Portal:Perú

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Null
Mapa do Perú Benvido ó Portal do Perú!
Allin hamusqa kapaychik
Punku p'anqa Piruw

Portal do Perú

O Perú (en castelán: República del Perú; en quechua: Piruw Republika; en aimará: Piruw Suyu) é un país de Suramérica, limitado polo norte con Ecuador e Colombia, polo leste co Brasil, Bolivia e Chile e polo sur e oeste polo océano Pacífico.

O Perú é un país megadiverso con hábitats que abranguen as chairas áridas da rexión costeira do oeste, os cumios dos Andes que se estenden verticalmente de norte a sur do país e a selva tropical da conca do Amazonas polo leste. Con 1,28 millóns de km2, o Perú é o décimo noveno país meirande do mundo, e o terceiro de América do Sur.

O territorio peruano foi o lugar de orixe de diversas culturas antigas, como a civilización de Norte Chico comezou arredor do ano -3500, sendo a civilización máis antiga de América. Ademais e lugar de orixe dun dos cinco berces da civilización, o Imperio Inca, que foi o meirande estado da América precolombiana. O territorio que hoxe constitúe o estado do Perú ten unha das historias de civilizacións máis antigas do mundo, cuxo pasado se remonta ó milenio IV a.C.

Artigo destacado

editar

Os Camiños do Inca (en quechua, Qhapaq Ñan, que quere dicir: camiño do rei ou do poderoso ou camiño do Inca) foi un sistema de camiños de enormes distancias na civilización incaica que vinculaba as cidades importantes da costa e da serra. Estruturouse con base en dous eixos lonxitudinais: do sector da cordilleira e do chairo costeiro. Este sistema dos incas non foi senón un bimilenario legado preincaico, potenciado durante o Imperio Inca, tanto para a totalidade desa organización de rutas, que superaban os 30 000 quilómetros, como para o camiño principal (de aproximadamente 5200 km de lonxitude). Todos estes camiños atopábanse conectados a Cuzco, a capital do Tahuantinsuyo ou Imperio incaico, e facilitaban a súa comunicación cos distintos pobos anexados no marco do proceso expansivo inca e, ó mesmo tempo, constituían un efectivo medio de integración político–administrativa, socioeconómica e cultural. Dado que o Qhapaq Ñan interconectaba localidades tan distantes como Quito, Cuzco e Tucumán, os conquistadores españois empregárono durante o século XVI para invadir o Perú, Bolivia, Chile e as pampas da cordilleira arxentina.

O famoso «Camiño do Inca», que une a cidade de Cuzco co sitio arqueolóxico de Machu Picchu, é só unha parte mínima e intrarrexional da xigantesca rede de camiños incas.

Lugar de interese

editar

Huaraz, fundada como San Sebastián de Huaraz, é unha cidade peruana, capital da provincia homónima e do departamento de Ancash. A zona metropolitana que abrangue parte dos distritos de Huaraz e Independencia atópase na parte central do Callejón de Huaylas e á marxe dereita do río Santa a 3.052 msnm; conta cunha extensión de 8 km² e unha poboación de 131.377 habitantes en 2011, o que fai que sexa a segunda cidade da rexión por poboación, e a segunda máis importante dos andes centrais do Perú, despois da cidade de Huancayo. Popularmente Huaraz é coñecida como a Suíza peruana, por estar arrodeada de impoñentes montañas nevadas da Cordilleira Branca.

As orixes da cidade remóntanse á época pre inca, co desenvolvemento dos primeiros asentamentos humanos arredor dos ríos Quilcay e Santa. A súa fundación española produciuse en 1574 como redución de indios. Durante a independencia do Perú, a cidade acolleu e abasteceu o exército libertador con equipos e materiais militares, ganándose así o apelativo emblemático de "A moi nobre e xenerosa cidade de Huaraz" dada polo libertador Simón Bolívar. En 1970 o 95% da cidade ficou destruído polo terremoto que asolou a rexión Áncash no que faleceron aproximadamente 20.000 huaracinos.

Artigos de calidade (1)

Artigos bos (0)

Imaxe destacada
...Arquivo
Biografía destacada

editar

Túpac Amaru ou Thupa Amaro (en quechua: Thupaq Amaru) nado en Cuzco en 1545 e finado ibídem o 24 de setembro de 1572, foi o derradeiro monarca indíxena (Sapa Inca) do Novo estado inca, os restos do Imperio Inca en Vilacamba. Fillo de Manco Inca, foi feito sacerdote e gardián do corpo do seu pai. Foi executado por unha expedición comandada por Martín Hurtado de Arbieto. En quechua, túpaq amaru significa ‘víbora brava’.

Túpac Amaru asumiu como Inca de Vilcabamba despois de que o seu medio irmán, o inca Titu Cusi, morrese en 1570. Os incas consideraron que o seu medio irmán fora obrigado a admitir misioneiros agostiños en Vilcabamba e que os españois o envelenaron. Nestes tempos, os españois aínda non foran avisados da morte do ex-Inca e enviaran, como facían habitualmente, embaixadores para continuar as negociacións en curso. Un deles foi o conquistador Atilano de Anaya, que, despois de atravesar a ponte de Chuquisaca, foi capturado e executado xunto coa súa escolta polo xeneral inca Curi Paucar. Ó ser informado desa nova polo sacerdote de Amaybamba, o novo vicerrei do Perú, Francisco de Toledo, decidiu someter, pola forza, o reino de Vilcabamba, apelando para a xustificación que "os incas quebrantaron a lei inviolábel de tódalas nacións do mundo: o respecto ós embaixadores". O vicerrei declarou formalmente a guerra o 14 de abril de 1572.

Sabías que...?

editar

Cuzco.

  • ....a cidade de Cuzco (na imaxe), a antiga capital do Imperio Inca, ten o maior nivel de luz ultravioleta da Terra?
  • ....arredor dun cuarto de tódolos cans sen pelo do Perú en realidade nacen con pelo?


...Arquivo
Portais relacionados

editar

Países de América do Sur
Wikimedia Commons
Wikimedia Commons

en Commons

Wiktionary
Wiktionary

no Galizionario