Bormánico
| Bormánico | |
|---|---|
Deus da curación e das fontes | |
_-_IA_Midjourney_versi%C3%B3n_1.png) Ilustración representando o deus Bormánico, segundo unha intelixencia artificial. | |
| Outros nomes | Bormo Bormanus Borbanus Boruoboendua Vabusoa Labbonus Borus Borvo |
| Xénero | Masculino |
| Rexión | Gallaecia e Galia |
| Grupo étnico | Galaicos e galos |
| Equivalentes | |
| Equivalente grego | Apolo |
Bormánico, tamén chamado Borvo ou Bormo (en galo: *Borwō, Bormō), foi un antigo deus da relixión celta asociada coa curación e coas fontes de auga[1] adorado polos galos e os galaicos.[2][3] Ás veces foi identificado co deus greco-romano Apolo, aínda que o seu culto mantivo un alto grao de autonomía durante o período romano.[4]
Nome
[editar | editar a fonte]O teónimo galo Boruō quere dicir fonte quente ou fonte cálida. Procede da raíz verbal protocelta *berw- ('ferver, preparar'; cf. irlandés antigo berbaid, galés medio berwi), do protoindoeuropeo *bʰerw- ('ferver, preparar'; cf. latín ferueō ser intensamente quente, ferver, sánscrito bhurváni axitado, salvaxe).[5][6] O río Bhearú (río Barrow) de Irlanda tamén se vinculou a esta raíz celta.[7] Unha variante apofónica *bʰreh₁w, deu orixe a varias palabras indoeuropeas para "fonte, primavera", incluíndo o grego phréar (φρέαρ), o armenio ałbiwr, o xermánico *brunnōn e o latín Furrina (*Frūrina).[5]
A variante Bormō podería ter xurdido da lenición, unha diferenza de sufixos ou da disimilación.[5][3] Os derivados coñecidos inclúen Bormanicus (Caldas de Vizela), de *Borwānicos, e Bormanus ou Borbanus (Aix-en-Diois, Aix-en-Provence), dun anterior *Borwānos.[8][9] Tamén se atopou en Utrecht unha deusa chamada Boruoboendoa, quizais reflectindo o galo *Buruo-bouinduā ou *Buruo-bō-uinduā.[10]
Os topónimos Bourbon-l'Archambault, Bourbon-Lancy, Bourbonne-les-Bains, Boulbon, Bormes, Bourbriac, La Bourboule e Worms derivan de Borvo ou de Bormo.[5][3][8] Os nomes de varios ríos pequenos en Francia tamén proceden do teónimo, incluíndo Bourbouillon, Bourban e Bourbière.[8]
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ A relixión dos antigos celtas: Capítulo III. Os deuses da Galia e dos celtas continentais
- ↑ MacKillop 2004, s.v. Borvo.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Busse & vaan de Weil 2006, pp. 230–231.
- ↑ Green 1986, p. 162: "Borvo, like Belenus, appears more often by himself than linked with Apollo, emphasising the essentially Celtic nature of the cult."
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Delamarre 2003, p. 83.
- ↑ Matasović 2009, p. 63.
- ↑ Monnier, Nolwena (2019). "Nommer la nature : toponymie de la nature dans la Topographia Hibernica de Gerald of Wales". Études irlandaises (44-1): 31–46. ISSN 0183-973X. doi:10.4000/etudesirlandaises.6884.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Charrière 1975, pp. 130–131.
- ↑ Quintela, Marco (2005). "Celtic Elements in Northwestern Spain in Pre-Roman times". e-Keltoi: Journal of Interdisciplinary Celtic Studies 6 (1). ISSN 1540-4889.
- ↑ Delamarre 2003, pp. 79, 83.
Véxase tamén
[editar | editar a fonte]Outros artigos
[editar | editar a fonte]Bibliografía
[editar | editar a fonte]- Busse, Peter E.; vaan de Weil, Caroline (2006). "Borvo/Bormo/Bormanus". En Koch, John T. Celtic Culture: A Historical Encyclopedia. ABC-CLIO. pp. 195–200. ISBN 978-1-85109-440-0.
- Charrière, Georges (1975). "La femme et l'équidé dans la mythologie française". Revue de l'histoire des religions 188 (2): 129–188. ISSN 0035-1423. JSTOR 23668651.
- Delamarre, Xavier (2003). Dictionnaire de la langue gauloise: Une approche linguistique du vieux-celtique continental. Errance. ISBN 9782877723695.
- Green, Miranda J. (1986). The Gods of the Celts. A. Sutton. ISBN 978-0-389-20672-9.
- MacKillop, James (2004). A dictionary of Celtic mythology. Oxford University Press. ISBN 0-19-860967-1.
- Matasović, Ranko (2009). Etymological Dictionary of Proto-Celtic. Brill. ISBN 9789004173361.
| Supra-rexional |
|   |
|---|---|---|
| Britania | ||
| Gallia Aquitania | ||
| Gallia Belgica | ||
| Gallia Celtica | ||
| Gallia Cisalpina | ||
| Gallia Narbonensis | ||
| Xermania Inferior | ||
| Gallaecia | ||