Xinzo de Limia
Coordenadas: 42°03′50″N 07°43′26″O / 42.06389, -7.72389
| Xinzo de Limia | |
|---|---|
  | |
 | |
 | |
| Situación | |
| Xentilicio[1] | limiao - limego - límico |
| Xeografía | |
| Provincia | Provincia de Ourense |
| Comarca | Comarca da Limia |
| Poboación | 9.621 hab. (2021)[2][3] |
| Área | 132,7 km²[3] |
| Densidade | 72,5 hab./km² |
| Entidades de poboación | 20 parroquias e 35 lugares[4] |
| Capital do concello | Xinzo de Limia |
| Política (2019[5]) | |
| Alcaldesa | Elvira Lama Fernández (PSdeG[6]) |
| Concelleiros | BNG: 1 PPdeG: 5 PSdeG-PSOE: 3 Outros: ÁXIL 2, XA 1, C'S 1 |
| Eleccións municipais en Xinzo de Limia | |
| Uso do galego[7] (2011) | |
| Galegofalantes | 75,38% |
| Na rede | |
| xinzodelimia.es | |
| [ editar datos en Wikidata ] | |
Xinzo de Limia é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca da Limia. Segundo o IGE en 2015 tiña 10.043 habitantes (9.999 no 2006, 9.930 no 2005, 9.869 no 2004, 9.821 no 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «limiao», «limego» ou «límico».
Está situado a 35 km de Ourense e 30 de Verín.
Demografía[editar | editar a fonte]
| Censo total | 10.043 (2015) |
|---|---|
| Menores de 15 anos | 1.352 (13.46 %) |
| Entre 15 e 64 anos | 6.100 (60.74 %) |
| Maiores de 65 anos | 2.591 (25.8 %) |
Fonte: Instituto Nacional de Estadística (INE), 1857-2011
| Evolución da poboación de Xinzo de Limia Fontes: INE e IGE. | ||||||||||||||||
| 1900 | 1930 | 1950 | 1981 | 2004 | 2009 | 2011 | 2012 | 2013 | 2014 | 2015 | 2016 | 2017 | 2018 | 2019 | 2020 | 2021 |
| 5.622 | 8.495 | 10.200 | 10.544 | 9.869 | 10.161 | 10.329 | 10.358 | 10.307 | 10.200 | {{{13}}} | {{{14}}} | {{{15}}} | {{{16}}} | {{{17}}} | ||
| (Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.) | ||||||||||||||||
Hidrografía[8][editar | editar a fonte]
A rede hidrográfica, antes marcada pola lagoa de Antela despois da súa seca, pasou a organizarse arredor do río Limia, que cruza todo o municipio con escasa pendente e dificultades de drenaxe, polo que no inverno é frecuente ver zonas asolagadas. Pola súa beira esquerda únenselle varios afluentes que teñen o seu nacemento nas zonas mais meridionais do municipio: Faramontaos, Nocedo, Rego dos Arnos e Rego da Ribeira.
Historia[editar | editar a fonte]
Idade Antiga[editar | editar a fonte]
Xinzo de Limia ten as características dos pobos límicos, que se asentaron durante a dominación romana. Para uns autores como GÓNZALEZ DE ULLOA a capital deste pobo estaría en Sarreaus[9][10], na ladeira occidental do Monte Viso, a localización da capitalidade deste pobo non é compartida por tódolos investigadores[11], sobre todo despois dos importantes achados na vila de Xinzo de Limia que a convirten na outra "alternativa" para situar a capitalidade dos límicos durante o período galaico-romano (XUSTO RODRÍGUEZ, 1999. RIVAS FERNÁNDEZ, 2000)
No norte do municipio atópanse vestixios da vía XVIII do itinerario de Antonino, que unía Braga e Astorga.
Idade Media[editar | editar a fonte]
A cidade foi conquistada e reconquistada por parte do rei portugués Afonso Henriques. Concretamente no 1130, o Rei de Portugal, tentando recuperar as terras que posuía a súa nai D. Teresa, comandou unha ofensiva contra o sur de Galicia, e despois de tomar Tui encamiñouse a Limia, onde coa axuda do Tenente da Limia o Conde Rodrigo Pérez, incorporouna a súa Coroa construíndo daquela o Castelo de Celme[12].
O rei portugués tenta conquistar un punto clave cando ataca Badaxoz en 1169, o que redunda nun desastre militar. O seu obxectivo consistía en dominar a liña do Guadiana. Alfonso esnaquízase unha perna nesta campaña e queda en mans do seu xenro Fernando II. A cambio da súa liberdade, tivo que proceder á devolución das terras de Toroño e Limia que antes ocupara[13], pasando a constituír un condado.
Idade Contemporánea[editar | editar a fonte]
O concello de Moreiras foi creado por decreto de 15 de xullo de 1836 e o 9 de xaneiro de 1927 [14] incorporouse ao concello de Xinzo de Limia.
Entroido[editar | editar a fonte]
- Artigo principal: Entroido de Xinzo de Limia.
Xinzo de Limia ten un dos ciclos de entroido máis longos de Galicia, con cinco semanas de duración. Iníciase o sábado anterior ao domingo fareleiro co petardazo, onde a xente se xunta na Praza Carlos Casares para dar a benvida ao entroido cunha conta atrás; no propio domingo ten lugar a primeira batalla co farelo. A procesión do Meco ten lugar desde o Barrio de Abaixo, que ao escurecer sae pola rúa dos Viños acompañado con fachucos de palla e unha gran comitiva formada polo carro cos bois, touro, choqueiros, máscaras, cura, gaiteiros, apeiros de labranza e gandeiros con vestimenta tradicional.
O domingo oleiro celébrase na Praza Maior o xogo da ola, pásanse as olas de barro de Niñodaguia (Xunqueira de Espadanedo); despois o xogo repítese no Barrio de Abaixo. A noite das mulleres reúnense para cearen en restaurantes ou en locais particulares.
O domingo corredoiro saen as pantallas. Desde o venres até o martes de entroido son os cinco días grandes, coa participación de charangas e bandas de gaitas locais. O venres de entroido ten lugar o desfile dos cativos de tódolos centros educativos da comarca. O mércores de cinza ten lugar o enterro da sardiña, logo do sermón e o pasarrúas.
O ciclo péchase o domingo de piñata con xogos infantís e co gran desfile de comparsas e carrozas.
Política municipal[editar | editar a fonte]
- Artigo principal: Eleccións municipais en Xinzo de Limia.
O 11 de outubro de 2010 o pleno municipal elixiu como novo alcalde ao popular Antonio Pérez, logo da dimisión do senador Isaac Vila Rodríguez, que foi alcalde durante 25 anos. O 21 de marzo de 2018 Pérez presentou a súa dimisión como concelleiro e rexedor do concello tras ser condenado por prevaricación,[15] polo que foi substituído por Manuel López Casas.[16]
Xinzo na literatura popular[editar | editar a fonte]
- Home de Xinzo e boi de Vilar, non se afán en calquera lugar [17].
Galería de imaxes[editar | editar a fonte]
- Artigo principal: Galería de imaxes de Xinzo de Limia.
Torre da Pena da Portela.
Igrexa de San Pedro de Boado.
Casa do concello.
Marcador coa conta atrás para o Entroido.
Río Limia ao seu paso pola vila
Parroquias[editar | editar a fonte]
Lugares de Xinzo de Limia[editar | editar a fonte]
Para unha lista completa de todos os lugares do concello de Xinzo de Limia vexa: Lugares de Xinzo de Limia.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Véxase no Galizionario.
- ↑ Instituto Nacional de Estadística, ed. (27 de decembro de 2019). "Cifras oficiales de población resultantes de la revisión del Padrón municipal a 1 de enero". Consultado o 2 de xuño de 2020.(en castelán).
- ↑ 3,0 3,1 Instituto Galego de Estatística. (2021) "Xinzo de Limia".Información municipal. Sociedade e poboación. Xunta de Galicia.Este produto emprega a API de datos do Instituto Galego de Estatística (IGE), pero non está certificado ou aprobado polo IGE.
- ↑ Nomenclátor de Galicia. Busca directa. Xunta de Galicia (Escribir o nome do concello e premer en Buscar)
- ↑ Ministerio do Interior, Goberno de España (ed.). "Resultado eleccións 2019". Arquivado dende o orixinal o 25 de xuño de 2019. Consultado o 12 de xuño de 2019.
- ↑ Federación Galega de Municipios e Provincias (ed.). "Xinzo de Limia". www.fegamp.gal. Consultado o 15 de setembro de 2019.
- ↑ Neira, Carlos. "Evolución do uso do galego por concellos". Arquivado dende o orixinal o 5 de decembro de 2019. Consultado o 14 de outubro de 2014.
Fonte: IGE. Datos dispoñibles nas Táboas Dinámicas de Google
- ↑ "A Limia". Páxina oficial do Concello de Xinzo. Consultado o 02/09/2022.
- ↑ García Valdeiras, Manuel (2001). "O Forum Limicorum". Minius IX: 39–50.
- ↑ González García, Francisco Javier (2007). Los pueblos de la Galicia Céltica. Akal. p. 541. ISBN 978-84-460-2260-2.
- ↑ J.C, Rivas Fernández (2000). "O Foro dos Límicos. Xinzo, Epicentro de Camiños en Época Romana". Lethes 2: 62–73.
- ↑ "As cen torres da Limia". O castelo de Portela da Pena. Consultado o 02/09/2022.
- ↑ Baquero Moreno, Humberto. "Afonso Enriques". Real Academia de la Historia. Consultado o 02/09/2022.
- ↑ Martínez Cerredelo, Edelmiro (2012). Grupo Pedro González de Ulloa de Estudos Históricos da Limia. Historia de Xinzo de Limia. ISBN 978-84-616-1499-8.
- ↑ F., L. (6 de abril de 2018). "Xinzo celebra pleno extraordinario para elixir novo alcalde tras a dimisión de Pérez". Faro de Vigo. Consultado o 6 de abril de 2018.
- ↑ "Manuel López Casas é o novo alcalde Xinzo". Consultado o 7 de abril de 2018.
- ↑ Elixio Rivas Quintas (2001).
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
 |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Xinzo de Limia  |
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Elixio Rivas Quintas: Frampas III, contribución al diccionario gallego, 2001, no Dicionario de Dicionarios.
Outros artigos[editar | editar a fonte]
 | ||
.svg){kind=small}
|
Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |