Real Academia Española

Real Academia Española
Tipo	regulador lingüístico, academia nacional e organización
Data de fundación	1713
Fundador(es)	Filipe V de España e Duque de Escalona
Premios	Premio Príncipe de Asturias da Concordia
Sede	Madrid e Real Academia Española headquarters
País	España
	40°24′54″N 3°41′27″O / 40.41502, -3.69091
Na rede
	https://www.rae.es/
	[ editar datos en Wikidata ]

A Real Academia Española (RAE) é o organismo responsable de resgarda-lo bo uso da lingua española. A súa sede está en Madrid (España), pero ten afiliacións coas academias nacionais de 21 países castelanfalantes. O seu director é Santiago Muñoz Machado^[1].

Historia

O seu emblema está formado por un crisol ó lume. Acompáñao a lenda «Limpa, fixa e dá esplendor». O obxectivo era fixa-lo idioma no estado de plenitude que alcanzara durante o século XVI e que se consolidara no XVII.

A Real Academia Española foi fundada en 1713 por iniciativa de Juan Manuel Fernández Pacheco, marqués de Villena e duque de Escalona, co propósito de «fixa-las voces e vocábulos da lingua castelá na súa maior propiedade, elegancia e pureza».

Tomaron como modelo para a súa creación á Accademia della Crusca italiana (1582) e á Académie française (1635). A súa creación foi aprobada o 3 de outubro de 1714 por Real Cédula de Filipe V, quen a acolleu baixo o seu «amparo e Real Protección». Ó longo da súa historia estivo integrada case exclusivamente por homes, ata o nomeamento de Carmen Conde en 1978, de Elena Quiroga en 1983 e de Ana María Matute en 1995.

Dende 1870 establécense en América e en Filipinas academias correspondentes da lingua española. Estas na actualidade teñen o mesmo rango e condicións cá RAE. Xunto á Asociación de Academias de la Lengua Española, á que pertencen, foron galardoadas co Premio Príncipe de Asturias da Concordia en 2000.

O 20 de outubro de 1993 constituíuse a Fundación Pro Real Academia Española, entidade que ten como finalidade achegar recursos económicos para o financiamento das empresas da Academia. Está rexida por un padroado do que ostenta a presidencia de honor o rei Xoán Carlos I, a presidencia o gobernador do Banco de España e a vicepresidencia o director da Real Academia Española. As vogalías osténtanas outros académicos, os presidentes das comunidades autónomas e de empresas privadas, como socios fundadores.

A Fundación está aberta á participación de particulares mediante a correspondente cota económica, membros benfeitores, e entre as actividades subvencionadas atópanse a realización do banco de datos, o Diccionario del estudiante, o Diccionario panhispánico de dudas e outras obras en proxecto ou desenvolvemento coma a Gramática normativa.

Funcións

O artigo primeiro dos estatutos da RAE di:

«[...] ten como misión principal velar por que as mudanzas que experimente a lingua española na súa constante adaptación ás necesidades dos seus falantes non creben a esencial unidade que mantén en todo o ámbito hispánico. Debe coidar igualmente de que esta evolución conserve o xenio propio da lingua, tal como foi consolidándose co correr dos séculos, así coma de establecer e difundi-los criterios de propiedade e corrección, e de contribuír ó seu esplendor. Para alcanzar ditos fins, estudará e impulsará os estudos sobre a historia e sobre o presente do español, divulgará os escritos literarios, especialmente clásicos, e non literarios, que xulgue importantes para o coñecemento de tales cuestións, e procurará manter vivo a lembranza de quen, en España ou en América, cultivaron con gloria a lingua española. Coma membro da Asociación de Academias de la Lengua Española, manterá especial relación coas Academias Correspondentes e Asociadas.»

A RAE é considerada frecuentemente coma unha organización conservadora, pois entre as súas metas está a preservación da lingua española. Porén caracterízase así mesmo por exercer unha influencia progresista, ó se esforzar en mante-la linguaxe formal en sintonía coa actualidade. Un exemplo disto último aconteceu en 1994 cando ditaminou que os dígrafos ch e ll (que a academia consideraba letras por unha tradición que se remontaba a Nebrija) serían alfabetizadas xunto co c e o l e non como letras separadas, coma no pasado. A RAE segue un proceso formal para a admisión de novas palabras.

Organización e operación

Segundo os seus estatutos a RAE está composta por:

Académicos de número (46 en total)
Académicos correspondentes españois (ata un máximo de 60)
Académicos correspondentes estranxeiros
Académicos de número das academias americanas (que por dereito son académicos correspondentes)
Académicos honorarios

Unha xunta de goberno rexe a Academia e supervisa tódolos asuntos relativos á súa boa operación, tanto no relacionado co seu funcionamento interno coma coas súas relacións cos organismos do estado, e as demais Academias. Esta xunta é presidida polo director da Academia e está constituída polo vicedirector, o secretario, o censor, o bibliotecario, o tesoureiro, o vicesecretario e dous vogais adxuntos. Todos estes cargos son electivos e, a excepción dos vogais, que se elixen cada dous anos, pódese exercer durante catro anos, prorrogables só unha vez.

A Academia funciona en Pleno e en Comisións que se reúnen semanalmente. As Comisións teñen a misión de elabora-las propostas que posteriormente examinará o Pleno para decidir sobre a súa aprobación. Na actualidade existen as seguintes comisións: Delegada do Pleno, de Dicionario usual, de Dicionario histórico, de Gramática, de Información lingüística, de Vocabulario científico e técnico, de Ciencias humanas, de Publicacións e de Premios. Ademais, existe unha Comisión encargada da conservación da casa do Museo de Lope de Vega.

O Pleno, formado por tódolos académicos, reúnese durante o curso académico os xoves pola tarde. Unha vez aprobada as actas da sesión anterior e de debater calquera tema xeral, os asistentes presentan emendas e adicións ó Dicionario. Acto seguido examínanse as propostas formuladas polas diversas Comisións. As resolucións, no caso de que se produza disparidade de criterio, adóptanse mediante votación.

Ó servizo dos traballos que a Academia desenvolve en pleno ou en comisións, funciona o Instituto de Lexicografía, integrado por filólogos e lexicógrafos que realizan as tarefas de apoio para a elaboración dos dicionarios académicos.

Académicos de número

Os membros da Academia son elixidos de por vida polo resto dos académicos e coñéceselles coma Inmortais. Cada académico ten unha cadeira de brazos asignado á súa persoa, e distinguido cunha letra do alfabeto (tanto maiúsculas coma minúsculas). Os académicos de número son, por orde de ingreso:

(H) Martín de Riquer Morera, conde de Casa Dávalos (1965)
(g) Antonio Colino López (1972)
(M) Carlos Bousoño Prieto (1980)
(A) Manuel Seco Reymundo (1980)
(Z) Francisco Ayala y García Duarte (1984)
(n) Valentín García Yebra (1985)
(O) Pere Gimferrer Torrens (1985)
(q) Gregorio Salvador Caja (1987)
(p) Francisco Rico Manrique (1987)
(r) Antonio Mingote Barrachina (1988)
(s) José Luis Pinillos Díaz (1988)
(J) Francisco Morales Nieva (1990)
(d) Francisco Rodríguez Adrados (1991)
(F) José Luis Sampedro Sáez (1991)
(c) Víctor García de la Concha (1992)
(U) Eduardo García de Enterría y Martínez-Carande (1994)
(l) Emilio Lledó Íñigo (1994)
(C) Luis Goytisolo Gay (1995)
(L) Mario Vargas Llosa (1996)
(b) Eliseo Álvarez-Arenas Pacheco (1996)
(u) Antonio Muñoz Molina (1996)
(P) Ángel González Muñiz (1997)
(V) Juan Luis Cebrián (1997)
(t) Ignacio Bosque Muñoz (1997)
(K) Ana María Matute (1998)
(ñ) Luis María Anson Oliart (1998)
(B) Fernando Fernán Gómez (2000)
(I) Luis Mateo Díez (2001)
(N) Guillermo Rojo (2001)
(k) José Antonio Pascual (2002)
(E) María del Carmen Iglesias Cano (2002)
(m) Claudio Guillén (2003)
(f) Luis Ángel Rojo (2003)
(i) Margarita Salas Falgueras (2003)
(T) Arturo Pérez-Reverte (2003)
(G) José Manuel Sánchez Ron (2003)
(Q) Carlos Castilla del Pino (2004)
(j) Álvaro Pombo y García de los Ríos (2004)
(D) Darío Villanueva Prieto (2007)

Histórico de académicos de número galegos

Histórico de académicos correspondentes galegos

Principais publicacións

Entre as súas principais publicacións destacan:

Diccionario de Autoridades (Dicionario da lingua castelá, no que se explica o verdadeiro sentido das voces, a súa natureza e calidade, coas frases ou motivos de falar, os proverbios ou refráns e outras cosas convenientes do uso da lingua, 1726-1793, en 6 volumes)
Diccionario de la lengua española (1ª edición 1780, 21ª edición 1992, 22ª edición 2001)
Ortografía de la lengua española (1ª edición 1741). A edición máis recente é a de 1999, elaborada entre a RAE e as academias correspondentes, polo cal é considerada unha ortografía panhispánica. Substitúe ás Novas normas de prosodia e ortografía de 1959.
Gramática de la lengua española (1ª edición 1771). A súa revisión máis recente é Esbozo de una nueva gramática de la lengua española (1973), aínda que a Academia publicou tamén unha gramática de autor, non propiamente institucional: a de Emilio Alarcos (1994). Existe na actualidade un proxecto entre a RAE e as academias correspondentes en redactar unha nova gramática.
Boletín de la Real Academia Española (dende 1914)
Diccionario manual e ilustrado de la lengua española (1ª edición 1927, 4ª edición 1989)
Diccionario histórico de la lengua española (primeiro volume 1933, incompleto)
Diccionario escolar de la RAE (1ª edición 1996, 2ª edición 1997)
Diccionario panhispánico de dudas. Elaborado entre a RAE e as academias correspondentes (1ª edición 2005).

Notas

↑ Miguel Ángel Villena (21 de decembro de 2018). "Los académicos se fiaron más de Muñoz Machado que de Cebrián para dirigir la RAE". eldiario.es (en castelán).

Véxase tamén

Bibliografía

Aparisi, Luis M. (2016). Gallegos en la Real Academia Española (PDF) (en castelán). Asociación Cultural da Vieira.

Outros artigos

Ligazóns externas

Sitio web da Real Academia Española (en castelán)
Edicións dixitais de varias obras da RAE. Biblioteca Virtual Miguel de Cervantes. Clásicos na Biblioteca Nacional. Ministerio de Cultura.

[1] Miguel Ángel Villena (21 de decembro de 2018). "Los académicos se fiaron más de Muñoz Machado que de Cebrián para dirigir la RAE". eldiario.es (en castelán).

[1]

v c e Galardoados co Premio Princesa de Asturias da Concordia
Década de 1980	1986: Vicaría de la Solidaridad de Chile 1987: Villa El Salvador 1988: Unión Internacional para a Conservación da Natureza (UICN) e Fondo Mundial para a Natureza (WWF) 1989: Stephen Hawking
Década de 1990	1990: Comunidades Sefardíes 1991: Médicos Sen Fronteiras e Medicus Mundi 1992: Fundación Americana para a Investigación sobre a Sida (amfAR) 1993: Coordinadora Gesto por la Paz de Euskal Herria 1994: Mensajeros de la Paz, Movimento Nacional de Meninos e Meninas de Rua e Save the Children 1995: Hussein I de Xordania 1996: Adolfo Suárez 1997: Yehudi Menuhin e Mstislav Rostropovich 1998: Nicolás Castellanos, Vicente Ferrer, Joaquín Sanz Gadea e Muhammad Yunus 1999: Cáritas Española
Década de 2000	2000: Real Academia Española e Asociación de Academias da Lingua Española 2001: Rede Mundial de Reservas da Biosfera 2002: Daniel Barenboim e Edward Said 2003: Joanne Kathleen Rowling 2004: Camiño de Santiago 2005: Fillas da Caridade de San Vicente de Paúl 2006: UNICEF 2007: Yad Vashem (Museo do Holocausto de Xerusalén) 2008: Íngrid Betancourt 2009: A cidade de Berlín
Década de 2010	2010: Manos Unidas 2011: Heroes de Fukushima 2012: Federación Española de Bancos de Alimentos 2013: ONCE 2014: Caddy Adzuba 2015: Orde hospitalaria de San Xoán de Deus 2016: Aldeas Infantís SOS 2017: Unión Europea 2018: Sylvia Earle 2019: Gdańsk
Década de 2020	2020: Sanitarios en primeira liña contra a COVID-19 2021: José Andrés e World Central Kitchen 2022: Shigeru Ban 2023: Mary's Meals
Os outros premios: Artes Ciencias Sociais Comunicación e Humanidades Concordia Cooperación Internacional Investigación Científica e Técnica Deportes Letras.