Miño

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Miño (homónimos).

Miño

Localización
43°20′51″N 8°12′23″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Galicia
Provincia	Provincia da Coruña
Capital	A Carreira
Poboación
Poboación	6.753 (2023) (188,11 hab./km²)
Xeografía
Parte de	Betanzos
Superficie	35,9 km²
Bañado por	Océano Atlántico
Altitude	10 m
Comparte fronteira con	Paderne Vilarmaior Irixoa Pontedeume
Organización política
• Alcalde	Manuel Vázquez Faraldo
Eleccións municipais en Miño
Identificador descritivo
Código postal	15...
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	15048
Páxina web	concellodemino.gal

Miño é un concello da provincia da Coruña, pertence á comarca de Betanzos. Segundo o IGE a súa poboación no 2018 era de 6.056 habitantes. O seu xentilicio (véxase no Galizionario) é «miñés».

Xeografía

Situación

O concello, de 32,97 km² , abrangue oito parroquias que son Bemantes, Callobre, Carantoña, Leiro, Castro, Miño, Perbes e Vilanova. Limita ao norte con Pontedeume, ao leste con Vilarmaior, ao sur con Paderne e Irixoa, e ao oeste coa ría de Betanzos. Está situado a 25 km da capital da provincia, e a 72 km de Santiago de Compostela.

O concello está atravesado pola Vía inglesa do Camiño de Santiago.

Hidrografía

Polo municipio pasan o río Lambre, que tras cruzar a ponte do Porco forma a praia da Alameda, o río Xarío, que atravesa as parroquias de Vilanova e Perbes e desauga a carón da praia Grande, e o río Baxoi, que tamén desauga na praia Grande e recibe este nome polo seu paso pola Ponte Baxoi. Alí se atopa na súa beira unha fonte gótica e un merendeiro para o descanso dos peregrinos que se dirixen a Compostela.

Demografía

Censo total 2014	5.838 habitantes
Menores de 15 anos	798 (13.67 %)
Entre 15 e 64 anos	3.651 (62.54 %)
Maiores de 65 anos	1.389 (23.79 %)

Fonte: Instituto Nacional de Estadística INE, 1857-2011

Evolución da poboación de Miño   Fontes: INE e IGE.
1900	1930	1950	1981	2004	2009	2011	2012	2013	2014	2015	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
4.923	5.326	5.823	5.476	5.089	5.488	5.760	5.739	5.786	5.838				6.056
(Os criterios de rexistro censual variaron entre 1900 e 2004, e os datos do INE e do IGE poden non coincidir.)

Historia

Os vestixios máis antigos atopados en Miño corresponden á era castrexa e aos restos dun porto romano. En 1916 atopáronse na parroquia de Perbes 1500 moedas romanas, o tesouro de Algara. O concello constituíuse en 1836 como Castro, nome dunha das parroquias do Antigo Réxime que conformaron o municipio, dependentes das xurisdicións de Pontedeume, Callobre, Vilachá, Leiro e mais Perbes, que pertencían á provincia de Betanzos. En 1919, trasladouse o consistorio á parroquia de Miño e con el mudou tamén o nome do concello. Na actualidade segue tendo a sede na mesma parroquia, no núcleo chamado A Carreira.

Nos rexistros medievais en latín e en galego, o topónimo Miño xa ten a forma actual, mais con direrentes grafías. Nos séculos XIII e XIV predomina Myno (ás veces Mino): villa de Myno [...] casal q chaman de Ragel, 1287; sancta Maria de Mino, 1354; santa Maria de Myno, 1388; Myno, 1431. Xa a partir do século XV, a forma predominante é Myño: friglia de santa Maria de Myño, 1434; Alfonso da Vila morador en Myño, 1450. Para Gonzalo Navaza, non existe abonda documentación que permita confirmar que a etimoloxía do río Miño e do concello de Miño son a mesma. Para o río admítese unha orixe prerromana e significado hidronímico, derivado da raíz indoeuropea *mei- ‘camiñar, ir, fluír’, presente no nome doutros ríos de Europa. De teren a mesma orixe, o topónimo da parroquia de Miño viría motivado pola súa situación, na confluencia dos ríos Lambre e Baxoi coa ría de Betanzos.

Máis recentemente alá polo 2002 promoveuse unha gran urbanización Costa Anácara/Costa Miño Golf no concello pola inmobiliaria Fadesa e posteriormente Martinsa a cal consistiría en 1200 vivendas e un campo de golf, o goberno municipal de Juan Antonio Maceiras do PPdeG deulle un apoio cego ao proxecto, co tempo coñeceríase que a adquisición dos terreos por parte do concello foi ilegal recibindo este unha sentenza do Tribunal Supremo que lle condenaba a pagar 25 millóns de euros aos 500 veciños afectados pola expropiación, por consecuencia a débeda total do concello de Miño era de 22 millóns de euros.

O concello baixo o mandato de Manuel Vázquez Faraldo chegou a un acordo cos veciños para pagar os xuros de 7 millóns de euros antes do 31 de maio de 2020 mediante un préstamo(que se sumaba aos outros 15 millóns de euros recibidos polo Goberno central) en consecuencia os veciños aceptarían a liquidación de créditos contra a entidade local(recarga de xuros de 8 millóns de euros), con isto evitábase que a débeda creces, Miño con 6000 habitantes tratábase do cuarto concello galego con máis débeda.

Cultura

Patrimonio

Patrimonio arqueolóxico

Da cultura castrexa consérvase o castro de Loios, castro de Ombre, Centroña, Insua, Santa María de Castro, Carantoña e Leiro

Patrimonio arquitectónico

A igrexa de San Xoán de Vilanova é de orixe románica. Comezou a construírse no ano 1040, sendo a portada reconstruída no século XVIII. A súa ábsida semicircular foi restaurada. A igrexa de Santa María de Castro é do século XVI.

Sobre os ríos Lambre e Vixoi (hoxe río Baxoi), hai dúas pontes do século XV, mandadas construír por Fernán Peres de Andrade o Boo, señor de Pontedeume. A que cruza o río Lambre, cun só arco de estilo oxival, é coñecida como Ponte do Porco, por ter esculpido un xabaril, símbolo da casa de Andrade. En Bañobre está o pazo dos Condes de Vigo, que conserva na fachada elementos orixinais do século XVIII.

Etnografía

Festas e celebracións

Santa María de Miño

• 27 ou 29 de xuño: Festas en honra a San Pedro. Parte da poboación miñense cre que San Pedro é o patrón, mais en realidade a parroquia de Miño é Sta. María, polo que non ten patrón, senón patroa: a Virxe da Asunción. A festividade de San Pedro débese a unha decisión estratéxica pola condición de municipio turístico de Miño que depende da tempada estival, dado que a festividade da Virxe da Asunción coincide con festas locais noutras vilas (15 de agosto), optouse por festexar San Pedro ao ser o 29 de xuño unha data máis propicia para atraer visitantes no verán. ^{[Cómpre referencia]}
• 16 de xullo: Festa da Virxe do Carme, a patroa dos mariñeiros. Nesta festividade unha procesión coa imaxe da Virxe parte da igrexa parroquial de Santa María, baixando ata o porto, lugar onde se oficia unha misa cantada, polo xeral, a cargo da Rondalla e Coral da ACRD O´Castro. O alcalde e un membro da confraría de pescadores botan á auga unha gran coroa de loureiro, en memoria dos mariñeiros mortos no mar. Finalizada a cerimonia, a imaxe da Virxe do Carme regresa de novo en procesión ata a igrexa.
• 31 de agosto: Romaría de San Ramón no lugar de Bra.
• 23 de xuño: Festa da noite de San Xoán.
• Primeiro fin de semana de agosto: Feira da Cebola chata de Miño.

Ponte do Porco

• 25 de xullo: Festa de Santiago Apóstolo

Bemantes

• Decembro: Festa de Santo Tomé
• Xuño: Festa do Corpus Christi
• Domingo seguinte ó 16 de agosto: Festa de San Roque

Callobre

• Primeiro domingo despois do 16 de xullo: Festa da Virxe do Carme.
• 24 de xuño: Festa de San Xoán

Carantoña

• Primeiro domingo de xuño: Festa de Santa Isabel

Leiro

• 6 de agosto: Festa do Divino Salvador
• Terceiro domingo de setembro e último venres de Coresma: Festa de Nosa Sra. das Dores
• 25 de novembro: Santa Catalina de Alexandría

Bañobre

• 24 de agosto: Romaría de San Paio

Castro

• 16, 17 e 18 de xaneiro: Festa en honra a San Sebastián

Viadeiro

• 20 de xaneiro: Festa de San Sebastián

Perbes

• xuño: Festa do Corpus Christi
• Principios de agosto: Festa do Turista

San Xoán de Vilanova

• 24 de xuño: Festa de San Xoán

Economía

Infraestruturas de transporte

O concello está comunicado a través da estrada nacional N-651 que vai de Betanzos a Ferrol e pola autoestrada AP-9 con acceso directo, que conecta coas cidades da franxa atlántica. Está atravesado pola liña de ferrocarril Ferrol-Betanzos Infesta que liga coa que vai da Coruña a Lugo, conta coa estación de Miño e coa estación de Perbes.

Deporte

No concello teñen a súa sede os seguintes clubs deportivos:

• Club Ciclista Miñotauros
• Asociación Deportiva Miño
• Bemantes CF
• Club de Fútbol Sala Alameda-Xarío
• Sociedad Deportiva Miño
• Club Deportivo Comarca Lambre-Mandeo
• Club Deportivo Náutico de Miño
• Judo Club Bemantes

Asociacións

No concello teñen a súa sede as seguintes asociacións:

• ACRD O Castro
• Asociación Cultural Ardóbriga
• Asociación Cultural Arruallo
• Asociación A Irmandade
• Asociación de Amas de Casa, Consumidores e Usuarios de Miño
• Asociación Camiño
• A.VV. Xarío
• A.VV. San Xulián de Carantoña
• A.VV. Anduriña de Callobre
• A.VV. Santa María de Castro
• Asociación de Mulleres Rurais Divino Salvador de Leiro
• Asociación Cultural A Inmaculada de Bañobre
• Asociación Cultural Mulleres de Bemantes

Miño na literatura popular

Pasei a ponte do Porco,
paseille a man polo lombo,
meu divino San Andrés
o voso camiño é longo .

Galería de imaxes

Artigo principal: Galería de imaxes de Miño.

• 
  Miño dende Sada.
• 
  Praia da Ribeira.
• 
  Praia Grande.
• 
  Praia de Perbes.
• 
  Igrexa de San Xoán de Vilanova.
• 
  Camiño inglés de Santiago.
• 
  Muíño de vento de Boucelo.
• 
  Cruceiro de Callobre.
• 
  Retablo da igrexa de Carantoña.
• 
  Escudo de armas na igrexa de Castro.

Véxase tamén

Bibliografía

• PXOM Memoria Xeral. 44 páx. 8 de agosto de 2002, Concello de Miño.

Outros artigos

• Lugares de Miño.
• Eleccións municipais en Miño

---

Este artigo sobre concellos de Galicia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---