Célestin Freinet

Célestin Freinet

Biografía
Nacemento	15 de outubro de 1896 Gars, Francia
Morte	8 de outubro de 1966 (69 anos) Vence, Francia
Datos persoais
País de nacionalidade	Francia
Actividade
Ocupación	sindicalista , membro da resistencia francesa , esperantista , pedagogo
Lingua	Esperanto e lingua castelá
Obra
Obras destacables Freinet Modern School Movement (en)
Familia
Cónxuxe	Elise Freinet

Célestin Freinet (Gars, Alpes Marítimos, 15 de outubro de 1896 - Vence, Alpes Marítimos, 8 de outubro de 1966) foi un mestre e pedagogo francés, creador das "Técnicas Freinet". Atribúeselle a xestación do chamado "materialismo escolar", partindo da filosofía krausista e marxista. Propón a autoxestión, cooperación e solidariedade entre o alumnado a través da introdución da imprenta na escola, o texto libre e o método natural de lectura e escrita. Foi o creador en 1928 da Cooperativa de Ensino Laico e da Escola proletaria, precedentes do Movemento da Escola Moderna de Freinet. Diferentes sectores de educadores e analistas considérano fundador da escola moderna-sindicalista. A súa obra máis coñecida naquel momento foi A imprenta na escola. Louis Legrand, un dos seus máis documentados biógrafos, sostén que Freinet "ábrenos no terreo da pedagoxía o camiño da razón e o corazón".

Ao comezo do século XXI, existen diversos colexios e institucións de elite que levan o seu nome ou anuncian as técnicas Freinet, na súa maioría baixo a coordinación da FIMEM.

Non podedes preparar aos vosos alumnos para que constrúan mañá o mundo dos seus soños, se xa non creedes neses soños; non podedes preparalos para a vida, se non creedes nela; non poderiades mostrar o camiño, se vos sentastes, cansados e desalentados na encrucillada dos camiños.

Célestin Freinet (1974)

Biografía

Nacido nunha familia campesiña na Provenza francesa, na súa infancia foi pastor. Tras estudar en Grasse entre 1913 e 1919, ingresou na escola normal de mestres de Niza. Mobilizado durante a Primeira guerra mundial con apenas 19 anos, foi ferido gravemente nun pulmón, do que nunca se recuperou completamente. Recibiu a Lexión de Honra e tivo catro anos de convalecencia.

Mestre de escola

Caricatura de Célestin Freinet por Luis Ricardo.

En 1920 iniciouse como mestre de escola en Bar-sur-Loup, nos Alpes Marítimos. Nese período comeza a desenvolver a súa faceta activista pedagóxica con propostas como a imprenta na escola. Tamén comeza a publicar artigos na prensa profesional e política, e a participar nos congresos internacionais da chamada "Escola Nova". Nesas reunións toma contacto con docentes franceses como Bovet, Cousinet, Ferrière e Claparède. Tamén le os clásicos da pedagoxía contemporánea para preparar as oposicións á inspección primaria, que con todo non aprobou. Decepcionado quizais, decide apartarse tanto da pedagoxía tradicional como da nova e a pesar da súa admiración pola obra de Ferrière.

En Gars, o seu lugar de nacemento, crea unha cooperativa de traballadores para electrificar a poboación e convértese nun activista sindical nas filas do Partido Comunista, militancia que lle permite en 1925 viaxar á URSS cunha delegación sindical e coñecer alí a Krupskaia, Ministra de Educación e esposa de Lenin.

Militancia sindicalista

Freinet estivo influído polas correntes obreiras e socialistas de comezo do século XX. De aí a súa militancia sindicalista e a base marxista do seu discurso, as críticas á sociedade capitalista e as súas propostas dunha "Educación polo Traballo, dunha Escola do Pobo e dunha Pedagoxía Popular e Moderna". Todo iso en clara resonancia coa Escola Nova. Aínda que os aspectos fundamentais de orientación pedagóxica de Freinet constitúen unha dura crítica á escola tradicional, tamén realiza críticas á Escola Nova, considerando que goza dunhas condicións económicas e ambientais moi favorábeis das que están privadas a maioría das escolas públicas.

O casamento con Élise

En marzo de 1926 casa con Élise Lagier-Bruno, institutriz e artista, en Saint-Martin-de-Queyrières (unión da que nacerá unha filla, Madeleine, en agosto de 1929). En 1928, o matrimonio instálase temporalmente en Saint-Paul-de-Vence, onde Élise foi trasladada, e continúan desenvolvendo o corpo central da súa pedagoxía: a imprenta, a correspondencia interescolar, a cooperativa escolar e, a nivel nacional, a Cooperativa de Ensino Laico (CEL) que chegaría a converterse nunha verdadeira empresa de produción de material e edición de documentos pedagóxicos. Freinet xa é coñecido tanto a nivel nacional como internacional polos congresos nos que participaba ou organizaba.

A Cooperativa de Ensino Laico

En 1927 publica o libro "A imprenta na escola" e crea no marco da Cooperativa de Ensino Laico (CEL), conxuntamente coa aprobación dos seus estatutos, un boletín chamado "L’imprimerie à l’école" que en principio é mensual. Posteriormente cambia a súa periodicidade a quincenal e en 1932 cambia o seu nome por "L'educateur prolétarien". Neste marco realizábanse anualmente congresos chegando a ter mil asociados en 1935.

A orixe da escola libre experimental sitúase entre 1934 e 1935, cando Freinet pon en marcha unha escola en Vence, con apoio comunista. O alumnado é na súa maioría interno e pertencente ás capas sociais desfavorecidas ou a familias en apuros. Ao empezar a segunda guerra mundial, é considerado perigoso debido á súa militancia comunista e é internado nun campo de concentración, aínda que máis tarde sae en liberdade e únese ao maquis do Briançonnais, que máis tarde chegaría a dirixir. Concluída a guerra, preside o Comité de Liberación dos Altos Alpes e renova a súa actividade en Vence.

O Instituto da Escola Moderna

En 1948 a Cooperativa de Ensino Laico transfórmase no Instituto da Escola Moderna, que se traslada a Cannes. En 1953 Freinet foi expulsado do Partido Comunista, como disidente. Nese período reforza o sistema de coordinación do traballo pedagóxico e didáctico dos seus discípulos, creando o Institut Coopératif de l'École Moderne (ICEM), que tivo o seu reflexo internacional en 1958, coa fundación da Federación Internacional de Movementos de Escola Moderna (FIMEM).

Célestin Freinet faleceu en Vence oito días antes de cumprir os 70 anos de idade. O seu proxecto foi continuado pola súa compañeira Élise Freinet (1898-1983).

Continuadores

Expansión das técnicas Freinet representada pola FIMEM.

Aínda que a difusión das técnicas pedagóxicas de Freinet foi tan ampla como diversa, poden mencionarse algúns continuadores, por exemplo, en España, e durante o florecente período republicano, a Cooperativa Española da Imprenta na Escola, creada por Herminio Almendros e María Cuyás Ponsa, inspectores de ensino, e xerme da Revista Colaboración que organizaría varios congresos, algúns deles coa presenza de Freinet como ocorreu na Escola de Verán de Barcelona de 1933.

Por mor da Guerra Civil Española e do proceso de persecución e aniquilación dunha pedagoxía progresista emprendido polo franquismo e a Igrexa católica española, moitos dos mestres e mestras no exilio difundiron as técnicas de Freinet en Latinoamérica. En España, segue a súa pedagoxía o Movemento Cooperativo de Escola Popular (MCEP), que pertence á FIMEM (Federación Internacional de Movementos de Escola Moderna).

As "técnicas de vida"

Seguindo o testemuño de Élise Freinet, durante o período vivido en Bar-sur-Loup, Célestin experimentou dúas fases de "iluminación pedagóxica", interiorizando e superando a súa propia experiencia tras a Gran Guerra e o movemento para o novo modelo educativo que proporía. O grande descubrimento ou a clave de orixinalidade –común a case todos os movementos pedagóxicos contemporáneos de Freinet– foi "a necesidade imperiosa, física e psicolóxica, de saír da aula para ir buscar a vida na rica contorna do campo veciño e a artesanía aínda existente: a clase-paseo". Sobre esta base, Freinet desenvolveu un abanico de actividades para estimular "a libre expresión infantil, a cooperación e a investigación da contorna". A natureza axudaría ao pedagogo a elaborar unhas claves de traballo. Un exemplo levado ao cine é o filme de José Luis Cuerda, A lingua das bolboretas (1999), que reflicte a actividade dun mestre e o seu alumnado entregados á observación da natureza.

As principais técnicas descritas ao longo da súa obra son:

• O texto libre: Texto realizado polos nenos e nenas seguindo estas fases: a escrita do texto, que constitúe unha actividade creativa e individual; a lectura ante todo o grupo, co que se traballa a entoación e a modulación da voz; o comentario de texto de forma colectiva; e outras técnicas como a impresión e reprodución dos textos para a revista escolar e a correspondencia. Ademais de exercitar a creatividade, o texto libre serve de soporte para a aprendizaxe da lectura. Como o texto procede dos propios nenos e nenas, séntense máis implicados e aprenden con maior facilidade.
• A revista escolar: Froito do traballo dos pequenos e pequenas que se constrúe a partir da propia organización do traballo. Constitúe unha ferramenta para comunicarse coas familias. A gramática e a ortografía cobran sentido porque non se debe publicar un texto con erros ortográficos.
• Os plans de traballo: Plans inseridos na planificación colectiva co alumnado e ao amparo dunhas decisións de grupo que, á súa vez, están na previsión xeral do curso. O neno ou a nena responsabilízanse do seu traballo e saben o que deben facer.

Nenos e nenas plantando leitugas nun horto escolar

• O horto escolar: Trátase de realizar cultivos e utilizalos como fontes de aprendizaxe conceptual, procedemental e actitudinal sobre o medio, a agricultura, as plantas, a tecnoloxía, a nutrición, a observación, a experimentación, a colaboración e o traballo.
• As conferencias: Exposicións orais desenvoltas no marco do grupo-clase, as críticas á realidade por parte do alumnado e o seu posterior estudo.
• Biblioteca de traballo: O material clasifícase de acordo coa dinámica e as necesidades de consulta do alumnado, que acceden libremente a el, pero tamén se responsabilizan de ordenalo e controlalo.
• A asemblea de clase: Espazo e tempo destinados a expor problemas, debater e intercambiar ideas, e buscar medios para a súa resolución, para planificar e posibilitar a realización de proxectos. Desenvolve as competencias vencelladas á planificación, toma de decisións, participación e de revisión do traballo e da vida do grupo-clase.
• A correspondencia escolar: A imprenta, pola súa divulgación escolar, social e humana inspirou a correspondencia escolar (interescolar, é dicir, entre escolas). Freinet consideraba necesario que os textos libres dos nenos e nenas fosen apreciados non só nas súas aldeas ou polos seus pais e nais, iniciando un intercambio dunha escola a outra de paquetes con postais, debuxos, cartas...
• A axenda escolar: Onde estarían consignadas informes, preguntas e suxestións para ser expostas durante as clases ou como un forma de plasmar futuros traballos.
• Intercambios escolares: Envío de mensaxes ou obxectos entre escolas para favorecer o texto libre e outras técnicas de vida.
• O debuxo libre: Similar ao texto libre, pero co debuxo como técnica principal.
• O ficheiro escolar cooperativo: Fichas onde se garda información que poida ser útil en traballos posteriores e contribuír coa resolución dos proxectos. O ficheiro nunca se acaba en tanto que todos os proxectos posteriores poden retroalimentala.
• Os talleres de traballo: Lugares dentro da escola onde se favoreza o uso de diferentes ferramentas relacionados coas profesións, onde os pequerrechos e pequerrechas poderán expresarse e desenvolver capacidade ao redor dun oficio.
• Carné escolar: Axuda á creación dun perfil do estudante, é unha forma de identificar ao alumnado durante as clases-paseo e ante as persoas que non pertenzan á escola.
• Ficheiros autocorrectivos: Poden adoptar formas diversas como cadernos de traballo ou fichas individuais. Hai varios tipos de ficheiros conducentes á aprendizaxe individual e autorregulada de cada estudante: información xeral, explotación (traballo de campo, elaboración etc.), busca de palabras, guías de traballo e solucións (propiamente autocorrectivos).
• Xornal mural: Permite unha creación grupal con novas que se poden organizar en seccións expostas na aula ou no centro traballando os textos, as fontes de información e as imaxes.

Riscos da pedagoxía Freinet

A imprenta Freinet na escola. Escuela Experimental Freinet, San Andrés Tuxtla, Veracruz (México)

A base das técnicas Freinet é o método natural, é dicir, ofrecer un ambiente favorábel ao descubrimento continuado, no que se reflicta a vida cotiá do alumnado e sexa posíbel a expresión libre, o intercambio e o contraste de ideas nunha institución que eles mesmos conforman. Outra das claves do desenvolvemento destas técnicas é a creación de talleres dedicados ao traballo manual. Todo iso nunha liña pedagóxica de actitude investigadora, incentivando a curiosidade polo que rodea ao alumnado, salvagardando o respecto polas propias realizacións e as dos demais, e autoxestionando o bo uso dos materiais como soporte da aprendizaxe.

Xénese desde a práctica

Aínda que Freinet fixo referencias a diversos autores e autoras contemporáneos e mesmo colaborou con eles en actividades, publicacións e congresos, para xustificar ou reforzar as súas propostas pedagóxicas, toda a súa produción nace da práctica docente e todas as súas técnicas son solucións a problemas da praxe da aula.

Non cabe esperar que Freinet producise textos académicos nos que teorizase formalmente a filosofía da súa práctica. Non hai dúbida de que Freinet leu e escribiu moito. Describiu o seu pensamento e acción en libros como L'education du travail (1949), Les dits de Mathieu (1949), L'essai de psychologie sensible appliquée à l'éducation (1950), L'ecole moderne française (1957), etc. Nos últimos anos da súa vida quixo incorporar ao seu movemento a teóricos da investigación docente, entre os que me atopaba eu mesmo, ao redor dunha revista, Techniques de Vie, que tivo unha vida efémera. En conxunto, a súa obra é concreta, pintoresca e afectiva.

Louis Legrand (1993)

Evolución permanente

Freinet entende a pedagoxía como unha ciencia dinámica en constante diálogo coa vida que debe incorporar os adiantos e trocos que se producen permanentemente como consecuencia da evolución humana, dos descubrimentos científicos e das creacións culturais.

Freinet evolucionou continuamente e alimentouse das grandes correntes de pensamento da súa época, que asimilou e, sobre todo, transformou. Así ocorreu por exemplo coa reflexoloxía (véxase Élise Freinet, 1977, páx. 143), a cibernética, o ensino programado e o estruturalismo. A súa cultura no momento da súa formación como mestre e cando preparaba as oposicións a inspector xa era moi ampla. Serao máis aínda, cando con ocasión da celebración de congresos, trate a Ferrière, Decroly, Cousinet, Claperède, Dottrens, Wallon, Barbusse, Politzer e outros. Pero entre o principio, probabelmente marxista, e o final da súa vida, inspirado ao parecer por Teilhard de Chardin, que longo camiño percorrido!

Louis Legrand (1993)

O tenteo experimental

No plano máis teórico e como base psicolóxica da súa proposta educativa, Freinet estimula a idea de "tenteo experimental". Considera que as aprendizaxes prodúcense a partir das propias experiencias, da manipulación da realidade que poden realizar os nenos e nenas, da expresión das súas vivencias, da organización do contexto (ambientes) no que o alumnado poida formular e expresar as súas experiencias. Debe considerarse a funcionalidade do traballo, crear institucións que impliquen que o traballo escolar teña un sentido, unha utilidade, unha función. Outra das achegas é o principio de cooperación, que exixe a creación dun ambiente na aula no que existan elementos mediadores na relación docente-alumnado.

A expresión máis clara e profunda da teoría en que se basean as técnicas Freinet é a formulada no seu Essai de psychologie sensible (1950): trátase do "tenteo experimental" que, ao seu xuízo, sintetiza o esencial das súas técnicas. A escola serve desde logo para aprender, pero a aprendizaxe non se pode realizar mediante unha intervención exterior ao alumno: "Non se pode obrigar a beber a un cabalo que non ten sede". O esencial debe proceder do propio alumno. Agora ben, a necesidade de saber nace do obstáculo, da descontinuidade da evidencia, da falta de comprensión e da busca do que permitirá comprender. Para que esta indagación sexa eficaz, ten que ser espontánea e movida pola necesidade interior do que busca, e ela mesma non pode estar libre de erro. Tenteando, probando, volvendo sobre a proba infrutuosa para rectificala, o neno e o adulto aprenden verdadeiramente. Á teoría clásica das probas e os erros que coñeceu a través de Pavlov, Freinet engade dous puntos fundamentais: por unha parte, a proba ten que facerse para responder a unha necesidade; por outra parte, o éxito supón a memorización espontánea do proceso e a súa repetición ulterior en situacións parecidas, o que constitúe toda a esencia da aprendizaxe.

Louis Legrand (1993)

A aprendizaxe da lectura e a escrita

Portada dun xornal escolar de 2008 da Escola Primaria Daniel Vincent (Anor, Hauts-de-France)

A aprendizaxe da lectura é un dos primeiros descubrimentos de Freinet que rompe coa pedagoxía tradicional excesivamente racionalista (desde a perspectiva adulta) e que o induce a propor o método natural, defendendo o sentido común xerado da experiencia docente e da vida cotiá dos cativos e cativas. A lecto-escrita é o eixe vertebrador de boa parte das técnicas que deseñou e practicou como o texto libre, a revista escolar, a correspondencia escolar e o xornal mural.

O interese fundamental pola comunicación conducirá a unha práctica orixinal da "aprendizaxe da lectura". En Francia, entre as dúas guerras mundiais practicouse a técnica da construción sintética. Dos sons á letra, das letras á sílaba, das sílabas á palabra e das palabras á frase. Para esta aprendizaxe das simples combinacións utilízanse taboleiros ante os que os alumnos deben "descifrar" en coro: B-A: BA, etc. As palabras utilizadas son as que nacen desta produción sintética: "papá", "pipa", etc. Os textos que se leen son artificiais e "infantís", en todo caso totalmente alleos á vida real afectiva. O problema fundamental reside en pasar desta ximnasia formal á lectura de verdadeiros textos. Segundo Freinet, esta técnica supón a morte do espírito. Ler é buscar o sentido do que se lee. Por isto infórmase con interese das técnicas e as teorías de Decroly: a percepción do texto non é sintética, letra tras letra, senón global, segundo establece a "psicoloxía da forma". A base da "lectura global" é a aprendizaxe que vai das palabras, percibidas e recoñecidas globalmente, á sílabas, produto da descomposición das palabras mediante o recoñecemento das similitudes, até chegar aos sons descubertos da mesma maneira analítica. A partir de aí pódese pasar á composición de palabras novas e á escrita. Deste xeito defínese un método analítico-sintético que Freinet descubre e no que se inspirará, aínda que superando a perspectiva orixinal. O acceso ao texto escrito debe ser ante todo unha busca do seu sentido. Seguindo as intuicións de Rousseau, Freinet considera que o texto é ante todo o produto dunha vontade de comunicación e non esquece a necesidade de facilitar os coñecementos que faltan nos momentos adecuados.

Louis Legrand (1993)

O cálculo vivo

Freinet tamén aborda co método natural outra das dificultades escolares tradicionais: as matemáticas. Para iso utiliza de novo as experiencias diarias, familiares e próximas dos rapaces e rapazas recollendo as súas propostas a partir das conversas e dos debates que se producen nas asembleas. Esta dinámica grupal e comunicativa permite motivar o alumnado implicándoo na selección dos contidos que se tratan na aula, identificar os temas habituais nas súas vidas cotiás, determinar os seus coñecementos e xerar un sentimento de aproveitamento e utilidade das aprendizaxes desenvoltas.

A aprendizaxe do cálculo sufrirá a mesma transformación radical. Para Freinet, o cálculo ten que ser un instrumento de acción sobre as cousas. Serve para medir os campos, pesar os produtos, calcular o prezo, os xuros que se deben ou se cobran. Todo iso xustifica a actividade aritmética, en vez do acceso descarnado aos números e as operacións.

Louis Legrand (1993)

A cooperativa escolar

A cooperativa é unha das estratexias que se foi incorporando e mesmo institucionalizando entre todos os docentes e centros practicantes das técnicas Freinet. Permite unha estratexia organizativa, unha fonte de financiamento, unha oportunidade de participación e unha posibilidade de aprendizaxe.

A imprenta, o diario escolar, a correspondencia interescolar e as visitas distantes precisan diñeiro e nos municipios pobres non se pode esperar cartos do concello. É preciso por tanto atopar a maneira de obter financiamento. A cooperativa escolar nacerá desta dobre exixencia: motivar o cálculo e facer funcionar os obradoiros da escola. Diso dedúcese naturalmente que a cooperativa se converte en lugar de reflexión, de elaboración de proxectos, de adopción de decisións, de contabilidade e de estimación de posibilidades. O seu funcionamento require a elección do responsábel e reunións periódicas de debate e control. Deste modo, as técnicas de comunicación escolar convértense en instrumento dunha formación cívica pola acción, e non pola palabra, en institucións distantes ás que unicamente o funcionamento diario da institución escolar dará un significado concreto.

Louis Legrand (1993)

Obra

O conxunto da obra de Freinet foi recompilado por Georges Piaton e publicado na Pensée pédagogique de Célestin Freinet (Tolosa, Editorial Privat, 1974) onde lle dedica medio centenar de páxinas reunindo mil setecentos títulos, na súa maioría artigos.

Principais orixinais en francés

• L’Imprimerie à l’école, Boulogne, Ferrary, 1927.
• L'École moderne française, París, Éditions Ophrys, 1946.
• Conseils aux parents, Cannes, Éditions de l’École Moderne, 1943.
• L'Éducation du travail, Cannes, Éditions de l’École Moderne, 1949.
• Les Dits de Mathieu, Cannes, Éditions de l’École Moderne, 1949.
• Essai de psychologie sensible appliquée à l'éducation, Cannes, Éditions de l’École Moderne, 1950.
• Les Méthodes naturelles dans la pédagogie moderne, París, Éditions Bourrelier, 1956.
• La Méthode naturelle, 3 volumes, Neuchâtel, Éditions Delachaux et Niestlé, 1968–69 (póstuma).
• Pour l’école du peuple, París, Éditions Maspero, 1969 (póstuma).

Obras sobre Freinet

Estudos en francés

• Clanché, P., Devarieux, E., Testaniere, J. (eds.) La pédagogie Freinet. Mises à jours et perspectives. Bordeus, Presses Universitaires de Bordeaux, 1993.
• Legrand, Louis. Pour une pédagogie de l'étonnement. Neuchâtel, Delachaux & Niestlé, 1960.
• Lobrot, M. La pédagogie institutionnelle. París, Gauthier-Villars, 1966.
• Maury, L. Freinet et la pédagogie. París, Presses Universitaires de France, 1988.
• Oury, F. E et Vasquez, A. Vers une pédagogie institutionnelle? París, Maspero, 1967.
• Piaget, J. Psychologie et pédagogie. París, Denoël, 1969.
• Piaton, G. La pensée pédagogique de Célestin Freinet, Tolosa, Privat, 1974.
• Viario, J. "Pédagogie Freinet, pédagogie du travail, de l'aléatoire et da dédicace". En: Célestin Freinet, París, I.P.N., 1967.

Estudos en galego

• Cid Fernández, X. M. (Coord.) Por unha escola do pobo. No Centenario de Freinet, Universidade de Vigo, 1998.
• Cid Fernández, X. M. (Coord.) Vintecinco anos de Freinet en Galicia, Universidade de Vigo, 2000.
• Revista galega de educación, nº. 26, monográfico: No centenario de Celestin Freinet, ISSN 1132-8932, 1996.

Estudos en español

• Costa Rico, A. D'abord les enfants: Freinet y la educación en España (1926-1975), Universidade de Santiago de Compostela, 2010.
• Gertrúdix Romero de Ávila, S., Construyendo Escuela, Editorial Octaedro, 2017.
• Gertrúdix Romero de Ávila, S., La Pedagogía Freinet. Principios y Técnicas de Trabajo, MCEP Publicaciones, 2019.
• González-Monteagudo, J. El universo pedagógico de Célestin Freinet, Editorial Escuela Viva, 2018.
• González-Monteagudo, J. La Pedagogía de Célestin Freinet: contexto, bases teóricas, influencia, Ministerio de Educación Cultura e Deporte, 1988.
• Hernández Huerta, J. L., Freinet en España (1926-1939). Escuela popular, historia y pedagogía, Castilla Ediciones, 2012.
• Imbernón Muñoz, F., Las invariantes pedagógicas y la pedagogía Freinet cincuenta años después, Editorial Graó, 2010.
• Porto Ucha, A. S. e Vázquez Ramil, R. "Tras las huellas de la prensa freinetiana en Galicia durante la Segunda Reoública. Faro Infantil, periódico de los niños de la escuela de A Cañiza (Pontevedra)". La prensa de los escolares y estudiantes. Su contribución al patrimonio educativo, Universidade de Salamanca, pp. 165–178, 2015.

Freinet no cine

Jean-Paul Lle Chanois dirixiu en 1949 L'École buissonnière, longametraxe de 99 minutos estreado aquel ano en Francia, con guión do propio Lle Chanois, a partir dunha sinopse de Élise Freinet. O filme tivo como intérpretes principais a Bernard Blier, Juliette Faber, Édouard Delmont e Edmond Ardisson. A acción transcorre en 1920, nunha aldea da Provenza, onde o señor Pascal, mozo mestre recentemente chegado ao lugar, fai radicais cambios sobre a metodoloxía tradicional do seu predecesor: "escoita aos nenos, inspírase nos seus descubrimentos, ponos en contacto coa natureza e dá valor ás capacidades de cada un".

Outro exemplo similar pode atoparse na Lingua das bolboretas, dirixida en 1999 por José Luis Cuerda.

Véxase tamén

Bibliografía

• Legrand, Louis (1993). "Perspectivas: revista trimestral de educación comparada" (PDF). Perspectivas: revista trimestral de educación comparada (en castelán) (París: UNESCO: Oficina Internacional de Educación). XXIII (1-2): 425–441. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 06-11-2022. Consultado o 03-12-2022. 
• Freinet, Célestin (1974). Las invariantes pedagógicas (en castelán). Laia. ISBN 9788472220010. 
• Freinet, Élise (1983). Nacimiento de una pedagogía popular: historia de la Escuela Moderna (en castelán). Barcelona: Editorial Laica. ISBN 9788472224780. 
• Movimiento Cooperativo De Escuela Popular (1979). La Escuela Moderna en España (en castelán). Bilbao: Zero-ZYX. ISBN 9788431705244. 
• Piaton, Georges (1975). El pensamiento pedagógico de Célestin Freinet (en castelán). Madrid: Marsiega. 

Outros artigos

• Didáctica
• Escola moderna
• Escola rural galega
• Jacques Bens

Ligazóns externas

• Sitio web da Fédération Internationale des Mouvements d'Ecole Moderne (fr)
• Sitio web do Institut Cooperatif de l’École Moderne (fr)
• Sitio web de Liberté et pédagogie (fr)
• Sitio we do Movimiento Cooperativo de Escuela Popular (es)