Champa

Champa
	Chăm Pa, Chiêm Thành (vi)
Localización
	14°N 109°L / 14, 109Coordenadas: 14°N 109°L / 14, 109
Capital	Vijaya (en)
Poboación
Lingua oficial	Old Cham (en) ; Lingua sánscrita
Relixión	Hinduísmo, budismo e Islam
Datos históricos
Creación	192
Disolución	1832
Organización política
Forma de goberno	monarquía ; Oligarquía

Este artigo amosa escritos khmer. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Este artigo amosa escritos chineses. Sen o soporte axeitado, o texto pode mostrar símbolos sen sentido, coma caixas, marcas e outros.

Champa (khmer: ចាម្ប៉ា; vietnamita: Chiêm Thành 占城 ou Chăm Pa 占婆) foi un antigo estado hinduísta situado no leste de Indochina (192–1832).^[1]^[2] Étnica e lingüisticamente estaba formado basicamente por un pobo malaio-polinesio, os cham, aínda que ao longo dos séculos o Reino de Champa sufriu a presión de falantes vietnamitas.^[1]^[2] Actualmente, os cham constitúen unha das minorías importantes en Camboxa e Vietnam.^[1]^[2]

Etimoloxía[editar | editar a fonte]

O nome Champa deriva do termo sánscrito campaka (pronunciado /tʃampaka/), que refire á Magnolia champaca, unha especie de árbore floral coñecida polas súas fragrantes flores.^[3] Rolf Stein propuxo que este nome podería ter a súa orixe en navegantes austronesios procedentes do centro de Vietnam que chegaron á área de Champapuri, no leste da India, unha cidade sagrada para o budismo, co obxectivo de comerciar. Estes mariños terían adoptado o nome para o seu pobo. Pola contra, Louis Finot afirmou que Champa é un nome posto polos indios á zona do centro de Vietnam.^[4]

Porén, Michael Vickery indica que Champa podería provir do termo nativo Čaṃ, endónimo do pobo Cham. A palabra empregada polas fontes históricas chinesas, Zhancheng 占城 (lit. "cidade dos Cham"), parece apoiar esta hipótese.^[4]

Situación xeográfica[editar | editar a fonte]

O Reino de Champa situábase entre o delta do río Mekong, no sur, e até aproximadamente as "portas de Hue", no norte, de modo que o seu territorio correspondía en gran medida a actual rexión vietnamita de Annam.

Historia[editar | editar a fonte]

Lista de monarcas de Champā[editar | editar a fonte]

Dinastía de Pānduranga

Cara a 757: Prithivîndavarman
" 774: Satyavarman
" 793: Indravarman
" 801: Harivarman
" 820–869: Vikrântavarman III

Dinastía Bhrigu

Cara a 877: Indravarman II
" 896–905: Jayasimhavarman
905–910: Bhadravarman II
911–971: Indravarman III
989–?: Vijaya Shrī Harivarman II
Cara a 989: Yampuku Vijaya Shrī

Dinastía do Sur

1041–1059: Jayasimhavarman II
1059–1060?: Bhadravarman III
Cara a 1060: Rudravarman
" 1081: Jaya Indravarman IV
?–1086: Paramabodhisattva
1086–1139: Jaya Indravarman V
1139–1147: Jaya Indravarman VIN
1147–1163: Jaya Harivarman VIN
1163–?: Jaya Indravarman VII
? –1190: Jaya Indravarman VIII
1226–: Jaya Paramashvaravarman IV
? –1237: Jaya Indravarman X
1226– ?: Indravarman IX
? – 1307: Jayasimhavarman IV
?– 1308: Mahebdravarman
1342–1360: Bo–dê
1360–1390: She Bong–ngo
1441–1446: Bishai

Notas[editar | editar a fonte]

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 "The Cham: Descendants of Ancient Rulers of South China Sea Watch Maritime Dispute From Sidelines". web.archive.org. 2021-02-25. Archived from the original on 25 de febreiro de 2021. Consultado o 2024-02-19.
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 Miksic, John Norman; Yian, Goh Geok (2016-10-14). Ancient Southeast Asia (en inglés). Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-27904-4.
↑ "Campaka". Sanskrit Dictionary (en inglés). Consultado o 19-02-2024.
↑ ^4,0 ^4,1 Phuong, Tran Ky; Lockhart, Bruce (2011-01-01). The Cham of Vietnam: History, Society and Art (en inglés). NUS Press. ISBN 978-9971-69-459-3.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Pobo cham
Santuario Mi-Sön na capital política e relixiosa de Champa, declarado Patrimonio da Humanidade en 1999 pola UNESCO.

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Artigo en español sobre a zona centro de Vietnam (publicado en Brecha, Uruguai) con información sobre o Museo de escultura cham.

Este artigo sobre historia é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

[:1-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 "The Cham: Descendants of Ancient Rulers of South China Sea Watch Maritime Dispute From Sidelines". web.archive.org. 2021-02-25. Archived from the original on 25 de febreiro de 2021. Consultado o 2024-02-19.

[:2-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 Miksic, John Norman; Yian, Goh Geok (2016-10-14). Ancient Southeast Asia (en inglés). Taylor & Francis. ISBN 978-1-317-27904-4.

[3] "Campaka". Sanskrit Dictionary (en inglés). Consultado o 19-02-2024.

[:0-4] 4,0 ^4,1 Phuong, Tran Ky; Lockhart, Bruce (2011-01-01). The Cham of Vietnam: History, Society and Art (en inglés). NUS Press. ISBN 978-9971-69-459-3.

[1]

[2]

[3]

[4]

v c e Nacionalismo étnico
Nacionalismos	Acerbaixano Acholi Afrikaans Albanés Alemán en Austria Andaluz Árabe Aragonés Armenio Arxentino Asirio Asturiano Austríaco Baluchi Bavarés Belaruso Bengalí Bérber Birmano Bodo Bosníaco Bretón Cabilo Canadense Canario Cantonés Castelán Catalán Checo Chicano Cingalés Circasiano Copto Coreano Córnico Corso Croata Escocés Eslovaco Esloveno Español Estoniano Exipcio Filipino Finés Flamengo Francés Frisón Galego Galés Grego en Chipre Han Hazara Húngaro Islandés Ibo Indio Inglés Iraniano Iraquí Irlandés Italiano Khmer Kurdo Lezguio Libanés Lombardo Macedonio Manchú Mapuche Moldovo Montenegrino Naga Noruegués Occitano Ogoni Padano Palestino Paxto Polaco Punjabi Quebequés Romanés Ruso Saharauí Sardo Serbio Siciliano Sindhi Somalí Támil Tripuri Turco en Chipre Ucraíno Ulster Uigur Valenciano Vasco Véneto Vietnamita Xaponés Xeorxiano Xudeu Zazaki
Pannacionalismos	Africano Alxeriano Arabismo Asianismo Australiano Bangladeshí Catalán Chinés Celtismo Escandinavismo Eslavismo Estadounidense Europeo Hispanismo Iberismo Iranismo Libio Mongolismo Nativo americano Nixeriano Oceanismo Paquistaní Tunisiano Turanismo Turquismo Xermanismo
Movementos	Movemento Aceh Libre Independentismo alsaciano Independentismo assamés Independentismo asirio Independentismo catalán Independentismo cham Independentismo escocés Independentismo feroés Movemento flamengo Independentismo galego Independentismo galés Independentismo groenlandés Movemento pola soberanía hawaiana Movemento maorí Independentismo de Mongolia Interior Movemento Papúa Libre Independentismo ryukyu Independentismo taiwanés Independentismo tibetano Independentismo de Turquestán Oriental Movemento valón
Conceptos	Arakan Asiria Azawad Balawaristán Baluchistán Bangsamoro Cameria Carelia Champa República Chechena de Ichkeria Circasia Crimea Estado de Hatay Hazarajat Danzig Donetsk Epiro do Norte Herzeg-Bosnia Ilirida Karakalpaquistán Katarismo Ketuanan Melayu Kurdistán Lezguistán Luhansk Manchukuo Osetia Pashtunistán República Srpska Santa Cruz Sápmi Saraikistán Silesia Sindhudesh País Sículo Tamil Eelam Tíbet Turquestán Oriental
Outros	Racial Branco Coreano Indixenismo Negro Sionismo
Nota: As formas de nacionalismo baseado principalmente no grupo étnico están recollidos enriba. Isto non implica que tódolos nacionalistas do grupo étnico subscriban esa forma de nacionalismo étnico.