Bacatá
Bacatá foi un dos cinco Zybyn que conformaban o territorio do Zipazgo, na Confederación muisca. A súa capital era o Uta de Funza, chamado tamén Muyquyta (ou Muequetá),[1] que á súa vez era a capital do Zipazgo.[2] O territorio do Zybyn de Bacatá abranguía boa parte da actual sabana de Bogotá, e precisamente da verba Bacatá provén o nome da actual cidade de Bogotá, capital da República de Colombia. O conquistador español Gonzalo Jiménez de Quesada fundou no territorio de Bacatá a cidade de Santafé de Bogotá o 6 de agosto de 1538, capital do Novo Reino de Granada, e posteriormente do Vicerreinado de Nova Granada.
O Zybyn de Bacatá era o de maior importancia no Zipazgo, non só polo número de Uta adscritos ó seu dominio, senón tamén porque Funza, a súa capital, era a residencia oficial e sede do goberno do Zipa, supremo gobernante do Zipazgo.
Os habitantes do zipazgo foron chamados xenericamente polos españois como "bacataes", por mor da importancia político-administrativa deste territorio.[1] Tamén o Zipa foi chamado, ocasionalmente, "Bacatá".[3]
Etimoloxía
[editar | editar a fonte]A verba Bacatá significa en muysccubun (lingua muisca), "fóra da labranza", e componse dos termos bac, fac, ou faqui (lugar externo).[4] e ta (labranza, horta ou sementeira),[5] Segundo outras versións, Bacatá significa "remate ou límite da labranza".[6][7]
Muyquyta (ou Muequetá) quere dicir "labranza do campo", e era outro nome do Uta de Funza.[1][8] A palabra Muyquyta componse dos termos muyquy (campo)[9] e ta (labranza, horta ou sementeira).[5]
Segundo algúns autores, Bacatá ("fóra da labranza") foi o nome dado a Muyquyta (Funza) para diferencialo do poboado español, chamado Santafé, e sería posteriormente cando se unirían os dous nomes en "Santafé de Bogotá".[10]
Territorio
[editar | editar a fonte]1772.JPG)
As Uta[11] adscritas ó Zybyn de Bacatá eran:
- Funza (Muyquyta)
- Chía
- Engativá
- Fontibón
- Facatativá
- Tenjo
- Subachoque
- Tabio
- Cota
- Cajicá
- Zipaquirá
- Nemocón
- Bosa
- Zipacón
- Soacha
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ 1,0 1,1 1,2 Itinerario étnico de la personalidad histórica de Colombia. Volume II, "Época Prehispánica". (Procuraduría Xeral da Nación. Instituto de Estudos do Ministerio Público. Bogotá, 2010), p. 15.
- ↑ Sánchez Cabra, Efraín. Los Muiscas (Banco da República de Colombia, Bogotá, 2007), p. 2. ISBN: 978-958-664-196-8
- ↑ Langebaek Rueda, Carl Henrik. Muiscas: representaciones, cartografías y etnopolíticas. (Editorial Pontificia Universidad Javeriana, Bogotá, 2005) p. 209. ISBN: 958-683-643-6
- ↑ Dicionario Muysccubun / fac
- ↑ 5,0 5,1 Dicionario Muysccubun / ta
- ↑ Langebaek Rueda, Carl Henrik. Muiscas: representaciones, cartografías y etnopolíticas. (Editorial Pontificia Universidad Javeriana, Bogotá, 2005) p. 283. ISBN: 958-683-643-6
- ↑ Langebaek Rueda, Carl Henrik. Muiscas: representaciones, cartografías y etnopolíticas. (Editorial Pontificia Universidad Javeriana, Bogotá, 2005) p. 213. ISBN: 958-683-643-6
- ↑ Dicionario Muysccubun / muyquyta
- ↑ Dicionario Muysccubun / muyquy
- ↑ Langebaek Rueda, Carl Henrik. Muiscas: representaciones, cartografías y etnopolíticas. (Editorial Pontificia Universidad Javeriana, Bogotá, 2005) p. 285. ISBN: 958-683-643-6
- ↑ Uta é unha palabra en muysccubun que ten significación tanto de singular como de plural, polo que o termo "utas", para designar o plural, sería unha castelanización incorrecta.
