Zambia

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Modelo:Xeografía políticaZambia
Republic of Zambia (en) Editar o valor em Wikidata

HimnoStand and Sing of Zambia, Proud and Free (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata

Lema«One Zambia, One Nation»
«Една Замбия, една нация»
«Una Zàmbia, una nació» Editar o valor em Wikidata
Localización
Editar o valor em Wikidata Mapa
 14°S 28°L / -14, 28Coordenadas: 14°S 28°L / -14, 28
CapitalLusaca Editar o valor em Wikidata
Contén a división administrativa
Poboación
Poboación17.094.130 (2017) Editar o valor em Wikidata (22,71 hab./km²)
Lingua oficiallingua inglesa Editar o valor em Wikidata
Xeografía
Parte de
Superficie752.618 km² Editar o valor em Wikidata
Punto máis altoMafinga Central (pt) Traducir (2.339 m) Editar o valor em Wikidata
Punto máis baixoRío Zambeze (329 m) Editar o valor em Wikidata
Comparte fronteira con
Datos históricos
Precedido por
Creación24 de outubro de 1964 Editar o valor em Wikidata
Organización política
Forma de gobernopresidencialismo
democracia representativa Editar o valor em Wikidata
• President of Zambia (en) Traducir Editar o valor em WikidataHakainde Hichilema (2021–) Editar o valor em Wikidata
Órgano executivoCabinet of Zambia (en) Traducir Editar o valor em Wikidata
• President of Zambia (en) Traducir Editar o valor em WikidataEdgar Lungu Editar o valor em Wikidata
Órgano lexislativoAssembleia Nacional da Zâmbia (pt) Traducir , (Escano: 166) Editar o valor em Wikidata
Membro de
PIB nominal22.147.649.569 $ (2021) Editar o valor em Wikidata
MoedaKwacha zambiano Editar o valor em Wikidata
Identificador descritivo
Fuso horario
Dominio de primeiro nivel.zm Editar o valor em Wikidata
Prefixo telefónico+260 Editar o valor em Wikidata
Teléfono de emerxencia999, 911, 112, 991, 992 (en) Traducir e 993 Editar o valor em Wikidata
Código de paísZM Editar o valor em Wikidata

Sitio webstatehouse.gov.zm Editar o valor em Wikidata

Zambia[1][2] é un país interior de África, limitado ao norte coa República Democrática do Congo e Tanzania; ao leste co Malaui; ao sur co Mozambique, Cimbabue, Namibia e Botswana; e ao oeste con Angola.

Historia[editar | editar a fonte]

Visitada polos portugueses no século XVIII, a actual Zambia foi explorada polo británico David Livingstone. A penetración colonial iniciouse no ano 1890, por medio da British South Africa Company.

Antigamente chamada Rodesia do Norte, en 1953 o Reino Unido intentou unila á Cimbabue e Malaui, pero os intereses dos colonos brancos de Cimbabue fixeron que en 1964 se separase, formando o novo estado de Zambia. O nome de Zambia débese ó río Zambeze.

Goberno e Política[editar | editar a fonte]

Zambia é unha república, na que o poder executivo reside no presidente -que é tamén o xefe de estado- e o primeiro ministro, elixido por un período de cinco anos por voto popular, xunto co vicepresidente xeral, designados ambos polo presidente. O goberno está composto por un gabinete elixido polo presidente entre os membros da Asemblea Nacional. O poder lexislativo é unicameral; o país non acepta a xurisdición da Corte Internacional de Xustiza. O poder xudicial reside na corte suprema, aínda que os xuíces son designados polo presidente.

Economía[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Economía de Zambia.

A economía depende, en gran medida, do cobre, mineral do que Zambia é un dos primeiros produtores mundiais e que representa o 90% do valor das exportacións. Este país pertence ao chamado "cinto de cobre", prolongación dos xacementos de Katanga. O petróleo é importado e chega desde o porto de Dar es Salaam (Tanzania). Dentro do sector industrial destaca o tratamento de minerais (sobre todo o refino do cobre). Tamén é importante a produción de cemento e as industrias derivadas da agricultura: aceites vexetais, manufacturas do algodón, azucre, xabón etc.

A agricultura atópase pouco desenvolta, centrándose basicamente nos cultivos de subsistencia: batata, cacahuetes, millo e mandioca. Tamén presenta cultivos de carácter comercial (algodón, café, cana de azucre, tabaco). Nos lagos e cursos fluviais practícase a pesca.

O turismo internacional, buscando os espazos naturais do país, constitúe unha importante fonte de ingresos.

Organización político-administrativa[editar | editar a fonte]

Zambia Zambia divídese en nove provincias

Provincias de Zambia
  1. Provincia Central (Kabwe).
  2. Provincia de Copperbelt (Ndola).
  3. Provincia Oriental (Chipata).
  4. Provincia de Luapula (Mansa).
  5. Provincia de Lusaka (Lusaka).
  6. Provincia do Norte (Kasama).
  7. Provincia do Noroeste (Solwezi).
  8. Provincia do Sur (Livingstone).
  9. Provincia Occidental (Mongu).


Mapa de Zambia

Xeografía[editar | editar a fonte]

Zambia é un país interior sen saída ao mar. O seu territorio é fundamentalmente montañoso e presenta numerosas depresións e afundimentos tectónicos. O punto máis alto atópase nas montañas Mafinga a 2.301 m, e o máis baixo a 329 m no río Zambeze, que dá nome ó país. A altitude media non supera os 1.500 m, e as depresións son frecuentemente de carácter pantanoso, e están ocupadas por ríos coma o Kafue, afluente do Zambeze, ou por lagos, coma o Bangüelo (Bangweulu), Moero (Mweru), e Kariba. No leste do país, e en dirección nordeste-suroeste, esténdense os montes Muchinga, que se elevan ata os 2.164 m.

Cataratas Victoria

Os cursos fluviais principais son o río Zambeze, o Kafue e o Luangwa. Ao sur do país, no río Zambeze, facendo fronteira con Cimbabue, atópanse as cataratas Victoria. As cataratas constitúen un dos principais focos turísticos da África austral en Cimbabue e tamén da rexión de Livingstone en Zambia.

O clima é tropical, suavizado pola altura. As oscilacións térmicas estacionais varían entre os 15 °C (xullo) e os 20 °C (xaneiro).

Demografía[editar | editar a fonte]

Evolución da poboación de Zambia

A poboación zambiana concéntrase no alto Zambeze e ao longo do corredor da vía férrea norte-sur, onde se emprazan as cidades deste país, un dos máis urbanizados da África negra. Agás na capital, Lusaka, o resto de principais urbes están na rexión mineira próxima á R.D. do Congo.

No ano 2006, Zambia tiña unha poboación de 11.500.000 habitantes. O 99% é de raza negra e o restante é de raza branca (europeos ou descendentes). O idioma oficial é o inglés. A esperanza de vida é de 40 anos. A media de fillos por muller é de 5.39. O 80% da poboación está alfabetizada. Calcúlase que o 16.5% da poboación está infectada có virus do VIH.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para zambiano.
  2. Anaír Rodríguez Rodríguez, Montserrat Davila Ventura. Lingua galega: dúbidas lingüísticas (PDF). Área de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo. p. 119. ISBN 84-8158-266-2. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]