Río Miño

Miño
Vista do río Miño e de Tui desde Valença (Portugal)
País	Galicia e Portugal
Rexión	n/d
Nacemento	Pedregal de Irimia
Altitude	600 msnm
Lonxitude	350 km
Caudal medio	340 m³/s
Conca
Desembocadura	Océano Atlántico

O Miño (en portugués: Minho) é o río máis longo de Galiza, cunha lonxitude de 350 km. Pasa polas cidades de Lugo e Ourense e polas vilas de Rábade, Portomarín, Ribadavia, Melgaço, Monção, Tui e Valença do Minho.

O río Miño era chamado de Minius ou Baenis polos antigos historiadores.

Topografía

O Miño nace no pedregal de Irimia, na serra de Meira, no concello lugués de Meira, formando tamén a súa cabeceira os Regos, Porto da Pena e Xirómeno. Máis adiante acrecenta o seu caudal coas augas da Lagoa de Fonmiñá, na Pastoriza (Lugo), a uns 50 km ao norte da capital de provincia. Atravesa Lugo e Ourense, e desemboca na Guarda (Pontevedra) facendo fronteira con Portugal, onde desemboca en Caminha polo beira portuguesa.

Bioloxía

Despois de recibir o Sil, flúe cara ao suroeste e, a partir do encoro de Frieira ata a desembocadura, o Miño constitúe fronteira entre Galiza e Portugal. En Ribadavia, ás súas beiras, prodúcese o célebre viño do Ribeiro de Avia. Fai de fronteira uns 80 km, no centro dun val de forte produción agrícola, con millo ou patacas, por exemplo, así como forraxe para o gando. Na tirada final tamén se ve bordeado por viñas de Albariño.

Medio ambiente

Na bacía alta do Miño existen diversos tipos de ecosistemas acuáticos, característicos da rexión bioclimática atlántica. Afluentes como o Parga, o Ladra e o Támoga integran un característico complexo húmido, formado por unha extensa rede de canles, lagoas e terreos inundados aos que se asocian pasteiros, zonas agrícolas, bosques de ribeira, turbeiras ombotróficas, breixeiras e carballeira. Esta grande diversidade de hábitat acolle numerosas especies de aves durante o período invernal.

O tramo do baixo Miño da lugar a unha ría estreita e ateigada con depósitos de sedimentos, o que a converte nun importante reservorio de marismas e esteiros. Os problemas de conservación a que se ve sometida esta zona radican na alta presión urbanística, cinexética e pesqueira, ademais da contaminación producida polos residuos urbanos.

En todo o curso do río atópanse peixes como a troita (Salmo trutta) e a anguía (Anguilla anguilla) e mamíferos como o aguaneiro (Galemys pyrenaicus) e a lontra (Lutra, lutra).

No tramo alto atopamos unha vexetación formada por bosques aluviais de ameneiros (Almus glutinosa) e freixos (Fraxinus escelsior), carballeiras (Quercus robur e Quercus pyrenaica) e uceiras húmidas atlánticas (Erica cillaris e Erica tetralix). No relativo á fauna, están presentes numerosos anátidos (Anas platyrhynchos, Anas clypeata), así como un pequeno núcleo de sisón (Tetrax tetrax). Como especies piscícolas atopamos poboacións de ciprínidos como o cacho (Lenciscus carditerti), a reñosa (Rutilus arcani) e a boga (Choridostona polylepis duriensis). Dentro dos gasterosteidos, o espiñoso (Gasterosteus aculeatus).

O tramo baixo do Miño alberga durante o inverno gran numero de aves acuáticas, como o porrón moñudo (Aythya fuligula), a píldora dourada (Pluvialis apricaria), a píldora cincenta (Pluvialis squatarola) e a avefría (Vanellus vanellus). Tamén conta cunha importante variedade de peixes, entre os que destaca o salmón (que presenta neste río o linde de distribución máis meridional de toda Europa) e a lamprea (Petromyzon marinus) pescada tradicionalmente nestas augas, en cuxa captura empregábanse diques de feitura peculiar, denominadas pesqueiras. Outras especies piscícolas que se atopan neste tramo son a zamborca (Alosa alosa), a sabela (Alosa fallax), a carpa vermella (Carassius auratus), a perca negra (Micropterus salmoides) e a solla (Platichthys flesus).

Problemas ambientais

Ademais dos encoros, as construcións feitas nas marxes (coma o paseo e parque da Canuda en Salvaterra de Miño), e da polución que sofre o río no último treito, especialmente dende que recibe as augas do río Tea; un dos principais problemas son as especies invasoras.

Os últimos 40 quilómetros do río Miño están colonizados pola ameixa asiática (Corbicula fluminea). A ameixa adaptouse ás condicións e ocupou o espazo, case eliminando outras especies.

A ameixa asiática foi detectada por vez primeira no río Miño en 1989. Antes diso, xa tiña chegado ao Texo, tal vez transportada en navíos de transporte.

Aproveitamento

O Miño é o río máis caudaloso de Galiza. Ten como principal afluente o Sil, que aporta un caudal semellante na fronteira entre as provincias de Lugo e Ourense (Os Peares, 30 km ao norte de Ourense). Está inzado de encoros: 3 entre Lugo e Ourense (Belesar, 654 hm³; Os Peares, 182 hm³; Velle, 17 hm³); e dous entre Ourense e Portugal (Castrelo de Miño, 60 hm³; Frieira, 44 hm³).

É navegábel de xeito transversal, e lonxitudinalmente en pequenos tramos e na súa desembocadura.

Afluentes pola marxe dereita

• Na provincia de Pontevedra: Tamuxe, Pego, Cereixo da Briña, Furnia, Louro, Tea, Caselas, Xuliana, Termes, Deva, Ribadil, Cea.
• Na provincia de Ourense: Avia, Barbantiño.
• No límite de Ourense con Lugo: Búbal.
• Na provincia de Lugo: Asma, Narón, Ferreira, Mera, Narla, Ladra, Támoga, Anllo.

Afluentes pola marxe esquerda

• Na provincia de Lugo: Luaces, Lea, Chamoso, Robra, Chanca, Loio, Neira, Sil.
• Na provincia de Ourense: Sil, Deva, Arnoia, Barbaña, Lonia, Sardiñeira, Azúmara.
• En Portugal: Mouro, Gadanha, Coura.

Insuas

Existen 14 insuas ou illas fluviais en todo o trozo do río Miño partillado entre Portugal e Galiza, catro das cales son consideradas como internacionais, non sendo "disputadas" por ningún dos estados español e portugués. Son os casos de Morraceira de Seixas, Morraceira de João de Sá e Varandas, estas máis próximas da freguesía de Lanhelas (Caminha), alén da Morraceira, máis próxima da costa galega.

Atribuídas a Galiza están as insuas Canosa, Morraceira do Grilo, Morraceira das Varandas, Vacariza e Fillaboa. Esta última, con 110.000 metros cadrados, segundo o anuncio público feito polo concello galego de Salvaterra de Miño, que a adquiriu a privados, deberá "abrir ao público" en 2013 como centro de interpretación ambiental.

Consideradas territorio portugués no río Miño son as illas dos Amores, Boega e Lenta, ambas en Vila Nova de Cerveira, e as de São Pedro e Conguedo, en Valença.

• Illa dos Amores
• Illa Boega
• Illa Ínsua

Galería de imaxes

Vexa o artigo principal en Galería de imaxes do río Miño

• 

  Mapa, ao que lle falta a parte inicial do Miño

• 

  Panorámica do Miño desde San Trocado, Punxín

• 

  O río Miño ao seu paso por Portomarín arredor de 1920

• 

  Vista do río Miño e de Tui desde Valença (Portugal)

• 

  Foz do río Miño (Camposancos, A Guarda)

• 

  O río Miño ao paso polo caneiro do Piago, en Lugo

• 
• 

  Os Chaos, A Arnoia

Véxase tamén

Outros artigos

• Ríos de Galicia
• Galería de imaxes do río Miño
• Ponte Vella Internacional Tui-Valença

Ligazóns externas

Sobre o río

• Ríos ourensanos: Río Miño
• Tres misterios del padre Miño
• Barcas do Minho

Sobre o estado dos embalses miñotos

• Estado do encoro de Belesar(en castelán)
• Estado do encoro dos Peares(en castelán)
• Estado do encoro de Velle(en castelán)
• Estado do encoro de Castrelo(en castelán)
• Estado do encoro de Frieira(en castelán)