Usuario:Estevoaei/proba

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.

Otero Pedrayo[editar | editar a fonte]

Fonemas[editar | editar a fonte]

Labiais Dentais/alveolares Palatais Velares
Oclusivas xordas p t k
Oclusivas sonoras b d g
Fricativas xordas f ʃ
Fricativas sonoras β ʒ
Africadas xordas ts
Africadas sonoras dz ʤ
Nasais m n ɲ ŋ
Laterais l ʎ
Vibrante simple ɾ
Vibrante múltiple r

Capitais dos concellos de Galicia[editar | editar a fonte]

Alfoz - A Seara Ames - Bertamiráns Avión - Igrexario Baleira - O Cádavo Barreiros - San Cosme Barro - San Antoniño Cabana de Bergantiños - A Carballa Calvos de Randín - Calvos Campo Lameiro - A Lagoa A Capela - As Neves Cerdedo-Cotobade - A Chan Cervantes - San Román Coles - Vilarchao Coristanco - San Roque Cospeito - A Feira do Monte Curtis - Teixeiro Dodro - Tallós Dozón - O Castro Entrimo - A Terrachá Frades - San Amaro Guntín - Guntín de Pallarés O Incio - A Cruz do Incio Irixoa - O Pazo de Irixoa Láncara - A Pobra de San Xiao Lobios - Fondevila Lourenzá - Vilanova Mañón - O Barqueiro Meis - O Mosteiro Mesía - Xanceda Mos - Reguengo Muíños - Mugueimes Navia de Suarna - A Pobra de Navia Outes - A Serra de Outes Paderne de Allariz - Rioseco Padrenda - San Roque de Crespos Pantón - O Castro de Ferreira O Páramo - Trebolle Pazos de Borbén - Pazos O Pino - O Pedrouzo Pontedeva - Aldea de Deva Porqueira - Forxa Ribadumia - Barrantes Ribas de Sil - San Clodio Ribeira de Piquín - O Chao de Pousadoiro Riotorto - As Rodrigas Rois - Os Dices O Saviñao - Escairón Teo - A Ramallosa Tomiño - O Seixo Tordoia - A Pontepedra Val do Dubra - Bembibre O Valadouro - Ferreira Verea - Carballo Vilaboa - O Toural Vilasantar - Ru

Por facer[editar | editar a fonte]

Vixilancia noutras wikis[editar | editar a fonte]

en[editar | editar a fonte]

es[editar | editar a fonte]

Represión en Cotobade[editar | editar a fonte]

27 persoas relacionadas con Cotobade que, após do Alzamento Nacional sufriron algún tipo de represalias:

  • Trinitario Barreiro Gómez, mestre residente en Corredoira, foi suspensido de emprego e soldo.
  • Santiago Casado Redondo, mestre residente en Parada (Tenorio), foi suspensido de emprego e soldo.
  • José María Cobas Fontenla, mestre residente en Vilanova (Tenorio), foi suspensido de emprego e soldo.
  • José Fentanes Mouteira, canteiro de Campo Lameiro pero residente en Cotobade, foi xulgado en Pontevedra, co resultado de sobresemento e a disposición do Delegado Militar de Orde Pública.
  • Eliberto Fernández Cid, de 27 anos, estivo preso nos campos de exterminio de Krems-Gneixendorf XVII-B, Mauthausen, Dachau e Buchenwald.
  • Manuel Fiel Cobas, peón de 38 anos residente en Mondariz, foi xulgado en Vigo por auxilio á rebelión, condenado a prisión 12 anos.
  • Manuel Filgueira García, odontólogo de 44 anos residente en Tui, foi xulgado por auxilio á rebelión, condenado a prisión 12 anos.
  • Antonio Fraguas Vidal, canteiro de 35 anos, foi xulgado en Pontevedra por rebelión militar co resultado de sobresemento provisional.
  • Manuel García Martínez, xornaleiro da Capela residente en Cotobade, foi xulgado en Pontevedra por auxilio á rebelión e condenado a prisión 15 anos. Posteriormente conmutáronlle a pena a 3 anos de prisión menor.
  • Atilano Godoy Calvelo, panadeiro de 22 anos residente en Marín, foi xulgado en Pontevedra por adhesión á rebelión, condenado a cadea perpetua. Morreu o 22 de maio de 1938 na fuga do Forte de San Cristobal (Pamplona).
  • Benito Logroño Areces, militar de 25 anos, cabo de Artillaría do "Cervera", foi xulgado en Ferrol por rebelión, co resultado de sobresemento provisional en febreiro do 1941.
  • Emilio Lois Cerviño, mestre residente na Igrexa (Carballedo), foi suspendido de emprego e soldo en setembro do 1936, e separado do servizo e reducido no escalafón en maio do 1940.
  • Balbino Meijueiro García, albanel de 29 anos, foi xulgado en Pontevedra co resultado de sobresemento e a disposición do Delegado Militar de Orde Pública.
  • Jesús Meijueiro García, canteiro de 31 anos, foi xulgado en Pontevedra, co resultado de sobresemento e a disposición do Delegado Militar de Orde Pública.
  • Gabriel Nogueira Agulla, mestre residente en Caroi, foi suspendido de emprego e soldo en setembro do 1936.
  • Eulogio Ozón Martínez, veciño de Sacos, tivo un expediente de depuración, sendo suspensido de emprego e soldo.
  • Francisco Antonio Peleteiro Suárez, carpinteiro de 52 anos, presidente da agrupación socialista de Cotobade e veciño de Aguasantas, foi xulgado en Pontevedra por auxilio á rebelión, e condenado a prisión 12 anos 1 día. Conmutóuselle a pena o 7 de maio de 1940.
  • José Pintos Quinteiro, chófer de 37 anos residente en Pontevedra, faleceu nesa vila o 27 de agosto de 1936 a causa de ferida de arma de fogo no cránio.
  • Antonio Pousada Pérez, dependente de 44 anos natural de Poio pero residente en Cotobade, foi xulgado en Pontevedra, co resultado de sobresemento provisional e a disposición da autoridade gobernativa.
  • José Tuda Padón, mestre residente en Valongo, foi suspendido de emprego e soldo en setembro do 1936.
  • Luis Vidal Cerviño, carpinteiro de 31 anos, foi xulgado en Pontevedra, co resultado de sobresemento e a disposición do Delegado Militar de Orde Pública.
  • Antonio Vidal Provenza, mestre de Famelga, foi suspendido de emprego e soldo en setembro do 1936.

Tipiños[editar | editar a fonte]

  • Pedro Acuña Malvar (de Salcedo);
  • Alfredo Ramos Vázquez (galego asasinado por ETA en Barakaldo en 1980)
  • Johannes Kabatek
  • Jorge Latorre Tello (Alcorisa, Teruel 1919 – Cádiz 1979). Ejerció la veterinaria en el Ayuntamiento de San Juan de Río, donde, por un percance con una vaca, perdió la visión de un ojo, lo que no le impidió continuar su tarea profesional y su vocación pictórica. También ejerció en Palas de Rei, Peñarroya-Pueblonuevo y Cádiz. Segundo premio en el Primer Certamen de Pintura de Veterinarios de España de Sevilla en 1958 y Medalla de oro en el Certamen Nacional de Pintura del Colegio de Veterinarios de España, en el año 1973, celebrado en Madrid.

Historia de Piñor[editar | editar a fonte]

Idade Moderna[editar | editar a fonte]

Enrique Bande di no Registro del paso de peregrinos por las rutas Jacobeas Orensanas según los libros parroquiales que Piñor estaba atravesado por dous rutas xacobeas cara a Santiago: A Ruta da Prata, procedente de Sevilla, chegaba desde Ourense e pasaba polas parroquias de Canda, Barrán, Torrecela, Carballeda e Desterro. Outra vía chegaba desde Melgaço (Portugal), uníndose á anterior no Arenteiro. Recentemente rehabilitouse outro camiño de peregrinación, que partía de Cea polo Lodairo, e discorría por Oseira e Vilarello, atravesando a parroquía de Coiras por Carballediña.

Segundo o censo feito en 1571, Piñor estaba repartido entre as xurisdicións de Orcellón e Castela, e tiña 105 habitantes. Os lugares da actual parroquia do Desterro estaban repartidos entre Torrecela e Carballeda.

Barrán pertencía a xurisdicción de Amoeiro e estaba baixo o señorío do Conde de Rivadavia. Tiña 26 habitantes en 1571, e, segundo Olga Gallego, viuse afectada pola pesta no século XVI.

A Canda pertencía á xurisdición de Castela, e tiña 16 habitantes. Foi dividida no século XVI en dous cotos, un baixo o dominio da familia Noguerol (donos do pazo de Reda) e outro dos Mosquera (donos do pazo de Vilariño).

Carballeda en 1571 tiña 10 habitantes e pertencía á xurisdición de Orcellón. Segundo o Catastro de Ensenada, estaba baixo a xurisdición de Oseira, que contaba con numerosas granxas na mesma.

Coiras en 1571 tiña 21 habitantes e pertencía á xurisdición de Orcellón. Ao igual que Carballeda, segundo o Catastro de Ensenada pertencía á xurisdición de Oseira, posuíndo tamén numerosas granxas.

Loeda figuraba no século XVI coma coto, segundo un documento do Catálogo do Arquivo Monacal de Oseira. Parte deste coto pertencía o escudeiro Jácome Ougea en 1556. O coto contaba cun xuíz que impartía xustiza tanto en Loeda como en Vilariño. En 1571 pertencía á xurisdición de Castela, e tiña 13 habitantes.

Torcela en 1571 tiña 17 habitantes e pertencía á xurisdición de Orcellón. Ao igual que Carballeda e Coiras, segundo o Catastro de Ensenada pertencía á xurisdición de Oseira, posuíndo tamén numerosas granxas.

Século XIX[editar | editar a fonte]

No século XIX xurdiu o concello de Piñor, o cal recibiu o seu nome pola localidade que lle serve de capital: o pobo Piñor da parroquia de Barrán. Para ser mais precisos, según Xosé Fariña Jamardo na súa obra: "Os concellos Galegos", as primeiras noticias do concello datan do 7 de Xulio de 1821. Nesta época no actual concello existían dous: o de Desterro e o propio de Piñor.

Entre 1935 e 1936 nace o actual concello de Piñor composto polas 7 parroquias que hoxe o compoñen. Según o libro xa citado de Xosé Fariña Jamardo, sabemos que a diputación autorizou, tras tasar a casa de D. Agustín Rodríguez en 700 escudos, a compra da mesma para que servise de Casa do Concello.

O diccionario Madoz (1845) danos unha idea de como era o concello por aquela época: a poboación do concello era de 2840 veciños, a economía era fundamentalmente agrícola e gandeira, complementada con actividades de caza e pesca; a industria era escasa predominando os muíños que estaban repartidos por tódalas parroquias. As parroquias de Torrecela e A Canda contaban con teares e lenzos. A parroquia da Canda era a máis "industrializada", pois nela aparte das xa citadas, había unha fábrica de curtidos, e os seus veciños adícabanse " al corte de maderas y a los oficios mecánicos de primera necesidad". Tamén se cita a famosa fábrica de madeira de Lousado, que data de 1940. Esta economía tiña saída no comercio destacando a provincia de Loeda a cal exportaba papel, gando e excedentes agrícolas e a cambio importábanse roupas e comestibles do Carballiño. Tamén sinala esta publicación que existía unha escola en cada parroquia,a excepción das de Torrecela e Loeda.

Destacan nesta época algunhos personaxes no concello como erán a familia Rivero de Aguilar, que era unha familia adiñeirada de Santiago e que chegarón o concello fundando a xa citada fábrica de papel. Tamén destacar ó beato Juan Jacobo Fernández Fernández, nado en Moire (Carballeda) o 25 de Xulio de 1808, e que participou nas misións franciscanas chegando ata Damasco onde foi martirizado xunto con outros 7 compañeiros en 1960. Foron beatificados polo papa Pio XI o 10 de Outubro de 1926.

Por último citar que D. Ramón Otero Pedrayo no seu traballo "La encomienda de Beade de la orden de Malta" sinala a presencia en Piñor dunha orde relixiosa: a encomienda de Beade que tiña posesións nas parroquías de Barrán e Loeda, pero non especifica que tipo posesións posuían.

Século XX[editar | editar a fonte]

Podemos saber como era o concello de Piñor a inicios do século XX gracias a "Geografía del Reino de Galicia" (1930) de Vicente Risco. Segundo esta obra Piñor contaba con nove escolas repartidas deste xeito: a Canda e Albarona contaban con dúas escolas respectivamente, mentres que no Reino, Torguedo, Sobrado, Coiras e Torrecela contaban coa candasúa escola mixta.

A economía do concello seguía sendo agrícola e gandeira principalmente. A industria estaba representada principalmente por unha fábrica de mobles en Loeda, varios aserradeiros ó longo da estrada de Santiago, 10 fábricas de curtidos repartidas entre as localidades de Porto do Souto, Piñor, Lousado e O Reino; e finalmente a fábrica de papel de Lousado adicada a producir papel de filtro de gran calidade o cal destinábase a exportación. Estas actividades económicas complementábanse cunha feira que se celebraba o día 5 de cada mes en Arenteiro.

Posteriormente o "Diccionario geográfico de España" de 1960 destaca tamén a existencia de 158 colmeas repartidas por todo o municipio ademáis de 5 granxas avícolas. a mineiria tamén estaba presente pois había diversas canteiras de pedra. En canto a industria cítanse 12 fábricas de curtidos, 5 de cadaleitos, uns 74 muíños (50 deles tipo familiar) e por suposto a fábrica de papel de Lousado. A pesar de todo este tecido industrial esta obra destaca a existencia de emigración a Arxentina, Brasil e Venezuela.

Algo que vai caracterizar ó concello no século XX é o descenso masivo de poboación dense comezos do mesmo ata a actualidade que chegou a mermar a poboación dende os case 4000 habitantes ata os 1500 actuais. As razóns que se barallaron para este fenómeno foron: a emigración, a alta tasa de mortalidade e a marcha da xente cara outros concellos coma O Carballiño e Ourense.

Compre mencionar nesta século a unha personaxe ilustre como foi a pintora Carmen Legísima, nada no Pazo de Lousado en 1904 e finada en Vigo en 1980. Según a "Gran Enciclopedia Gallega" a súa aficción poloa pitura iniciouse xa dende pequena pois pronto tería xa os seus primeiros cadros. Xa de maior acadaría diversos premios: na "Exposición Nacional de Bellas Artes" en 1943 e a medalla do "Salon de Otoño" de Madrid en 1948. Entre 1945 e 1962 espuxo a súa obra en diversas exposicións colectivas en Londres, Lisboa, Roma e Madrid acadando unha gran sona. Bodegóns, retratros, temas relixiosos, flores e paisaxes constitúen a temática dos seus cadros que se gardan na súa casa de Vigo e no Pazo de Lousado. Fóra do ámbito familiar, un cadro é propiedade da "Caja de ahorros Municipal de Vigo", outro atópase no "Museo de Arte Contemporáneo" de Madrid e outro máis está nunha colección particular en Ourense.


Historia[editar | editar a fonte]

Guerra da independencia.

En 1809, durante a guerra da independencia española, as guerrillas da zona abatiron dous escuadróns franceses dirixidos polo Duque de Elchinge. Este hecho insólito tuvo lugar en el año 1809, los 200 hombres y 200 caballos que componían los dos escuadrones, desaparecieron como por arte de magia. Tan sólo hubo noticias de que desaparecieran por un cabo herido que pudo escapar y llegar hasta las otras fuerzas, manifestando que sus compañeros habían sido degollados por lugareños . Cesuras pertenecían a la provincia de Betanzos. Después de numerosas pesquisas y interrogatorios, todo quedó silenciado y el mariscal Nei, en su furor ciego, impuso a la ciudad de Betanzos una multa de nueve millones de reales y dispuso que una fuerte columna recorriese las aldeas donde desaparecieran sus soldados, allí mandó quemar cuatro de ellas e hizo que violasen, en el atrio de las iglesias, a las mujeres que no pudiesen escapar, sin respetar edades. Finalmente fusiló a un gran número de lugareños y brigantinos. Terminada la invasión francesa tan sólo se confirmó que los autores de aquellas vísperas sicilianas fueran los aldeanos que, cansados de sufrir atropellos, robos y mil atentados de jefes, oficiales y soldados, les dieron muerte, enterrándolos al mismo tempo. Los caballos fueron conducidos en aquella terrible noche hasta Ribadavia y luego entregados al Marqués de Romana, en la frontera de Portugal.

Escudo de Armas[editar | editar a fonte]

Ayuntamiento.

El ayuntamiento de Cesuras, carente hasta 1984 de escudo heráldico, encargó un estudio y la confección de un blasón al heraldista Jaime Bugallal y Vela, que simbolizara de una manera clara y concisa su personalidad histórico-geográfica. Las tierras de este ayuntamiento están entre las más altas de la provincia, después de las del vecino ayuntamiento de Curtís. Todas ellas forman parte de ese espacio geográfico conocido por la Montaña, terreno en el que no falta las colinas y los suelos fértiles, regados polos ríos Mero y Mendo. En la montuosidad del termino municipal está quizás, el origen del topónimo comunal. No falta en estas tierras los cortes, los tallos y las fendas; es decir, las cesuras del terreno que pudieron sugerir antaño el nombre de esta comarca. Si hoy abundan los cereales, solanáceas, legumbres, alternando con pinares ;antaño fue esta tierra muy poblada de loureiros, incluso tal punto que dieron su nombre a una de las principales freguesias, Loureda, y aún persiste con relativa frecuencia en el municipio. En tiempos pasados atravesaba este término municipal el camino de las peregrinación que, veniendo de Betanzos, se dirigía hacia Santiago. En la ya antedicha parroquia de Loureda se conserva una capilla destinada a los devotos Jacobeos. Viejos linajes del país levantaron sus pazos y aun se conservan algunos, en más o menos bueno estado; Canedos, del que procedió el famoso cura de Fruime, Don Antonio Cernadas de Castro; Cha, en San Vicente Carres; Dordaño, en Santa Maria de Dordaño; Figueira de Traba, en San Miguel de Filgueira de Traba; y la Torre y Casa de Loureda, en San Esteban de Loureda.

Bienvenido Cesuras.

En esta última parroquia esta también el Coto de Loureda, uno de los más importantes de Galicia, que pertenece al Marqués de Loureda. En tiempos recientes, los habitantes de este municipio escribieron una de las páginas gloriosas de la guerra de la Independencia en Galicia, dando muerte a dos escuadrones del ejército napoleónico. Pero el ayuntamiento de Cesuaras, amante de la paz y de la concordia entre los pueblos, prefirió no traer trofeos bélicos para recordar la cruda victoria de sus antepasados, aunque de ellos se sienta muy orgulloso. Y con el deseo de respetar la claridad y concisión de un bueno escudo heráldico, deseó sólo evocar con las figuras de su nueva armería la anfractuosidad de su suelo, el lourerio que antaño abundó y la victoria sobre los franceses. En consecuencia, el Ayuntamiento de Cesuras acordó aprobar para su escudo con organización siguiente: ” De plata, una cabeza de caballo, de sable, linguada, de gules, ceñida por dos ramas de lourerio, afrutadas de gules y pasadas en aspa en punta; calzado de sinople. El timbre, corona real cerrada”. La cabeza de caballo representa los dos escuadrones enemigos, vencidos por los habitantes de Cesuras. El lourerio, símbolo de la victoria, recuerda también la frecuencia de esta planta. Y el calzado de sinople, típica partición de la antigua heráldica hispana, quiere ser la representación estilizada gráficamente de una cesura o fenda en el terreno

Economía[editar | editar a fonte]

La economía cesurana, se basa principalmente en explotaciones agropecuarias, forrestales, pequeñas empresas de tala de árboles, construcción, eléctricas, reparación automóviles y servicios.

Patrimonio[editar | editar a fonte]

Cruceiro.

Los principales atractivos turísticos del municipio son los que le proporcionan su paisaje, la pesca en sus ríos, la caza y una exuberante naturaleza con excepcionales lugares naturales.

Iglesias barrocas, como la de Carres, Figueredo, Loureda, Probaos, Trasanquelos, Destacando la de Iglesia de Paderne, que domina una amplia vista sobre el valle del alto Mero. Es además uno de los escasos ejemplos que hay en la provincia de la Coruña de campanario aislado.

CAMPANARIO PADERNE.

Capillas de San Antonio, San Gregorio y de San Jun de Medela, situadas en Filgueira de Traba, Borrifans y Medela respectivamente

Museo Ceruras.

Los restos más antiguos que se conservan soy cinco castros , que se encuentran en las parroquias de Borrifans, Carres, Figueredo, y en los lugares de Aires (Trasanquelos) y Castillo (Dordaño).

En Bragad (en el monte de Seixas al lado campo de fútbol) se encuentra el monumento del Cruceiro, sito a 400 metros sobre el nivel del mar, que es una Cruz formada por grandes bloques de granito rudamente labrados, donado el 31 de julio de 1927 por entonces alcalde de Cesuras, Don Jesús Sánchez.El proyecto fue de Don Antonio Núnez Diaz, el escultor Diaz Baliño y el constructor Elisardo Romay.

Horreo[editar | editar a fonte]

Hórreo centenario.

Edificación a punto de desaparecer del paisaje cesureño . Construcción de madera, asentada en pilotes o base de piedra con unas losas en forma de capiteles para impedir el acceso a los ratones . Una de las utilidades era secadero de maíz, habas y carne de la matanza. Y el la parte baja para guardar aperos de la labranza.

O´paraxón Lugar de encanto[editar | editar a fonte]

O´paraxón.
O´paraxón.
sanatorio.

El monte colindando con la antigua vía romana llamada “camino Real”,que servía de comunicaciones entre las poblaciones de Melide A Coruña. Se encuentra en él un edificio de estilo modernista, ubicado en la finca de doscientos ferrados, muy frondosa con muchas variedades arbóreas destacando altos pinos y eucaliptos formando el bosque denominado “Parque del Sanatorio”. Previsto como sanatorio tuberculoso, el edificio se emplazó en este lugar por su altura y clima sano, aunque no se terminó la obra paralizándose en el año 31,nunca llego a utilizarse para la función sanitaria. Diseñado por Antonio González Villar. La finca esta cruzada con paseos, antaño delimitados con laureles romanos, uno de estos paseos se dirige a la fuente con un manantial de agua digna de degustar. Haciendo historia del lugar.Proyectado entre los años 1922-1924 por la Junta Provincial Antituberculosa de La Coruña, que eligió O´paraxón por la cercanía a la ciudad y por la altitud, suficiente para garantizar la pureza del aire una insolación energética y prolongada; dos factores de importancia vital para restablecer la salud de los enfermos. En 1927 con la asistencia del Obispo de Santiago, Lago González, y de diversas familias ilustres de provincia se colocó la primera piedra de una obra que iba ser costeada con las donaciones del Estado, de varios núcleos gallegos de América y con los ingresos de las Fiestas de la Flor de La Coruña. El proyecto se debe al arquitecto Don Rafael González Villar y contaba de un cuerpo central, normalmente ocupado por los servicios generales y por las sala se usó común, y de dos cuerpos laterales, reservado uno para cada sexo. Sin embargo, en 1931 las obras quedaron paralizadas, y de una manera definitiva con inicio de la Guerra Civil en 1936,a pesar del intento de las autoridades locales para rematarlas. En un primer momento el edificio perteneció a la Sociedades Antituberculosa, que lo cedió al Estados, hasta que en 1973,siendo alcalde de Cesuras Don Daniel Suárez Varela, pasó a ser patrimonio del ayuntamiento, con la condición de que se respetara la masa arbórea (encontrando eucaliptos y pinos con el mayor perímetro de Galicia ) y de que la finca permaneciera abierta para los habitantes de Cesuras y sus visitantes.

Comunicaciones[editar | editar a fonte]

Dos importantes vías de comunicaciones cruzan el municipio:

Hostelería[editar | editar a fonte]

Por la mayorías de las parroquias hay alguna taberna. En Bragad, capital del municipio, encontramos Casa Ché, bar y casa de comidas, (especialidad Callos a la Gallega), bar Amparo, (ambiente muy tranquilo) y para hospedaje y comidas la casa de turismo rural “Casa Grande de Soxal” (especialidad Gallos de Corral). En Probaos están las dos casas de comidas con más capacidad: Casa Ferreño y Casa Presedo. (entre otras especialidades Cocido Gallego ) En Carres, el Cafe Bar Entreamigos que tiene también servicio de comedor,con especialidad en truchas y tripas

Alcaldes que aparecen en las Actas del Ayuntamiento[editar | editar a fonte]

  • Roque Valado Sanjurjo (1878-1879)
  • Bernardo Naveira Moar(1880-1881)
  • José Bermúdez Brandariz(1882-1885)
  • Roque Valado Sanjurjo (1885-1888)
  • José Golpe Varela (1889-1891)
  • José Golpe Varela (1891-1891
  • Pedro B. Couceiro Sánchez(1891-1893)
  • Domingo Ferreño Moscoso (1893-1893)
  • Manuel Vázquez Pedreira (1894-1895)
  • Pedro B. Couceiro Sánchez(1895-1895)
  • Agustín Sánchez Díaz (1896-1912)
  • Manuel Suárez García ( 1912-1919)
  • José Vaamonde Fernández (1919-1922)
  • Agustín Sánchez Díaz (1922-1923)
  • Francisco Sánchez Suárez (1923-1923)
  • Manuel Suárez García (1923-1923)
  • Raimundo Vaamonde Fernández (1923-1924)
  • Vicente Bermúdez Vázquez (1924-1924)
  • José Maria Couceiro Seoane (1924-1926)
  • Jesús Sánchez Rocha (1926-1930)
  • Lino Centoira Pérez (1930-1930)
  • Juan Tome Freire (1930-1931)
  • José Maria Couceiro Seoane (1931-1936)
  • Emilio Manuel Sánchez Rocha (1936-1949)
  • José Maria Couceiro Seoane (1949-1954)
  • Jesús Naviera Sánchez (1955-1968)
  • Daniel Suarez Varela (1968-1975)
  • José Ferreiro Pardiñas (1975-2008)
  • Julián Lucas Ramírez (A partir de 2008)

Fiestas[editar | editar a fonte]

Campo de la Fiesta O´Forte.

Todas las parroquias celebran sus fiestas Patronales, una de la más representativa es la de San Mamad de Bragad (donde se encuentra la capital del municipio de Cesuras), se celebra en honor a San Mamed, el segundo domingo de Octubre. Campo de la fiesta O´Forte al lado de la iglesia parroquial.al igual que la llevada a cabo por los jóvenes del municipio

Enlaces externos[editar | editar a fonte]

Incursión do castelán[editar | editar a fonte]

Co remate da Idade Media comezou a intromisión da castelán. Trala fin do feudalismo, os Reis Católicos crearon en Galiza institucións coma Tribunais de Xustiza ou Gobernos Militares. Estes cargos eran de designación real, e en boa medida foron ocupados por estranxeiros, chegados coas súas familias.

Os documentos de uso común, coma testamentos, actas e sentencias, comezaron a ser escritos en castelán pola difusión cara a 1480 de modelos, usados sobre todo polos escribáns máis novos. Ademais, para ser escribán había que pasar unha proba en castelán. Como eses documentos era o material usado para aprender a ler, o seu uso foise xeralizando, dando a imaxe de que o galego era a lingua oral e o castelán a escrita. A documentación en galego desapareceu cara a 1530.

A invención dos tipos móbiles por Gutenberg cara a 1453, e a difusión do papel (até entón usábanse pergameos de pel de ovella, becerro e cabra) fomentaron a difusión da escrita. O primeiro libro impreso en Galiza foi o Missale Auriense, estampado o 3 de febreiro de 1494 no castelo de Monterrei. Pero a maioría das obras viñan en lingua castelá.

Logo do Concilio de Trento (1545-1563) comezaron a rexistrarse nos libros parroquiais os bautizos, vodas e defuncións. Adoitaban ser escritos en castelán, e isto conlevou unha castelanización, por veces disparatada, dalgúns nomes e apelidos.

No século XVII comezan a divulgarse as compañías de teatro. A Galiza chegan algunhas procedentes de Portugal, pero na súa maioría chegan de Castela.

Coa chegada da dinastía dos Borbóns á Coroa Española en 1700 comezou o Centralismo Borbónico. Anteriormente os Austrias respectaran máis a variedade lingüística, debido a que tiñan posesións en zonas coma os Países Baixos ou a península Itálica. Pero, en parte debido á revolta de Catalunya, que recoñecía como rei a Carlos III, Filipe V prohibiu o catalán nos Decretos de Nova Planta e minorizou o uso doutras linguas.

As Cortes de Cádiz instauraron a comezos do século XIX o servizo militar obrigatorio, como resposta ás tropas napoleónicas. Ata entón a militancia no exército era voluntaria e retribuída, pero o conflicto cos franceses, así como despois coas insurreccións en América e as Guerras Carlistas, fixeron que o servizo durase, segundo a época, entre 3 e 8 anos. Comezaba con 20 ou 21 anos, e dado que a lingua dos cuarteis era o castelán, trouxo a Galiza moito léxico, tanto técnico coma de xerga popular, incluídas palabras malsonantes e blasfemias.

En 1856 o ministro Claudio Moyano fai o 1º plan de estudos, comezando a escolarización. Ata entón houbera mestres particulares e educación en institucións relixiosas. A escolarización, levada a cabo en edificios abandonados e alpendres mentres non houbo escolas da administración, levou o castelán aos nenos e nenas desde novos, dado que a formación dos mestres nas Escolas Normais era en castelán.

Cara a 1870 creouse o Rexistro Civil, que anotaba nos xulgados dependentes dos Concellos os nacementos, vodas e defuncións, en boa medida para saber quen debía pagar impostos ou debía incorporarse ao servizo militar. Dado que este rexistro era levado pola Garda Civil, moitos nomes e apelidos foron castelanizados.

A inicios do século XX arredor dun 95 % da poboación falaba galego.

Entre 1880 e 1920 tivo lugar un fenómeno de efervescencia de prensa local, debido ao aumento do número de lectores pola escolarización. A maioría dos textos, agás algúns poemas e contos, eran en castelán. Tamén se comezaron a incluír, co telégrafo e o teléfono, novas procedentes de lonxe.

A radio comezou a difundirse nos anos 20, pero tivo unha socialización lenta, debido á necesidade de contar con luz eléctrica e cun aparato receptor. Este medio de difusión chegaba a xente de toda idade, e non só achegaba as noticias, senón tamén temas cotiáns contados en radionovelas ou contos.

En 1962 instalouse en Compostela o primeiro repetidor de televisión. Os contidos de TVE tamén contribuíron á difusión do castelán, pois a imaxe, ao igual que xa pasara co cinema, resultaba moito máis impactante. Até 1972 ou 1973 non se crearon programas de televisión en galego.

  • Estes datos penso que son bos para completar o artigo Historia da lingua galega, bo artigo que ao meu entender está incompleto por lle faltaren datos lingüísticos como os que aí tes. De todas as maneiras, tamén sería bon poñer bibliografía ou referencias destas informacións (pero xa vai ser moito pedir, pouco a pouco). Penso que é o sitio máis indicado, ou senón tería que ir nalgún artigo de Sociolingüística relacionado coa lingua galega (ou nos dous artigos); mais, en principio, eu pasaría esta información ao artigo mencionado. Saúdos.--Xoán Carlos Fraga 10:27, 11 marzo 2010 (UTC)

Datos Técnicos[editar | editar a fonte]

Caldeira[editar | editar a fonte]

Fabricante: Balcke- Dür Tipo: Benson Produción de Vapor: 1.750 t/h Temperatura do vapor na saída do sobrequentador: 540 ºC Presión do vapor na saída sobrequentador: 186 kg/cm² Número de calderíns: 4 botellas e separadora Tipo de estructura: Metálica Número de queimadores: 8 x 3 de lignito e 2 x 4 de hulla / 8 fuel-oil e 8 gas-oil Número de muíños: 8 lignito e 2 hulla Número de prequentadores: 2 Número de ventiladores: 2 de tiro forzado, 2 de tiro inducido e 2 de recirculación de gases Altura: 120 m Cámara de combustión: 11.810 m² e 21.000 m³ Economizador: 28.460 m² Paredes membrana: 2.580 m² Sobrequentador primario: 17.200 m² Sobrequentador final: 3.600 m² Recalentador primario: 8.410 m² Recalentador final 5.400 m²

Turbina[editar | editar a fonte]

Fabricante B.B.C Modelo Reacción con etapa inicial acción. 1 corona de acción Velocidad 3.000 r.p.m. Número de extracciones 7 Temperatura del vapor 538 ºC Presión del vapor 174 bar Potencia 563 MW

Alternador[editar | editar a fonte]

Fabricante BRONW BOVERI Tipo WT 23S- 120AF3X Velocidad 3.000 r.p.m. Potencia Nominal 664 MVA Factor potencia 0,8 Tensión en bornas 19 kV Tipo de excitación estática Refrigeración agua en el estator e hidrógeno Rendimiento 98.36 % Lignito Pardo Humedad 50,81 % Cenizas 13,22 % Volátiles 19,86 % Carbono fijo 16,11 % P.C.S. 2.282 Kcal/kg P.C.I. 1.912 Kcal/kg

Condensador[editar | editar a fonte]

Tipo de doble cuerpo Materiales de los tubos Latón almirantazgo, Cu-Ni 70-30 Nº de tubos 22.980 Superficie de enfriamiento 27.816 m2 Extracción de incondensables Bombas de vacío de anillo líquido Bombas de Condensado Tipo de eje vertical y multietapas Caudal 561 m3/h Presión de descarga 32 kg/cm² Motores de 655 kW a 6.300 V

Calentadores[editar | editar a fonte]

De superficie y horizontales. Cuatro de baja presión y dos de alta presión. Calentador Nº 1 2 3 4 6 7 Presión Vapor Bares 0.31 0.79 2.19 3.74 23.68 46.71 Temperatura Vapor ºC 70.2 91.1 164.6 215.6 444.3 351.7 Temp. Entrada Agua ºC 46.7 66.4 88.7 120.5 185.0 219.7 Temp. Salida de Agua ºC 66.4 88.7 120.5 138.6 219.7 259.4

Desgasificador[editar | editar a fonte]

Tipo de bandejas Capacidad del Tanque 263 m3 Temp. Entrada Agua 138.6 ºC Temp. Salida de Agua 185.0 ºC Bombas de agua de alimentación Dos turbobombas cada una de: Capacidad 996 t/h Presión de descarga 250 bares Temperatura de descarga 180 ºC Velocidad de giro 5.975 rpm Potencia 9.600 KW Regulación de caudal por variación de velocidad

Motobomba[editar | editar a fonte]

Caudal nominal 996 t/h Presión de descarga 260 bares Velocidad 6.075 rpm Potencia del motor 10.080 KW Torre de refrigeración Tipo tiro natural Diámetro 72 m. Altura 108m. Caudal de agua 36.355 toneladas/hora Temperatura del agua caliente 39,06 ºC Temperatura del agua fría 22,50 ºC Salto térmico 16,56 ºC Temperatura de aire seco 13,2 ºC Humedad relativa del aire 81,7 % Transformador de Generación Tipo Intemperie monofásico acorazado Relación de tensión 238 ± 8 % 19 kV. Regulación En carga tipo Jansen Potencia 681 MVA. Interruptor de Generación Tensión nominal 24 kV. Intensidad nominal 24 kA. P. cte. sim a 19 kV 120 kA. Transformador Auxiliar Tipo Intemperie trifásico acorazado Relación de tensión 19 ± 10%/ 10,5; 6,6 kV Regulación En carga tipo Jansen Potencia 75 MVA Transformador de arranque Tipo Intemperie trifásico acorazado Relación de tensión 230 ± 12%/ 10,5; 6,6 kV Regulación En carga tipo Jansen Potencia 75 MVA