Xunqueira de Ambía

Xunqueira de Ambía
Situación
Xentilicio	xunqueirao
Xeografía
Provincia	Provincia de Ourense
Comarca	Comarca de Allariz - Maceda
Poboación	1.366 hab. (2021)
Área	60,21 km²
Densidade	22,69 hab./km²
Entidades de poboación	6 parroquias e 40 lugares
Capital do concello	Xunqueira de Ambía
Política (2019)
Alcalde	José Luis Gavilanes Losada (PPdeG)
Concelleiros	; PPdeG: 6; ; Outros: IX 3
	Eleccións municipais en Xunqueira de Ambía
Uso do galego (2011)
Galegofalantes	87,35%
Na rede
	www.xunqueiradeambia.org
	v; c; e;
	[ editar datos en Wikidata ]

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Xunqueira.

Coordenadas: 42°12′17″N 07°44′07″O / 42.20472, -7.73528

Xunqueira de Ambía é un concello da provincia de Ourense, pertencente á comarca de Allariz - Maceda. Segundo o IGE en 2020 tiña 1.374 habitantes (1.863 no 2006, 1.901 no 2005, 1.934 no 2004, 1.997 no 2003). O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é xunqueirao.

Xeografía[editar | editar a fonte]

Situación[editar | editar a fonte]

O concello, de 60,21 km²^[8], abrangue seis parroquias. Limita ó norte con Baños de Molgas, ó sur con Sandiás, ó leste con Vilar de Barrio e Sarreaus, e ó oeste con Allariz e Paderne de Allariz.

Hidrografía[editar | editar a fonte]

O municipio está atravesado polo río Arnoia. No Baniño hai augas termais que nacen a 18 °C, e no Porteiro están a poza de Santa Lucía e a poza do Malladoiro.

Demografía[editar | editar a fonte]

Padrón municipal ²⁰²⁰	Habitantes^[8]	Homes	Mulleres
Menores de 15 anos	95 (6,91 %)	45	50
Entre 16 e 64 anos	677 (49,27 %)	373	304
Maiores de 65 anos	602 (43,81 %)	277	325
Total	1.374	695	679

Evolución da poboación de Xunqueira de Ambía Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021
4.208	4.369	4.981	3.031	1.934	1.789	1.697	1.649	1.620	1.546	1.498	1.461	1.438	1.418	1.375	1.374	{{{17}}}
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Fonte: IGE^[9] e INE^[10].

Historia[editar | editar a fonte]

Hai restos megalíticos. Da cultura castrexa consérvanse os poboados de Cerdeira e A Medorra. Trala romanización de Galicia construíuse a Vía Nova (vía XVIII no itinerario de Antonino) entre Braga e Astorga que atravesaba a zona. Dela consérvase un miliario, trasladado a carón da casa consistorial.

Segundo a tradición, no século IV apareceuse a Virxe María nunha xunqueira (de onde procedería o nome a poboación), e no lugar construíuse unha ermida. Entre os séculos VIII e X naceu o Mosteiro de Santa María, e en 1164, por orde do rei Fernando II de León, comezou a construírse a colexiata de Santa María a Real, de arquitectura románica, declarada Ben de Interese Cultural en 1931. Foi no século XII, co mosteiro estivo a cargo da Orde de Santo Agostiño, cando acadou o seu maior esplendor. O claustro actual é do século XVI.

A calzada romana deu pé a unha variante da Vía da Prata do Camiño de Santiago, que entra no concello pola aldea de Bobadela parroquia de Bobadela a Pinta) e percorre os lugares de Padroso, Cima de Vila (parroquia da Abeleda), Quintela, Xunqueira de Ambía (na rúa Asdrúbal Ferreiro hai un albergue de peregrinos de 24 prazas)^[11], San Xillao (parroquia de Xunqueira de Ambía), A Pousa, Salgueiros e Os Casares (parroquia de Armariz). En 1541 o prior do mosteiro, Alonso de Piña, fundou un hospital de peregrinos.

Patrimonio[editar | editar a fonte]

Amais da xa mencionada colexiata, en Salgueiros hai un peto de ánimas de comezos do s. XIX.^[12]

Galería de imaxes[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Galería de imaxes de Xunqueira de Ambía.

Mosterio de Santa María de Xunqueira de Ambía.

Igrexa da Abeleda.

Pedra Alta de Antela.

Parroquias[editar | editar a fonte]

Galicia \| Provincia de Ourense \| Parroquias de Xunqueira de Ambía
A Abeleda (San Vicente) \| Armariz (San Salvador) \| Bobadela a Pinta (Santa Mariña) \| A Graña (Santiago) \| Sobradelo (San Román) \| Xunqueira de Ambía (Santa María a Real)