Revolución galega de 1846

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirixido desde "Revolución de 1846")
Saltar ata a navegación Saltar á procura
Revolución galega de 1846
La revolución gallega de 1846.png
Ilustración do libro La revolución gallega de 1846 de Francisco Tettamancy.
Data 2 de abril - 23 de abril de 1846
Lugar Galicia
Resultado Derrota e exilio dos sublevados.
Fusilamentos de Carral

Revolución galega de 1846,[1] levantamento de 1846,[2][3] pronunciamento de 1846[4][5] ou sublevación liberal de 1846,[6] son os nomes que recibe a revolta iniciada co pronunciamento do comandante Miguel Solís, o 2 de abril de 1846 en Lugo, contra o goberno conservador do xeneral Narváez.[7]

Antecedentes[editar | editar a fonte]

Isabel II
Juana de Vega

Durante o reinado de Isabel II, no período de configuración do estado liberal español, enfrontáronse dous modelos políticos diferentes: o do liberalismo moderado, conservador e marcadamente centralista; e o do xuntismo progresista, máis democrático e descentralizado. Coa derrota e exilio de Baldomero Espartero, no 1843, e a chegada o poder dos conservadores de Ramón María Narváez, deron comezo unha serie de reformas de carácter autoritario. Estas medidas provocaron múltiples tentativas para derribar o goberno por parte do partido progresista, que contaba cunha enorme influencia entre os militares. Ao descontento deste sector social sumábase en Galicia o dos provincialistas, que reclamaban a recuperación da unidade territorial galega, desfeita na reforma administrativa de 1833, e maiores cotas de soberanía.[8]

Esta confluencia de intereses creou un ambiente propicio para a revolta, axiña organizada polas distintas xuntas progresistas presentes en vilas e cidades. A principal delas radicaba na Coruña, presidida polo ex-alcalde Vicente Alsina, e conspiraba case abertamente desde a casa de Juana de Vega, antiga aia da raíña e viúva do heroe militar Francisco Espoz y Mina. Ao faladoiro da condesa acudían significados simpatizantes da rebelión, oficiais do exército, e os cónsules de Inglaterra e Francia. Coa mediación destes diplomáticos coordinábase o alzamento cos numerosos exiliados do período esparterista.

O científico e militar Gerónimo Piñeiro[9] facía de correo entre as diferentes xuntas, que a comezos de 1846, contaban xa co compromiso da maior parte das forzas militares presentes no país. A principal unidade na conxura era o rexemento de infantaría de Zamora, que posuía 2200 soldados acantonados na Coruña. Tamén estaban comprometidos co pronunciamento a maior parte dos batallóns provinciais, duns 150 soldados cada un, espallados polo territorio galego: o provincial de Gijón en Lugo; o de Zamora en Santiago; o de Oviedo en Vigo; o de Guadalajara en Ourense; e o de Segovia en Pontevedra.[10]

O levantamento[editar | editar a fonte]

Primeira fase (pronunciamento progresista)[editar | editar a fonte]

A sublevación presentouse inicialmente como un intento dos progresistas de acadar o poder mediante un pronunciamento militar, o método habitual na época. A idea era obter un trunfo rápido en Galicia e que este se estendese a seguir polo resto do estado. Porén, a preocupación do goberno madrileño polos, cada vez máis evidentes, preparativos para a rebelión levouno a tomar dúas medidas de urxencia: a substitución do capitán xeneral de Galicia Francisco Puig Samper, sospeitoso de complicidade cos conspiradores, por Juan de Villalonga[11]; e o traslado a Castela do rexemento de infantaría de Zamora. Malia que se pretendía iniciar o pronunciamento na Coruña, sede do goberno e lugar onde se contaba cos maiores apoios, a subtracción da principal forza militar dos sublevados obrigounos a precipitaren as accións, producíndose o alzamento o día 2 de abril de 1846 en Lugo.

2 de abril.

Miguel Solís
  • Lugo: O comandante Miguel Solís Cuetos, pertencente o estado maior da capitanía xeneral de Galicia, abandona A Coruña, cunha licenza por enfermidade, e diríxese a Lugo. Vai acompañado polo tenente Feliciano Cubas quen, valéndose da súa posición, se apoderara previamente dos fondos do rexemento de Zamora (43.613 reais).[12] As cinco da tarde Solís asume o mando do 2º batallón do rexemento, que ía de camiño ao seu novo destino en Valladolid, pronunciándose na praza maior. Súmanse deseguida o batallón provincial de Gijón e os carabineiros presentes na cidade. Desármase á Garda Civil, que non apoia o alzamento, e efectúanse as primeiras detencións. Manuel Becerra Bermúdez, nomeado alcalde e presidente da xunta de armamento, toma inmediatamente as primeiras disposicións. Unha delas é a organización dun batallón de voluntarios: Voluntarios patriotas de Lugo. 1º de Galicia. Miguel Solís faise cargo da comandancia militar da provincia luguesa e publica unha proclama co anuncio do pronunciamento e os seus obxectivos.[13]

3 de abril.

Juan de Villalonga
  • A Coruña: As primeiras novas da revolta espállanse por Galicia. É o sinal para o paso á acción das restantes xuntas progresistas. Os máximos delegados do goberno na Coruña: o capitán xeneral Villalonga e o comandante militar José Martínez Tenaquero, antigo carlista acollido ao convenio de Vergara, son alertados e inician as accións para tentar frear o golpe. O xeneral MacCrohon, comandante do rexemento de Zamora, encerra nos cuarteis os dous batallóns restantes da súa unidade e reúne a oficialidade no xardín de San Carlos. Alí procede ao arresto dos oficiais sospeitosos de simpatizar cos sublevados. O destituído xeneral Puig Samper, que abandonara a Coruña camiño de Madrid, decide regresar ao ter coñecemento dos sucesos.[14]

4 de abril.

Pío Rodríguez Terrazo.
  • Lugo: A xunta da cidade actúa con resolución: cesa e substitúe funcionarios de tendencia conservadora, suprime a deputación, o consello provincial e a policía. O comandante Solís parte cara a Santiago co 2º batallón do rexemento de Zamora, o batallón provincial de Gijón e o batallón de voluntarios. A cidade queda custodiada por 600 homes armados.[15]
  • A Coruña: O xeneral Villalonga emite un bando no que declara fóra da lei os sublevados e o estado de sitio nas catro provincias galegas. Comeza a tomar disposicións para evitar que a cidade, peza clave do alzamento, se sume aos rebeldes. A primeira medida é sacar da Coruña as tropas do "perigoso" rexemento de Zamora. Coloca no seu mando o tenente xeneral Puig Samper e envíao a Lugo, a bater as tropas de Solís. A columna sae ese mesmo día facendo noite no Burgo.
  • Santiago: Pronúncianse de madrugada o batallón provincial de Zamora e o escuadrón de cabalaría de Villaviciosa presentes na cidade. É constituída unha xunta de goberno presidida polo provincialista Pío Rodriguez Terrazo, con Antonio Romero Ortiz como secretario. Publícase unha proclama anunciando o levantamento de toda Galicia, fanse diversas detencións e son suprimidas policía e garda civil. A xunta esixe a todos os funcionarios a adhesión ao pronunciamento, requisa armas e convoca a milicia para a súa reorganización.[16][17]

5 de abril.

Lápida conmemorativa do Batallón literario
  • A Coruña: Villalonga entrevístase cos oficiais do batallón de artillaría da praza asegurándose a súa fidelidade. Son estes, xunto a garda civil e carabineiros, os únicos soldados cos que conta. Constitúe, con militares e civís de tendencia conservadora, unha xunta de seguridade e defensa que comeza a efectuar detencións. Procede a fecharse dentro das murallas da cidade, fortifica posicións, asegura as pontes levadizas, coloca artillaría en lugares estratéxicos, e prepárase para deter un alzamento que considera inminente.[18][19]
  • Santiago: Toma posesión o novo concello presidido por Manuel Rúa Figueroa. A xunta, reunida no Colexio de Fonseca, publica un bando chamando as armas aos universitarios, nunha reedición do Batallón Literario.[20] Co apoio da Academia Literaria de Santiago organízase un mitin na universidade no que os estudantes se alistan en masa. A falta de armamento fai que só sexa posíbel aceptar trescentos. Asígnanselles oficiais e comezan unha instrución militar básica.[21]
  • Columna de Puig Samper: Os dous batallóns saen moi cedo do Burgo, chegando a Betanzos as 10:30. Samper recibe información sobre o pronunciamento de Santiago e a saída de Lugo da columna militar de Solís. Recibe ordes de Villalonga de dirixirse a Santiago, lugar cara o que parte polo camiño das Travesas.[22]

6 de abril.

Santiago de Compostela
  • Columna de Puig Samper: Con enormes dificultades debido á climatoloxía invernal e o estado dos camiños a columna de Samper chega as 12 do mediodía a Leira (Ordes), a 30 km de Santiago.[23]
  • Santiago: Inquietude na cidade pola aproximación da columna de Samper e a falta de novas sobre a revolta noutras cidades. A xurisdición da xunta compostelá só acada o radio inmediato á cidade, e a súas comunicacións son interceptadas pola garda civil.[24] As 16 horas chega aos arredores de Compostela, despois dunha marcha de 100 quilómetros, a columna de Solís. É recibida con euforia. Concédeselles aos soldados unha licenza de 24 horas mentres os oficiais son agasallados pola xunta.[25]
  • Madrid: Os xornais madrileños El Heraldo e El Imparcial dan as primeiras noticias do acontecido en Galicia.[26]

7 de abril.

José Gutiérrez de La Concha
  • Madrid: O ministro da guerra comunica aos capitáns xenerais o alzamento galego e ordena que se preparen tropas para acudir no auxilio de Villalonga. 3 batallóns de infantaría parten do País Vasco, 2 de infantaría e 1 de cabalaría acoden desde Castela. O xeneral José de la Concha é posto ao mando da expedición.[27]

8 de abril.

José MacCrohon
  • Encontro de Sigüeiro: As dez da maña , o comandante Solís inicia a marcha contra os dous batallóns do rexemento de Zamora comandados por Puig Samper, confiado en que estes pasarán ao seu bando sen combater. As súas tropas, engrosadas polos universitarios e o batallón provincial de Zamora alzados en Santiago, duplican amplamente os números inimigos. O encontro prodúcese cara o mediodía en Sigüeiro. Despregados os exércitos contendentes, Solís ordena avanzar. Os seus soldados lanzan vivas mentres dúas bandas de música tocan o himno de Riego. Para facerlles fronte, o xeneral MacCrohon adiántase co 1º batallón do rexemento de Zamora, mais os sublevados continúan impasíbeis, sen amagar coa defensa e mantendo os seus fusís no ombro. Os combatentes chegan a unha distancia de seis pasos, cos soldados saudándose e confraternizando, as forzas de Samper dan mostras evidentes de quereren pasar ao bando contrario. MacCrohon bérralles aos rebeldes para que volvan á disciplina, curto de vista e fóra de si chega a equivocar as liñas, meténdose entre os soldados inimigos. Durante a confusión o 1º batallón é rodeado totalmente, ficando separado e inutilizado para o combate. Puig Samper, desde a retagarda, dando por perdida a súa columna envía unha mensaxe a Solís pedindo que non se abra fogo. Recibe como resposta que non haberá retirada até que as súas forzas se sumen ao pronunciamento. Samper solicita 24 horas de tregua para meditar o ofrecemento. Solís concédelle 48 e permite que o 1º batallón do Zamora abandone ileso o campo de batalla.[28] As cinco da tarde, regresados Solís e os seus homes a Compostela, o presidente da xunta Pio Rodríguez Terrazo, perplexo diante da actuación do comandante militar, manifesta: "Solís, isto perdeunos para sempre".[29] O resultado do encontro tampouco é do agrado do xeneral Villalonga quen, desconfiando da fiabilidade do xeneral Samper, ordena ao mensaxeiro: "Dígalle ao seu xeneral, que ataque os seus inimigos, ou se una a eles e veña atacarme a min".[30]
  • León: Unha compañía do 2º batallón do rexemento de Zamora que conducía presos a Valladolid, pronúnciase na vila de Valencia de don Juan. Cabo dela rebélase unha compañía do batallón provincial de Pontevedra e os 20 carabineiros presentes na vila. A eles únese Martín José Iriarte, antigo capitán xeneral de Galicia,[31] quen, cruzando desde Portugal cun grupo de exiliados, se pronuncia no municipio de Villar de Ciervos. Desde alí emite unha proclama, alista voluntarios, e lánzase á conquista de Astorga.[32]
  • Expedición a Pontevedra: As sete da tarde son enviadas, baixo mando de Sebastián Arias, oficial do provincial de Zamora, parte das forzas rebeldes cara a Pontevedra e Vigo. A súa misión é axilizar o levantamento nesas cidades. Téntase librar un camiño para retirada, en caso de ser necesaria, e facilitar a chegada por mar das armas comprometidas desde Inglaterra para o auxilio da rebelión.[33]

9 de abril.

Manuel Buceta
  • Tropas do goberno español: O xeneral Concha chega a Benavente, envía a Galicia tres batallóns mentres se dispón a enfrontar a Iriarte co resto das súas forzas. Baixo mando do comandante xeneral de Ourense, José Zendrera[34], sae desde Ourense unha columna militar con ordes de incorporarse á unidade de Puig Samper.[35]
  • Pontevedra: O capitán da garda civil Manuel Buceta pronúnciase na cidade co seu destacamento, súmase decontado o batallón provincial de Segovia. Fórmase unha xunta, presidida Jose María Santos, que emite unha proclama e comeza a asumir disposicións similares as de Lugo e Santiago: detencións, depuración de funcionarios e convocatoria de voluntarios para o exército.[36]

10 de abril.

Vigo
  • Vigo: As 10 da mañá manifesta a súa adhesión ao alzamento o batallón provincial de Oviedo. Fórmase unha xunta presidida polo empresario de orixe catalá Ramón Buch con Juan Ramón Nogueira como secretario. O alzamento esténdese polas vilas inmediatas sumándose deseguida Bouzas, Lavadores e Baiona.[37] O brigadier Leoncio Rubín de Celis[38] ofrécese, por propia iniciativa, como comandante diante da xunta revolucionaria. É aceptado e posto ao mando dunha columna militar, con 900 soldados e dúas pezas de artillaría, que é enviada cara a Santiago.[39]
  • Tui: As 12 da noite pronúncianse na vila as dúas compañías presentes do provincial de Segovia e os carabineiros. O destacamento da garda civil decide non participar. Fórmase unha xunta e recrútanse voluntarios.
  • Tropas do goberno español: Puig Samper, que continúa en Sigüeiro e descoñece o alzamento de Vigo e Pontevedra, proxecta o ataque a Compostela así que venzan as 48 horas da tregua acordada. Os reforzos procedentes de Ourense continúan achegándose a Compostela, fan noite na vila de Soutelo de Montes.
  • Santiago: As nove da noite o exército rebelde abandona a cidade camiño de Pontevedra. Solís tenta reunir as súas forzas coas da columna que se separara o día 8. Debido ao perigo que representan os exércitos inimigos, os integrantes da xunta abandonan tamén a cidade.[40] Recíbese no traxecto a boa nova do alzamento nas cidades do sur. A mudanza de partido do xeneral Rubín de Celis é vista con desconfianza polos sublevados.[41]

11 de abril.

Astorga
  • Tropas do goberno español: Puig Samper é advertido a primeira hora da retirada dos rebeldes. Diríxese decontado a Santiago, entrando sen oposición as 7:30 da mañá. Comeza deseguida a adoptar medidas para o restablecemento da orde previa. Asegurada a urbe, parte en persecución das forzas inimigas, porén, nas proximidades de Padrón, é informado do triunfo do alzamento en Pontevedra e Vigo. Entendendo a súa inferioridade militar regresa a Compostela forzando o paso. Os seus esgotados soldados entran novamente na cidade as dez da noite.[42]
  • León: O xeneral Iriarte pon baixo asedio a cidade de Astorga. A cidade resiste, o que permite a intervención do exército de Concha que rodea e aniquila ás tropas rebeldes.[43] Iriarte escapa, mal como pode, con só vinte soldados.[44]
  • Levantamento en Galicia: Partidas armadas estenden a revolta por todo o país, en especial pola costa occidental. Fórmanse xuntas revolucionarias en Rianxo, A Pobra, Mos, Palas de Rei, Vilagarcía, Vilanova, Boiro, etc.

12 de abril.

Lugo
  • Tropas do goberno español: Os números dos exércitos rebeldes en Galicia duplican os das tropas leais o goberno de Madrid. O xeneral Puig Samper retírase de Compostela para volver a Sigüeiro, gardando o camiño da Coruña no paso do río Tambre. Durante a noite a súa columna perde uns 50 soldados, os máis deles por deserción.[45] O erguemento xeneralizado en Pontevedra motiva tamén o regreso das tropas enviadas desde Ourense. O xeneral Zendrera retrocede a falta de vinte quilómetros para Santiago.[46]
  • Lugo: O gobernador civil Juan Ferreira Caamaño, consegue reunir un pequeno exército e pon baixo asedio a cidade. Envía un comunicado pedindo a rendición da praza, a xunta responde cunha negativa. A petición é reiterada até en dez ocasións, durante este día e o seguinte, recibindo a mesma resposta e sen que se dispare un só fusil.[45]

13 de abril.

Ponte Sigüeiro
  • Batalla de Sigüeiro: Malia poder evitalo, Miguel Solís permite que o xeneral Zendrera fuxa de regreso a Ourense e decide avanzar novamente cara Sigüeiro.[47] A súa chegada, arredor das doce e media, atopa, non sen sorpresa, ás tropas de Puig Samper en perfecto orde de combate. Coas compañías de cazadores despregadas para dificultar o avance e co 1º batallón do rexemento de Zamora, a quen Solís deixara fuxir o día 8, ocupando unha estratéxica fábrica de curtidos na beira sur do río. Un obús e dúas pezas de artillaría de 12 libras, cobren o campo de batalla desde o lado norte da ponte do Tambre. O 3º batallón do Zamora forma en columna na praza da vila listo para o contraataque e as restantes forzas fican na retagarda preparadas para evitar o cruce do rio por outro lugar. O exército de Solís tenta ocupar a fábrica de curtidos, o que inicia o fogo xeneralizado nas liñas. O ataque é rexeitado até en tres ocasións polo fogo dos fusís e da artillaría gobernamentais. As tres da tarde Samper informa á capitanía xeneral da Coruña. Indica que leva dúas horas en combate e solicita reforzos e municións. As 16:30, despois de 4 hora de inútil tiroteo, Solís abandona. A súa intención é atravesar o Tambre pola noite. Porén, a chuvia e as baixas temperaturas impídenllo, decidindo finalmente regresar a Santiago con case 100 baixas entre os seus.[48][49] Puig Samper retírase a Ordes. Unha vez probada en combate a súa lealdade ao goberno central presenta a súa dimisión. Villalonga acepta. Samper dirixiuse a Coruña onde se iniciou un humillante proceso xudicial contra el.[50]

14 de abril.

  • Tropas do goberno español: O xeneral Concha entra en Galicia e acude a Lugo, chamado polo gobernador Juan Ferreira, quen agarda que a súa presenza intimide á xunta da cidade para que esta acepte a rendición. Os rebeldes néganse novamente.

Segunda fase (revolución galega)[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Xunta Superior de Goberno de Galicia.

Fracasado o pronunciamento no resto do estado, e anulada a influente xunta da Coruña, a rebelión entra nunha nova etapa. Fórmase en Santiago unha xunta central encargada da dirección das accións, tanto da parte administrativa como da militar. O control da xunta é asumido polos provincialistas, comezando daquela a advertírense as súas reivindicacións nas proclamas revolucionarias, isto é: a unidade administrativa do Reino de Galicia, unha política autónoma respecto a Madrid e un sistema tributario propio.[51]

15 de abril.

  • Antolín Faraldo
    Santiago: As diferentes xuntas locais galegas reúnense en asemblea para crear un órgano dirección do alzamento. Constitúen a Xunta Superior de goberno de Galicia,[52] presidida por Pio Rodríguez Terrazo e con Antolín Faraldo como secretario, ambos destacados membros do provincialismo.[53] A Xunta emite nese día unha histórica proclama na que expón os motivos da sublevación, os seus obxectivos, e o seu compromiso co "engrandecemento do antigo reino de Galicia" convertido agora nunha "colonia da corte".[54] A primeira decisión da xunta é tentar sumar á revolta as tres cidades galegas aínda fieis o goberno central para, sumados todos os recursos posíbeis, faceren fronte as tropas expedicionarias do xeneral Concha. Para acadar este obxectivo crea o Exército Libertador de Galicia e, malia corresponder o comando o brigadier Rubin de Celis, coloca na súa dirección tamén o comandante Miguel Solís. Ambos son ascendidos a Mariscais de Campo.[55] As tropas son divididas en dous corpos: O primeiro, 3000 homes dirixidos por Miguel Solís e Manuel Buceta, é enviado contra as cidades da Coruña e Ferrol; O segundo, con 2500 soldados baixo as ordes de Rubín de Celis e Sebastian Arias, recibe a misión de tomar Ourense.[56]
  • Tropas do goberno español: A columna de Samper, mandada agora polo xeneral MacCrohon, retírase cara a Coruña pasando a ocupar Carral. A columna de Zendrera establécese en Cea, nas inmediacións de Ourense. O xeneral Concha abandona Lugo e agarda en Sarria a chegada dos seus batallóns. O capitán xeneral Villalonga emite un bando decretando o bloqueo de toda a costa galega e ordena que todo vapor procedente de Inglaterra faga escala na Coruña para seren revisado.[57]

16 de abril.

La Revolución. Periódico oficial de la Junta Superior de Galicia. núm. 1.pdf
  • Santiago: As dúas divisións do exército rebelde parten cara os seus obxectivos. A Xunta Superior publica un decreto no que declara nulos todos os actos do goberno de Madrid dende o día 2 de abril, somete todas as xuntas a Xunta Superior, abole o sistema tributario, e suprime a policía.[58]

17 de abril.

A Coruña
  • 1º corpo do Exército Libertador de Galicia: Chega as inmediacións da Coruña as 8 da mañá, sen atopar oposición, avanzando polo barrio de Eiris. Os soldados de MacCrohon retíranse até Santa Lucia, onde agardan o asalto protexidos pola artillaría da praza. Solís non se decide a atacar e agarda a sublevación dos numerosos partidarios da revolución na cidade. Porén, o levantamento non se produce, pois o xeneral Villalonga e a súa xunta de seguridade e defensa xa adoptaran todas as medidas necesarias para evitalo.[59] As seis da tarde Solis abandona a Coruña e toma o camiño de Betanzos.
  • 2º corpo do Exército Libertador de Galicia: Chega a Santiago das Caldas as catro da tarde, nas proximidades de Ourense. A súa lenta marcha permite as forzas do goberno a fortificación da ponte maior que atravesa o Miño.[60] O xeneral Rubín é advertido de tal feito, indicándoselle que ten á súa disposición varias barcas para traspasar o obstáculo. Ignorando a advertencia avanza contra a ponte, diante do cal agarda a rebelión na cidade para avanzar. Nin esta se produce nin el da orde de ataque. O final da tarde decide, contra o criterio dos seus subordinados, a retirada cara a Ribadavia.[61][62]

18 e 19 de abril.

A Ponte Maior de Ourense
  • 1º corpo do Exército Libertador de Galicia: O batallón provincial de Málaga, fiel ao goberno e que se atopaba cercando Lugo, diríxese a Ferrol para defender a cidade. Solís envía parte das súas forzas, o mando de Manuel Buceta, para interceptalo. Ten lugar unha escaramuza na que se renden 108 soldados inimigos, e que son incorporados ao bando rebelde. Malia isto, parte do batallón consegue chegar a Ferrol, polo que, temendo unha repetición da escena da Coruña, Solís pretender seguir até Lugo. Porén, persuadido polas peticións dunha comisión ferrolá, decide acudir á cidade.[63]
  • 2º corpo do Exército Libertador de Galicia: Rubín de Celis, coa oposición xeral dos seus oficiais, decide retirarse abandonar Ribadavia dirixíndose a Ponteareas. Esta decisión facilita o avance cara a Santiago do exército do xeneral Concha e abandona á súa sorte á primeira división do exército rebelde.[64] Durante a súa estancia na vila o xeneral Rubín disuade a varios oficiais da súa intención de sumarse ao pronunciamento.[65]
  • Tropas do goberno español: O exército do xeneral Concha sae de Monforte o día 18, chegando a Ourense as 16 h. do día 19.

20 de abril.

Cañon de 12 libras
  • 1º corpo do Exército Libertador de Galicia: Solís e a súa división chegan a Ferrol, atopándoo fortemente defendido. Novamente permanecen diante das murallas da cidade, agardando unha sublevación popular que non se produce. Alarmado por informacións sobre o avance das tropas do goberno español, determina encamiñarse cara a Santiago, non sen antes enviar parte das súas tropas a Lugo, como reforzo das súas defensas.[66]

21 de abril.

  • Santiago: A xunta, comprendendo a necesidade de enfrontar a expedición do xeneral Concha, chama polo regreso dos exércitos a Santiago para reunilos e lanzalos o combate. Diante da falta de resposta de Rubín de Celis comisiona a Ramón Buch para que se dirixa a Ponteareas a supervisar as operacións do 2ª corpo, con potestade para substituír a calquera oficial que considere oportuno.
  • Tropas do goberno español: O xeneral Concha abandona Ourense dirixíndose a Santiago co seu exército: artillaría, seis batallóns de infantaría (2700 soldados) e 300 cabalos. Avanza dividido en dúas unidades, unha delas pola estrada de Lalín.
  • Vigo: Pronúncianse no porto os barcos de guerra Nervión e Astuto o que posibilita a chegada a porto dos esperados auxilios procedentes de Inglaterra.
  • Muros

22 de abril.

  • 1º corpo do Exército Libertador de Galicia: Entra en Santiago despois de fracasar nas súas misións. A xunta concede a Miguel Solís o mando supremo dos exércitos nomeandoo capitán xeneral de Galicia. Solís solicita novamente a Rubin o regreso a Santiago para avanzar contra o exército de Concha. Decide inicialmente esperar na propia cidade, porén, a negativa da xunta motiva a saída das tropas cara a Padrón as 12 da noite. Confundido por falsas informacións varía a súa dirección para saír ao paso do inimigo. A Xunta desaproba esta precipitada decisión e abandona Santiago.
  • 2º corpo do Exército Libertador de Galicia: O groso das forzas permanecen na Caniza, con destacamentos diseminados pola zona.
  • Tropas do goberno español: Concha pasa a noite en Baamonde (Teo) onde, coñecida a proximidade de Solís, decide facerlle fronte.
  • Santiago: 3º e último número de "La revolución", voceiro da Xunta Superior de Galicia.

23 de abril.

Cacheiras no mapa de Fontán
Artigo principal: Batalla de Cacheiras.
  • Batalla de Cacheiras: Solís enfróntase a Concha sen ter claras nin as dimensións do seu exército nin a situación xeográfica do 2º corpo de Rubín de Celis. Iniciado o combate comproba rapidamente a súa inferioridade militar, sobre todo pola falta de artillaría e cabalaría. Toma a decisión de retirarse a Santiago, perdendo polo camiño soldados e municións. Agardando o auxilio da segunda división de Rubín de Celis, as forzas revolucionarias resisten nas rúas da cidade até que rematan as municións. Recollidos nos muros de San Martiño Pinario, rematan por capitular, sendo detidos Solis xunto a outros 60 oficiais do exército.

Derrota e represión[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Mártires de Carral.

Villalonga ordenou o día 26 de abril o fusilamento en Carral de Solís e 11 compañeiros seus máis, todos militares, que serán coñecidos como os Mártires de Carral. Ese mesmo día embarcan nos buques de guerra Nervión e Astuto parte dos compoñentes das xuntas revolucionarias de Santiago Pontevedra e Vigo.[67]

Rúa Figueroa foi encarcerado, e Antolín Faraldo, Francisco Añón e Antonio Romero Ortiz exiliaranse.

En 1848 ditouse unha amnistía e a maioría volveron. Faraldo abandonou o galeguismo e morreu en 1853, e os seus compañeiros non volverían ter ningún papel destacado na política galega.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ Tettamancy, Francisco (1908). La revolución gallega de 1846 (en castelán). A Coruña. 
  2. ↑ Barreiro, X. R. (1977). El levantamiento de 1846 y el nacimiento del galleguismo (en castelán). Santiago de Compostela. 
  3. ↑ Beramendi, Xusto G. "El levantamiento de 1846". Historia de Galicia (en castelán) 4. Faro de Vigo. p. 825. 
  4. ↑ Obelleiro Piñon, Luís (1997). "Idade contemporánea (século XIX)". Historia xeral de Galicia. A Nosa Terra. p. 327. ISBN 84-89138-99-0. 
  5. ↑ Villares, Ramón (1991). Historia de Galicia. Biblioteca 114 (en castelán) II. El Correo Gallego. pp. 54–55. ISBN 84-85553-15. 
  6. ↑ Otero Pedrayo, Ramón (1954) [1926]. Guía de Galicia (en castelán) (3ª ed.). Editorial Galaxia. p. 114. 
  7. ↑ Narváez foi Presidente (do Consello de Ministros) de 16 de marzo de 1846 ó 5 de abril de 1846 e Francisco Javier de Istúriz dende o 5 de abril ata o 28 de xaneiro de 1847. Non era a primeira vez que Narváez exercía (e deixaba) a presidencia, e non sería a última: en total houbo 7 gobernos Narváez entre 1844 e 1868.
  8. ↑ Tettamancy Gastón (1908). p.133
  9. ↑ Consello da Cultura. "Gerónimo Piñeiro". Álbum de Galicia. Consultado o 2021-12-15. 
  10. ↑ Barreiro Fernández, Xosé Ramón (1977). El levantamiento de 1846 y el nacimiento del galleguismo. Pico Sacro. p. 104. 
  11. ↑ "Juan de Villalonga y Escalada". Real Academia de la Historia (en castelán). Consultado o 2021-12-15. 
  12. ↑ Tettamancy Gastón (1908). p.34
  13. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.15-24
  14. ↑ Juan do Porto (1846). pp.46-50
  15. ↑ Juan do Porto (1846). p.59
  16. ↑ Juan do Porto (1846). p.38
  17. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.48-53
  18. ↑ Juan do Porto (1846). pp.50-52
  19. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.37-41
  20. ↑ Juan do Porto (1846). p.404
  21. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.56-58
  22. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.61-63
  23. ↑ Tettamancy Gastón (1908). p.65
  24. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.68-69
  25. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.72-73
  26. ↑ Barreiro Fernández (1977). p.128
  27. ↑ Barreiro Fernández (1977). p.129
  28. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.73-78
  29. ↑ Juan do Porto (1846). pp.61-2
  30. ↑ Tettamancy Gastón (1908). p.87
  31. ↑ "Martín José de Iriarte y Urdániz". Real Academia de la Historia (en castelán). Consultado o 2021-12-01. 
  32. ↑ Barreiro Fernández (1977). pp.130-131
  33. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.84-85
  34. ↑ "José María Fernández de la Zendrera y Mortela". Real Academia de la Historia. Consultado o 2021-12-21. 
  35. ↑ Barreiro Fernández (1977). p.131
  36. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.91-94
  37. ↑ "Vigo se subleva y se une a la Revolución Gallega de 1846". VigoÉ (en castelán). 2021-04-10. Consultado o 2021-12-21. 
  38. ↑ ""Rubín de Celis y Oroña, Leoncio (Redondela, 1810)"". Arquivado dende o orixinal o 12 de xaneiro de 2018. Consultado o 12 de xaneiro de 2018. 
  39. ↑ Tettamancy Gastón (1908). p.99
  40. ↑ Tettamancy Gastón (1908). p.95
  41. ↑ Juan do Porto (1846). pp.83-84
  42. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.109-112
  43. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.155-156
  44. ↑ Barreiro Fernández (1977). p.136
  45. ↑ 45,0 45,1 Barreiro Fernández (1977). p.137
  46. ↑ Juan do Porto (1846). pp.88-89
  47. ↑ Juan do Porto (1846). pp.90-92
  48. ↑ Ferreiro Boquete, Juan José (2016-10-22). "A Batalla de Sigüeiro". Historias de Ordes. Consultado o 2021-12-28. 
  49. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.115-118
  50. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.160-166
  51. ↑ "Vieiros: Galiza Hoxe - 'Mártires de Carral': revolución liberal ou galeguista?". www.vieiros.com. Consultado o 2022-01-23. 
  52. ↑ Tettamancy Gastón (1908). p.126
  53. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.129-134
  54. ↑ Martínez González, Xurxo (2015). La Oliva (1856-1857). Un xornal galeguista e progresista na soleira do Rexurdimento (PDF). Universidade de Vigo. pp. 62–63. 
  55. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.135-136
  56. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.139-141
  57. ↑ Barreiro Fernández (1977). p.142
  58. ↑ Barreiro Fernández (1977). pp.144-147
  59. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.166-170
  60. ↑ Juan do Porto (1846). p.144
  61. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.197-201
  62. ↑ Juan do Porto (1846). pp.147-150
  63. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.175-177
  64. ↑ Tettamancy Gastón (1908).p.204
  65. ↑ Juan do Porto (1846). pp.150-153
  66. ↑ Tettamancy Gastón (1908). pp.181-183
  67. ↑ "Las juntas revolucionarias de Santiago, Pontevedra y Vigo embarcan hacia Gibraltar". VigoÉ (en castelán). 2021-04-26. Consultado o 2022-01-23. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Traído desde "https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Revolución_galega_de_1846&oldid=5971113"