1880

Acontecementos[editar | editar a fonte]

19 de novembro: Constitúese a Asociación liberal, dirixida por von Stauffenber, que reúne os adversarios do proteccionismo e do abandono do Kulturkampt após Bismarck adoptase en xullo unha lei que beneficia a Igrexa católica.
O Partido Nacional Liberal alemán, que conta co 17% dos votos no Reichstag, debilítase. O partido progresista (Fortschristtspartei), adversario de Bismarck obtén a mesma representación.

6 de xullo: Declárase o 14 de xullo Festa nacional francesa. Adóptase a bandeira tricolor.
11 de xullo: Amnistía dos Communards.
23 de setembro: Goberno de Jules Ferry (até o 14 de novembro de 1881). Jules Ferry, presidente do Consello, persegue a laicización da sociedade apoiándose nunha reforma do ensino público.
- As seis leis que se aprobaron neste ano e no seguinte excluíron os eclesiásticos do Consello Superior de Instrución Pública e o ensino católico dos xurados universitarios, convidaban ás congregacións a disolvérense e a abandonar os seus institutos de ensino (xesuítas, maristas, dominicos etc), creaban distintas institucións de ensino para rapaces e "escolas manuais públicas", primeiros centros de aprendizaxe.
Jules Guesde e Paul Lafargue fundan o Partido Obreiro Francés.

14 de marzo: Reúnense en Boloña os socialistas da Emilia-Romaña liderados polo revolucionario Andrea Costa. Este encontro é un primeiro paso cara a federación de todos os socialistas de Italia.
Maio: Eleccións lexislativas. A dereita obtén 170 escanos, a esquerda gobernamental 220 e a extrema esquerda un cento. Esta relación de forzas leva a Depretis a procurar un acordo coa dereita e a compor coalicións ("transformismo").
Xullo: Abólese a lei sobre a fariña. Esta medida aplícase paulatinamente.

28 de abril: Remata o goberno conservador de Benjamin Disraeli. Comeza o liberal de William E. Gladstone, que é primeiro ministro até 1885.
- A caída do goberno de Disraeli débese aos problemas en Suráfrica e na India, asociados á crise económica, agrícola (aumento do éxodo rural) e social (aumento do desemprego).
Iníciase un período de disturbios antibritánicos en Irlanda (até 1885).
A educación primaria faise obrigatoria. O analfabetismo desaparecerá practicamente a finais do século, se ben en 1885 só entre o 68% e o 75% dos nenos en idade escolar asisten a clase.

29 de febreiro: Perfórase o túnel de Saint Gothard.
Fúndase a unión Sindical Suíza
Créase unha rede telefónica privada en Zúric
Fúndase o Comité Internacional da Cruz Vermella en Xenebra.
25 de agosto: o vapor Neptuno afúndese durante unha tempestade no Lago de Bienne e morren 15 persoas.

Febreiro: Francia, o Reino Unido e a Alemaña recoñecen oficialmente a independencia da Romanía.
23 de marzo: O príncipe Alexandre I de Bulgaria, que convocara novas eleccións lexislativas á Sabranía após ter rexeitado nomear un goberno liberal, é desautorizado polo pobo, que volve a darlle a vitoria aos liberais.
Abril: A raíz dun conflito fronteirizo cos montenegrinos, baixo a presión de Occidente, Istambul cede as rexións de Hoti e Gruda a Montenegro.
17 de setembro: o sultán otomán abandona a vila de Ulqin, en Montenegro.
Hungría: O partido dos cidadáns privados de dereito de voto é substituído polo Partido obreiro unificado húngaro (Magyarorszagi Altalanos Munkaspart), de inspiración marxista. Léo Frankel é condenado a dezaoito meses en prisión e parte ao exilio.

5 de febreiro: Novo atentado frustrado contra o tsar. Unha explosión destrúe salón de comidas imperial do Palacio de Inverno.
12 de febreiro: O xeneral Loris Melikov preside a Comisión executiva suprema, dotada de plenos poderes. A comisión suprímese o 6 de agosto e as súas atribucións pasan ao ministerio do interior.
15 de febreiro: Alexandre II de Rusia decide combater politicamente o terrorismo. Fai concesións á oposición, co que logra en parte debilitar o terreo sobre o que medra o radicalismo.

En maio inaugúrase a Conferencia de Madrid sobre os privilexios capitulares dos europeos en Marrocos. Confírmanse os privilexios definidos pola convención Béclard: mantéñense o dereito de protección e a exención de impostos para os protexidos das potencias estranxeiras e xeneralízase a cláusula da nación máis favorecida.
Italia obtén a concesión do camiño de ferro Tunisia-La Goulette, disputada cos os franceses.
Misión do coronel Flatters ao Sáhara para recoñecer o trazado do futuro camiño de ferro transahariano. Chega ao lago Menkhough mais debe retornar.
Benjamin Cases e Salomon Reinach, da Alianza Israelita, abren escolas e traballan a prol da alfabetización e a occidentalización dos xudeus da Tunicia.

1 de xaneiro - Panamá: comezan os traballos para a construción do Canal de Panamá.

10 de xaneiro - Manuel Azaña, político, escritor e presidente da II República española (m. 1940).
25 de xaneiro - Douglas MacArthur, militar estadounidense (m. 1964).
2 de marzo - María Barbeito, mestra e pedagoga galega (m. 1970)
22 de marzo - Kuniaki Koiso, primeiro ministro do Xapón (m. 1950).
30 de marzo - Sean O'Casey, escritor irlandés (m. 1964).
6 de maio - Ernst Ludwig Kirchner, pintor alemán (m. 1938).
29 de maio - Oswald Spengler, filósofo e matemático alemán.
27 de xuño - Helen Keller, escritora e activista social estadounidense.
30 de xuño - Erich Przybyllok, astrónomo alemán (m. 1954).
8 de agosto - Earle Page, primeiro ministro australiano (m. 1961).
26 de agosto - Guillaume Apollinaire, escritor francés (m. 1918).
5 de setembro - Marcelino Gómez Arias, xornalista e político republicano galego (m. 1924).
7 de setembro - Adelardo Novo Brocas, xornalista e político galego (m. 1939).
3 de outubro - Emilio Portes Gil, presidente de México (m. 1978).
6 de novembro - Robert Musil, escritor austríaco.
24 de novembro - Abdul Aziz Al-Saud, primeiro rei de Arabia Saudita.

12 de marzo - Manuel Pérez Sáenz, fundador do actual Banco Gallego (n. 1848).
2 de abril - Joaquín Gaite Núñez, médico, profesor e xornalista galego (n. 1820).
21 de abril - Félix Moreno Astray, sacerdote, xornalista e escritor galego (n. 1841)
8 de maio - Gustave Flaubert, novelista francés.
17 de decembro - Francisco Antonio Riestra, empresario e político galego.

Francis Galton describe por primeira vez na revista Nature o primeiro caso de sinestesia.