Valle de Villaverde

Valle de Villaverde

Localización
43°13′56″N 3°16′57″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Cantabria
Exclave de	Cantabria
Enclave en	Biscaia e País Vasco
Capital	Valle de Villaverde (en)
Contén a división administrativa	Laiseca (settlement) (en) Los Hoyos (settlement) (en)
Poboación
Poboación	252 (2024) (12,92 hab./km²)
Xeografía
Superficie	19,5 km²
Altitude	190 m
Comparte fronteira con	Trucíos-Turtzioz Artzentales Karrantza
Organización política
• Mayor of Valle (en)	Pedro Luis María Llaguno Artolachipi
Identificador descritivo
Código postal	39880
Fuso horario	UTC+01:00
Código INE	39101

Valle de Villaverde (oficialmente, até 2005 denominado Villaverde de Trucíos) é un concello da comunidade autónoma de Cantabria, situado na comarca de Asón-Agüera. Como enclave cántabro no País Vasco limita cos municipios biscaíños da comarca das Encartacións de Carranza, Arcentales e Trucíos.

Na parte meridional do municipio sitúase a fonte do río Agüera, cuxo val ten altitudes de máis de 400 metros. O municipio é atravesado de oeste a leste pola liña de ferrocarril FEVE Santander-Bilbao.

Localidades

• La Altura
• Povedal
• El Campo
• La Capitana
• Los Hoyos
• La Iglesia
• Laiseca
• La Matanza (capital)
• Mollinedo
• Palacio
• Villanueva

Historia

A área das Encartacións, onde se enclava Valle de Villaverde, estivo habitada en tempos prerromanos polos autrigones, non polos cántabros.

O val foi adquirido a mediados do século XV por Pedro Fernández de Velasco, segundo conde de Haro, deixando de pertencer ao Señorío de Biscaia, ao que foran vinculando a comarca durante a Idade Media, o cal é o antecedente da actual situación como enclave cántabro no País Vasco. Durante o Trienio liberal e a creación dos municipios, o territorio recibiu o nome de Villaverde de Trucíos (en 2005 recuperou o nome de Valle de Villaverde). En 1833, ao producirse a división provincial, Villaverde, como antigo señorío, foi unido á provincia de réxime común máis próxima, Santander.

A zona foi devastada durante a Terceira Guerra Carlista. En 1875 o val foi o escenario dunha batalla entre o exército, que pretendía tomar Valmaseda, e as milicias carlistas, que se saldou coa vitoria carlista. Poucos edificios sobreviviron.

Patrimonio

Do patrimonio histórico artístico do municipio destaca a igrexa de Santa María, en ruínas debido ás batallas carlistas de 1875 que se produciron na zona e ao paulatino abandono posterior.

Demografía

Evolución demográfica

1900	1910	1920	1930	1940	1950	1960	1970	1980	1990	2000	2007
726	738	741	764	757	756	756	565	464	459	367	383

Fonte: INE

Política

Ao igual que o Enclave de Treviño (un enclave burgalés situado en Álava), este territorio é reclamado por algúns partidos nacionalistas vascos como propio, aínda que o presidente da comunidade autónoma de Cantabria, Miguel Ángel Revilla, e as forzas políticas maioritarias de Cantabria son totalmente opostos a cesión.

En 1979, durante a elaboración do Estatuto de Autonomía do País Vasco (o "estatuto de Guernica") os deputados nacionalistas vascos Xabier Arzalluz (PNV) e Juan María Bandrés (Euskadiko Ezkerra), afirmaron que o artigo 8 do estatuto, que prevía a agregación "á Comunidade Autónoma do País Vasco doutros territorios ou municipios que estiveran enclavados na súa totalidade dentro do territorio da mesma" redactárase para permitir a incorporación de Treviño a Álava e de Villaverde a Biscaia.

Posteriormente, durante a década dos oitenta e principios da dos noventa, realizáronse varios intentos para integrar o concello en Biscaia. O 26 de setembro de 1986 seis dos sete concelleiros do municipio (tres socialistas, un do Partido Demócrata Popular, un de Coalición Popular e un do Partido Rexionalista de Cantabria), presidido por Piedad González (PSC-PSOE), acordaron solicitar a incorporación de Villaverde á comunidade autónoma do País Vasco e o abandono da de Cantabria. A Deputación Foral de Biscaia apoiou a resolución municipal, mais a Asemblea de Cantabria, en sesión plenaria celebrada o 20 de outubro do mesmo ano, rexeitou totalmente a petición.

A oposición dos partidos políticos cántabros provocou que os seus representantes no municipio (como a alcaldesa, Piedad González) abandonasen as súas respectivas formacións. Nas eleccións municipais de 1987, agrupacións de electores que apoiaban a incorporación a Biscaia obtiveron a maioría dos sufraxios, repetindo González como alcaldesa, nesta ocasión á fronte da Agrupación Unitaria Independente. Con González ao mando, o pleno do concello do 30 de outubro de 1987 acordou solicitar a convocatoria dun referendo para acordar a integración en Biscaia. Unicamente a Unión para o Progreso de Cantabria de Juan Hormaechea mostrara a súa non oposición a dita integración. En 1988, o Consello de Ministros rexeitou tomar en consideración a solicitude para celebrar un referendo. Este acordo do Consello de Ministros foi recorrido pola Deputación Foral de Biscaia e polo Concello de Villaverde de Trucios ante o Tribunal Supremo. As pretensións dos demandantes foron desestimadas en sendas sentenzas do 22 de xaneiro de 1993, e do 24 de febreiro de 1997.

Nas eleccións ao Parlamento Europeo de 2009, Coalición por Europa obtivo 98 votos, PSOE 33 votos, PP 21 votos e Iniciativa Internacionalista 9 votos.

As seguintes táboas mostran os resultados das eleccións municipais celebradas no 2003 e no 2007.

Eleccións municipais, 25 de maio de 2003 Partido Votos % Concelleiros PRC 259 84,09 % 6 PP 38 12,34 % 1 Alcalde electo: Pedro María Llaguno Artolachipi (PRC).

Eleccións municipais, 27 de maio de 2007 Partido Votos % Concelleiros PRC 238 71,90 % 6 IU 59 17,82 % 1 Alcalde electo: Pedro María Llaguno Artolachipi (PRC).