Talio

Talio
; 81	Tl
	Tl
	Uut
	Mercurio ← Talio → Chumbo
	Táboa periódica dos elementos
	[[Ficheiro:{{{espectro}}}\|300px\|center]]
	Liñas espectrais do Talio
Información xeral
Nome, símbolo, número	Talio, Tl, 81
Serie química	Metais
Grupo, período, bloque	13, 6, p
Densidade	11,85 kg/m3
Dureza	1,2
Aparencia	Branco prateado;
N° CAS	7440-28-0
N° EINECS
Propiedades atómicas
Masa atómica	204,38 (204,382 – 204,385) u
Raio medio	pm
Raio atómico (calc)	170 pm
Raio covalente	145±7 pm
Raio de van der Waals	196 pm
Configuración electrónica	[Xe]4f14 5d10 6s2 6p1
Electróns por nivel de enerxía	2, 8, 18, 32, 18, 3
Estado(s) de oxidación	3, 1
Óxido	levemente básico
Estrutura cristalina	hexagonal
Propiedades físicas
Estado ordinario
Punto de fusión	577 K
Punto de ebulición	1746 K
Punto de inflamabilidade	{{{P_inflamabilidade}}} K
Entalpía de vaporización	164,1 kJ/mol
Entalpía de fusión	4,14 kJ/mol
Presión de vapor	5,33 × 10 -6 Pa a 577 K
Temperatura crítica	K
Presión crítica	Pa
Volume molar	m3/mol
Velocidade do son	818 m/s a 293.15 K (20 °C)
Varios
Electronegatividade (Pauling)
Calor específica	129 J/(K·kg)
Condutividade eléctrica	6,17 106 S/m
Condutividade térmica	46,1 W/(K·m)
1.ª Enerxía de ionización	589,4 kJ/mol
2.ª Enerxía de ionización	1971 kJ/mol
3.ª Enerxía de ionización	2878 kJ/mol
4.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización4}}} kJ/mol
5.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización5}}} kJ/mol
6.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización6}}} kJ/mol
7.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización7}}} kJ/mol
8.ª enerxía de ionización	{{{E_ionización8}}} kJ/mol
9.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización9}}} kJ/mol
10.ª Enerxía de ionización	{{{E_ionización10}}} kJ/mol
Isótopos máis estables
	MeV
	Unidades segundo o SI e en condicións normais de presión e temperatura, salvo indicación contraria.

O talio é un elemento químico da táboa periódica de símbolo Tl e número atómico 81. Este metal do bloque p gris, brando e maleable é semellante ao estaño, pero decolórase exposto ao aire. É moi tóxico e empregouse como rodenticida e insecticida, pero este uso diminuíu ou eliminouse en moitos países debido aos seus efectos canceríxenos. Tamén se emprega en detectores infravermellos.

Historia[editar | editar a fonte]

O talio (grego: 'θαλλός', thallos)^[2] descubriuse polo medio de espectroscopia de chama en 1861.^[3] O seu nome provén do brillo de cor verde nas liñas do espectro de emisión do elemento.^[4]

Trala publicación do método mellorado de espectroscopia de chama por Robert Bunsen e Gustav Kirchhoff^[5] e o descubrimento do cesio e o rubidio entre 1859 e 1860, este converteuse nun método aprobado para determinar a composición de minerais e substancias químicas, e William Crookes e Claude-Auguste Lamy comezaron a empregar este novo método. William Crookes empregouno para realizar determinacións espectroscópicas de telurio en compostos de selenio.^[6]^[7] En 1862, Crookes conseguiu illar pequenas cantidades do elemento e determinar as propiedades dalgúns compostos.^[8] Claude-Auguste Lamy usou unha técnica semellante á de Crookes para determinar a composición dunha substancia que contiña selenio, depositada durante a produción de ácido sulfúrico a partir de pirita. A partir das liñas de cor verde no espectro conluíu que estaba presente un novo elemento, o talio.^[9]

Obtención[editar | editar a fonte]

Obtense principalmente das partículas dos fumes de chumbo e cinc fundidos, e dos lodos obtidos da fabricación de ácido sulfúrico. O metal obtense por electrólise dunha disolución acuosa das súas sales. Tamén se obtén por redución con sodio metálico e por precipitación.

Notas[editar | editar a fonte]

↑ CIAAW
↑ Lidell, Henry George; Scott, Robert. "θαλλός". En Liddell & Scott. A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library (Perseus 4.0) (XML)|format= require |url= (Axuda) (en inglés e grego) (Oxford: Clarendon Press). LSJ *q.3.qallo/s. Consultado o 12 de setembro de 2018.
↑ Thallium was discovered both by William Crookes and by Claude Auguste Lamy, working independently. See: (1) William Crookes (March 30, 1861) "On the existence of a new element, probably of the sulphur group," Chemical News, vol. 3, pages 193-194; reprinted in: Philosophical Magazine, vol. 21, pages 301-305 (April 1861); (2) William Crookes (May 18, 1861) "Further remarks on the supposed new metalloid," Chemical News, vol. 3, page 303; (3) William Crookes (June 19, 1862) "Preliminary researches on thallium," Proceedings of the Royal Society of London, vol. 12, pages 150-159. See also: A. Lamy (May 16, 1862) "De l'existencè d'un nouveau métal, le thallium," Comptes Rendus, vol. 54, pages 1255-1262.
↑ Weeks, Mary Elvira (1932). "The discovery of the elements. XIII. Supplementary note on the discovery of thallium". Journal of Chemical Education 9: 2078. doi:10.1021/ed009p2078.
↑ G. Kirchhoff, R. Bunsen (1861). "Chemische Analyse durch Spectralbeobachtungen". Annalen der Physik und Chemie 189 (7): 337–381. doi:10.1002/andp.18611890702.
↑ Crookes, William (1862 - 1863). "Preliminary Researches on Thallium". Proceedings of the Royal Society of London, 12: 150–159. doi:10.1098/rspl.1862.0030.
↑ Crookes, William (1863). "On Thallium". Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 153: 173–192. doi:10.1098/rstl.1863.0009.
↑ DeKosky, Robert K. (1973). "Spectroscopy and the Elements in the Late Nineteenth Century: The Work of Sir William Crookes". The British Journal for the History of Science 6 (4): 400–423. doi:10.1017/S0007087400012553.
↑ Lamy, Claude-Auguste (1862). "De l'existencè d'un nouveau métal, le thallium". Comptes Rendus: 1255–.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

"Táboa periódica dos elementos" (PDF). Consello da Cultura Galega, Xunta de Galicia, Real Academia Galega de Ciencias, Real Academia Galega e Ciencia Nosa. 2019.
Bermejo, M. R.; González, A.; Vázquez, M. (2006). O nome e o símbolo dos elementos químicos (PDF). Xunta, Secretaría Xeral de Política Lingüística e CRPIH. ISBN 978-84-453-4325-8.
Bermejo, M. R.; González, A.; Maneiro, M. (2018). Guía dos elementos químicos. Historia, propiedades e aplicacións. Xunta de Galicia e CRPIH. ISBN 978-84-453-5297-7.

Este artigo sobre química é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

[1] CIAAW

[2] Lidell, Henry George; Scott, Robert. "θαλλός". En Liddell & Scott. A Greek-English Lexicon. Perseus Digital Library (Perseus 4.0) (XML)|format= require |url= (Axuda) (en inglés e grego) (Oxford: Clarendon Press). LSJ *q.3.qallo/s. Consultado o 12 de setembro de 2018.

[3] Thallium was discovered both by William Crookes and by Claude Auguste Lamy, working independently. See: (1) William Crookes (March 30, 1861) "On the existence of a new element, probably of the sulphur group," Chemical News, vol. 3, pages 193-194; reprinted in: Philosophical Magazine, vol. 21, pages 301-305 (April 1861); (2) William Crookes (May 18, 1861) "Further remarks on the supposed new metalloid," Chemical News, vol. 3, page 303; (3) William Crookes (June 19, 1862) "Preliminary researches on thallium," Proceedings of the Royal Society of London, vol. 12, pages 150-159. See also: A. Lamy (May 16, 1862) "De l'existencè d'un nouveau métal, le thallium," Comptes Rendus, vol. 54, pages 1255-1262.

[4] Weeks, Mary Elvira (1932). "The discovery of the elements. XIII. Supplementary note on the discovery of thallium". Journal of Chemical Education 9: 2078. doi:10.1021/ed009p2078.

[5] G. Kirchhoff, R. Bunsen (1861). "Chemische Analyse durch Spectralbeobachtungen". Annalen der Physik und Chemie 189 (7): 337–381. doi:10.1002/andp.18611890702.

[6] Crookes, William (1862 - 1863). "Preliminary Researches on Thallium". Proceedings of the Royal Society of London, 12: 150–159. doi:10.1098/rspl.1862.0030.

[7] Crookes, William (1863). "On Thallium". Philosophical Transactions of the Royal Society of London, 153: 173–192. doi:10.1098/rstl.1863.0009.

[DeKosky-8] DeKosky, Robert K. (1973). "Spectroscopy and the Elements in the Late Nineteenth Century: The Work of Sir William Crookes". The British Journal for the History of Science 6 (4): 400–423. doi:10.1017/S0007087400012553.

[9] Lamy, Claude-Auguste (1862). "De l'existencè d'un nouveau métal, le thallium". Comptes Rendus: 1255–.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]