O morcego na cultura popular galega
Os morcegos, aínda que de hábitos nocturnos e moi esquivos, non deixaron de estar presentes na cultura popular galega, na etnografía e na literatura de transmisión oral.
Un dos xogos de rapaces de hai anos era cazar morcegos. Para iso lanzábase ó aire unha pucha na liña de voo dun morcego, de xeito que este entrase na pucha e caese ó chan; tamén abonda con lanzar un farrapo ou cerello calquera. Unha vez apreixado era vítima de falcatruadas tales como obrigalo a fumar meténdolle un cigarro na boca ou mesmo crucificalo nunha porta.
En Ardán (Marín) intentan collelos mediante un pau untado con touciño, mentres din: Morceguiño, date a pau, que ten sebiño (RIVAS QUINTAS).
En Melide crese que se se ata un morcego á man dereita dun home, este non durmirá en toda a noite. Aínda máis: se se lle dá a beber sangue de morcego, non durmirá nunca máis (Terra de Melide:452) [1].
Sobre os efectos de beber sangue de morcego hai discrepancias: mentres unhas fontes aseguran que o sangue de morcego é mortal: se se bota no viño e se lle dá a beber a alguén, este morre ou tolea (CURT); outros etnógrafos recollen o seu uso como soado bebedizo para namorar, útil para calquera dos dous sexos (RISCO).
Crese que os morcegos beben o aceite das lámpadas das igrexas e que é moi mal agoiro que entren na casa. En realidade, o seu único interese son os insectos que voan ó redor das luces.
Sinonimia[editar | editar a fonte]
Nomes populares do morcego son os seguintes: abrenoite, busabello, espertello, moncego, monicego, morcexo, moricego, morricego, morxego, municego, muracego, murcego, muricego[2], murocego, murucego, musabello.
Cantigueiro[editar | editar a fonte]
- Tes un corpo medio torto/ i unha cara de morcego;/ pensaches que che quería,/ sabe que negras non quero.
Adiviñas[editar | editar a fonte]
- Estudiante de Santiago/ que estudás na estudaría:/ ¿cal é a ave do ar/ que con leite seus fillos cría?
- Estudiante que estudias/ por de noite e por de día,/ dime: ¿que ave é aquela/ que ten peitos e cría?
- Estudiante que estudias/ por de noite e por de día,/ dime: ¿cal é aquela/ que ten peitos e cría?
- Veña acá señor doutor/ que aprende na doutoría,/ ¿cal é o paxaro no ar/ que dá leite cando cría?
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Trátase dun exemplo de maxia simpática: o morcego é un animal nocturno, que pasa a noite esperto.
- ↑ Recoñecida no DRAG como forma menos recomendable. Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para muricego.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- CURT MARTÍNEZ, José: Galicia viva: la fauna gallega y algo más. Autoedición 1978.
- GARCÍA GONZÁLEZ, Constantino: Glosario de voces galegas de hoxe. Universidade de Santiago (VERBA, anexo 27), Compostela 1985.
- GÁRFER, J.L. e FERNÁNDEZ, C.: Adivinancero popular gallego. Taurus Ediciones, Madrid 1984.
- LORENZO FERNÁNDEZ, Xaquín: Cantigueiro popular da Limia Baixa. Galaxia, Vigo 1973.
- MARIÑO FERRO, Xosé Ramón: Cultura popular 1. Museo do Pobo Galego, Sada 1985.
- RISCO, Vicente: "Creencias gallegas: Tradiciones referentes a algunos animales" en Revista de Dialectología y Tradiciones Populares III, 1947.
- RISCO, Vicente: "Etnografía: cultura espiritual", en Historia de Galiza I, 472 (dirixida por Ramón Otero Pedrayo). Ed. Nós, Bos Aires 1962.
- RIVAS QUINTAS, Eligio: Frampas. Contribución al Diccionario Gallego. Ed. Ceme, Salamanca 1978.
- RODRÍGUEZ GONZÁLEZ, Eladio: Diccionario enciclopédico gallego-castellano. Galaxia, Vigo 1958-1961.
- VARIOS: Terra de Melide. Seminario de Estudos Galegos, Santiago de Compostela 1933, 452.