Armando Cotarelo Valledor

Armando Cotarelo Valledor
Nacemento	28 de decembro de 1879
	A Veiga
Falecemento	8 de decembro de 1950
	Madrid
Nacionalidade	España
Alma máter	Universidad Central
Ocupación	escritor, político, filólogo e catedrático de universidade
Pai	Emilio Cotarelo y Mori
Cónxuxe	María Botana Sieiro
Xéneros	Poesía, narrativa, teatro
Premios	Gran Cruz del Mérito Naval con distintivo blanco
Na rede
	Dedicóuselle o Día das Letras Galegas no 1984.
	[ editar datos en Wikidata ]
	v; c; e;

Armando Cotarelo Valledor, nado na Veiga (Asturias) o 28 de decembro de 1879 e finado en Madrid o 8 de decembro do ano 1950, foi un dramaturgo e escritor galego. En 1984 dedicóuselle o Día das Letras Galegas.

Traxectoria[editar | editar a fonte]

Era fillo do erudito Emilio Cotarelo Mori. Estudou Filosofía e Letras en Madrid, doutorándose en 1904 cunha tese sobre a literatura galega medieval. Ese mesmo ano foi nomeado Catedrático de Lingua e Literatura españolas na Universidade de Santiago de Compostela, onde chegou a ser vicerreitor e decano. Casou coa compostelá María Botana Sieiro.

En 1907 deu o discurso de apertura do curso universitario 1907-1908 da Universidade de Santiago de Compostela coa lectura de "La leyenda de doña Estefanía la desdichada".

Foi un dos promotores da Exposición Rexional de 1909 e da Exposición de Arte de 1926. Creou e dirixiu a revista Ultreya, activa entre 1919 e 1920. En 1920 foi elixido membro da Real Academia Galega (aínda que non chegou a tomar cargo), á que representou na Real Academia Española en 1929 xunto con Ramón Cabanillas. En 1942 foi elixido membro da Real Academia da Historia.^[1] Participou no movemento galeguista e foi membro activo das Irmandades da Fala. Foi membro fundador, primeiro presidente do Seminario de Estudos Galegos (1923-1925) e a persoa quen lle deu nome ao seminario^[2]. En 1925 trasladouse a Madrid como catedrático da Universidade, deixando a presidencia do Seminario. Durante a República, continuou publicando obras de teatro en galego e traballos de historia e de literatura galega e española, como os dedicados ao rei Afonso III ou a edición do Cancioneiro de Paio Gómez Chariño^[3].

Durante a guerra civil española o autor apoiou a dereita sublevada^[4].

Estudou a literatura galega medieval, sendo un dos precursores en Galicia neste aspecto. Se ben os seus estudos teñen unha sólida formación e documentación histórica, o seu criterio filolóxico e estudo literario é máis feble^[5].

Obra[editar | editar a fonte]

Teatro[editar | editar a fonte]

No eido do teatro foi continuador da liña ruralista. Abrangue o drama rural (Trebón, O lubicán) e de ambiente mariñeiro (Beiramar, Mourenza); a comedia sentimental (Sinxebra) e a traxedia histórica (Hostia). Agás Mourenza (estreada en Madrid en 1932) e Hostia, todas as pezas foron estreadas en Santiago de Compostela polo Cadro Dramático da Universidade con dirección do propio autor.

Lubicán, de Armando Cotarelo y Valledor, 1924, e Ruinas, de Rosalía de Castro, ed. de 1928, con prólogo de Armando Cotarelo Valledor.

Trebón (1922).
Sinxebra (1923; bilingüe).
Lubicán (1924), ilustrado por Camilo Díaz Baliño.^[6] Estreada con Fermín Bouza-Brey e Olimpia Valencia nos papeis principais.
Hostia (1926).^[7]
Beiramar (1931).
Mourenza (1931; bilingüe). Estreada en Madrid en 1932.
Ultreya, libreto de ópera (1935; bilingüe).
Érase una vez un rey... (en castelán, inédita ata 1992)

Narrativa[editar | editar a fonte]

Contos de Nadal. Lar. 1927.

Palladys Tyrones (1919) (parte II da triloxía Memorias de un escolar de antaño 1808-1809. En castelán.)
La enseña radía (1921) (parte I da triloxía Memorias de un escolar de antaño 1808-1809. En castelán.)
El Pazo (1923). Novela bilingüe.
Contos de Nadal colleitos do pobo (1927). Relatos curtos. Literatura popular.

Poesía[editar | editar a fonte]

Cancioneiro da agulla enxergado con doas do pobo (1931).^[8]

Ensaio[editar | editar a fonte]

Biografía del doctor D. Francisco Codera (Madrid, 1898).
La Exposición Rosales (Madrid, 1902).
Fray Diego (Madrid, 1902).
Una cantiga célebre del rey Sabio: fuentes y desarrollo de la leyenda de Sor Beatriz, principalmente de la literatura española (Madrid, 1904).
La belleza femenina en las obras de Cervantes (Santiago de Compostela, 1905).
Don Melendo García de Valdés, XX Obispo de Osma (1210-1225) (Santiago de Compostela, 1908).
El teatro de Cervantes. estudio crítico (Madrid, 1915). Premio «Alba» da RAE en 1912.
Vida militar, política y literaria de Alfonso III el Magno (Madrid, 1916).
Los cristianos españoles ante la invasión musulmana. 711-716 (Santiago de Compostela, 1919).
Argonautas gallegos. 1519-1522 (Santiago de Compostela, 1920).
Payo Gómez Chariño, Almirante y Poeta (1929; texto de ingreso na RAE).
Los hermanos Eáns Mariño, poetas gallegos del S. XIII (Madrid, 1933).
Historia crítica y documentada de Alfonso III, el Magno, último rey de Asturias (Madrid, 1933).
"Encol do nome de Martín Códax" (1933; artigo na revista Nós nº 109).
Cancionero de Payo Gómez Chariño (Madrid, 1934).
El Seminario de Educación de la Vega de Ribadeo, hoy Vegadeo, y su Fundador, D. Jacinto Valledor y Presno, Obispo de Osma (Madrid, 1950).
"La poesía del mar en el Cancionero de la Vaticana" (1970; artigo na revista Grial nº 30).

Notas[editar | editar a fonte]

↑ Mato, Alfonso. "Armando Cotarelo Valledor" Diccionario Biográfico Español. Real Academia de la Historia (en castelán).
↑ Tobío, Lois: As décadas de TL, Ediciós do Castro, 1994, páxinas 124
↑ "Armando Cotarelo y Valledor". Real Academia de la Historia.
↑ Forneiro, José Luís (2004). "Armando Cotarelo Valledor, editor e estudioso do romanceiro tradicional galego". Revista Galega de Filoloxía: 79 – 106. ISSN 1576-2661.
↑ Introdución de Henrique Monteagudo en COTARELO VALLEDOR, A.: Cancionero de Payo Gómez Chariño. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1984.
↑ Bangueses Vázquez, Mercedes (2010). Ilustradores galegos de preguerra (1880-1936). IEV. ISBN 978-84-89599-44-4.
↑ Iglesias, Xabier: Hostia en Os libros de Ánxel Casal, 19/11/2012.
↑ Cancioeiro da Agulla enxergado con doas do pobo en Galiciana.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Diccionario enciclopédico galego universal 19. Ir Indo para La Voz de Galicia. 2003-2004. p. 19. ISBN 84-7680-429-6.
Dicionario biográfico de Galicia 3. Ir Indo Edicións. 2010-2011. p. 331.
Diciopedia do século 21 1. Do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 607.
Enciclopedia Galega Universal. Ir Indo. 1999-2002. ISBN 84-7680-288-9.
Aparisi, Luis M. (2016). Gallegos en la Real Academia Española (PDF) (en castelán). Asociación Cultural da Vieira.
Couceiro Freijomil, Antonio (1951-53). Diccionario bio-bibliográfico de escritores (en castelán) I. Bibliófilos Gallegos. p. 315.
Fernández del Riego, F. (1992) [1990]. Diccionario de escritores en lingua galega (2ª ed.). Do Castro. ISBN 84-7492-465-0.
Fontoira Surís, Lydia; García Rodríguez, Carmén et al. Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada (DVD)|format= require |url= (Axuda). Grupo El Progreso. 2005. ISBN 84-87804-88-8.
Vilavedra, D., ed. (1995). Diccionario da Literatura Galega I. Galaxia. pp. 151–152. ISBN 84-8288-019-5.

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

"Armando Cotarelo Valledor" Arquivado 02 de xaneiro de 2015 en Wayback Machine. na páxina web da Real Academia Galega.
Armando Cotarelo Valledor na Biblioteca Virtual Galega.
Enciclopedia da Historia da Literatura Galega da Asociación Socio-Pedagóxica Galega
Sánchez Pombo, Ernesto (17/5/1984). "Armando Cotarelo, una elección polémica". El País (en castelán).

Predecesor: sen crear	Presidente do Seminario de Estudos Galegos 1923-1925	Sucesor: Salvador Cabeza de León
Predecesor: Agustín Millares Carlo	Real Academia da Historia Medalla 17 1942 - 1950	Sucesor: Leopoldo Torres Balbás

[RAH-1] Mato, Alfonso. "Armando Cotarelo Valledor" Diccionario Biográfico Español. Real Academia de la Historia (en castelán).

[2] Tobío, Lois: As décadas de TL, Ediciós do Castro, 1994, páxinas 124

[3] "Armando Cotarelo y Valledor". Real Academia de la Historia.

[4] Forneiro, José Luís (2004). "Armando Cotarelo Valledor, editor e estudioso do romanceiro tradicional galego". Revista Galega de Filoloxía: 79 – 106. ISSN 1576-2661.

[5] Introdución de Henrique Monteagudo en COTARELO VALLEDOR, A.: Cancionero de Payo Gómez Chariño. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia, 1984.

[6] Bangueses Vázquez, Mercedes (2010). Ilustradores galegos de preguerra (1880-1936). IEV. ISBN 978-84-89599-44-4.

[7] Iglesias, Xabier: Hostia en Os libros de Ánxel Casal, 19/11/2012.

[8] Cancioeiro da Agulla enxergado con doas do pobo en Galiciana.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]