Iuri Gagarin
Iuri Alexeievitch Gagarin (en ruso Юрий Алексеевич Гагарин; [ˈjʉrʲɪj ɐlʲɪˈksʲejɪvʲɪtɕ ɡɐˈɡarʲɪn]), nado en Klushino (óblast de Smolensk) o 9 de marzo de 1934 e finado preto de Novosiolovo (óblast de Vladimir) o 27 de marzo de 1968, heroe da Unión Soviética, foi un cosmonauta ruso que, o 12 de abril de 1961,[1] marcou a historia da humanidade e da exploración espacial ao converterse no primeiro ser humano que viaxou ao espazo exterior, realizando un voo orbital completo arredor da Terra, a bordo da nave espacial Vostok 1.[2]
Gagarin converteuse nunha celebridade internacional, e foi galardoado con diferentes medallas e honores, como o de Heroe da Unión Soviética, o honor máis elevado da nación. A Vostok 1 foi a súa única misión espacial, aínda que ocupou un cargo na tripulación de recambio da misión Soiuz 1 (que terminou en accidente). Despois, Gagarin converteuse no director de formación adxunto do Centro de adestramento de cosmonautas, que logo se renomeou no seu honor. Gagarin morreu o 27 de marzo de 1968 cando o Mikoian-Gurèvitx MiG-15 que pilotaba se estrelou.
Infancia e mocidade[editar | editar a fonte]
Iura[3] naceu na pequena vila de Klúshino[4] preto de Gzhatsk na provincia de Óblast de Smolensk, un 9 de marzo de 1934.[5] Gzhatsk renomeouse como Gagarin no seu honor en 1968 despois da súa morte. Os seus pais, Alexey Ivanovich Gagarin e Anna Timofeyevna Gagarina, traballaban nunha granxa colectiva.[6] Aínda que oficialmente eran descritos como 'campesiños', a súa nai era unha ávida lectora de libros e o seu pai un talentoso carpinteiro. Iuri era o terceiro de catro irmáns e a súa irmá máis vella foi a encargada de coidalo mentres os seus pais traballaban.
Como millóns de persoas na Unión Soviética, a familia Gagarin atopouse coa ocupación da Alemaña nazi durante a segunda guerra mundial. Despois que un oficial alemán ocupase a casa dos Gagarin, construíron unha pequena choza de barro onde se ocultaron un ano e nove meses ata o final da ocupación estranxeira.[7] Os seus dous irmáns máis vellos foron deportados á Alemaña nazi como man de obra escrava en 1943, e non regresaron ata logo da guerra. En 1946, a familia trasladouse a Gzhatsk onde Gagarin continuaría coa súa educación secundaria.[8]
O seu profesor de matemáticas loitou co Exército Vermello do Aire durante a Gran Guerra Patria (en ruso: Великая Отечественная война, Velíkaya Otéchestvennaya voyná), un feito que impresionou ao mozo Gagarin.[9] Segundo a súa filla, Ielena Gagarina,[10] recordaba a miúdo unha vivencia da segunda guerra mundial cando un piloto soviético foi derribado sobre a súa vila. Iuri xunto a outros amigos rescatárono e mantiveron oculto dos nazis ata que outro amigo veu a buscalo noutro avión. Este feito segundo Ielena, marcouno e desde entón quixo ser piloto.
Iuri foi obreiro na industria metalúrxica ata 1954, ano en que se apunta no aeroclub da cidade de Saratov. Aprendeu a pilotar un avión lixeiro, unha afección que cada vez se fixo máis intensa. Ao parecer era un gran seguidor do rugby ruso, e por iso quixo que os recrutas da Academia Gagarin practicasen o deporte do balón oval.
A súa carreira no programa espacial soviético[editar | editar a fonte]
En 1955, tras finalizar os seus estudos técnicos, entrou na Escola Militar de Pilotos de Oremburgo. Durante a súa estancia na escola coñeceu a Valentina Goriácheva, coa que casou en 1957 logo de conseguir as súas ás de piloto. Neste mesmo ano o goberno soviético realiza grandes fitos na exploración espacial, adiantándose aos Estados Unidos, poñendo en órbita o primeiro satélite artificial, o Sputnik 1, o 4 de outubro[11] e o 3 de novembro poñendo en órbita o Sputnik 2 coa cadela Laika, o primeiro ser vivo no espazo. Pouco despois, en 1959, preséntase como candidato ao arriscado programa espacial do goberno soviético.
Selección e adestramento[editar | editar a fonte]
- Véxase tamén: programa Vostok.
En 1960, o programa espacial soviético abriu un proceso de selección onde se presentaron uns 3500 voluntarios[10], todos pilotos de caza. Os vinte últimos recibiron unha formación inicial e despois escolleuse a un grupo de seis homes. Finalmente Gagarin resulta elixido como primeiro cosmonauta, e foi sometido a unha serie de experimentos e probas para determinar a súa resistencia física e psicolóxica durante o voo.
Gagarin competiu nesta selección con Gherman Titov e Grigori Nelyubov. Poida que a elección definitiva de Gagarin sexa que aprobou os exames cos niveis máis altos, así como polas súas mellores características físicas, Gagarin medía 1.57 metros de altura, unha vantaxe na pequena cabina da nave Vostok.[6] Titov no primeiro voo ao espazo quedou como reserva por se fallaba Gagarin a quen acompañou, tamén vestido co traxe de cosmonauta, ata o foguete. Tres meses despois Titov converteuse no segundo piloto ruso en voar ao espazo, e no terceiro do mundo despois do estadounidense Alan Shepard.
Minutos antes de embarcar á súa nave deixou gravado unha mensaxe:
Queridos amigos, coñecidos e descoñecidos, os meus queridos compatriotas e a toda a humanidade, nos próximos e breves minutos posiblemente unha nave espacial me leve ao distante espazo exterior do universo.Que podo dicirlles durante estes últimos minutos antes de empezar? Toda a miña vida aparécese ante min neste único e fermoso momento.
Todo o que fixen e vivín foi para isto.Iuri Gagarin[12]
O voo espacial[editar | editar a fonte]
- Artigo principal: Vostok 1.
O mércores 12 de abril de 1961, Gagarin converteuse no primeiro ser humano que viaxou ao espazo na nave Vostok 3KA-3, máis coñecida como Vostok 1. O seu nome clave durante o voo foi Kedr (en ruso кедр, cedro), é dicir, piñeiro siberiano, os operadores de terra eran Zaryá (Заря, Aurora) e Vesná (Весна,primavera)[13] Sábese que o voo durou 108 minutos en total: 9 minutos para entrar en órbita e logo unha órbita ao redor da Terra.[10] Mentres, todo o que tiña que facer era falar por radio, probar un pouco de comida -foi o primeiro en comer a bordo dunha nave espacial- co obxectivo de saber se un ser humano podía sentir e comportarse de xeito normal estando sen gravidade.
Debido a que os científicos non coñecían con certeza os efectos da ingravidez, a nave estivo sempre baixo control terrestre. En caso de urxencia contaba con todos os instrumentos de voo necesarios para o aterraxe manual. Gagarin estaba suxeito a un asento exectable, por medio do cal sairía do módulo da nave logo do descenso, a unha altitude de aproximadamente 7 quilómetros.
O voo do Vostok 1 comezou ás 06:07 hora universal (UTC), impulsado por un foguete da serieVostok-K desde o Cosmódromo de Baikonur. Os controladores de terra non sabían se Gagarin alcanzaria unha órbita estable ata 25 minutos despois do lanzamento, xusto cando se dirixía cara ao lado non iluminado da Terra e deixando atrás a Unión Soviética a través do océano Pacífico. Cruzou na madrugada o estreito de Magallanes e durante o amencer o vasto océano Atlántico Sur. Despois activouse o sistema automático da nave para aliñar a cápsula e disparar os foguetes de retroceso para así empezar o descenso, mentres cruzaba a costa occidental de Angola, a uns 8000 quilómetros de altura.
Durante este punto crítico de reentrada atmosférica, presentouse o problema máis grave do voo. A nave debía de desprenderse dunha parte se quería reentrar exitosamente adoptando unha orientación apropiada ou terminaría convertida nunha gran bóla de lume. Durante 10 incómodos minutos, e sen poder actuar, a cápsula viraba violentamente. fallara o sistema de solta automático e a vida de Gagarin perigaba. Por sorte, coa inmensa calor xerada durante a reentrada debilitouse o sistema de ancoraxe e liberouse a cápsula con Gagarin no seu interior. Mentres o seu descenso continuaba, cruzaba os escuros bosques e montañas do centro deÁfrica, decontado o Sáhara, o río Nilo, Oriente Medio, mentres continúa o seu descenso cara ao suroeste da actualFederación Rusa. Preparado para iniciar a expulsión e xa preto do Mar Negro, desfaise da cápsula a 7000 metros sobre o nivel do mar.
Debido a un erro do sistema de freado, non aterrou na rexión prevista (a uns 110 quilómetros de Stalingrado, hoxe Volgogrado), senón na provincia de Saratov. Ás 10:20 daquel día, Gagarin, tras saír despedido da cápsula do Vostok, aterrou en paracaídas preto da vila de Smelovka, a uns 15 quilómetros da cidade de Engels. A campesiña Anna Tajtárova veciña dunha granxa colectiva próxima e a súa neta Rita, de seis anos de idade, foron as primeiras persoas en atopar a Gagarin. Levaba un estraño traxe laranxa e un casco branco cunhas grandes iniciais en vermello, CCCP (as siglas en ruso daUnión de Repúblicas Socialistas Soviéticas). «Vés do espazo?», preguntou a anciá. «Certamente, si», dixo o cosmonauta que, para acougar á campesiña, apresurouse a engadir: «Pero non se alarme, son soviético».[14] A primeira medida inmediata do goberno soviético é o seu ascenso do rango militar de tenente segundo a maior.[Nota 1]
Segundo os medios soviéticos, durante a órbita Gagarin comentou: «Aquí non vexo a ningún Deus». Con todo, non hai gravación que demostre que Gagarin pronunciou esas palabras.[15] En cambio, sábese que Nikita Khrushchev dixo unha vez: «Gagarin estivo no espazo, pero non viu a ningún Deus alí». Daquela estas palabras empezaron a ser atribuídas ao cosmonauta.[16] O que si dixo con certeza o cosmonauta desde a nave Vostok 1 foi: «Poboadores do mundo, salvagardemos esta beleza, non a destruamos».[17] Ademais Petrov dixo que Gagarin foi bautizado de mozo nunha igrexa ortodoxa, e no ano 2011 un artigo da revista Foma cita ao reitor da igrexa ortodoxa en Cidade das Estrelas (ruso Звёздный городок, Zviozdni gorodok) dicindo «Gagarin bautizou á súa filla maior Ielena pouco antes do seu voo ao espazo» e que a súa familia adoitaba celebrar Nadal e Pascua.[18]
Actividades posteriores[editar | editar a fonte]
Xa na Terra, Gagarin converteuse nun dos seres humanos máis famosos. Nikita Khrushchev considerou que a consecución de Gagarin era unha proba de que había que reforzar o exército soviético con mísiles, máis que con armas convencionais. Esta política, antagonista cos desexos do exército soviético, contribuíu á caída de Khrushchev.[19]
Despois do voo, Gagarin viaxou ao redor do mundo para promocionar a fazaña soviética. Tratou de adaptarse á fama pero non o conseguiu.
O mesmo Gagarin no seu libro Vexo a Terra comentou como lle cambiou a vida o feito de ser o primeiro humano en saír ao espazo. Di no último capítulo:
Logo de cumprir a misión espacial érame difícil pasear polas rúas de Moscú e a Praza Vermella sen que ninguén se fixase en min e sen ser recoñecido. A popularidade é unha cousa irreparable. Un vese obrigado a meditar, a que e a quen se debe?Un correspondente estranxeiro preguntoume: Non lle amola a vostede, Gagarin, esa celebridade que se ha granxeado a partir do 12 de abril de 1961? Agora, seguir. Ten garantido o descanso ata os últimos días da súa vida...
Descansar?, repliquei, aquí na Unión Soviética, todos traballan, e as persoas soadas, Heroes da Unión Soviética e do Traballo Socialista, fano con tanta maior dedicación. Son miles no país, e procuran traballar o mellor posible, servindo de exemplo a imitar polos demais.
Logo dos primeiros voos espaciais o traballo non minguou, ao contrario, aumentou. Todos nós proseguimos estudando. Profundabamos os nosos coñecementos en canto aos voos cósmicos. Non abandonamos o destacamento de cosmonautas, seguimos traballando nas aulas e laboratorios, compartindo as experiencias cos futuros cosmonautas.
Segundo algunhas versións, isto, unido aos problemas que tiña no seu matrimonio e á orde das autoridades de non permitirlle pilotar avións, conduciuno a empezar a abusar do alcohol.[20] O 3 de outubro de 1961 nun sanatorio de Crimea Gagarin feriuse gravemente, ao saltar ebrio dun segundo piso escondéndose da súa esposa, cando esta sorprendeuno tratando de seducir a unha xove enfermeira.[21] A ferida foi unha perforación do cranio e estivo a piques de morrer.[22] Esta ferida impediulle asistir ao XXII Congreso do Partido Comunista da Unión Soviética, inaugurado o 17 de outubro.[23] Gagarin foi sometido a unha exitosa operación de cirurxía plástica para maquillarlle a ferida sobre a cella esquerda.[23][24] As aventuras de Gagarin con outras mulleres empeoraban as relacións coa súa esposa.[25][26]
En 1962 e 1966 foi elixido deputado ao Soviet Supremo da URSS. Foi nomeado vicexefe do Centro de Adestramento de Cosmonautas, que queda na Cidade das Estrelas e que a partir de 1968 leva o seu nome.
Morte[editar | editar a fonte]
Gagarin faleceu aos 34 anos, o 27 de marzo de 1968, cando o caza MiG-15 que pilotaba durante un voo rutineiro estrelouse preto de Moscova. Non se coñecen de certo as causas do accidente, pero en 1986 unha investigación suxeriu que a turbulencia provocada por outro avión podería desestabilizar a nave de Gagarin. As condicións meteorolóxicas tampouco eran favorables. Tamén se falaba de que podía haberse visto afectada a súa capacidade de pilotar por ir bebido.[27] Un menhir sinala o punto exacto onde, ás 10:30 horas, o caza no que voaba o primeiro cosmonauta do mundo e o seu instrutor, Vladimir Sirioguin, caeu en picado, afundíndose seis metros na terra. O coronel soviético Ígor Kuznetsov, logo de estudar o caso durante sete anos, con miles de documentos e probas, chegou á conclusión de que o accidente do MiG-15 de Gagarin sería produto dun ataque de pánico ao advertir que un conduto de ventilación da cabina estaba aberto, o que fixo que lanzase o avión en picado, causándolle un esvaecemento e despois o choque contra o chan.[28]
Con todo, o 15 de xuño de 2013 o excosmonauta Aleksei Leonov fixo unhas declaracións na televisión estatal rusa RT sinalando que, de acordo a un informe gobernamental desclasificado, a morte de Gagarin sucedeu por un erro humano. Devandito erro consistiu en que un Sukhoi Su-15 destinado a un voo de probas en Novosyolovo o mesmo 27 de marzo de 1968 xerou unha onda de choque supersónica ao elevarse a só 500 metros do chan (e non a 10 000 metros, como estaba previsto) e pasou demasiado preto do aparello MiG-15 onde se achaban Gagarin e Seryogin. A onda de choque supersónica do Su-15 voando a tan pouca altitude causou que Gagarin e Seryogin perdesen o control do seu MiG-15 e se estrelasen. Durante a súa declaración Leónov indicou que non mencionaría o nome do piloto do Su-15 alegando apenas que «agora ten 80 anos e mala saúde» e que identificar ao devandito individuo «nada arranxaría».[Cómpre referencia]
Gagarin e o seu copiloto Seryogin foron enterrados con honras de estado e recoñecemento como Heroes na Necrópole da Muralla do Kremlin de Moscova o 30 de marzo de 1968.[29] Nese momento especulouse nos países do bloque occidental con que o accidente que acabou coas súas vidas púidose producir durante as probas dun avión capaz de voar a máis de 40 km de altura.
Cronoloxía profesional[editar | editar a fonte]
- 1951 : Escola de aprendizaxe de Liubertsi.
- 1955 : Instituto técnico-industrial de Saratov.
- 1955 : Aeroclub de Saratov.
- 1955 : Incorporación ao exército.
- 1957 : Escola K. E. Vorochilov de pilotos militares de Orenburg. A titularse como cosmonauta, serve como piloto de cazas da Frota do Norte (Luostari, rexión de Petchenga, no oblast de Múrmansk.
- 1960 : Afiliación ao Partido Comunista da URSS.
- 11 de marzo de 1960 : Recibe a súa titulación.
- 12 de abril de 1961 : 1º voo espacial humano.
- 23 de maio de 1961 : Comandante do destacamento de cosmonautas.
- 20 de decembro de 1963 : Comandante adxunto do Centro de adestramento de cosmonautas.
- 23 de abril de 1967 : « Dobra » a Komarov para a misión Soiuz (Komarov perdeu a vida durante a aterraxe da súa cápsula).
- 1968 : Diploma da Academia Jukovski de aeronáutica de Moscova.
- 27 de marzo de 1968 : Falecemento nun accidente aéreo.
Legado e tributos[editar | editar a fonte]
| Memorial da morte de Gagarin e Seregin no lugar do accidente | |
 Foto do obelisco | |
| Foto do obelisco, primeiro plano | |
| Coordenadas 56°02′48″N 39°01′35″L / 56.04664, 39.0265 |
Iuri Gagarin deixou unha profunda pegada en todo o mundo. Gagarin era un home con cara amable, de pelo castaño e ollos azuis, recoñecido pola súa pequena estatura de 1.57 mtros e polo seu gran sorriso. Sergei Korolev, un dos autores intelectuais dos primeiros anos do programa espacial soviético dixo máis tarde que Gagarin posuía un sorriso que iluminou a Guerra fría.[30]
Logo de ser o primeiro humano en contemplar o planeta Terra desde o espazo, a URSS levouno de viaxe ao redor do mundo. Nun deles, durante a súa visita a Manchester no Reino Unido, chovía con bastante forza. Unha multitude aínda a pesar do tempo desfavorable esperáballe e tíñanlle preparado un coche convertible. Ofrecéronlle pechar a capota do coche, un Bentley, ou polo menos que usase un paraugas, ao que se negou. Gagarin declarou:
Si todas estas persoas esforzáronse en darme a benvida e poden permanecer baixo a choiva, eu tamén podo.[31]
No seu honor renomeáronse vilas como: a antiga Gzhatsk -renomeada en 1968 como Gagarin- ou singularidades como o cráter lunar de Gagarin ou o asteroide de nome (1772) Gagarin. En honor á viaxe e a súa transcendencia, a ONU declarou o 12 de abril como Día do Espazo.
No museo RKK Energiya en Moscova consérvanse os restos do módulo habitable do Vostok 1 que ocupou Gagarin o 12 de abril.
50 aniversario[editar | editar a fonte]
O 12 de abril de 2011 celebrouse en todo o mundo o 50 aniversario da viaxe espacial de Gagarin con actos en torno ao que se chama a noite de Iuri ("Yuri's Night" ), este é un evento que se celebra todos os anos nesta mesma data a partir do ano 2001.
A Axencia Espacial Europea (ESA) xunto coas expedicións 26 e 27 na Estación Espacial Internacional (ISS) colaborou nunha película documental sobre o seu voo, First Orbit. A expedición 27 -de tripulación rusa, estadounidense e italiana- embarcou na Soiuz TMA-21 bautizada como Gagarin no seu honor. Desde a ISS enviaron tamén unha mensaxe especial en vídeo para desexar ao mundo unha Boa noite de Iuri, con camisetas coa imaxe de Gagarin.[32]
Pojekhali![editar | editar a fonte]
Pojekhali! (en ruso: Поехали!; tradúcese como "Ímonos!")[33] foi a frase que dixo Gagarin no momento da engalaxe da súa nave, Vostok 1. Converteuse nun dos símbolos da era espacial (ó lado da famosa frase de Neil Armstrong "É un pequeno paso para un home, pero un gran salto para a humanidade"), e ademais empezou a ser parte da cultura popular rusa. Úsase antes de iniciar algún traballo ou proxecto, especialmente se é complicado ou arriscado. Tamén pasou a utilizarse como brindes.
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ En España, rango equivalente ao de comandante.
- Referencias
- ↑ La Yuriesfera (ed.). "1961-2011, el año de Yuri Gagarin" (en castelán). Consultado o 07/04/2013.
- ↑ Biografias y vidas (ed.). "Yuri Gagarin" (en castelán). Consultado o 24 de xuño do 2017.
- ↑ Iura (Юра) é o diminutivo do seu nome Iuri (Юрий)
- ↑ Hall, Shayler & Vis 2007, p. 332
- ↑ Hanbury-Tenison, Robin, ed. (2010). The Great Explorers (en inglés). Londres: Thames Hudson. p. 270. ISBN 9780500251690.
- ↑ 6,0 6,1 Perico, Dennis (13-11-2006). Times Europe vía Times.com, ed. "Yuri Gagarin" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 28-11-2006. Consultado o 30-03-2008.
- ↑ Moskvitch, Katia (3 de abril de 2011). "Yuri Gagarin's Klushino: Forgotten home of space legend" (en inglés). BBC News. Consultado o 5/05/2013.
- ↑ Moskvitch, Katia (3 abril 2011). "Yuri Gagarin's Klushino: Forgotten home of space legend". BBC News. Consultado o 6/08/2014.
- ↑ Ekaterina Shubnaya. "Yury Gagarin". russiapedia.rt.com (en inglés). Consultado o 20 de xuño de 2016.
- ↑ 10,0 10,1 10,2 "Gagarin, pionero en órbita". Euronews. 11 de abril de 2011. Arquivado dende o orixinal o 31 de maio de 2020. Consultado o 16 de abril de 2011.
- ↑ NASA. "Sputnik and The Dawn of the Space Age" (en inglés). Consultado o 1 de xullo do 2017.
- ↑ O son orixinal da mensaxe de Iuri Gagarin pódese escoitar durante o primeiro minuto do documental First Orbit.
- ↑ "Юрий Гагарин. Дорога в космос" (en ruso). Arquivado dende o orixinal (HTML) o 27 de maio de 2011. Consultado o 8 de maio do 2016.
libro de Gagarin Camiño o Cosmos
- ↑ English, Dave (2003). McGraw-Hill Professional, ed. The air up there: more great quotations on flight (en inglés) (1 ed.). EEUU. pp. 118. ISBN 9780071410366.
Primeiras palabras ao regresar á Terra, a unha muller e a unha nena preto de onde aterrou a cápsula (12 de abril de 1961) A muller preguntoulle: "Poida que vostede veña do espazo exterior?" á que Gagarin respondeu: "Como cuestión de feito, si veño!"
- ↑ Gravación de conversacións de Gagarin coa Terra. (en ruso)
- ↑ Entrevista con un amigo proximo de Gagarin. Arquivado 11 de outubro de 2012 en Wayback Machine. (en ruso)
- ↑ Lev Aleksandrovich Lebedev, Boris Borisovich Lukʹi︠a︡nov, Aleksandr Romanov (1973). Amerind Pub. Co., ed. Sons of the blue planet (en inglés) (1 ed.). EEUU. p. 327.
Orbiting Earth in the spaceship, I saw how beautiful our planet is. People, let us preserve and increase this beauty, not destroy it!
- ↑ "Gagarin's family celebrated Easter and Christmas, Korolev used to pray and confess". Interfax-religion.com. Consultado o 11 abril 2011.
- ↑ Os militares descontentos axudan a destituir a Khrushchev Arquivado 04 de outubro de 2012 en Wayback Machine. (en ruso)
- ↑ "27 de marzo 1968: Iuri Gagarin morreu.". Arquivado dende o orixinal o 04 de decembro de 2008. Consultado o 08 de xuño de 2013.(en ruso)
- ↑ Testemuños de testemuñas do suceso. Memorias do axudante do xefe da VVS N. Kamanin (en ruso)
- ↑ Foto de Gagarin ferido, tempo logo deste suceso
- ↑ 23,0 23,1 Memorias do axudante do xefe da VVS N. Kamanin (en ruso)
- ↑ Primeira foto de Gagarin trala operación de cirurxía plástica
- ↑ Testimonio dunha camareira: "Gagarin tomou cognac do meu zapato" (en ruso)]
- ↑ Testemuño dunha funcionaria: Gagarin incitouna a beber e logo pretendía deitarse con ela (en ruso)
- ↑ "погиб Юрий Гагарин (Morreu Iuri Gagarin)" (en ruso). Archived from the original on 04 de decembro de 2008. Consultado o 6 de xaneiro do 2016.
Artigo sobre as posibles causas da morte de Gagarin
- ↑ Andrew Osborn. The Telegraph, ed. "Yuri Gagarin death mystery solved after 40 years" (en inglés). Consultado o 6 de xaneiro do 2016.
- ↑ Diario ABC de Sevilla (29 de marzo de 1968). "Gagarin fallece al estrellarse su avión en un vuelo de entrenamiento.". Corresponsal/TASS. Consultado o 31 de marzo do 2018.
- ↑ McKie, Robin (13 de marzo de 2011). "Sergei Korolev: the rocket genius behind Yuri Gagarin". guardian.co.uk. Consultado o 9/06/2013.
- ↑ yurigagarin50.org (ed.). "Yuri Gagarin's Visit to Manchester - Drive to Moss Side". Arquivado dende o orixinal o 14 de marzo de 2011. Consultado o 12 de abril de 2011.
- ↑ Ver video de Youtube, Night 2011 International Space Station Crew: 50th Anniversary of Human Spaceflight.
- ↑ "Anuncio de TASS do logro de Gagarin e a frase ao final". Arquivado dende o orixinal o 27 de outubro de 2006. Consultado o 27 de outubro de 2006.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
 |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Iuri Gagarin  |
 |
A Galipedia ten un portal sobre: Rusia |
Bibliografía[editar | editar a fonte]
- Hall, Rex & Shayler, David (maio 2001). Praxis Publishing, ed. The Rocket Men: Vostok & Voskhod. The First Soviet Manned Spaceflights. Chichester, UK. ISBN 978-1-85233-391-1. LCCN 2001018373.
Outros artigos[editar | editar a fonte]
- Laika, o primeiro ser vivo terrestre en orbitar a Terra.
- Neil Armstrong, astronauta estadounidense, primeiro ser humano en chegar a Lua en 1969.
- Exploración espacial
- Valentina Tereshkova, primeira muller da historia en permanecer en órbita no espazo exterior.
Ligazóns externas[editar | editar a fonte]
- El primer hombre en el espacio (en castelán)
- First Orbit, película documental sobre a viaxe de Gagarin (2011) (en inglés)
- Biografía de Iuri Gagarin en Biografias y vidas (en castelán)
| Control de autoridades |
|
|---|
