María Mariño

Multimedia externa
Imaxes
	Fotografía en Parada do Courel, 1960
	Fotografía do enterro de María Mariño
Gravacións de son
	"Vogar" interpretado por Uxía Senlle.
Vídeos
	A flor das raparigas en sombra de M. Forcadela.
	Galicia letra a letra por Rosario Álvarez Blanco

María Mariño
	;
Nome orixinal	María Mariño Carou
Biografía
Nacemento	8 de xuño de 1907 ; Noia, España
Morte	19 de maio de 1967 (59 anos); Seoane do Courel, España
Causa da morte	leucemia
Lugar de sepultura	Cemiterio de Seoane do Courel
Educación	(sen estudos universitarios)
Actividade
Ocupación	Costureira
Período de actividade	1957-1967
Xénero artístico	Poesía e narrativa
Movemento	intimismo, xeración do 36
Influencias	Rosalía e Novoneyra
Obra
	Obras destacables Palabra no tempo ; Verba que comenza
Familia
Cónxuxe	Roberto Pose Carballido
Fillos	Roberto Pose Mariño (1946-†1946)
Premios
	(2024) Día das Galegas nas Letras; (2007) Día das Letras Galegas ;
	Sinatura

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: María (homónimos) e Mariño.

Este artigo trata sobre a poetisa nada en Noia en 1907. Para a deseñadora nada en Vigo en 1953 véxase: María Mariño López.

María Mariño Carou, nada en Noia o 8 de xuño de 1907 e finada en Seoane do Courel (Folgoso do Courel) o 19 de maio de 1967, foi unha escritora galega do século XX⁣. Encadrada na xeración do 36, a pesar da súa con escasa obra (poética en galego e narrativa en castelán) foi reivindicada para a literatura galega pola xeración Brais Pinto, especialmente por Uxío Novoneyra e Xosé Luís Méndez Ferrín. Da súa autoría son Palabra no tempo (1963) e Verba que comenza (1990).^[10] Compaxinou a súa actividade intelectual cunha vida discreta e moi apartada dos cenáculos literarios. Dedicóuselle o Día das Letras Galegas do ano 2007, co que foi a terceira muller homenaxeada con ese recoñecemento despois de Rosalía de Castro no 1963 e Francisca Herrera Garrido no ano 1987.

Traxectoria

Véxase tamén: Cronobiografía de María Mariño.

Foi a cuarta dos cinco fillos de Xosé María Mariño Pais, zapateiro, e Filomena Carou Lado, costureira,^[11]: María de la Concepción (1898), Emilio (1901), Cándido (1902), María (1907) e Asunción (1908).^[12] A súa infancia e xuventude estiveron marcadas polas dificultades económicas da familia. En Noia recibiu uns poucos anos de escola coas monxas e logo traballou como costureira polas casas. Posteriormente trasladouse a Escarabote (Lampón, Boiro), onde unha parente súa, Consuelo, traballaba de cociñeira no Pazo de Goiáns, que tiña unha boa biblioteca e onde accedeu a algunhas lecturas,^[13] aínda que Esperanza Mariño (2007) o desmente.^[14]

Ao pouco de iniciarse a guerra civil española marchou a Berango, Biscaia, onde vivía a súa irmá máis vella, Concha, casada cun mariñeiro vasco. Trala conquista desa zona polas tropas franquistas, regresou a Boiro, onde impartiu clases a nenos. Alí coñeceu o mestre compostelán Roberto Pose Carballido, que tiña escola en Escarabotiño, co que casou na igrexa de Santiago de Lampón o 31 de maio de 1939.^[8] El tiña 24 anos e ela estaba a piques de cumprir os 32.

En 1943 marcharon a Arzúa, e despois regresou a Biscaia, ao ser destinado el a Elantxobe no curso 1945-46. Desde alí aproveita para visitar a familia, que se trasladaran de Berango e agora viven en Algorta, Getxo. Regresa a Galiza estando embarazada, para dar a luz nas Casas Baratas das minas de San Fins (Vilacova, Lousame), pois contaba con asistencia médica ao traballaren alí o seu irmán Emilio, mecánico, e maila súa nai, Filomena, xa viúva. Alí, con trinta e nove anos cumpridos, deu a luz o 6 de setembro de 1946 a un fillo, Roberto Pose Mariño, que morreu o 10 de outubro dese mesmo ano a causa dunha gastroenterite aguda.^[15]

O seu marido foi destinado a Romeor, Esperante, e despois trasládanse por consello médico a Parada do Courel, a causa da depresión nerviosa que sofre a escritora. Alí botou os restantes anos da súa vida, agás algunhas vacacións en Noia, Monforte de Lemos e A Coruña.

En maio de 1967 faleceu na comarca da montaña luguesa, a causa dunha leucemia. Os seus restos mortais repousan no cemiterio de Seoane do Courel.

Creación literaria

A mediados dos anos cincuenta, María Mariño comezou a escribir poemas, primeiro en castelán e logo en galego. Despois, no contorno do Courel, coñeceu o poeta Uxío Novoneyra que promoveu a publicación destes versos. Palabra no tempo editouse no ano 1963 na colección Tesos cumes de Ediciones Celta, Lugo,^[6] con limiar de Otero Pedrayo e ilustracións de Raimundo Patiño.^[16]

“	[sic] Na peculiar vivencia de María Mariño o seu ser individual non se funde cun Ser total, cunha sorte de Deus. Non se trata pois dunha unio á maneira dos místicos españois do Século de Ouro da sua literatura. É, polo contrario, a materia o elemento total que sorbe o ser persoal de María Mariño e o "come" somete e aniquila	”
— Xosé Luís Méndez Ferrín.^[3]

Sen apenas relación no mundo literario, o illamento e a marxinalidade que caracterizou en moitas ocasións o labor creativo das mulleres condicionou a recepción da súa obra, mesmo chegou a suscitar nalgún momento dúbidas sobre a súa existencia e a autoría dos poemas.^[17]^[18]

27 anos despois, en 1990, e 23 logo do falecemento, os poetas Uxío Novoneyra e Antón Avilés de Taramancos promoveron unha edición dos seus últimos poemas. O volume, titulado Verba que comenza,^[7] rematado pola poeta en marzo de 1967, dous meses antes de morrer, foi publicado polo concello de Noia, cun estudo de Carmen Blanco García. A súa poética é radicalmente intimista, cunha linguaxe rupturista.

“	[sic] Foi a primeira poeta mística de Galicia. Unha mística sin dogma con todo o patetismo que dá a inminencia da propia morte e máis cando ésta é prematura	”
— Uxío Novoneyra.^[1]

Escribiu, amais, dous textos narrativos en castelán: Los años pobres. Memoria de guerra y posguerra, obra desaparecida, coñecida só pola mención feita por Novoneyra, e Más allá del tiempo, de 1965,^[19] desaparecida durante máis de cuarenta anos, atopada e publicada en 2007 por Alvarellos Editora, editada por Helena González Fernández.^[20]

Recoñecementos

As homenaxes nas revistas Dorna e Carabela de Xiada, a realizada na vila de Noia en 1983, a da Asociación de Escritoras e Escritores en Lingua Galega, a inclusión en antoloxías e as análises críticas da súa obra, contribuíron a situar no lugar que lle corresponde a obra desta poeta.^[4]

En plenario do 7 de xullo de 2006, os membros da Real Academia Galega decidiron dedicarlle o Día das Letras Galegas de 2007.

Foi homenaxeada no Día das Galegas nas Letras de 2024: a plataforma de crítica literaria A Sega nomeouna Señora das Letras 2024.^[21]

Listaxe da obra

Poesía (en galego)

Palabra no tempo (1963, Ediciones Celta).^[6]
Verba que comenza (1990, Concello de Noia).^[7]

Narrativa (en castelán)

Los años pobres. Memoria de guerra y posguerra (inédita).
Más allá del tiempo (2007, Alvarellos Editora).^[19]

Compilacións

Obra completa (1994, 2006, Xerais), edición de Victoria Sanjurjo Fernández.^[22]
Antoloxía poética (2007, Galaxia), édición de Patricia Arias Chachero.^[23]