Martín Sarmiento: Diferenzas entre revisións

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Contido eliminado Contido engadido
Lameiro (conversa | contribucións)
máis
Lameiro (conversa | contribucións)
máis
Liña 41: Liña 41:
== Traxectoria ==
== Traxectoria ==


Sarmiento naceu na vila leonesa de [[Vilafranca do Bierzo]] <ref>[[Pilar Allegue]] (2001): ''Sarmiento un intelectual ilustrado'', ISBN 84-8302-669-4.</ref> <ref>ANÓNIMO (1785): "Vida y obra del Rvdmo. P. M. Fray Martín Sarmiento (1965-1772), sacada a la letra de un manuscrito anónimo del siglo XVIII". Edición de Isidro GARCÍA TATO e Felipe VALDÉS HANSEN (eds.) (2003). Santiago de Compostela: Instituto P. Sarmiento de Estudios Gallegos "Padre Sarmiento". CSIC; XXXVIII + 352 pp.</ref> <ref>[[Xesús Ferro Ruibal|Ferro Ruibal, Xesús]]: [[https://academia.gal/tribuna ''Sarmiento naceu en Vilafranca. Proba autógrafa''.</ref>, aínda que o propio Sarmiento repetiu en diversas ocasións que era "''natural de Pontevedra''". De feito, existe a tese de que naceu en Cerdedo no artigo de José Santos <ref>[http://www.udc.es/dep/pdce/Sarmiento/SARMIENTO%2012%20WEB.pdf "Martin Sarmiento, natural de San Juan de Cerdedo"], en ''Sarmiento, Anuario de Historia da Educación'', nº 12, 2008, pp. 9-21.</ref>.
Sarmiento naceu na vila leonesa de [[Vilafranca do Bierzo]] <ref>[[Pilar Allegue]] (2001): ''Sarmiento un intelectual ilustrado'', ISBN 84-8302-669-4.</ref> <ref>ANÓNIMO (1785): "Vida y obra del Rvdmo. P. M. Fray Martín Sarmiento (1965-1772), sacada a la letra de un manuscrito anónimo del siglo XVIII". Edición de Isidro GARCÍA TATO e Felipe VALDÉS HANSEN (eds.) (2003). Santiago de Compostela: Instituto P. Sarmiento de Estudios Gallegos "Padre Sarmiento". CSIC; XXXVIII + 352 pp.</ref> <ref>[[Xesús Ferro Ruibal|Ferro Ruibal, Xesús]] (2018): [https://academia.gal/tribuna ''Sarmiento naceu en Vilafranca. Proba autógrafa''].</ref>, aínda que o propio Sarmiento repetiu en diversas ocasións que era "''natural de Pontevedra''". De feito, existe a tese de que naceu en Cerdedo no artigo de José Santos <ref>[http://www.udc.es/dep/pdce/Sarmiento/SARMIENTO%2012%20WEB.pdf "Martin Sarmiento, natural de San Juan de Cerdedo"], en ''Sarmiento, Anuario de Historia da Educación'', nº 12, 2008, pp. 9-21.</ref>.


{{cita|''Eu Martín García Sarmiento, de Vilafranca, diocese de Astorga, recibín o santísimo hábito do noso santo pai Bieito neste mosteiro de San Martín de Madrid, da mesma Orde do Santo Pai, de mans do Reverendísimo Padre Maestro frei Juan Bautista Lardito, abade do dito mosteiro no ano mil setecentos dez o día 20, martes, ás dez horas''|Ferro Ruibal, Xesús <ref>Anotación manuscrita no Archivo Clero Secular Regular (L.8520), folio 464v. Archivo Histórico Nacional (Madrid)}}
[[Xesús Ferro Ruibal|Xesús Ferro]] explica a aparente contradición entre declararse "''natural de Pontevedra''"e a afirmación, do seu puño e letra, de ter nacido en "''Villafranca Dioecesis Astorga''". Segundo o anónimo autor da biografía de Sarmiento escrita en 1785 (ós trece anos da morte de Sarmiento), os meniños eran "''legalmente naturais do lugar de residencia habitual dos pais, aínda que ocasionalmente estes estivesen fóra do Reino e os fillos nacesen fóra del''".


[[Xesús Ferro Ruibal|Xesús Ferro]] explica a aparente contradición entre declararse "''natural de Pontevedra''"e a afirmación, do seu puño e letra, de ter nacido en "''Villafranca Dioecesis Astorga''". Segundo o anónimo autor da biografía de Sarmiento escrita en 1785 (ós trece anos da morte de Sarmiento), os meniños eran "''legalmente naturais do lugar de residencia habitual dos pais, aínda que ocasionalmente estes estivesen fóra do Reino e os fillos nacesen fóra del''". É evidente que o lugar de residencia habitual dos pais e irmáns de Sarmiento era Pontevedra, polo que non cabe estrañar que el afirmase ser natural de Pontevedra.
Con catro meses trasládase coa súa familia a [[Pontevedra]], onde pasou a súa infancia e parte da mocidade. O 3 de maio de 1710, con 15 anos de idade, marchou a [[Madrid]] para ingresar na [[orde de San Bieito]].

Con catro meses trasládase coa súa familia a [[Pontevedra]], onde pasou a súa infancia e parte da mocidade. O 3 de maio de 1710, con 15 anos de idade, marchou a [[Madrid]] para ingresar na [[orde de San Bieito]], ingreso que tivo lugar o 20 de maio do mesmo ano.


Ordenado [[presbítero]] no [[1720]], estivo en [[Asturias]] ata 1725 como profesor en [[Celorio]] e [[Oviedo]]. Tras esta etapa e despois de se despedir da súa nai en Pontevedra (desta viaxe de verán queda constancia nos seus escritos), asentouse definitivamente en Madrid, estancia só interrompida entre febreiro de [[1726]] e maio de [[1727]] para se trasladar a [[Toledo]], e polas visitas que con certa frecuencia fixo a Galicia.
Ordenado [[presbítero]] no [[1720]], estivo en [[Asturias]] ata 1725 como profesor en [[Celorio]] e [[Oviedo]]. Tras esta etapa e despois de se despedir da súa nai en Pontevedra (desta viaxe de verán queda constancia nos seus escritos), asentouse definitivamente en Madrid, estancia só interrompida entre febreiro de [[1726]] e maio de [[1727]] para se trasladar a [[Toledo]], e polas visitas que con certa frecuencia fixo a Galicia.

Revisión como estaba o 11 de xuño de 2018 ás 13:17

Infotaula de personaMartín Sarmiento

Gravado do século XVIII.
Nome orixinalPedro Xosé García Balboa
Biografía
Nacemento(es) Pedro José García Balboa Editar o valor em Wikidata
9 de marzo de 1695
Vilafranca do Bierzo (León)
Morte7 de decembro de 1772 (77 a.)
Madrid
Datos persoais
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
RelixiónIgrexa católica Editar o valor em Wikidata
EducaciónUniversidade de Salamanca Editar o valor em Wikidata
Actividade
Ocupaciónrelixioso cristián , escritor Editar o valor em Wikidata
Xénero artísticonarrativa
LinguaLingua castelá e lingua galega Editar o valor em Wikidata
Orde relixiosaOrde de San Bieito Editar o valor em Wikidata

BUSC: sarmiento-martin-1695-1772

Pedro Xosé García Balboa, máis coñecido como frei Martín Sarmiento[1], nado en Vilafranca do Bierzo o 9 de marzo de 1695 e finado en Madrid o 7 de decembro de 1772, foi un relixioso e escritor galego. É un dos pais da filoloxía románica en xeral e da galega en particular. Dedicóuselle o Día das Letras Galegas en 2002.

Traxectoria

Sarmiento naceu na vila leonesa de Vilafranca do Bierzo [2] [3] [4], aínda que o propio Sarmiento repetiu en diversas ocasións que era "natural de Pontevedra". De feito, existe a tese de que naceu en Cerdedo no artigo de José Santos [5].

{{cita|Eu Martín García Sarmiento, de Vilafranca, diocese de Astorga, recibín o santísimo hábito do noso santo pai Bieito neste mosteiro de San Martín de Madrid, da mesma Orde do Santo Pai, de mans do Reverendísimo Padre Maestro frei Juan Bautista Lardito, abade do dito mosteiro no ano mil setecentos dez o día 20, martes, ás dez horas|Ferro Ruibal, Xesús Erro no código da cita: Falta a etiqueta </ref> para a etiqueta <ref> correspondente

  • Memorias para la historia de la poesía y poetas españoles (1741-45) [6]
  • Cartas sobre el estado de la religión benedictina y pago del 8 % (1743)
  • Reflexiones Literarias para una biblioteca Real (1743) [7]
  • Viaxe a Galicia (1745) (Viaje a Galicia, 1745)
  • Coloquio en mil duascentas coplas galegas ou Colección de voces y frases gallegas ou Coloquio de veinticuatro gallegos rústicos (1746-47) [8]
  • Coplas gallegas y Glosario (1746)
  • Cartas al Duque de Medinasidonia (1747-1770)
  • Sistema de adornos ... para el nuevo Palacio Real (1747-53)
  • Catálogo de algunos libros curiosos y selectos (1748) [9]
  • Plano de un nuevo y fácil método para recoger infinitos materiales para una general descripción geográfica y completa de toda la Península y toda la América (1751)
  • Notas al privilegio de Ordoño II (1752) [10]
  • Catálogo de voces vulgares y en especial de voces de diferentes vegetables (1754-55)
  • Viaje a Galicia de Fr. Martín Sarmiento (1754-1755)
  • Sobre el Origen de la Lengua Gallega y sobre la Paleografía española (1755)
  • Sobre el chasco que se da a los gallegos en la Cruz de Ferro (1756)
  • Sobre los vegetables kali, sosa y la barrilla (1756)
  • Apuntamientos para un discurso sobre la necesidad que hay en España de unos buenos caminos reales y de su pública utilidad (1757)
  • De los atunes y de sus transmigraciones (1757)
  • Sobre el chasco del meco (1757)
  • Mostayo, en castellano, en León, Asturias y Bierzo mostayo, en Liébana mostazo (1757)
  • El porqué si y el porqué no (1758)
  • Sobre los castellanos de Orense (1758)
  • Etimología de la voz Valdeorras y de su puente Cigarrosa (1758)
  • Sobre los maragatos (1758)
  • Ir a la guerra, navegar, y casar, no se puede aconsejar (1758)
  • Onomástico etimológico de la lengua gallega (1758-69)
  • Geografía de las cuatro vías militares que salían de Braga a Astorga (1759)
  • Disertación sobre las eficaces virtudes y uso de la planta llamada carqueixa (1759)
  • Noticia de la Verdadera patria (Alcalá) de El Miguel de Cervantes (1761)
  • Tiempo de marras (1761)
  • Sobre el origen de las bubas (1761)
  • Sobre el origen del nombre Samanos (1761)
  • Problema Chorográfico para describir Galicia con un nuevo método (1762)
  • La Educación de los niños
  • La Pantómetra del P. Sarmiento (fragmento da anterior)
  • Nacimiento y crianza de San Fernando en Galicia (fragmento de La Educación de los niños
  • Sobre un grande espejo de piedra durísima y cristalina que vino de América. Piedra negra de la América llamada gallinaza, también conocido como discurso sobre la singularísima piedra negra del ara de Lugo (1766) editado por Antolín López Peláez co título Las aras de la catedral de Lugo
  • Elementos Etimológicos, siguiendo el método de Euclides, y sobre el origen de las lenguas (1766)
  • Catálogo de los pliegos que yo, Fray Martín Sarmiento, benedictino y profeso en San Martín de Madrid, he escrito de mi mano, pluma y letra sobre diferentes asuntos (1767)
  • La educación de la Juventud (1768)
  • Sobre métodos de estudios de San Isidro (1769)
  • Discurso apologético por el arte de rastrear las etimologías de las lenguas vulgares (1770)
  • Epistolario
  • Disertación sobre el animal zebra, nacido, criado, conocido y cazado antiguamente en España [11]

Na cultura popular contemporánea

Na curtametraxe de animación A escola das areas aparece representado coma o mestre que guía ao neno Alfonso.

Galería de imaxes

Notas

  1. O Consello da Cultura Galega utiliza a forma Martín. A Real Academia Galega, na listaxe dos Días das Letras Galegas, tamén. A biblioteca da USC, o mesmo. A EGU e a GEG tamén. A forma Martiño está escasamente referenciada, se ben a empregan algunhas instancias como o Servizo de Normalización Lingüística do Concello de Pontevedra
  2. Pilar Allegue (2001): Sarmiento un intelectual ilustrado, ISBN 84-8302-669-4.
  3. ANÓNIMO (1785): "Vida y obra del Rvdmo. P. M. Fray Martín Sarmiento (1965-1772), sacada a la letra de un manuscrito anónimo del siglo XVIII". Edición de Isidro GARCÍA TATO e Felipe VALDÉS HANSEN (eds.) (2003). Santiago de Compostela: Instituto P. Sarmiento de Estudios Gallegos "Padre Sarmiento". CSIC; XXXVIII + 352 pp.
  4. Ferro Ruibal, Xesús (2018): Sarmiento naceu en Vilafranca. Proba autógrafa.
  5. "Martin Sarmiento, natural de San Juan de Cerdedo", en Sarmiento, Anuario de Historia da Educación, nº 12, 2008, pp. 9-21.
  6. Memorias para la historia de la poesía y poetas españoles
  7. Reflexiones Literarias para una biblioteca Real
  8. Coloquio en mil duascentas coplas galegas Facsímile do orixinal autógrafo. Proxecto gráfico e deseño de cubertas de M. Janeiro. Galaxia. CCG, 2002. ISBN 84-95415-49-6.
  9. Catálogo de algunos libros curiosos y selectos
  10. Notas al Privilegio de Ordoño y Reflexiones sobre Archiveros Universidad de La Laguna.
  11. Disertación sobre el animal zebra, nacido, criado, conocido y cazado antiguamente en España Universidad de La Laguna.

Véxase tamén

Bibliografía

Ligazóns externas