Trastorno de ansiedade

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Trastorno de ansiedade
Clasificación e recursos externos
ICD-10F40
ICD-9300
DiseasesDB787
eMedicinemed/152
Aviso médico.
Aviso médico.
Advertencia: A Wikipedia non dá consellos médicos.
Se cre que pode requirir tratamento, por favor, consúltello ao médico.

Trastorno de ansiedade é un termo xeral que abarca varias formas diferentes dun tipo de trastorno mental, caracterizado polo medo e a ansiedade anormais e patolóxicos. As condicións de saúde agora consideradas como trastornos de ansiedade chegaron baixo a éxida da psiquiatría, cara ao final do século XIX. Gelder, Mayou e Geddes explican que os trastornos de ansiedade se clasifican en dous grupos: síntomas continuos e síntomas episódicos[1]. Os criterios diagnósticos psiquiátricos actuais recoñecen unha gran variedade de trastornos de ansiedade. Estudos recentes, ademais de atopar que até un 18 % da poboación estadounidense e un 20 % da poboación española poden estar afectados por unha ou máis destas desordes, acharon que a xenética responsable de propiciar a aparición e o desenvolvemento destes é a mesma que a involucrada nos trastornos depresivos e bipolares.[2]

O termo "ansiedade" abrangue catro aspectos que un individuo pode experimentar: aprehensión mental, tensión física, síntomas físicos e ansiedade disociativa. Estas é a clasificación dos trastornos de ansiedade segundo o DSM-IV[3]:

  1. Trastorno de ansiedade xeneralizada.
  2. Trastorno de pánico (con ou sen agorafobia).
  3. Trastorno obsesivo-compulsivo.
  4. Trastorno por estrés postraumático.
  5. Trastorno por estrés agudo.
  6. Trastorno de ansiedade social ou fobia social.
  7. Trastorno fóbico.
  8. Outros trastornos de ansiedade non especificados ou producidos polo consumo de substancias.
Expresión facial dunha muller con ansiedade crónica

É importante prestar atención aos síntomas para previr que a persoa que a padeza sufra crises máis severas. Cadaquén ten as súas propias características e síntomas que requiren tratamentos diferentes.[4] As emocións presentes nos trastornos de ansiedade van desde o simple nerviosismo a episodios de terror ou pánico.[5]

Cuestionarios clínicos estandarizados de detección, tales como a Escala de Ansiedade Manifesta de Taylor ou a Escala de ansiedade Zung Self-Rating, poden ser utilizados para unha primeira detección dos síntomas de ansiedade, que despois necesitarán unha avaliación formal para o diagnóstico dun trastorno de ansiedade[6][7][8].

Clasificación[editar | editar a fonte]

Trastorno de ansiedade xeneralizada[editar | editar a fonte]

É un trastorno crónico común caracterizado por ansiedade de longa duración e que non se centra en ningún obxecto nin situación particular, ao contrario que nas fobias. As persoas que padecen ansiedade xeneralizada experimentan medos e preocupacións persistentes non específicos, moi focalizados en asuntos cotiáns. O trastorno de ansiedade xeneralizada é o trastorno de ansiedade máis común entre os que afectan a adultos maiores. A ansiedade pode ser un síntoma secundario ao abuso de medicamentos ou substancias, e os profesionais médicos deben ser conscientes diso. O diagnóstico de trastorno de ansiedade xeneralizada prodúcese cando unha persoa estivo excesivamente preocupada por un ou máis problemas todos os días durante seis meses ou máis. A persoa pode ter problemas para tomar decisións diarias e lembrar compromisos como consecuencia da falta de concentración que lle supón a "preocupación pola preocupación". Antes de diagnosticar un trastorno de ansiedade xeneralizada, os médicos deben descartar causas de ansiedade inducida por fármacos.[9][10]

Trastorno de pánico[editar | editar a fonte]

No trastorno de pánico, unha persoa sofre ataques breves de intenso medo e terror, frecuentemente acompañados de síntomas como tremores, axitación, confusión, mareos, desmaios, náuseas e dificultade para respirar. Estes ataques de pánico, que se definen pola Sociedade Norteamericana de Psiquiatría (American Psychiatric Association -APA-) como o medo ou malestar que se presenta repentinamente, e con picos en menos de dez minutos, pode durar varias horas e poden estar desencadeados polo estrés, o medo ou mesmo o exercicio. A causa específica non sempre é evidente.[11]

Ademais dos recorrentes ataques de pánico inesperados, un diagnóstico de trastorno de pánico require que eses ataques de angustia teñan consecuencias crónicas ou ben preocupación polas consecuencias dos episodios de angustia, o medo persistente de posibles ataques futuros ou o medo a sufrir cambios significativos no comportamento relacionados cos ataques. En consecuencia, quen sofre síntomas de pánico sofre trastorno de pánico, mesmo fóra dos episodios específicos. Con frecuencia, a persoa afectada, ante cambios normais dos latexos cardíacos, percíbeos como ameazantes, o que a leva a pensar que ten algún problema no corazón ou que está a piques de ter outro ataque de pánico. Normalmente vai asociado a un temor anticipatorio a volver sufrir outro ataque de pánico (ansiedade anticipatoria ou "medo ao medo"). Nalgúns casos, prodúcese unha maior conciencia das funcións fisiolóxicas do organismo (hipervixilancia) durante o ataque de pánico, onde calquera cambio percibido fisioloxicamente se interpreta como unha posible doenza potencialmente mortal (é dicir, extrema hipocondría). Pode diagnosticarse trastorno de pánico con ou sen agorafobia.

Trastorno de pánico con agorafobia[editar | editar a fonte]

Trátase dunha variante que adoita ir asociada ao trastorno de pánico. Unha persoa experimenta un ataque de pánico inesperado e, a continuación, ten temor á posibilidade de volver ter outro ataque. A persoa teme e evita calquera situación que podería inducir a un ataque de pánico. A persoa nunca (ou raras veces) poderá saír da casa para evitar un posible ataque de pánico que cre que é un terror extremo ineludible.[12]

Trastorno fóbico[editar | editar a fonte]

As fobias ou trastornos fóbicos correspóndense coa maior e máis ampla categoría dos trastornos de ansiedade; inclúen todos os casos en que se desencadea medo e ansiedade por algún estímulo ou situación específica. Entre o 5 % e o 12 % da poboación mundial sofre trastornos fóbicos. As vítimas adoitan anticipar as consecuencias terribles do encontro co obxecto do seu medo, que pode ser calquera cousa, desde un animal, obxecto, persoa ou situación particular ata, por exemplo, un fluído corporal. Os afectados entenden que o seu medo é irracional, non proporcional ao perigo potencial real, pero están atafegados polo medo que se escapa ao seu control.[13]

Trastorno de ansiedade social[editar | editar a fonte]

O trastorno de ansiedade social, tamén coñecido como fobia social, caracterízase por un intenso, crónico e persistente temor (acompañado de condutas de evitación) a ser xulgado, avergoñado ou aldraxado, ou a facer o ridículo en situacións de interacción social. Este temor pode ser específico para situacións sociais especiais (como falar en público) ou, xeralmente, experimentarse na maioría ou na totalidade das interaccións sociais. A ansiedade social específica manifesta frecuentemente síntomas físicos tales como rubor, sudación, tremor, taquicardias e dificultade para falar. Do mesmo xeito que o resto de trastornos fóbicos, os que sofren de ansiedade social tratan de evitar a fonte da súa ansiedade e, no caso da ansiedade social, isto tórnase particularmente problemático, e en casos graves pode levar á exclusión social.[14]

Trastorno obsesivo-compulsivo[editar | editar a fonte]

O trastorno obsesivo-compulsivo (TOC) é un tipo de trastorno de ansiedade caracterizado sobre todo pola presenza de obsesións (imaxes ou pensamentos angustiosos, persistentes e intrusivos) e compulsións (insta a realizar determinados actos ou rituais). Afecta aproximadamente o 3 % da poboación mundial. O proceso é adoito totalmente ilóxico e irracional, do mesmo xeito que as compulsións, onde simplemente se ten a necesidade de completar un ritual co fin de acabar coa ansiedade provocada pola obsesión.[15]

Nunha minoría pequena dos casos, os enfermos de TOC poden chegar a experimentar obsesións sen compulsións (obsesivos puros).

Trastorno de estrés postraumático[editar | editar a fonte]

Trátase dun trastorno de ansiedade que se produce a partir dunha experiencia traumática. O estrés postraumático pode ser o resultado de experimentar situacións extremas, como unha guerra, desastres naturais, violacións, secuestros, abuso infantil, acoso ou mesmo un accidente grave. Tamén pode resultar por unha exposición prolongada no tempo a un estrés crónico, por exemplo os soldados que soportan batallas de duración definida, pero non poden facer fronte ao combate continuo. Os síntomas comúns inclúen hipervixilancia, escenas retrospectivas rememorando o acontecemento traumático, condutas de evitación, ansiedade, ira e depresión. Hai unha serie de tratamentos que constitúen a base do plan de atención para as persoas que sofren trastorno de estrés postraumático. Estes tratamentos inclúen varias formas de psicoterapia, como a terapia cognitivo-condutual, terapias grupais e apoio de familiares e amizades. Tamén poden beneficiarse da farmacoterapia, como os inhibidores selectivos da recaptación de serotonina (ISRS).[16]

Trastorno de ansiedade por separación[editar | editar a fonte]

Quen padece un trastorno de ansiedade por separación presenta niveis intensos e inapropiados de ansiedade ao separarse dunha persoa ou lugar. A ansiedade de separación é algo normal no desenvolvemento natural de bebés ou nenos, e só pode ser considerada como trastorno cando este sentimento sexa excesivo ou inapropiado. O trastorno de ansiedade por separación afecta a aproximadamente o 7 % dos adultos e o 4 % dos nenos, pero os casos infantís tenden a ser máis severos; nalgúns casos, incluso unha breve separación temporal pode desencadear sensacións de pánico.[17][18]

Trastornos de ansiedade na infancia[editar | editar a fonte]

Os nenos, do mesmo xeito que os adultos, experimentan ansiedade, preocupación e medo, especialmente cando se enfrontan a novas experiencias. Con todo, se a ansiedade se prolonga no tempo e interfire na actividade diaria normal do neno, entón considérae ansiedade patolóxica.[19] Cando os nenos padecen ansiedade severa vese interferido o seu pensamento, a súa toma de decisións, as percepcións, a aprendizaxe, a atención e a concentración. Ademais do medo, o nerviosismo e a timidez, poden empezar a adoptar condutas de evitación, tanto de lugares como de situacións. A ansiedade causa unha ampla variedade de síntomas como o aumento da tensión sanguínea, taquicardia, náuseas, vómitos, dor de estómago, úlceras, diarrea, formigo, debilidade e sensación de falta de aire (dispnea). Outros síntomas cognitivos, afectivos e fisiolóxicos son a inseguridade, a autocrítica, a irritabilidade, os trastornos do sono e a ideación suicida.

Se non se detecta e se trata a tempo, increméntase o risco de fracaso escolar, evitación de actividades sociais e o inicio do consumo de drogas. Poden desenvolver posteriormente outras patoloxías como depresión, trastornos da conduta alimentaria, trastorno por déficit de atención con hiperactividade e trastorno obsesivo-compulsivo.[20]

Arredor do 13 % dos nenos e adolescentes de entre 8 e 17 anos experimentan algún tipo de ansiedade.[21] O temperamento pode ser un factor clave no desenvolvemento de trastornos de ansiedade.[22][23]

A investigación clínica nesta área é sumamente dificultosa, xa que os investigadores non teñen suficientes datos para asegurar resultados fiables, debido aos cambios tan rápidos que se suceden na psicoloxía do neno nestas idades. Por exemplo, entre os 6 e os 8 anos, o medo á escuridade decrece, pero poden preocuparse acerca do seu rendemento escolar ou das súas relacións sociais. Se os infantes experimentan excesiva ansiedade durante esta etapa, iso sería un indicador de risco de desenvolvemento dun trastorno de ansiedade na vida adulta.[24] De acordo coas investigacións, os factores determinantes serían tanto biolóxicos como psicolóxicos. Parece, así mesmo, que aqueles nenos con pais que padecen ou padeceron algún tipo de trastorno de ansiedade teñen máis risco de padecelo. O estrés pode ser un factor determinante, xa que se sabe que os nenos e os adolescentes son máis vulnerables a el. Esta reacción ante situacións de ameaza é máis intensa en nenos de curtas idades.[25]

Causas[editar | editar a fonte]

Biolóxicas[editar | editar a fonte]

Sábese que baixos niveis de GABA, un neurotransmisor que reduce a actividade do sistema nervioso central, contribúen á ansiedade. Un gran número de ansiolíticos son eficaces mediante a modulación dos receptores GABA.[26][27][28]

Os inhibidores selectivos da recaptación de serotonina (ISRS), os fármacos máis utilizados para tratar a depresión, son tamén a primeira liña de tratamento para os trastornos de ansiedade.[29] Un estudo de 2004 usando técnicas de imaxe funcional cerebral suxire que os ISRS alivian a ansiedade resultado da súa acción directa nas neuronas GABA, no canto de ser consecuencia da mellora do humor.[30]

O abuso de substancias como o alcohol, pode inducir estados severos de ansiedade e depresión, que decrecen con prolongada abstinencia. Mesmo cantidades moderadas de alcohol poden incrementar a ansiedade e a depresión nalgúns individuos.[31]

O abuso da cafeína, o alcohol e os ansiolíticos poden causar ou empeorar estados de ansiedade preexistentes e ataques de pánico.[32] En pacientes que padecen alcoholismo, a ansiedade increméntase na fase aguda de abstinencia e pode persistir até dous anos despois da síndrome de abstinencia no 25 % das persoas.[33]

Nun estudo realizado en 1988-1990 nun hospital clínico, para patoloxías que incluían trastornos de ansiedade, trastornos de pánico e fobia social, determinouse que na metade dos pacientes a causa sería resultado da dependencia do alcohol e as benzodiacepinas que consumían. Nestes pacientes a ansiedade incrementábase durante a síndrome de abstinencia, para logo cesar.[34]

A intoxicación por estimulantes asóciase a ataques de pánico repetitivos. A exposición a disolventes orgánicos no medio de traballo asociouse co desenvolvemento de trastornos de ansiedade.[35]

As persoas afectadas polo trastorno obsesivo-compulsivo mostran un aumento do volume da materia gris no núcleo lenticular, que se estende ao núcleo caudal, mentres decrece o volume nas partes dorsal, medial, frontal e anterior da circunvolución do cíngulo.[36][37] Isto contrasta cos outros trastornos de ansiedade onde se observa un decrecemiento do volume da materia gris no núcleo caudado bilateral, e tamén decrece o volume da circunvolución do cíngulo como nos obsesivos.[37]

Amígdala[editar | editar a fonte]

A amígdala cerebral é a central de procesamento do medo e a ansiedade, e a súa función pode desestabilizarse nos trastornos de ansiedade.[38] A información sensorial chega á amígdala a través do núcleo do complexo basolateral. Este complexo procesa os sinais sensoriais relacionados coa memoria emocional e comunica a súa importancia e relevancia a outras partes do cerebro, como o cortex mediano prefrontal e a cortiza sensorial.

Outra área importante é o núcleo central adxacente á amígdala, que controla as respostas específicas do medo, a través do tronco do encéfalo, o hipotálamo e o cerebelo. Estas conexións nas persoas con trastorno de ansiedade móstranse pouco dispares, con gran cantidade de materia gris no núcleo central. Outra diferenza é que diminúe a conectividad entre a amígdala coa ínsula e a área cingulada que controla os estímulos xerais da prominencia, mentres que mantén unha alta conectividade cos circuítos do cortex parietal e prefrontal nos que subxacen as funcións executivas.[38] Isto último suxire unha estratexia compensatoria para o procesamento amigdalino disfuncional da ansiedade. Os investigadores observaron que a unión frontoparietal da amígdala nas persoas que padecen trastornos de ansiedade pode reflectir o habitual conflito do sistema de control cognitivo que regula o exceso de ansiedade.[38] Isto é consistente coas teorías cognitivas que suxiren o uso de estratexias cognitivas compensatorias para reducir as implicacións das emocións.

Diversos estudos en animais e persoas correlacionan os trastornos de ansiedade con dificultades para manter un adecuando equilibrio ou balance no sistema nervioso.[39][40][41][42] Un posible mecanismo é a disfuncionalidade do núcleo parabraquial, unha estrutura que, ademais doutras funcións, coordina os sinais da amígdala cos sinais concernentes ao balance.[43]

O procesamento da ansiedade na zona basolateral da amígdala implica unha arborización dendrítica das neuronas desta. As canles de potasio SK2 inflúen inhibindo o potencial de acción e reduce esta arborización. Mediante a sobrexpresión desta rexión, a ansiedade e o nivel de éstres inducido pola secreción de corticoides en animais de laboratorio pode ser reducida.[44]

Hipocampo[editar | editar a fonte]

Un estudo publicado en 2010 reflectiu a colaboración e relación que existe entre o hipocampo, estrutura relacionada coa aprendizaxe e a memoria, coa cortiza cerebral, para modular os comportamentos relacionados coa ansiedade en ratos. O hipocampo envía información a grande escala á cortiza sobre as emocións da contorna, o que permite á cortiza recoñecer a ameaza. A cortiza ademais modula outras zonas do cerebro, especialmente a amígdala, para producir ansiedade como resposta defensiva. No entanto faltan estudos que demostren esta conexión en humanos.[45][46]

Estresores[editar | editar a fonte]

Levar un estilo de vida tenso, atravesar situacións financeiras complicadas, ter problemas laborais, atravesar algunha crise vital ou ter unha enfermidade física crónica poden causar un trastorno de ansiedade como resposta.

Epidemioloxía[editar | editar a fonte]

As porcentaxes de prevalencia destes trastornos varían moito dun estudo a outro, xa que hai que tomar en consideración variables como o país, o sexo e a idade, ou variables metodológicas, como o tamaño da mostra ou os criterios diagnósticos. A maioría de estudos céntranse nos pacientes de atención primaria con rangos de prevalencia que oscilan entre o 10 % e 30 % da poboación, en países occidentais, datos que posiblemente estean infraestimados debido á tendencia dos adultos a minimizar os problemas psiquiátricos ou a súa focalización nas manifestacións físicas.[47][48]

En persoas maiores con demencia é común que se desenvolvan patoloxías ansiosas. Ademais do subdiagnóstico, os trastornos de ansiedade poden maldiagnosticarse, debido ás interpretacións erróneas de síntomas físicos relacionados con doenzas (por exemplo taquicardias provocadas por arritmias) que se achacan á ansiedade.[49]

Patoxenia[editar | editar a fonte]

Os trastornos de ansiedade adoitan ser condicións debilitantes, que tenden a cronificarse co paso do tempo e a exacerbarse en situacións de tensión. Poden presentarse a idades moi temperás ou empezar subitamente tras un "evento gatillo". O inicio destes aparece frecuentemente acompañado de dores de cabeza, sudación, taquicardia, palpitacións e hipertensión, que nalgúns casos conducen á fatiga física e psíquica.

Habitualmente téndese a confundir os termos "ansiedade" e "medo", usados indistintamente; clinicamente teñen significados distintos. A ansiedade é definida como un estado emocional difuso e desagradable cuxa causa é difícil de indentificar e é percibida como incontrolable ou inevitable, mentres que o medo é unha resposta emocional e fisiolóxica consecuencia da percepción de ameazas ou eventos identificables, reais ou supostos. O termo "trastorno de ansiedade" inclúe tanto medos (fobias) como estados de ansiedade.

A depresión adoita ser comórbida a estes trastornos, cunha prevalencia do 60 % dos diagnosticados por trastornos de ansiedade. Nalgúns casos a depresión é consecuencia de sufrir ansiedade. Non é raro que se diagnostique a estas persoas co chamado trastorno mixto ansioso-depresivo. O feito que haxa un considerable solapamento entre os síntomas de ansiedade e depresión, e que os mesmos estresores ambientais provoquen síntomas en ambos os estados patolóxicos, pode explicar esta alta taxa de comorbilidade.[50]

Os estudos clínicos relacionaron a probabilidade de sufrir algún dos trastornos en familias con historial doutros trastornos de ansiedade, especialmente algún deles, como o trastorno obsesivo-compulsivo ou o trastorno de ansiedade xeneralizada.[51]

As disfuncións sexuais poden acompañar estas patoloxías. As manifestacións máis habituais son a evitación das relacións íntimas, a exaculación precoz (e ás veces a retardada), a disfunción eréctil e o coito doloroso (en mulleres) . Estes trastornos son particularmente comúns no trastorno de pánico (que temen a que ocorra un súbito episodio de pánico durante a relación sexual) e no trastorno de estrés postraumático.[52]

Psicoterapia[editar | editar a fonte]

A terapia cognitivo-condutual demostrou ser altamente eficaz para os diversos trastornos de ansiedade.[53][54] Esta terapia traballa dous compoñentes principais da psique humana, as cognicións ou pensamentos e a conduta. Por exemplo, no caso da fobia social a modificación cognitiva axuda o paciente a cuestionarse algúns dos seus temores, como o de estar a ser observado ou xulgado continuamente polos demais. O compoñente condutual busca cambiar as reaccións de ansiedade provocadas pola situación, principalmente a través de estratexias de exposición e desensibilización sistemática. Mediante a terapia cognitiva inéntase identificar e modificar os pensamentos disfuncionais, automáticos ou irracionais que xeran respostas inadaptativas.

Farmacoterapia[editar | editar a fonte]

Cando a medicación está indicada por psiquiatras especialistas, xeralmente recoméndase a toma de fármacos antidepresivos coñecidos como ISRS, como medicamentos de primeira elección. As benzodiazepinas ás veces están indicadas para tratamentos de curta duración. Actualmente considéranse fármacos de segunda liña de tratamento polos efectos secundarios que carrexan, como a deterioración das funcións cognitivas e o risco de dependencia.[55]

Biblioterapia[editar | editar a fonte]

Os libros de autoaxuda e as guías para pacientes son unha opción de tratamento para as persoas con trastornos de ansiedade, que en todo caso complementan o resto de medidas terapéuticas.[56][57]

Prognóstico[editar | editar a fonte]

A maioría de trastornos de ansiedade teñen un curso crónico, con períodos de exacerbación ante situacións de tensión vital ou enfermidade. A terapia psicolóxica e farmacolóxica é eficaz a curto prazo para o alivio dos síntomas. A longo prazo o prognóstico depende do tipo de trastorno e a súa gravidade, e pouco se sabe actualmente sobre el.[58]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Gelder, Michael; Mayou, Richard; Geddes, John. Psychiatry. Oxford-Nova York. Oxford University Press. 3ª ed. 2005.
  2. Craske, MG; Stein, MB. "Anxiety". En Lancet. Londres, 24 de xuño de 2016.
  3. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM). American Psychiatric Association. 4ª edición. 1994.
  4. Gelder et al. 2005
  5. Barker, 2003
  6. Taylor, J. "A personality scale of manifest anxiety". En The Journal of Abnormal and Social Psychology. 48(2):285-290. 1953.
  7. Zung WWK. "A rating instrument for anxiety disorders". Psychosomatics. 1971; 12(6): 371-379.
  8. Zung WW. "The measurement of affects: depression and anxiety". Mod Probl Pharmacopsychiatry. 1974;7(0):170-88.
  9. Coello J, Stanley M. "Anxiety Disorders in Later Life: Differentiated Diagnosis and Treatment Strategies". Psychiatric Times. 26(8). 2008.
  10. Varcarolis. E. Manual of Psychiatric Nursing Care Planning: Assessment Guides, Diagnoses and Psychopharmacology. 4ª ed. Nova York. Saunders Elsevier. 2010. Páxina 109.
  11. "Panic Disorder". Center for the Treatment and Study of Anxiety. Universidade de Pennsylvania.
  12. Jane E. Fisher; William T. O'Donohue. Practitioner's Guide to Evidence-Based Psychotherapy. Springer. Páxina 754. [ISBN 978-0387283692]
  13. Barker, Phil. Psychiatric and mental health nursing: the craft of caring. Londres. Arnold. 2003. [ISBN 978-0-340-81026-2]
  14. The Oxford Handbook of Exercise Psychology. Oxford University Press. 2012. Páxina 56. [ISBN 9780199930746]
  15. "Obsessive-Compulsive Disorder: Core Interventions in the Treatment of Obsessive-Compulsive Disorder and Body Dysmorphic Disorder". En NICE Clinical Guidelines (31). National Collaborating Centre for Mental Health. Reino Unido. 2006.
  16. Fullerton, Carol. Posttraumatic Stress Disorder. Washington. American. Psychiatric Press Inc. 1997. Páxinas 8-9. [ISBN 0-88048-751-8]
  17. Mohatt, Justin (et al.). "Treatment of Separation, Generalized and Social Anxiety Disorders in Youths". En American Journal of Psychiatry. 171 (7): 741-748.
  18. Arehart-Treichel, Joan. "Adult Separation Anxiety Often Overlooked Diagnosis". En Psychiatric News. Xullo de 2006.
  19. "Childhood Anxiety Disorder". Arquivado dende o orixinal o 29 de maio de 2010. Consultado o 19 de maio de 2010. 
  20. "Children". Arquivado dende o orixinal o 21 de abril de 2010. Consultado o 19 de maio de 2010. 
  21. Essau, Cecilia A. Child and Adolescent Psychopathology. Teoretical and Clinical Implications. Hove. East Sussex. Routledge. 2006. Páxina 79.
  22. "Generalized Anxiety Disorder. Childhood anxiety & related disorders Arquivado 31 de marzo de 2017 en Wayback Machine.". Anxiety BC.com.
  23. Shenfield, Tali. "A Primer on Child and Adolescent Anxiety". En Advanced Psicology. Abril de 2015.
  24. "Children's Mental Health Facts Children and Adolescents with Anxiety Disorders". 
  25. "What Causes Anxiety Disorders?". Arquivado dende o orixinal o 30 de abril de 2010. Consultado o 19 de maio de 2010. 
  26. Lydiard RB (2003). "The role of GABA in anxiety disorders". J Clin Psychiatry 64 (Suppl 3): 21–27. PMID 12662130. 
  27. Nemeroff CB (2003). "The role of GABA in the pathophysiology and treatment of anxiety disorders". Psychopharmacol Bull 37 (4): 133–146. PMID 15131523. 
  28. Enna SJ (1984). "Role of gamma-aminobutyric acid in anxiety". Psychopathology 17 (Suppl 1): 15–24. PMID 6143341. doi:10.1159/000284073. 
  29. Dunlop BW, Davis PG (2008). "Combination treatment with benzodiazepines and SSRIs for comorbid anxiety and depression: a review". Prim Care Companion J Clin Psychiatry 10 (3): 222–228. PMC 2446479. PMID 18615162. doi:10.4088/PCC.v10n0307. 
  30. Bhagwagar Z, Wylezinska M, Taylor M, Jezzard P, Matthews PM, Cowen PJ (2004). "Increased brain GABA concentrations following acute administration of a selective serotonin reuptake inhibitor". Am J Psychiatry 161 (2): 368–370. PMID 14754790. doi:10.1176/appi.ajp.161.2.368. 
  31. Evans, Katie; Sullivan, Michael J. (1 de marzo de 2001). Dual Diagnosis: Counseling the Mentally Ill Substance Abuser (2nd ed.). Guilford Press. pp. 75–76. ISBN 978-1-57230-446-8. 
  32. Lindsay, S.J.E.; Powell, Graham E., eds. (28 de xullo de 1998). The Handbook of Clinical Adult Psychology (2nd ed.). Routledge. pp. 152–153. ISBN 978-0-415-07215-1. 
  33. Johnson, Bankole A. (2011). Addiction medicine : science and practic. Nueva York: Springer. pp. 301–303. ISBN 978-1-4419-0337-2. 
  34. Cohen SI (1995). "Alcohol and benzodiazepines generate anxiety, panic and phobias". J R Soc Med 88 (2): 73–77. PMC 1295099. PMID 7769598. 
  35. Morrow LA; et al. (2000). "Increased incidence of anxiety and depressive disorders in persons with organic solvent exposure". Psychosomat Med 62 (6): 746–750. PMID 11138992. 
  36. Radua, Joaquim; Mataix-Cols, David (2009). "Voxel-wise meta-analysis of grey matter changes in obsessive–compulsive disorder". British Journal of Psychiatry 195 (5): 393–402. PMID 19880927. doi:10.1192/bjp.bp.108.055046. 
  37. 37,0 37,1 Radua, Joaquim; van den Heuvel, Odile A.; Surguladze, Simon; Mataix-Cols, David (5 de xullo de 2010). "Meta-analytical comparison of voxel-based morphometry studies in obsessive-compulsive disorder vs other anxiety disorders". Archives of General Psychiatry 67 (7): 701–711. PMID 20603451. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2010.70. 
  38. 38,0 38,1 38,2 Etkin A, Prater KE, Schatzberg AF, Menon V, Greicius MD (2009). "Disrupted amygdalar subregion functional connectivity and evidence of a compensatory network in generalized anxiety disorder". Arch Gen Psychiatry 66 (12): 1361–1372. PMID 19996041. doi:10.1001/archgenpsychiatry.2009.104. 
  39. Kalueff AV, Ishikawa K, Griffith AJ (10 de enero de 2008). "Anxiety and otovestibular disorders: linking behavioral phenotypes in men and mice". Behav Brain Res. 186 (1): 1–11. PMID 17822783. doi:10.1016/j.bbr.2007.07.032. 
  40. Nagaratnam N, Ip J, Bou-Haidar P (May–June 2005). "The vestibular dysfunction and anxiety disorder interface: a descriptive study with special reference to the elderly". Arch Gerontol Geriatr. 40 (3): 253–264. PMID 15814159. doi:10.1016/j.archger.2004.09.006. 
  41. Lepicard EM, Venault P, Perez-Diaz F, Joubert C, Berthoz A, Chapouthier G (20 de decembro de 2000). "Balance control and posture differences in the anxious BALB/cByJ mice compared to the non anxious C57BL/6J mice". Behav Brain Res. 117 (1–2): 185–195. PMID 11099772. doi:10.1016/S0166-4328(00)00304-1. 
  42. Simon NM, Pollack MH, Tuby KS, Stern TA (1998). "Dizziness and panic disorder: a review of the association between vestibular dysfunction and anxiety". Ann Clin Psychiatry. 10 (2): 75–80. PMID 9669539. doi:10.3109/10401239809147746. 
  43. Balaban CD, Thayer JF (January–April 2001). "Neurological bases for balance-anxiety links". J Anxiety Disord. 15 (1–2): 53–79. PMID 11388358. doi:10.1016/S0887-6185(00)00042-6. 
  44. Mitra R, Ferguson D, Sapolsky RM (10 de febreiro de 2009). "SK2 potassium channel overexpression in basolateral amygdala reduces anxiety, stress-induced corticosterone secretion and dendritic arborization". Mol. Psychiatry 14 (9): 847–855, 827. PMC 2763614. PMID 19204724. doi:10.1038/mp.2009.9. 
  45. "Synchronized Activity between the Ventral Hippocampus and the Medial Prefrontal Cortex during Anxiety". Neuron 65 (2): 257-269. 2010. Consultado o 20 de xullo de 2012. 
  46. "El hipocampo y la corteza cerebral cooperan durante la ansiedad". Consultado o 20 de xullo de 2012. 
  47. Dr. Antonio Cano Vindel. Presidente de SEAS. "Epidemiología de los trastornos de ansiedad". Consultado o 20 de xullo de 2012. 
  48. Tanja Michael, Ulrike Zetsche, Jürgen Margraf (2007). "Epidemiology of anxiety disorders" 6 (4): 136-142. doi:10.1016/j.mppsy.2007.01.007. 
  49. Calleo J, Stanley M (2008). "Anxiety Disorders in Later Life: Differentiated Diagnosis and Treatment Strategies". Psychiatric Times 26 (8). 
  50. Cameron OG (1 de decembro de 2007). "Understanding Comorbid Depression and Anxiety". Psychiatric Times 24 (14). 
  51. McLaughlin K, Behar E, Borkovec T (25 de agosto de 2005). "Family history of psychological problems in generalized anxiety disorder". Journal of Clinical Psychology 64 (7): 905–918. PMID 18509873. doi:10.1002/jclp.20497. 
  52. Coretti G, Baldi I (1 de agosto de 2007). "The Relationship Between Anxiety Disorders and Sexual Dysfunction". Psychiatric Times 24 (9). 
  53. Rodríguez Biglieri, R. & Vetere, G. (2011): Manual de terapia cognitiva-conductual para los trastornos de ansiedad.
  54. Jonathan R. T. Davidson, MD; Edna B. Foa, PhD; et al.
  55. Stein, Dan J (16 de febreiro de 2004). Clinical Manual of Anxiety Disorders (1st ed.). USA: American Psychiatric Press Inc. p. 7. ISBN 978-1-58562-076-0. 
  56. Warren Mansell (1 de junio de 2007). "Reading about self-help books on cognitive-behavioural therapy for anxiety disorders". Pb.rcpsych.org. Consultado o 20 de febreiro de 2012. 
  57. BMJ 1973;2:469
  58. Stanford University School of Medicine, Department of Psychiatry and Behavioral Sciences. "Prognosis of Anxiety Disorders. Principles and Practice of Geriatric Psychology, Second Edition". Pamela J. Swales, Erin L. Cassidy. Javaid I. Sheikh. Consultado o 13 de febreiro de 2012. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]