Teherán

Teherán تهران (en persa)
Torre de Teherán
Situación xeográfica
Teherán
País	Irán
Rexión
Xeografía
Altitude	1.200 msnm
Superficie	730 km²
Poboación
Poboación	8.429.807 hab. (2006)
Densidade	9.893 hab/km²
Información
Código postal	+9821
Alcalde	Mohammad Bagher Ghalibaf
Páxina web	www.tehran.ir

Teherán (en persa: تهران) é a capital de Irán. Localízase na aba do macizo de Alborz. Ten unha poboación de 9.000.000 (14.000.000 coa área metropolitana). Teherán é o centro industrial de Irán, concentra máis da metade das industrias do país. En 2001 o metro comezou a operar na cidade.

Historia

Orixes

As orixes de Teherán son as dunha aldea preto da cidade de Rey (Ray ou Rhages). O ascenso como centro económico e cultural deveu a partir da destrucción da cidade próxima no 1228 a mans do mongois. A ata entón, pouco mais cunha pequena poboación hortícola con vivenda semitroglodita característica do norte de Irán que aparece citada xa dende o século IX, viuse repentinamente agrandada cos refuxiados que fuxiran de Rey.

Ruy González de Clavijo, o embaixador castelán, descríbea en 1404 como unha cidade grande pero aínda sen muralla, cun pazo timúrida no norte.

Época safávida e capital qajar

En 1553 o segundo soberano safádiva, Shah Tahmasp, decide facela unha praza forte e rodéaa dunha gran muralla de 8 km (4,5 km2) e catro portas. Onde se situaba o pazo timúrida levanta unha cidadela (Arg). Tamén fai construír un bazar no centro da cidade, ao sueste da cidadela .

En 1795, Agha Mohammed Khan, primeiro Sha da dinastía Qajar faina capital do Imperio Persa por motivos estratéxicos (ameaza rusa na fronteira norte). Pero será o seu sucesor, o Shah Fath Ali o verdadeiro construtor da capital. No Arg, manda construír un conxunto palaciano, o Golestán, e no sueste, xunto ao bazar, unha primeira gran mesquita para a cidade. Co seu sucesor, o Sha Mohammed (1835-1848), Teherán reborda os seus muros con residencias reais e principescas sempre cara ao norte, buscando o clima máis fresco das montañas Elburz e mellores augas dos seus torrentes. Esta dirección será unha tendencia permanente no futuro crecemento da capital.

En 1871 o seguinte monarca, o Sha Nasseredin, mandará destruír as vellas murallas e erixir un novo recinto para acoller a expansión, 19 km en forma de octógono irregular, unha ducia de portas monumentais . Inspirándose no París de Hausmann, pon en marcha obras para o abastecemento de auga, amplos e rectilíneos viais e grandes prazas (Tupkhaneh), co fin de facer de Teherán unha cidade a altura dos tempos.

Século XX: época pahlavi e revolución islámica

Cos pahlavis no poder a partir de 1925, a estratexia non fixo máis que afianzarse: Derrúbanse as murallas e no seu lugar trázanse bulevares. Eríxense todo tipo de novos edificios oficiais entre amplas arterias para o tráfico rodado nos novos barrios .

En 1969 elabórase un primeiro plan de urbanismo que fundamentalmente define un novo eixo leste-oeste para a metrópole contrastando coa tendencia histórica de expansión cara ao norte. Despois da revolución de 1978, a migración continua de inxentes masas de poboación rural fornecen de man de obra a unha industrialización nese eixo cara ao oeste ata Karaj, e a aparición dunha coroa metropolitana .

Transportes

Teherán conta con tres aeroportos, o Aeroporto Internacional de Mehrabad, o Aeroporto Internacional Imán Khomeini e o Aeroporto Ghal'eh Morghi.

No ano 2001 inaugurouse o metro, que conta con cinco liñas e que levaba planificado dende os anos 70

Deporte

Teherán foi a sede dos Xogos Asiáticos de 1974.

É a sede de dous equipos de fútbol que disputan a Primeira División do país: o Esteghlal FC, fundado en 1945, e o Persépolis FC, en 1963.

Educación

Universidades da provincia de Teherán

Universidade
Colexio Técnico Shariaty
Universidade de Teherán
Universidade Allameh Tabatabaii
Universidade Tecnolóxica Amirkabir
Universidade Alzahra
Universidade de Medicina Baqiyatallah
Universidade de Ciencia e Tecnoloxía de Irán
Universidade Imam Hossein
Universidade Imam Sadeq
Universidade de Medicina de Irán
Universidade Tecnolóxica K.N.Toosi
Universidade Shahed
Universidade Shahid Beheshti
Universidade Tecnolóxica Sharif
Universidade de Medicina de Teherán
Universidade Islámica Azad
Universidade Tarbiat Moaalem
Instituto de Estudos de Física Teórica e Matemáticas
Universidade Británica
Universidade Armenia
Universidade Canadense
Universidade India
Universidade Chinesa
Universidade Coreana
Universidade Payame Noor

Administración

Norte: Distrito 1:  • Čizar  • Dar Abad  • Darake  • Darband  • Džamaran  • Velenjak  • Gejtarije  • Nobonjad  • Tadžriš  • Zafaranije Distrito 2:  • Farahzad  • Shahrara  • Giša  • Punak-e    Bahtari  • Sadat Abad  • Sadegije  • Šahrak-e Garb  • Šahrak-e    Žandarmeri  • Tarašt  • Tovhid Distrito 3:  • Darus  • Davudije  • Ehtijarije  • Golhak  • Vanak  • Žordan Distrito 5:  • Bulvar-e    Firdusi  • Džanat Abad  • Ekbatan  • Punak Distrito 6:  • Amir Abad  • Aržantin  • Jusef Abad  • Park-e Lale

Leste: Distrito 4:  • Khak Sefid  • Hakimije  • Lavizan  • Ozgol  • Pasdaran  • Resalat  • Šams Abad  • Šemiran No  • Tehranpars  • Zargande Distrito 7:  • Abas Abad  • Behdžat    Abad  • Emam    Hosein  • Sabalan Distrito 8:  • Moalem  • Narmak  • Samangan  • Nezam Abad Distrito 13:  • Dušan Tape  • Niru Havaji  • Teheran No  • Piroozi Distrito 14:  • Čaharsad    Dastgah  • Dulab  • Esfahanak  • Horasan  • Sad Dastgah

Centro: Distrito 10:  • Berjanak  • Haft Čenar  • Salsabil Distrito 11:  • Dohanijat  • Laškar  • Monirije  • Šejh Hadi Distrito 12:  • Baharestan  • Bazar-e Tehran  • Firdusi  • Gorgan  • Park-e Šar  • Pič-e Šemiran Distrito 17:  • Emamzade    Hasan  • Hazane Falah  • Kale Morgi

Sur: Distrito 15:  • Afsarije  • Bisim  • Havaran  • Kijanšar  • Masudije  • Moširije Distrito 16:  • Ali Abad  • Bag-e Azari  • Hazane    Boharae  • Jahči Abad  • Nazi Abad Distrito 19:  • Abdol Abad  • Hava Niruz  • Nemat Abad Distrito 20:  • Dovlat Abad  • Džavanm.-e    Kasab  • Ebn-e    Babavejh  • Hazrat-e    Abdol-Azim  • Sizdah-e    Aban

Oeste: Distrito 9:  • Džej  • Sar-Asjab Distrito 18:  • Čahar Bari  • Jaft Abad  • Šad Abad  • Šahrak-e    Vali-Asr  • Tolid Daru Distrito 21:  • Iran Hodro  • Tehransar  • Vardavard Distrito 22:  • Bag-e    Hadž-Sejf  • Kan  • Kuj-e    Sazman-e    Barname  • Parc Čitgar  • Pejkanšar  • Stadium-e    Azadi  • Šahrak-e    Češme  • Šahrak-e    Rah-Ahan  • Šahrak-e    Omid

A área metropolitana de Teherán abrangue varios departamentos, ou Shahrestān, da Provincia de Teherán, a maior parte da cidade está no departamento de Teherán pero tamén se estende polos de Eslamshahr, Rey e Shemiranat.

O departamento de Teherán limita co Departamento de Shemiranat ao norte, co de Damavand ao leste, cos de Eslamshahr, Pakdasht e Ray ao sur e cos de Karaj e Shahriar ao oeste.

O concello de Teherán (Shahrdāri) está dividido en 22 distritos (Mantaghe) que dispoñen de cadanseu centro administrativo. Ao mesmo tempo divídese en 112 barrios (nāhiye).

Cidades irmandadas

• A Habana, Cuba
• Pretoria, Suráfrica
• Caracas, Venezuela
• La Paz, Bolivia
• Pequín, China
• Minsk, Bielorrusia
• Dushanbe, Taxiquistán
• Seúl, Corea do Sur

Véxase tamén

Outros artigos

• Imperio Persa