, condestábel de Castela e León e Capitán Xeral de Galicia entre 1665 e 1668.[3] Construíuse con pedra procedente da demolición de casas do barrio da Moureira, que quedaran abandonadas a finais do século anterior. Tratábase dun edificio dunha soa planta con catro ás e un gran patio central, cuxa función inicial era albergar aos soldados en tránsito durante a guerra con Portugal (1640-1668).[4]
A invasión inglesa de 1719 dirixida polo xeneral Homobod arruinou o edificio, que naquela época utilizábase como almacén de armas antigas, granadas, bombas, pólvora e algunhas pezas de artillería fundidas.[5] Tras a invasión, leváronse a cabo pequenas obras de consolidación, como a reparación dos tellados. O edificio quedou tan danado que os soldados tiveron que ser aloxados en diferentes cuarteis da cidade.[6]
O concello de Pontevedra solicitou á monarquía borbónica a reconstrución da Real Maestranza. Os trámites para a reconstrución do cuartel iniciáronse coa orde do intendente Francisco Salvador de Pineda, para aloxar na cidade un escuadrón de cabalería do rexemento de Montesa.[6] O ministro da Guerra, o duque de Montemar, encargou ao enxeñeiro militar Antonio Flobert a elaboración dos planos do novo edificio (conservados no Arquivo Xeral de Simancas, na provincia de Valladolid).[4]
A Real Maestranza comezou a reconstruírse no ano 1738. A construción deseñada por Antonio Flobert aproveitou os muros do cuartel anterior e a heráldica.[7] O cuartel recibiu o nome de cuartel de Santo Domingo[8] e foi posteriormente reformado e ampliado. En 1790 o cuartel funcionou como Hospital de Inválidos do Exército. Desde finais do século XVIII, o Rexemento de Infantería da Princesa tivo a súa base neste cuartel. En 1807 estaba dirixido polo Conde de San Román.[4] O cuartel utilizouse como fábrica de armas durante a Guerra da Independencia española.
O cuartel tivo tamén os nomes de Cuartel de Cabalería e Cuartel da Vila de Pontevedra ata que no século XIX recibiu o nome actual de cuartel de San Fernando.[9] No último terzo do século XIX, o cuartel estaba en estado bastante ruinoso e decidiuse demolelo para construír un novo edificio para albergar unha guarnición maior.
En setembro de 1903 anunciouse a construción dun novo cuartel e a poxa das obras por 800.000 pesetas grazas ás xestións do ministro de Facenda Augusto González Besada.[10] O cuartel quedou desaloxado en abril de 1904.[11] O 1 de xullo de 1905 o Ministerio da Guerra publicou na Gaceta de Madrid a poxa pública para contratar a demolición, explanación e construción do cuartel de San Fernando, en Pontevedra, poxa fixada para o 10 de agosto.[12] A principios de setembro de 1905 adxudicouse a obra ao contratista da cidade Manuel Vázquez.[13] O 14 de decembro dese ano acudiron á cidade os enxeñeiros militares responsables para realizar o trazado de planta do cuartel.[14]
En febreiro de 1906 empezaron as obras de cantaría do novo cuartel.[15] En outubro de 1908 encargouse a inspección das obras de construción ao enxeñeiro Bonifacio Menéndez-Conde Riego[16][17] e en novembro foron supervisadas in situ por Menéndez Conde e o seu superior Félix Casuso Solano.[18]
As obras do cuartel de San Fernando duraron 3 anos e finalizaron en marzo de 1909.[19] O cuartel custou máis de 600.000 pesetas e foi entregado ás autoridades militares nun acto celebrado o 14 de agosto de 1909.[20][1] O 21 de agosto empezou o traslado de oficinas ao novo cuartel.[21] En setembro aprobouse o proxecto para o abastecemento de auga,[22] cuxa instalación foi inspeccionada por Daniel de la Sota[23] e en outubro de 1909 asignouse o orzamento para tal fin.[24]
Fronte á fachada do novo edificio, redeseñouse o Campo del Conde de la Peña del Moro, engadindo árbores e xardíns e unha rúa á entrada do cuartel. O canellón transversal da Maestranza tamén foi remodelado en 1911, co nome de rúa Xeral Martitegui, tras a derriba dalgunhas casas.[25] No século XX, entre as súas funcións militares, o cuartel albergou a Compañía de Policía Militar nº 83 e a Unidade de Parques e Talleres.[4]
O abandono definitivo do cuartel por parte dos militares tivo lugar o 15 de decembro de 1992[26] nunha cerimonia protocolaria militar celebrada no gran patio interior do edificio, en presenza de todas as autoridades locais. O inmoble pasou a mans do Concello de Pontevedra, que o cedeu temporalmente á Facultade de Belas Artes. O proxecto de reforma encargouse ao arquitecto César Portela. A remodelación foi complexa, xa que transformou un cuartel pechado nun espazo aberto e luminoso para o ensino artístico.[27]
Entre decembro de 1994 e xaneiro de 1995 concluíu a reforma do edificio destinado a albergar a Facultade de Belas Artes de Pontevedra. O 15 de decembro de 1994 instalouse nel a facultade.[28]
Descrición
Trátase dun grande edificio rectangular de estilo neoclásico. Ten planta baixa e dous pisos, con fiestras rectangulares, antepeitos balconeiros e lumieiras formando orelleiras, típicas de finais do século XIX en Pontevedra.[29]
A parte central da fachada, onde se atopa a porta de entrada, o zócolo, os antepeitos dos balcóns e os linteis das xanelas e portas son de granito. A fachada está coroada na parte superior por un frontón circular rematado por unha forma vexetal, no que tamén figura o escudo de España en granito. Destaca a total simetría e continuidade das múltiples ventás ao longo das fachadas que favorecen un interior luminoso.[1] Na fachada este e no amplo patio central os marcos de pedra das fiestras son simples, sen decoración.
Durante a renovación exterior da fachada en 1994, recuperouse o recebado dos muros nos que a cachotaría era visible e aplicóuselle a cor goiabeira.[30] No marco desta reforma, o arquitecto César Portela tamén optou pola cor verde para as xanelas e portas.[26]
Dentro do edificio, destaca o gran patio de armas central cunhas medidas orixinais de 84 metros de longo por 40 metros de ancho.[1] Tras a remodelación de 1995, dotóuselle dun corpo perimetral de circulación, en forma de galería acristalada, e introduciuse no seu interior unha estancia cúbica, tamén acristalada, que contén os grandes talleres modulares de escultura, debuxo e pintura.[31] Tamén se creou unha nova planta baixo o tellado do edificio existente para albergar a biblioteca, un centro de documentación e información e outros talleres, todo con iluminación cenital.
Galería
-
Fachada principal -
Fachada lateral leste -
Antigo patio de armas -
Fachada lateral -
Fachada diante dos xardíns de Marescot
Notas
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 "Entregado a las autoridades militares el nuevo cuartel de San Fernando". El Diario de Pontevedra (en castelán). 16 de agosto de 1909.
- ↑ "Belas Artes celebra su cuarto de siglo". La Voz de Galicia (en castelán). 31 de outubro de 2015.
- ↑ "La orden del capitán general de Galicia en 1666 para la incorporación a filas". El Ideal Gallego (en castelán). 3 de agosto de 2019.
- ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 "La Casa de la Real Maestranza". Faro (en castelán). 21 de outubro de 2012.
- ↑ "La virgen de Quitapesares, el pirata Drake y la invasión de 1719". Pontevedra Viva (en castelán). 15 de abril de 2016.
- ↑ 6,0 6,1 "1719-2019". Diario de Pontevedra (en castelán). 15 de febrero de 2019.
- ↑ "La Casa de la Real Maestranza". Faro (en castelán). 21 de outubro de 2012.
- ↑ Sánchez Pingarrón 2018, p. 166
- ↑ Riveiro Tobío 2008, p. 50
- ↑ "Cuartel y facultad por menos de un millón de pesetas". La Voz de Galicia (en castelán). 16 de setembro de 2017.
- ↑ "El cuartel de San Fernando queda desalojado". El Diario de Pontevedra (en castelán). 6 de abril de 1904.
- ↑ "Administración Central. Ministerio de la Guerra. Inspección general de los Establecimientos de Instrucción e Industria militar" (PDF). Gaceta de Madrid (en castelán). 1 de xullo de 1905. p. 7.
- ↑ "Adjudicación al contratista Manuel Vázquez de las obras del nuevo cuartel". El Diario de Pontevedra (en castelán). 5 de setembro de 1905.
- ↑ "Los ingenieros del cuartel de San Fernando en Pontevedra". El Diario de Pontevedra (en castelán). 12 de decembro de 1905.
- ↑ "En febrero empezarán las obras de cantería del cuartel de San Fernando". El Diario de Pontevedra (en castelán). 3 de novembro de 1905.
- ↑ "Bonifacio Menéndez Conde inspeccionará las obras del nuevo cuartel". El Diario de Pontevedra (en castelán). 10 de outubro de 1908.
- ↑ Fontoira Surís 2009, p. 417
- ↑ "Ingenieros militares supervisan las obras de San Fernando". El Diario de Pontevedra (en castelán). 14 de outubro de 1908.
- ↑ "Finalizadas las obras del nuevo cuartel de San Fernando". El Diario de Pontevedra (en castelán). 23 de marzo de 1909.
- ↑ "Hoy se procederá a la entrega del nuevo cuartel". El Diario de Pontevedra (en castelán). 14 de agosto de 1909.
- ↑ "Empieza el traslado de oficinas al nuevo cuartel". El Diario de Pontevedra (en castelán). 21 de agosto de 1909.
- ↑ "Abastecimiento de agua a San Fernando". El Diario de Pontevedra (en castelán). 20 de setembro de 1909.
- ↑ "Daniel de la Sota inspecciona el abastecimiento de agua a San Fernando". El Diario de Pontevedra (en castelán). 21 de setembro de 1909.
- ↑ "Asignado el presupuesto para el abastecimiento de agua del nuevo cuartel". El Diario de Pontevedra (en castelán). 25 de outubro de 1909.
- ↑ "El 'General Martitegui'". Diario de Pontevedra (en castelán). 18 de abril de 2021.
- ↑ 26,0 26,1 "Un cuartel que ahora es Facultad". Diario de Pontevedra (en castelán). 13 de novembro de 2022.
- ↑ "De cuartel militar a centro del arte". La Voz de Galicia (en castelán). 22 de decembro de 2014.
- ↑ "20 años desde que los pinceles sustituyeron a los fusiles". Pontevedra Viva (en castelán). 15 de decembro de 2014.
- ↑ Fontoira Surís 2009, p. 417
- ↑ "Los alumnos de Bellas Artes de Pontevedra, en huelga indefinida". El País (en castelán). 8 de novembro de 1994.
- ↑ "Reforma en Bellas Artes para habilitar una nave de talleres". La Voz de Galicia (en castelán). 28 de marzo de 2006.
Véxase tamén
 |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Cuartel de San Fernando de Pontevedra  |
Bibliografía
- Aganzo, Carlos (2010). Pontevedra. Ciudades con encanto (en castelán). Madrid: El País-Aguilar. p. 93. ISBN 978-8403509344.
- Fontoira Surís, Rafael (2009). Pontevedra monumental. Pontevedra: Deputación de Pontevedra. p. 417. ISBN 978-84-8457-327-2.
- Riveiro Tobío, Elvira (2008). Descubrir Pontevedra (en castelán). Pontevedra: Edicións do Cumio. p. 50. ISBN 9788482890852.
- Sánchez Pingarrón, Julián (2018). Orígenes y desarrollo de la política de enajenación de infraestructuras militares en España. La reconversión de espacios militares para uso universitario (en castelán). Madrid: UNED. p. 166-171.
