Refraneiro galego sobre o viño
Aparencia

- Artigo principal: O viño na cultura popular galega.
- A adega cheira ó viño que ten [1].
- A auga de febreiro derrama o viño [2].
- A auga de San Xoán leva o viño e tolle o pan [2].
- A auga de San Xoán quita o viño e tolle o pan [3].
- A auga de San Xoán tolle o viño e non dá pan [2][4].
- A auga en San Xuán tolle o viño e non dá pan [5].
- A auga fai mal i o viño fai cantar [2].
- A auga non emborracha, nin enferma, nin entrampa [2].
- A auga non enferma nin embebeda [2].
- A auga para os peixes; para os homes, viño a feixes [6].
- A auga polo san Xoán tolle o viño e non dá pan.
- A augardente, na tenda; o viño, na taberna [7].
- A beber viño nunca me ganou veciño [8].
- A bo viño non hai mal bebedor [9].
- A cepa, tarde ou cedo, sempre dá uvas polo setembro.
- A chuvia no mes de agosto, non é chuvia que é mel e mosto [10][11].
- A chuvia no mes de agosto, non é chuvia que é mosto [11][12].
- A chuvia por san Xoán, tolle o viño e non dá pan.
- A cuba do bo viño non necesita bandeira.
- A home bo, picheles cheos [13][14].
- A home vello, picheles novos [14].
- A mera no San Xoán leva o viño e mais o pan [15].
- A millor siñal de auga é non haber pra viño [2].
- A moza i a parra, non se ven ben se non lle erguen a faldra [16].
- A muller e a viña dan ó home alegría [17].
- A muller e a viña faina o home garrida [17].
- A muller e o viño sacan o home de tino [17].
- A muller que ó seu home queira ter gordiño dispois que coma o caldo déalle un gotiño [17].
- A pouco viño, coidadiño [9].
- A reixa de san Xuan, moitos o saben e poucos o dan [18].
- A vide e a xesta co demo en testa.
- A vindima, enxoita e fría [19].
- A vindima non é cada día [19].
- A viña de bo amo, pódase en marzo. A viña do ruín, pódase en abril [20].
- A viña i o poldro que os críen outros [20].
- A viña non quere máis sombra que a do amo.
- A viña o dá e a viña o come.
- A viña vella quer amo novo [20].
- A viño de mal parecer, pechar os ollos e beber [9].
- A xente ve o que bebo, mais non ve a sede que teño [8].
- A xogueta e a bebedela botan as casas por terra.
- Abril frío, moito pan e pouco viño [21].
- Abril frío, pan e viño [21].
- Abril frío quer compango, viño e pantrigo [21].
- Aceite, no alto; viño, no medio; mel, no baixo.
- Aceite, o de enriba; viño, o do medio; mel, o do fondo.
- Aceite, viño e amigo, millor canto máis antigo.
- Adega fría quentarse espera [1].
- Adega fría quentarse espera ó chegala colleita [1].
- Agosto a madura e setembro vendima a uva.
- Agosto e vendimia non son cada día [22].
- Agosto e vendima non son cada día e si cada ano, uns con ganancia e outros con dano.
- Agosto e vendima non son cada día e sí cada ano, us con proveito e outros con dano [12].
- Agosto, madura, e setembre vindima as uvas [12].
- Aí vén San Miguel, co seu tonel [23].
- Alegre, alegrete, arranca-carrascos e tente-bonete [24]
- Amigo por amigo, o bo pan e o bo viño.
- Anaco de touciño pide trago de viño [25].
- Ano de viño, garda viño.
- Ano de viño, merca e garda viño [26].
- Ano de viño, vende viño e garda viño.
- Ano novo e viño novo non manteñen [26][27].
- Anque estou malo das pernas, inda podo ir á taberna [28].
- Anque teño mala a perna, ben sei onde está a taberna [28].
- Antes da vindima, compón as cubas axiña [20].
- Antes de pan, viño; antes de viño, touciño; e antes touciño que liño.
- Antes de San Martiño, pan e viño; dispois de San Martiño, fame e frío [29].
- Antes o pan que o viño e antes o touciño que o viño [30].
- Antes pan que viño, antes viño que touciño, e antes touciño que liño [30].
- Ao lacón e ao touciño, grolos de viño [31].
- Apregoar viño, e vender vinagre [9].
- As tormentas por san Xoán tollen o viño e levan o pan.
- Ás veces val máis o viño que as borras; e de contino, val máis o viño [9].
- Ata despois da vendimia non cáte-la entena.
- Ata o san Pedro, o viño ten medo.
- Ata pasada a vendimia non digas: “¡Eite a mel miña!”.
- Ata san Martiño, pan e viño. De san Martiño adiante, fame e frío.
- Ata San Martiño, pan e viño; de San Martiño pra diante, fame e frío bastante.
- Ata San Martiño, pan e viño; de San Martiño pra diante, pan e frío bastante.
- Auga de agosto, azafrán, mel e mosto.
- Auga de agosto dá mel e mosto [32].
- Auga de agosto, mel e mosto [2].
- Auga de san Xoán, tolle viño e non dá pan [2].
- Auga e sol, pras froitas, lagarto; pras viñas, pulgón [2].
- Auga en agosto, azafrán, mel e mosto [33].
- Auga no San Xoán tolle o viño e non dá pan [34].
- Auga ó figo; e á pera viño [2].
- Auga por agosto, nin pan nin mosto [2].
- Auga, de cepas; arruído, de tellas [2].
- Auga, pros peixes; pros homes, viño a feixes [2].
- Bebamos hastra que máis non poidamos [8].
- Bebamos hastra que non nos vexamos [8].
- Bebe dispois do caldo, e manda o médico ó diaño [35].
- Bebe dispois do caldo, e rite do ciruxano [35].
- Bebe pouquiño, come a fartar, durme no alto, e así vivirás [8].
- Beber, beber, hastra máis non poder [8].
- Beber bo viño faino todo veciño: o que é malo, é beber viño malo [9].
- Beber e comer bo pasatempo é [8].
- Beber frío; e xantar, quente[8].
- Beber astra non ver [36].
- Beber polo ancho, e dar de beber polo estreito [8].
- Beber sin comer, é cegar e non ver [8].
- Bebín auga porque non houbo auga; que se auga houbera, viño bebera, se a tempo chovera [2].
- Borracheira de auga non emborracha.
- Bótamo todo en viño e non en liño [9].
- Cabalo corredor, home rifador, vaso de vidro e tinalla de viño, sempre están en perigo [37].
- Cada cuba cheira ó viño que lle botan [38].
- Cada cuba cheira ó viño que ten [38].
- Cal o ano, tal o xerro [26].
- Cando chove en agosto, chove mel e mosto.
- Cando chove por agosto, chove mel e mosto [39].
- Cando deas viño ó teu señor, non o mires ó sol [9].
- Cando hai auga e sol en marzo, aparella as cubas e o mazo [40].
- Cando o borracho ronca, o viño no barril apousa.
- Cando ó mariñeiro lle dan de beber, ou está fodido ou vanno foder [41].
- Cando o vello non pode beber, pódenlle a cova facer [8].
- Cando san Xoán bebe viño, ponse moito vermelliño.
- Cando se remata o viño, a bota xa non fai falta [9].
- Canto máis bebo, máis sede teño [8].
- Casa, viño e poldro, fáganos outro.
- Castañas, noces e viño fan a ledicia de san Martiño.
- Cava fondo e terás anada de abondo [42].
- Cávame tarde, bímame cedo, e pagareiche o que che debo, díxolle a viña ó labrego [42].
- Cáveme quen queira, pódeme quen seipa; bímeme calquera; cóideme o meu amo [20].
- Cáveme quen queira, pódeme quen seipa, díxolle a cepa á terra [42].
- Chafar, chafoume, mais como pagar, o viño pagoume [43].
- Chuvia en san Xoán, tolle o viño e non dá pan [44].
- Chuvia polo agosto é mel e mosto [11].
- Chuvia por San Xoán, tolle o viño e leva o pan [11].
- Coida ben a viña e terás vindima [20].
- Coida de podar en marzo, que o que poda en abril é ruín.
- Collerás viño mosto se vendimas enxoito [9].
- Come pan, bebe viño e tira pra diante polo camiño.
- Con castañas asadas e sardiñas salgadas, non hai ruín viño [45].
- Con castañas asadas e sardiñas salgadas non hai viño ruín [41].
- Con pan e viño anda calquera o camiño.
- Con pan e viño ándase o camiño [30].
- Con pan e viño ben se pasa o camiño [30].
- Con pan e viño faise o camiño.
- Con pan e viño lévase o camiño.
- Con pan e viño pásase o camiño [34].
- Con pan e viño xa se anda o camiño [43].
- Da boa nai busca a filla, e da boa cepa pranta a viña [46].
- Dádeme unha, dádeme tres, mais sen a de maio non me deixés [47].
- Dálle ó porco do caldeiro, e non do Ribeiro [48].
- Dáme o viño cando quixeres; máis dispois do caldo non mo negues [9].
- Das aves que erguen o rabo, a pior é o xarro [49].
- De pai bodegeiro, fillo cabaleiro e neto limosneiro.
- Debaixo dunha mala capa, hai ás veces un bo bebedor [50].
- Debaixo dunha mala capa hai un gran bebedor.
- Deben nadar en viño os caracoles, as brevas e os figos [9].
- Deica San Pedro o viño ten medo [51].
- Deixa a auga e bebe viño, dispois do San Martiño [2].
- Derramarse o viño é boa siñal, pero non o sal [9].
- Despois das uvas e mel sabe mal o viño, pero fai ben.
- Despois de San Martiño, deixa a auga e bebe o viño.
- Despois de San Martiño, deixa a agua e bebe viño.
- Deus te garde de amigo reconciliado, de can atado, de borracho irado e de home arroutado.
- Día de San Martiño, proba o teu viño [52].
- Día de San Martiño, todo o viño é bo viño [53].
- Día de Santa Cruz vai ver a túa viña, se reluz [54].
- Día de santa Mariña, vai á viña, que como a toparás, vindimarás [55]
- Día de santa Mariña, vai ve-la túa viña, e como a encontrarás, así a vindimarás.
- Din que o viño que nace no maio que o bebe o gaio.
- Dispois de comer e beber, cada un da o seu parecer [8].
- Dispois de San Martiño, deixa a iauga e bebe o viño [56].
- Dispois de vindimas, corvos [19].
- Dixo o viño, moi campante: "No corpo do home son valente e voante". E dixo o pan: "Se eu vou diante" [9].
- Dixo o viño: "No corpo do home sou valente e boiante". E dixo o pan: "Se eu vou diante" [57].
- Díxolle o touciño ó viño: ben veñas, amigo [25].
- Do bo viño, bo vinagre [9].
- Do novo viño bota un traguiño polo San Martiño [9].
- En abril xa soio poda o labrego ruín.
- En abril, augas mil, cargan o carro e mailo barril.
- En agosto, as castañas arder, e en setembro, beber [58][59].
- En agosto chove mel e mosto.
- En agosto máis vale que sobre pan que non que falte viño.
- En agosto, nin muller nin mosto [22].
- En agosto, nin viño nin mosto.
- En agosto, nin viño, nin muller, nin mosto [12].
- En agosto, viño mosto [12][22].
- En chegando san Brais pon pan e viño na alforxa que día non faltará.
- En maio, nin xantar á mesa sin viño nin pote ó lume sin touciño.
- En maio, sulfato [43].
- En marzo, podar e cavar, se queres colleitar [40].
- En san Martiño, pan e viño.
- En san Xoán, tanto viño coma pan.
- En setembre e outono, bebe o viño vello e deixa estar o novo [60].
- En setembro colle o viño e non durmas no camiño.
- En setembro vendima correndo.
- Ende chegando o San Bras pon pan e viño na alforxa, que día non faltará [61].
- Ende vindo Todos Santos e pasando San Andrés, viño novo, vello é [62].
- Esta nosa filla non dá tino a naide; nin é mel, nin fel, nin vinagre [63].
- Eu non bebo o viño, que o como en cuncas, gotiño a gotiño [9].
- Eu non son dino de bebe-la auga sin viño [2].
- Folgade, galiñas, que o galo está nas vindimas [64]
- Grolo a grolo valéirase o xerro [65].
- Hastra o San Pedro, o viño ten medo [9].
- Hastra san Martiño, pan e viño; de san Martiño adiante, frío e fame.
- Home estrevido, pelexo de bo viño, e vaso de bo vidro, duran pouquiño [14].
- Home que non troula, nin fuma, nin xoga, nin bebe, nin bica, nin cuspe no curro, máis ca home é burro.
- Home reñedor, cabalo corredor e pelexo de bon viño nunca fan moito camiño [43].
- Home rifador, cabalo corredor, xerro de bo viño e besta de andadura, nunca moito duran [14].
- Home valente e bota de viño, pouco duran [43].
- Homes bos e picheles de viño, amainan o ruído [14].
- Hoxe viño e pan, o resto mañán.
- Inda non é viño e xa quer ser vinagre [9].
- Invernía de San Xoán, tolle o viño e non dá pan [66].
- Ir e vir, como o xerro vai á boca [67].
- Labrador chalán, non colle viño nin pan.
- Maio come o trigo, e agosto bebe o viño [68].
- Maio fai o trigo, e agosto o viño [68].
- Máis garda a viña o medo que o viñadeiro [20].
- Máis val viño frío que auga quente [9].
- Máis val viño quente que auga fría [9].
- Máis vale beber que cuspir [8].
- Máis vale que sobre pan que non que falte viño.
- Máis vale quedar para vestir santos ca para espir borrachos.
- Mandar rapaces á vindima, é cousa perdida [19].
- Maruxiña ten bo viño; se o ten, el o dirá, i o que fore sonará [9].</ref>.
- Marzo, marzal, déixame o viño trasegar.
- Marzo, o viño polo vaso.
- Menos valen ás veces as borras que o viño [9].
- Mentras auga teña o Miño, no Ribeiro non falta viño [69].
- Mentres auga leve o Miño non faltará viño [2].
- Mordedura de alacrán, busca viño e busca pan, que mañá te enterrarán.
- Muller que moito bebe, tarde paga o que debe [17].
- Mulleres á eira e viño en coeira [17].
- Mulleres e viño sacan ó home do bo camiño [17].
- Na noite de san Xoán andan os probes pedi-lo pan, e na noite do ceboliño andan os vellos a pedi-lo viño.
- Na noite de San Xoán andan os tolos pedi-lo pan, e na noite do ceboliño andan os vellos a pedi-lo viño.
- Na viña de outro ninguién pode ir escoller [20].
- Na viña vindimada, calquera pode vindimar [20].
- Nena, viña, pereira e fabal son malos de gardar [70]
- Nin o teu pan en bolas, nin o teu viño en sopas [30].
- Nin o teu pan en roscas nin o teu viño en botas [30].
- Nin o teu pan en sopas, nin o teu viño en probas [30].
- Nin viña no baixo, nin trigo no cascallo [20].
- Nin viña ó pé do camiño, nin casa á beira do rio [20].
- Ninguién que beba viño chame borracho ó seu veciño [9].
- Ninguién se emborracha co viño da súa casa [9].
- No inverno, forneira; no vran, taberneira [71]
- No millor viño hai borras [9].
- No Nadal, alegrote, alegrote, que hai viño na cuba e chourizos no pote.
- No san Martiño, porco e viño.
- No san Martiño xa se coñece o bo viño.
- Non é bo mosto o que se colle en agosto.
- Non é bo mosto o que se molla en agosto [72].
- Non hai mellor ciruxán que a boa carne, o bo viño e o bo pan.
- Non hai millor viño que o da viña [9].
- Non hai neto de viño que grande sea [9].
- Non hai ruín viño con castañas asadas e sardiñas salgadas [9].
- Non hai tal viño como o pantrigo e o leite macizo [73].
- Non teñas viña nun rincón nin casa nun cantón [20].
- Nosa Señora dos Arcos, avogada dos borrachos [74]
- Nunca lle falta achaque ó viño: no vran polo calor, e no inverno polo frío [9].
- O amor e o viño sacan ao home de tino.
- O beber, mata axiña a sede [8].
- O beber quer comer [8].
- O bebido é o seguro, que o que no xerro está quizáis non se beberá [8].
- O bebido é o seguro, que o que no xerro está quizáis se derramará [8].
- O bo viño cría bo sangue [9].
- O bo viño trai a venda consigo [9].
- O borracho logo solta o que ten no papo.
- Ó chegar o San Martiño, mátase o porco e próbase o viño [29].
- Ó comer percebes, mira o que bebes [75].
- O día de San Lucas mata o teu porco e barra as túas cubas [76][77]..
- O día de san Xoán molla o viño no pan.
- O día de Santa Cruz vai ver se a túa viña reluz.
- O home mesquiño non colle forzas nin co pan nin co viño [14].
- Ó lacón e ó touciño, tragos de viño [78].
- O mes de agostiño fai bo viño.
- O mes de agostiño fai o bo viño.
- O meu veciño ten unha viña: el a cava, el a bima; el a vindima [79].
- O millor viño fai borra [9].
- O millor viño vólvese vinagre [9].
- O mosto que se colle en agosto, non é mosto [72].
- O pan, con ollos; o queixo, cego, e o viño, anexo [30].
- O pan con ollos, o queixo sin ollos, e o viño que salte ós ollos [30].
- O pan, pan, e o viño, viño [30].
- O pan polo coor, e o viño polo sabor [30].
- O peixe debe nadar tres veces: en auga, en mollo e en viño [45][80].
- O que bebe pola cabeza non se lle saben os tragos que pasa [8].
- O que cava e bima fará boa vendima [42].
- O que dispois do caldo non bebe, non sabe o que perde [8][35].
- O que en marzo non poda a súa viña, perde a vendima.
- O que en marzo non poda a viña perde a vendima.
- O que en marzo non poda perde a vendima toda.
- O que en ruín lugar fai a viña, ó lombo saca a vindima [20].
- O que no caldo bota viño, de vello faise mociño [35].
- O que non bima, non vindima.
- O que non ten casa nin viña, en calquera parte se aveciña.
- O que non ten lagar, cada ano seu pesar [81].
- O que poda por marzo, vindima no regazo [82].
- O que se dá á bebida ben pouco estima a súa vida.
- Ó que ten bo viño non lle faltan amigos [9].
- O que teña bo viño, bébao, e non llo dea ó seu veciño [9].
- O que vai á adega e non bebe, eso máis perde [1].
- O que vendima en san Miguel, bebe ben.
- Ó touciño, mételle tragos de viño [25].
- O vello pranta a viña e o vello a vindima [20].
- O vento de abril e a lama de agosto, matan o viño anque sexa no mosto.
- O vinagre i o limón, medio ciruxanos son [83].
- O viño alegra o ollo e quenta o corpo [9].
- O viño anda sin calzós [9].
- O viño barato saca os cartos do farrapo [9].
- O viño, bebelo a modiño: gotiño a gotiño [9].
- O viño bo é caro, i o barato é malo [9].
- O viño branco e a muller ao primeiro mercader.
- O viño chispeiro non necesita pregoeiro.
- O viño con mel sabe mal e fai ben [9].
- O viño dá forzas, e a iauga quítaas todas [9].
- O viño da viña vella zonzonéame na orella [9].
- O viño das cepas vellas quenta as orellas [9].
- O viño das peras non o tires nin o bebas, nin ó teu amigo o deas [9].
- O viño da viña vella zonnzonéame na orella.
- O viño de abril, enche o carro e o carril.
- O viño de abril non vai ó funil.
- O viño de marzo, lévao a vella no regazo [84].
- O viño do Avia, ten forza, esprito e labia [85].
- O viño do Ribeiro fai andar ó mozo lixeiro [9].
- O viño do Ribeiro fai fortes ós mozos e remoza ós vellos [9].
- O viño do Ribeiro fai ó vello chuscarrandeiro [9].
- O viño do Ribeiro non ten compañeiro [9].
- O viño do Ribeiro ten sona de paroleiro [9].
- O viño é bo, pero se é viño bo [9].
- O viño é o antoxo dos vellos e o lambuxo dos nenos [86].
- O viño é o leite dos vellos [9].
- O viño e o pan sempre se dan: us anos ben; outros mal, e outros menos mal [87].
- O viño é o sangue dos vellos [9][88].
- O viño é pan e medio [9].
- O viño fai do vello mociño [89].
- O viño fai ó vello mociño [9].
- O viño fai rir, fai durmir e fai ás cores á cara saír [9].
- O viño ha ser comido, máis ben que bebido [9].
- O viño lava os dentes, alegra os ollos e sana o ventre.
- O viño polo coor, i o pan polo sabor [9].
- O viño polo xerro é como millor o quero [9].
- O viño que é chispeiro non percisa de pregoeiro [9].
- O viño ten tres propiedades: facer durmir, facer rir e ás cores saír.
- O viño tinto quer estar apretado i o branco folgado [9].
- Odre de bo viño, cabalo saltador e home rifador, nunca duran moito co seu señor.
- Onde allos ha, viño haberá.
- Onde entra o beber sai o saber [8].
- ¿Onde haberá millor viño que o que sai das cepas? [9].
- Ós comenzos de setembre aparella as cubas pra vindimar as uvas [90].
- Os de Palmeira beben a caña pola cuncha da vieira [91].
- Os mariscos queren viño, pois da auga xa veñen [80].
- Os recíos de agosto son mel e mosto [12].
- Pan con fartura; e viño, con mesura [30].
- Pan de hoxe, carne de onte e viño de antano, manteñen ó home sano.
- Pan de onte e viño de antano, salú pra todo o ano.
- Pan de onte, carne de hoxe, e viño de antano, manteñen ó home sano [30].
- Pan de onte, e carne de hoxe, e viño de antano, salú pra todo o ano [30].
- Pan de panadeira e viño de taberna, nin farta nin goberna [30].
- Pan e viño andan camiño [30].
- Pan e viño andan camiño, millor que mozo garrido [30].
- Pan e viño, un ano teu, e outro do teu veciño [30].
- Pan por quilo e viño por medida, o que non rouba algo non leva boa vida.
- Pan que sobre, carne que abonde, viño que non falte e alegría que abaste [30].
- Pan quente e uvas, ás vellas quitan engurras [30].
- Pan, viño e carne quitan a fame [30].
- Pipa de viño bo e home forte, pouco duran.
- Poda a viña en marzo e cávaa en maio.
- Poda a viña en marzo, pra cavala en maio [20].
- Poda en marzo, vendima no regazo.
- Poda en xaneiro, vendima no sombreiro.
- Poda tarde e sementa cedo, que de tres anos acertarás tres e medio [92].
- Pola Santa Mariña vai ver a tua viña, e cal a cates, tal a vindimas [20].
- Pola vindima vende as tuas galiñas; pola Navidá, vólveas mercar [20].
- Pola Virxe do Portal pon a xente a vendimar [93].
- Pola vosa santa palabra, eu non son digno de beber o viño sin auga [9].
- Polas vendimas vende as túas galiñas, pola Navidade vólveas mercar.
- Polo abril xa solo poda o labrego ruín [21].
- Polo agosto vale máis viña que mosto [12].
- Polo Pilar, nabos á terra e viño a envasar [94].
- Polo Pilar, os nabos na terra e o viño a envasar.
- Polo San Andrés, o mosto viño é.
- Polo San Andrés, o viño novo vello é.
- Polo San Lucas, mata o teu porco e barra as tuas cubas [95].
- Polo san Lucas saben ben as uvas.
- Polo san Lucas solta os bois, mata os porcos e tapa as cubas [96].
- Polo san Martiño, barra o teu viño.
- Polo san Martiño, castañas e viño.
- Polo san Martiño, cata o teu viño.
- Polo San Martiño deixa a auga e bebe o viño.
- Polo San Martiño mata o teu porquiño e bebe o teu viño [29].
- Polo san Martiño, proba o teu viño.
- Polo san Martiño, tapa o teu viño.
- Polo San Martiño, todo o mosto é bo viño [9].
- Polo San Martiño, todo o mosto é viño [29].
- Polo san Martiño, vende o teu viño; antes a pipeiro que a taberneiro.
- Polo San Martiño, zapa o teu viño [97].
- Polo San Mateo vindima a reo [98].
- Polo san Mateu cada un vendima o seu [99].
- Polo san Mateu ou vendimas tu ou vendimo eu.
- Polo san Mateu, vendima ti, vendimo eu.
- Polo san Mateu, vindima arreo.
- Polo San Mateu, vindima tí, vindimaréi eu [98].
- Polo San Miguel están as uvas o mesmo que mel [100].
- Polo san Miguel mete as uvas no tonel [101].
- Polo san Nicolás, as uvas vendimarás [102].
- Polo san Simón, apreta o baldón [103].
- Polo San Simón proba o viño, i o porco polo San Martiño [9][104].
- Polo san Xenaro, vendimas pró carro [105].
- Polo san Xoán á sardiña, e en setembro á vendima.
- Polo san Xoán bébese viño e cómese pan.
- Polo San Xoán tanto viño como pan [106].
- Polo Santiago comenza na viña a pintar o bago [107].
- Por agosto vale máis viño que mosto.
- Por beber medio netiño e comer media tallada, nunca se perdeu nada [8].
- Por ir á misa entrei na taberna, e quedeime nela [28].
- Por marzo, a cava; por marzo, a poda; por marzo vólvese a viña toda [40].
- Por san Luca, alza o boi da suca, mata o porco e tapa a cuba.
- Por san Lucas, alza o boi da suca, mata o porco e tapa a cuba.
- Por san Martiño, atesta o viño.
- Por san Martiño cae máis auga do que o borracho bebe viño.
- Por san Martiño cata o teu viño.
- Por san Martiño e san Xudas, piñeiriña das túas uvas [108].
- Por San Martiño faise o magosto con castañas asadas e mosto [29].
- Por san Martiño mata o teu porquiño e proba o teu viño.
- Por san Martiño, nin fabas nin viño.
- Por San Martiño, xa se conoce o bo viño [29].
- Por san Mateu vindima ti, vindimo eu.
- Por san Miguel, mete o viño no tonel.
- Por san Simón, aperta o baldón.
- Por san Simón e por san Xudas, mata ó teu porco e atesta as túas cubas [109].
- Por san Simón e san Xudas, mata o teu porco e atesta as túas cubas.
- Por san Simón e san Xudas, collidas as uvas.
- Por san Xudas e san Simón, collidas as uvas son.
- Por Santa Mariña mira a túa viña, así como a verás, así vendimarás.
- Por Santa Mariña vai ve-la túa viña, como a terás, así vendimarás.
- Por Santiago, xa pinta o bago.
- Por un amigo non é pecado que se emborrache un home honrado.
- Pra beber con uvas, máis val beber en aúnas [8].
- Pra bos viños, Ribadavia, e todo o Ribeiro de Avia [9].
- Pra viña vella, amo novo [20].
- Que chova, que neve, quen ten sede, bebe [8].
- Quen bebe un pouco, bebe un pouco máis [8].
- Quen cava co demo a viña, co demo a vindima [42].
- Quen cava no mes de Santos, perde o tempo i o traballo [42].
- Quen co demo cava a viña, co demo a vindima.
- Quen é amigo do viño, de sí mismo é enemigo [9].
- Quen en marzo non poda a súa viña, perde a vindima.
- Quen non dá do seu viño, non queira catar o do veciño [9].
- Quen teña forza no brazo, cave e pode en marzo.
- Quen vai á adega e non bebe, boa vez de beber perde [1].
- San Antonio de xaneiro, se fai sol, bota as pipas ó canteiro, e se chove, bótaas ó fumeiro [110].
- San Bieito rega a eito. Santiago trae o seu canado, santa Mariña a súa cabaciña, e san Roque o seu pipote [111]
- San Mateu, vindima ti, vindimarei eu.
- San Miguel das uvas maduras, que tarde vés e que pouco duras.
- San Miguel das uvas, tarde nos vés e pouco nos duras.
- San Miguel das uvas, tarde vés e pouco duras.
- San Migueliño das uvas maduras, que tarde nos vés e que pouco nos duras. Se dúas veces ó año viñeras, moito ben nos deras.
- San Migueliño das uvas maduras, tarde me vés e pouco me duras.
- San Migueliño das uvas maduras, tarde vés e pouco duras.
- San Simón proba o viño e o porco san Martiño.
- San Simón, apreta o baldón.
- San Técola que vindima as uvas e os figos leva [112].
- San Xoán daime o pan e san Martiño o viño.
- San Xoán e san Martiño foron merendar ó camiño. San Xoán levara o pan e san Martiño o viño.
- San Xoán garda a chave do pan, san Martiño a do viño e san Andrés a do porquiño.
- San Xoán trae o fol cheo de pan e san Martiño bota de viño.
- San Xulián garda o viño e garda o pan [113].
- San Xullán, garda viño e pan.
- San Xurxo o larpeiro leva as uvas no pandeiro [114].
- Santiago manda o pan, san Migueliño manda o viño, san Francisco manda a landre e san Andrés o touciño.
- Se bebes co caldo, non darás moita avinza ó ciruxano [35].
- Se bebes despois do caldo, podes facerlle a figa ó ciruxano [35].
- Se che pica un alacrán busca viño, busca pan, e mais crego e sancristán, antes hoxe que mañán, pois logo te enterrarán [115].
- Se chove día de Santo Antón de xaneiro, pipas ó fumeiro, i si está claro, pipas ó canteiro.
- Se chove en agosto, non gastes diñeiro en mosto.
- Se chove en febreiro, bota as pipas ó quinteiro.
- Se chove en Santo Antón de xaneiro, pipas ó fumeiro, se non, pipas ó canteiro.
- Se chove moito en agosto, non gastes diñeiro en mosto.
- Se chove no día de santo Antón de xaneiro, pipas ó fumeiro; e se está claro, pipas ó canteiro.
- Se con uvas bebedes, dúas veces beberedes [8].
- Se corres como bebes, imos ás lebres [116].
- Se no marzo ves tronar, arromba cubas e lagar.
- Se no marzo ves tronar, prepara cubas e lagar.
- Se non bebo na taberna, fólgome nela [28].
- Se non chove en febreiro van as pipas ó canteiro.
- Se queres ter bo viño, enxerta de boa cepa [117].
- Se queres ter ó teu home gordiño dispois do caldo dalle un gotiño sempre que sea de viño [35].
- Se te morde a donicela, busca viño e busca vela, que mañán che darán terra [118]
- Se te morde un alacrán, busca viño e busca pan, sacerdote e sancristán, quen mañán te enterrarán.
- Se te morde un alacrán, garda viño e garda pan, que mañá te enterrarán.
- Se te roi un alacrán, busca viño e busca pan, e mais crego e sancristán, antes hoxe que mañán, pois logo te enterrarán.
- Se trona en xaneiro, sobe as cubas ó fumeiro.
- Se Xaniño ten bo viño, xa virá quen o dirá.
- Sen beber non se debe comer [8].
- Sin pan nin viño non se anda ben o camiño [30].
- Taberna sin xente, ben pouco vende [28].
- Taberna vella non precisa na porta ramalleira [28].
- Tallada de touciño quer gulapo de viño [25].
- Todos me saben o viño que bebo, e non me saben a sede que teño [9].
- Un gotiño de augardente deixa o estómago quente e fai o home forte e valente [7].
- Unto de porco e mel das abellas fervidos en viño e ... ¡fóra catarreira!
- Vai a cabra pola viña, tal é a mai como a filla.
- Vai a chiva pola viña, tal é a mai como a filla.
- Vai ver se a túa viña reluz o día da Santa Cruz [119].
- Val máis que sobre pan, que non que falte viño [30].
- Vinagre e mel, saben mal e fan ben [120].
- Vindima enxoito, se queres coller viño mosto [98].
- Vindima no regazo aquel que poda por marzo [98].
- Viña entre viñas, e casa entre veciñas [20].
- Viña que non se poda dispacio, dará poucos e ruís acios [20].
- Viña, pereira, e fabal, malos son de gardar [20].
- Viñas, cantas bebas; terras, cantas vexas [20].
- Viño, a pasar; auga, a fartar [82].
- Viño acedo, touciño vello e pan centeo, sosteñen a casa en peso [9].
- Viño de cepa torta inda ben non te bebo non vexo a porta.
- Viño de ricos e pan de pobres [121].
- Viño de maio, pouco e malo [9].
- Viño de maio pouco e malo o de abril é xentil.
- Viño de peras nono bebas, nin o deas a quen ben queiras [9].
- Viño do Ribeiro, falangueiro e trouleiro.
- Viño en sopas non emborracha.
- Viño, que salte; queixo, que chore; pan, que cante [9].
- Viño tinto do Ribeiro, falangueiro e trouleiro [9].
- Viños e amores, os vellos son os millores [9].
- Viño e vinagre irmaus son: un vai á misa e o outro non.
- Viño por fóra, viño por dentro curan os males nun momento.
- Viño, que salte; queixo, que chore; pan, que cante.
- Viño quitado, bebelo ou tiralo [9].
- Viño ruín, pra quen o queira, pero non pra mín [9].
- Viño tinto do Ribeiro, falangueiro e trouleiro.
- Viños e amores os vellos son os millores.
- Zapa o viño polo San Martiño.
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Eladio Rodríguez González, s. v. adega.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 Eladio Rodríguez González, s. v. auga.
- ↑ Rosario Soto Arias 2013.
- ↑ Eladio Rodríguez González), s. v. San Xoan.
- ↑ A chuvia en xuño prexudica as viñas e os campos de cereais. Real Academia Galega 1913, s. v. auga. No rixinal: Juan.
- ↑ Lino Lema Bouzas, 1.
- ↑ 7,0 7,1 Eladio Rodríguez González, s. v. augardente.
- ↑ 8,00 8,01 8,02 8,03 8,04 8,05 8,06 8,07 8,08 8,09 8,10 8,11 8,12 8,13 8,14 8,15 8,16 8,17 8,18 8,19 8,20 8,21 8,22 8,23 8,24 8,25 8,26 Eladio Rodríguez González, s. v. beber.
- ↑ 9,00 9,01 9,02 9,03 9,04 9,05 9,06 9,07 9,08 9,09 9,10 9,11 9,12 9,13 9,14 9,15 9,16 9,17 9,18 9,19 9,20 9,21 9,22 9,23 9,24 9,25 9,26 9,27 9,28 9,29 9,30 9,31 9,32 9,33 9,34 9,35 9,36 9,37 9,38 9,39 9,40 9,41 9,42 9,43 9,44 9,45 9,46 9,47 9,48 9,49 9,50 9,51 9,52 9,53 9,54 9,55 9,56 9,57 9,58 9,59 9,60 9,61 9,62 9,63 9,64 9,65 9,66 9,67 9,68 9,69 9,70 9,71 9,72 9,73 9,74 9,75 9,76 9,77 Eladio Rodríguez González, s. v. viño.
- ↑ Real Academia Gallega, s. v. agosto. No orixinal: chuva, non e chuva.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 Eladio Rodríguez González, s. v. chuvia.
- ↑ 12,0 12,1 12,2 12,3 12,4 12,5 12,6 Eladio Rodríguez González, s. v. agosto.
- ↑ Pichel: “Xerra alta e redonda, máis ancha na base ca no colo, xeralmente de estaño, con tapa unida á asa, que se empregaba para quitar o viño dos pipotes” (DRAG).
- ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 Eladio Rodríguez González, s. v. home.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. mera. Mera significa néboa espesa, húmida e baixa.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. moza.
- ↑ 17,0 17,1 17,2 17,3 17,4 17,5 17,6 Eladio Rodríguez González, s. v. muller.
- ↑ Refírese á arada que cómpre dar ás viñas neste mes.
- ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Eladio Rodríguez González, s. v. vindima.
- ↑ 20,00 20,01 20,02 20,03 20,04 20,05 20,06 20,07 20,08 20,09 20,10 20,11 20,12 20,13 20,14 20,15 20,16 20,17 20,18 20,19 20,20 20,21 Eladio Rodríguez González, s. v. viña.
- ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 Eladio Rodríguez González, s. v. abril'.
- ↑ 22,0 22,1 22,2 Real Academia Gallega, s. v. agosto.
- ↑ San Miguel, 28 de setembro. Eladio Rodríguez González, s. v. San Miguel. No orixinal: Ahí ven.
- ↑ Son os graos da bebedela.
- ↑ 25,0 25,1 25,2 25,3 Eladio Rodríguez González, s. v. touciño.
- ↑ 26,0 26,1 26,2 Eladio Rodríguez González, s. v. ano.
- ↑ Real Academia Gallega, s. v. ano.
- ↑ 28,0 28,1 28,2 28,3 28,4 28,5 Eladio Rodríguez González, s. v. taberna.
- ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 29,4 29,5 Eladio Rodríguez González, s. v. San Martiño.
- ↑ 30,00 30,01 30,02 30,03 30,04 30,05 30,06 30,07 30,08 30,09 30,10 30,11 30,12 30,13 30,14 30,15 30,16 30,17 30,18 30,19 30,20 30,21 30,22 Eladio Rodríguez González, s. v. pan.
- ↑ X. L. Franco Grande: Diccionario galego-Castelán (1972), s. v. lacón.
- ↑ Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No orixinal: da.
- ↑ Real Academia Galega 1913, s. v. auga.
- ↑ 34,0 34,1 Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No orixinal: Xohán.
- ↑ 35,0 35,1 35,2 35,3 35,4 35,5 35,6 Eladio Rodríguez González, s. v. caldo.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. beber. No orixinal: hastra.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. cabalo.
- ↑ 38,0 38,1 Eladio Rodríguez González, s. v. cuba.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. chover.
- ↑ 40,0 40,1 40,2 Eladio Rodríguez González, s. v. marzo.
- ↑ 41,0 41,1 Lino Lema Bouzas, 3.
- ↑ 42,0 42,1 42,2 42,3 42,4 42,5 Eladio Rodríguez González, s. v. cavar.
- ↑ 43,0 43,1 43,2 43,3 43,4 Saudade nº 3, maio 1943, 24-25.
- ↑ Marcial Valladares Núñez. No orixinal: San juan, tòlle, da.
- ↑ 45,0 45,1 Clodio González Pérez, 145.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. nai.
- ↑ Fala a viñan pedindo a cava.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. porco.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. ave.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. debaixo.
- ↑ Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No orixinal: tèn.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. día, s. v. viño, s. v. San Martiño.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. día.
- ↑ A Santa Cruz de maio celébrase o día 3.
- ↑ O día de Santa Mariña é o 18 de xullo.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. viño, s. v. San Martiño.
- ↑ Marcial Valladares Núñez. No orixinal: Diĵo o viño: N'o corpo d'o hòme son valente e voante. E diĵo o pan: S'eu vou diante.
- ↑ Real Academia Gallega
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. agosto. No orixinal: i en setembro.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. setembre.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. Bras.
- ↑ Juan Sobreira Salgado: Papeletas. No orixinal: vello he.
- ↑ ERG, fillo.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. galiña.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. grolo.
- ↑ Saudade nº 3, maio 1943, 24-25. No orixinal: Xohan, da.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. ir.
- ↑ 68,0 68,1 Eladio Rodríguez González, s. v. maio.
- ↑ Marcial Valladares Núñez. No orixinal: Riveiro.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. neno.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. forneiro.
- ↑ 72,0 72,1 Eladio Rodríguez González, s. v. mosto.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. pantrigo.
- ↑ Álvarez Blázquez recólleo como refrán na súa compilación do Refraneiro do Viño, sen explicación de que "Nosa Señora dos Arcos" se trata.
- ↑ Lino Lema Bouzas, 6.
- ↑ "Barrar as cubas" é tapar calquera greta ou abertura que poida ter a cuba para asegurar a súa hermeticidade. Facíase con lama ou pez.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. día.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. lacón.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. viña. No orixinal: él.
- ↑ 80,0 80,1 Lino Lema Bouzas, 7.
- ↑ Elixio Rivas Quintas (1988).
- ↑ 82,0 82,1 Marcial Valladares Núñez.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. vinagre.
- ↑ Juan Sobreira Salgado.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. viño. No orixinal: espirto.
- ↑ Apéndice a Eladio Rodríguez González, s. v. lambuxo.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. viño. No orixinal: i o pan.
- ↑ Marcial Valladares Núñez. No orixinal: a sangre.
- ↑ Marcial Valladares Núñez. No orixinal: O viño fai d'o vèllo moziño.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. setembre.
- ↑ Clodio González Pérez, 142.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. ano.
- ↑ A Virxe do Portal celébrase o 8 de setembro. En Ribadavia, onde é a patroa, o 9 de setembro
- ↑ A Virxe do Pilar, 12 de outubro.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. porco.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. san Lucas.
- ↑ Adela Leiro, 36. Zapar é pechar o bocoi coa zapa. Zapa é o tapón co que se pecha o burato por onde se enchen o bocoi, e tamén o burato mesmo.
- ↑ 98,0 98,1 98,2 98,3 Eladio Rodríguez González, s. v. vindimar.
- ↑ San Mateu, 21 de setembro.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. San Miguel.
- ↑ San Miguel, 29 de setembro.
- ↑ Hai un san Nicolao, de Tolentino, que se celebra o 10 de setembro. O refrán non pode referirse a San Nicolao de Mira (ou de Bari), que é o 6 de decembro.
- ↑ Adela Leiro, 37 e 72. Baldón ou bandón é o tapón de cortiza ou madeira co que se tapa o burato da tapa superior dos bocois.
- ↑ San Simón, 28 de outubro.
- ↑ San Xenaro de Benevento, 19 de setembro.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. San Xoan.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. Santiago.
- ↑ San Xudas, 28 de outubro.
- ↑ San Simón e San Xudas celébranse o 28 de outubro.
- ↑ Elixio Rivas Quintas (1978). O canteiro é o soporte de madeiros sobre os que se colocan os bocois nas adegas.
- ↑ San Bieito, 11 de xullo (noutros lugares en marzo ou o 15 de xullo); Santiago, 25 de xullo; Santa Mariña, 18 de xullo; San Roque, 18 de agosto.
- ↑ Santa Tegra (Técola), 23 de setembro.
- ↑ San Xián (Xulián) celébrase o 7 ou o 9 de xaneiro, segundo as distintas parroquias. O refrán aconsella gardar pan e viño porque aínda queda moito inverno por diante.
- ↑ Sendo san Xurxo o 23 de abril, o refrán alude ás larpeiradas pascuais, despois da abstinencia da Coresma.
- ↑ Gran Enciclopedia Galega, s. v. alacrán.
- ↑ Ramón Anxo Martíns Seixo.
- ↑ Marcial Valladares Núñez. No orixinal: quères, engerta.
- ↑ A vela fai referencia ós cirios que se poñen rodeando ó cadaleito.
- ↑ A Santa Cruz de maio é o día 3. Eladio Rodríguez González, s. v. viña.
- ↑ Eladio Rodríguez González, s. v. vinagre.
- ↑ Porque a viña e o viño pide moitos coidados, que non os pode dar o pobre por falta de medios. O pan, pola contra, non necesita de tanta atención.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- ANÓNIMO: Saudade. Verba Galega nas Américas, México 1942-1953. Ed. facsímile do Centro do Ramón Piñeiro 2008.
- FRANCO GRANDE, Xosé Luís: Diccionario galego-castelán, 2ª ed., Galaxia, Vigo 1972.
- GONZÁLEZ PÉREZ, Clodio: “O refraneiro do mar”, en Coloquio de etnografía marítima, cap. 12. Museo do Pobo Galego 1988, 137-147.
- Gran Enciclopedia Galega, Ed. Silverio Cañada, Lugo 2003.
- LEIRO LOIS, Adela (dir.): Cambados: a tradición oral. Colexio Público Castrelo. Cambados 1986.
- LEMA BOUZAS, Lino (compilador): Ditos e cantigas mariñeiras. I Encontro de embarcacións tradicionais, Galicia 1993.
- Ramón Anxo Martíns Seixo: "'Perdóolle o mal que me fai polo ben que me sabe'. Unha aproximación aos campos semánticos da comida e da bebida na fraseoloxía galega", en Cadernos de Fraseoloxía Galega 15, 2013, 463-486.
- REAL ACADEMIA GALLEGA: Diccionario gallego-castellano, 1913-1928.
- RIVAS QUINTAS, Elixio: Frampas, contribución al diccionario gallego, CEME, Salamanca 1978.
- RIVAS QUINTAS, Elixio: Frampas II, contribución al diccionario gallego, Alvarellos, Lugo 1988.
- RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego-castellano, Galaxia, Vigo 1958-1961.
- SOBREIRA, Juan: Papeletas de un diccionario gallego (1792-1797), ed. de J. L. Pensado Tomé, Instituto de Estudios Orensanos, Ourense 1979.
- SOTO ARIAS, Mª Rosario: "Notas para un estudo dos refráns haxiocronolóxicos", en Cadernos de Fraseoloxía Galega 15, 2013, 347-370.
- VALLADARES NÚÑEZ, Marcial: Diccionario gallego-castellano, Santiago, Imp. Seminario Conciliar 1884.