Torre (construción)

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Torre.

Na construción, unha torre é unha estrutura elevada construída polo ser humano. Inicialmente a palabra aplicábase a estruturas cun fin tecnolóxico, aínda que adoita empregarse como sinónimo de rañaceos e para designar edificios con numerosas plantas.

O aspecto principal que ten que ter unha torre (para ser tal), é as súas proporcións: hoxe en día chámaselle torre a calquera edificio de máis de 10 pisos, pero unha torre parécese máis a un prisma ou un cilindro, no que a relación dos seus lados en planta (X e E) achégase a 1, mentres que a relación da base e a altura deberían achegarse a 5:1.

Algunhas torres famosas son a Torre de Pisa, a Torre Eiffel, a Torre de Babel, a Torre de Londres e as desaparecidas Torres xemelgas de Nova York. En Galiza a torre máis característica é a Torre de Hércules na Coruña, ou as torres da Catedral de Santiago en Compostela.

Tipos de torres

Rañaceos

Artigo principal: Rañaceos.

Un rañaceos é un edificio de moitos andares ou plantas. A razón da súa construción é o máximo aproveitamento económico do chan. Por iso, adoitan atoparse múltiples rañaceos agrupados nas zonas comerciais de grandes cidades, onde o valor do chan é elevado.

Os inventos que permitiron a construción de rañaceos foron o aceiro, o formigón armado, o vidro, a bomba hidráulica e os ascensores. Antes do século XIX os edificios de máis de seis plantas eran raros, xa que a súa excesiva altura facíaos pouco prácticos. Ademais, os materiais e técnicas necesarios para construír un rañaceos son notablemente diferentes dos empregados en edificios normais.

O primeiro edificio que podería ser considerado rañaceos é o Home Insurance Building, deseñado polo estadounidense William Le Baron Jenney. Foi construído entre 1884 e 1885 e constaba de dez plantas. Hoxe en día a súa altura non resulta impresionante e, de feito, se fose construído na actualidade non sería considerado rañaceos. Con todo, para os estándares modernos, o primeiro rañaceos auténtico sería o Singer Building de Nova York, construído en 1908.

A partir dos anos 30 comezaron a aparecer rañaceos en cidades de Iberoamérica (Cidade de México, São Paulo, Buenos Aires), Caracas tamén en Asia (Xangai, Hong Kong). Tras a segunda guerra mundial a Unión Soviética planificou a construción de oito grandes torres (as Torres Stalin), sete das cales foron levadas a cabo. O resto de Europa comezou tamén a construír grandes edificios, comezando con Madrid en 1950.

Xeralmente as empresas tenden a agruparse nestes edificios é que a concentración de persoas e servizos nunha área reducida permite unha maior eficiencia económica. A concentración dos seus empregados nun único edificio permite ás empresas obter un maior rendemento, xa que se fan innecesarios as viaxes ou os envíos por correo ou por servizos de mensaxería.

Pero existen tamén inconvenientes. A alta concentración da poboación que supón os rañaceos esixen grandes investimentos en infraestruturas de transporte, instalacións de subministración de auga, electricidade, comunicacións, saneamento... Instalacións cuxo custo recae nas institucións municipais, que cobran licenzas a prezos astronómicos a cambio.

Torre albarrá

Artigo principal: Torre albarrá.

Torre albarrá é unha torre que forma parte dun recinto fortificado co que está comunicado, aínda que xeralmente fóra da muralla aínda que conectada mediante un pequeno arco ou ponte, que se podería destruír facilmente no caso de que a torre caese en mans do inimigo. Pode ir tamén encostada como gran baluarte pero neste caso é de maior tamaño que os demais.

Serve de atalaia pero tamén para atacar o inimigo que intenta achegarse ou pasar a muralla.

Exemplos de torres albarrás poden ser a Torre del Oro en Sevilla, a da Malmuerta en Córdoba ou a Torre de Espantaperros en Badaxoz (cuxa alcazaba posúe varios exemplos destas torres) todas en España.

Torre de asedio

Artigo principal: Torre de asedio.

As torres de asedio eran un enxeño empregado na Idade Antiga e Media para superar murallas inimigas e depositar sen grandes dificultades a varios homes armados no alto destas para que as tomasen máis facilmente. O modelo básico é o dunha torre de base cadrada de varios pisos, unidos entre si por unha escaleira interna ou posterior, dúas ou tres metros máis alta que as murallas a superar e cunha ponte levadizo no seu parte superior polo que alcanzaban as ameas inimigas os soldados (e ás veces, a cabalería) que levaba no seu interior. Tamén adoitaban portar porteiros que disparaban aos defensores no momento de baixar a ponte.

Para poder moverse, a torre contaba con catro grandes rodas. Inicialmente era movida por bois ou cabalos, pero a medida que se achegaba ao seu obxectivo a tracción animal era substituída polo pulo de numerosos homes na súa parte posterior. Unha torre de asedio especialmente grande foi a Helepolis empregada por Demetrio Poliorcetes no asedio de Rodas do ano 305 adC.

En épocas antigas, a torre de asedio foi empregada tanto en Europa como en Extremo Oriente. A súa construción requiría de moito tempo e recursos, polo que non adoitaban usarse ata que fracasaban todas as outras medidas para superar unha muralla, derrubala ou romper as súas portas por medio de arietes. O armatoste, ás veces formado por pezas prefabricadas, montábase no propio lugar do asedio, á vista da fortaleza ou cidade cercada co fin de causar un impacto psicolóxico apreciable no inimigo. O feito de que a torre parecese moverse sen ninguén que tirase dela cando era empuxada desde atrás facíaa máis terrorífica aínda, sobre todo cando os asediados pertencían a culturas que descoñecían as armas de asedio (como ocorría con moitos pobos de Europa occidental cando se enfrontaron á conquista romana).

Como todas as armas de asedio medievais, a torre tamén quedou obsoleta coa xeneralización do canón no século XV.

Torre de control

Artigo principal: Torre de control.

As torre de control son torres, en cuxa cima situar unha sala de control, desde a que se dirixe e controla o tráfico dun porto ou dun aeroporto. A situación e altura de devandito centro de control son esenciais para ver toda a zona que se debe controlar.

Nas torres de control aéreo realízase o control de tráfico aéreo na zona dun aeroporto e as súas inmediacións, é dicir, o control da rodaxe, a engalaxe, a aproximación e a aterraxe dos avións.

Menos estendidas que as dos aeroportos, as torres de control portuario dirixen o tráfico en portos de certa envergadura, e suficientemente compactos como para que o control visual desde a torre sexa efectivo.

Campanario

Artigo principal: Campanario.

Un campanario (ou campanil) é un edificio ou torre construída xunto a unha catedral, igrexa ou capela e onde se colocan as campás, coa finalidade de convocar a asistencia dos fregueses ao servizo relixioso.

Ao referirse aos campanarios de igrexas italianas, emprégase moitas veces a palabra Campanil. O Campanil (ou Campanario) máis coñecido é probablemente a Torre de Pisa, famosa pola súa inclinación. Tamén é coñecido o Campanario da Basílica de San Marcos, en Venecia.

Actualmente moitos campanarios no canto de campá teñen un carrillón, instrumento musical conformado por varias campás. Outra modalidade esencial dos campanarios atopámolas coas espadanas que son macizos de pedra, a maioría deles con remates mixtilíneos onde se colocan unha serie de campás desde as máis grandes ata as máis pequenas; estes espazos ou aberturas para colocar as campás coñécense como claros. Unha espadana pode considerar un significativo número de campás de diferentes tamaños.

Minarete

Artigo principal: Minarete.

O minarete é o nome co que se coñecen as torres das mesquitas. O seu principal labor é facilitar ao muecín as cinco chamadas diarias á oración. Para iso adoita ter na súa parte máis alta un balcón que o rodea, realizándose tradicionalmente desde alí a chamada á oración. Na actualidade, con frecuencia o megáfono substituíu o muecín.

A forma dos alminares varía segundo as zonas. No Magreb as mesquitas adoitan ter só un, de planta cadrada. No oriente musulmán son habituais as mesquitas con máis dun, xeralmente dúas ou catro, e de forma variable. Son característicos nos lugares de influencia otomá os esveltos minaretes de sección circular, cun balcón sobresaliente e un tellado cónico.

Torre de refrixeración

Artigo principal: Torre de refrixeración.

As torres de refrixeración son estruturas para refrixerar a auga e outros medios a temperaturas próximas ás ambientais. O uso principal de grandes torres de refrixeración industriais é o de rebaixar a temperatura da auga de refrixeración empregada en plantas de enerxía, refinerías de petróleo, plantas petroquímicas, plantas de procesamento de gas natural e outras instalacións industriais.

As torres de arrefriado empregan a evaporación da auga para rexeitar a calor dun proceso tal como a xeración de enerxía eléctrica. As torres de arrefriado varían en tamaño dende pequenas a estruturas moi grandes que poden exceder os 120 metros de altura e 100 metros de lonxitude. Torres máis pequenas son normalmente construídas en fábricas, mentres que as máis grandes son construídas no sitio onde se requiren.

Torre da homenaxe

Artigo principal: Torre da homenaxe.

A torre da homenaxe é a estrutura central do castelo medieval. É unha torre destacada, máis alta que a muralla, e polo xeral podíase illar do resto da fortaleza. É a torre principal, a que serve de residencia do señor e cumpre coas funcións máis destacadas do castelo, albergando as estancias principais e, en ocasións, os almacéns de víveres. Atópase na posición máis abrigada en relación cun posible ataque exterior, de forma que se sucumbise o resto das defensas, esta torre proporcionase un último refuxio.

Faro

Artigo principal: Faro (construción).

Un faro é unha torre situada preto da Costa ou xunto a ela, aínda que nalgunhas ocasións atópase situado dentro do mar a certa distancia da costa, que se sitúa nos lugares onde transcorren as rutas de navegación dos barcos e que dispón na súa parte superior dunha lámpada potente, cuxa luz se utiliza como guía.

A lámpada dispón de lentes de Fresnel cuxo número, ancho, cor e separación varía segundo cada faro. Cando na escuridade o faro atópase en funcionamento, a lámpada emite feixes de luz a través das lentes, que viran en 360 graos.

Desde o mar os barcos non só ven a luz do faro, que lles advirte da proximidade da costa, senón que tamén o identifican polos intervalos e as cores dos feixes de luz, de forma que poden recoñecer fronte a que punto da costa atópanse.

Os modernos sistemas de navegación por satélite, como o GPS, quitaron importancia aos faros aínda que seguen sendo de utilidade (seguridade) para a navegación nocturna xa que permite a verificación do posicionamento na carta de navegación.

Torre solar

Artigo principal: Torre solar.

Unha torre solar é unha construción que trata de aproveitar a enerxía solar mediante a convección de aire.

Na súa forma máis sinxela, consiste nunha cheminea pintada de negro. Durante o día, a enerxía solar quenta a cheminea, que á súa vez quenta o aire que hai dentro dela, creando unha corrente de aire ascendente dentro da cheminea (ou torre). A succión que esta crea na base da torre pódese utilizar para ventilar e arrefriar o edificio subxacente. Na maior parte do mundo, é máis fácil aproveitar a enerxía do vento para producir unha ventilación deste tipo, pero en días cálidos e sen vento a cheminea podería proporcionar ventilación cando non sería posible producila doutra forma.

Este principio propúxose para a xeración da enerxía eléctrica, empregando un gran invernadoiro na parte de abaixo máis que utilizando a calefacción da cheminea soamente.

O principal problema desta proposta é a diferenza relativamente pequena entre a temperatura máis alta e máis baixa do sistema. O teorema de Carnot restrinxe enormemente a eficacia da conversión nestas circunstancias.

Outros usos

Algunhas torres non cumpren funcións prácticas, tan só serven de decoración ou como conmemoración dalgún feito ben sexa unha batalla ou unha guerra. Por exemplo, os obeliscos, construídos no antigo Exipto, simbolizaban un raio do Sol, a estabilidade e forza creadora que posuía o deus solar Ra. Moitos obeliscos exipcios foron levados a Roma, ao momento que actualmente hai máis obeliscos en Roma que en todo Exipto. Outros imperios de occidente tamén levaron obeliscos exipcios para erixilos nos seus capitais. Actualmente constrúense obeliscos para conmemoracións por exemplo o de Buenos Aires, que conmemora a primeira vez que se izó a bandeira arxentina na cidade.

Outro exemplo de torre conmemorativa é a Torre Eiffel, deseñada polo enxeñeiro francés Gustave Eiffel, que comezou a construírse en 1887 para que servise como arco de entrada á Exposición Universal, unha feira mundial organizada para conmemorar o centenario da Revolución Francesa. A torre inaugurouse o 31 de marzo de 1889, e foi aberta ao público o 6 de maio dese ano.

Outras torres empréganse como miradoiro dunha cidade, este é o caso da Torre Espacial de Buenos Aires, a máis alta desta cidade con 220 metros ata a punta da antena.

Véxase tamén

Ligazóns externas