Saltar ao contido

Bormánico

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Bormánico
Deus da curación e das fontes
Ilustración representando o deus Bormánico, segundo unha intelixencia artificial.
Outros nomesBormo
Bormanus
Borbanus
Boruoboendua
Vabusoa
Labbonus
Borus
Borvo
XéneroMasculino
RexiónGallaecia e Galia
Grupo étnicoGalaicos e galos
Equivalentes
Equivalente gregoApolo

Bormánico, tamén chamado Borvo ou Bormo (en galo: *Borwō, Bormō), foi un antigo deus da relixión celta asociada coa curación e coas fontes de auga[1] adorado polos galos e os galaicos.[2][3] Ás veces foi identificado co deus greco-romano Apolo, aínda que o seu culto mantivo un alto grao de autonomía durante o período romano.[4]

O teónimo galo Boruō quere dicir fonte quente ou fonte cálida. Procede da raíz verbal protocelta *berw- ('ferver, preparar'; cf. irlandés antigo berbaid, galés medio berwi), do protoindoeuropeo *bʰerw- ('ferver, preparar'; cf. latín ferueō ser intensamente quente, ferver, sánscrito bhurváni axitado, salvaxe).[5][6] O río Bhearú (río Barrow) de Irlanda tamén se vinculou a esta raíz celta.[7] Unha variante apofónica *bʰreh₁w, deu orixe a varias palabras indoeuropeas para "fonte, primavera", incluíndo o grego phréar (φρέαρ), o armenio ałbiwr, o xermánico *brunnōn e o latín Furrina (*Frūrina).[5]

A variante Bormō podería ter xurdido da lenición, unha diferenza de sufixos ou da disimilación.[5][3] Os derivados coñecidos inclúen Bormanicus (Caldas de Vizela), de *Borwānicos, e Bormanus ou Borbanus (Aix-en-Diois, Aix-en-Provence), dun anterior *Borwānos.[8][9] Tamén se atopou en Utrecht unha deusa chamada Boruoboendoa, quizais reflectindo o galo *Buruo-bouinduā ou *Buruo-bō-uinduā.[10]

Os topónimos Bourbon-l'Archambault, Bourbon-Lancy, Bourbonne-les-Bains, Boulbon, Bormes, Bourbriac, La Bourboule e Worms derivan de Borvo ou de Bormo.[5][3][8] Os nomes de varios ríos pequenos en Francia tamén proceden do teónimo, incluíndo Bourbouillon, Bourban e Bourbière.[8]

  1. A relixión dos antigos celtas: Capítulo III. Os deuses da Galia e dos celtas continentais
  2. MacKillop 2004, s.v. Borvo.
  3. 3,0 3,1 3,2 Busse & vaan de Weil 2006, pp. 230–231.
  4. Green 1986, p. 162: "Borvo, like Belenus, appears more often by himself than linked with Apollo, emphasising the essentially Celtic nature of the cult."
  5. 5,0 5,1 5,2 5,3 Delamarre 2003, p. 83.
  6. Matasović 2009, p. 63.
  7. Monnier, Nolwena (2019). "Nommer la nature : toponymie de la nature dans la Topographia Hibernica de Gerald of Wales". Études irlandaises (44-1): 31–46. ISSN 0183-973X. doi:10.4000/etudesirlandaises.6884. 
  8. 8,0 8,1 8,2 Charrière 1975, pp. 130–131.
  9. Quintela, Marco (2005). "Celtic Elements in Northwestern Spain in Pre-Roman times". e-Keltoi: Journal of Interdisciplinary Celtic Studies 6 (1). ISSN 1540-4889. 
  10. Delamarre 2003, pp. 79, 83.

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Outros artigos

[editar | editar a fonte]

Bibliografía

[editar | editar a fonte]