Sistema Internacional de Unidades

Destacados en cor vermella os tres únicos países que non teñen o Sistema Internacional de Unidades como o seu único sistema de medida: Liberia, Myanmar e os Estados Unidos.

O Sistema Internacional de unidades (en inglés: International System of Units e en francés: Le Système international d'unités), abreviado como SI ou SIU, é o nome adoptado pola XI Conferencia Xeral de Pesos e Medidas (celebrada en París en 1960) para un sistema de unidades de medida universal, unificado e coherente, baseado no sistema MKS (metro-quilogramo-segundo). Na conferencia de 1960 definíronse os patróns para seis unidades básicas ou fundamentais e dúas unidades suplementarias (radián e estereorradián); en 1971 engadiuse unha sétima unidade fundamental, o mol. As dúas unidades suplementarias suprimíronse como clase independente dentro do Sistema Internacional na XX Conferencia Xeral de Pesos e Medidas (1995); estas dúas unidades quedaron incorporadas ó SI como unidades derivadas sen dimensións. As sete unidades fundamentais enuméranse na táboa 1. Os símbolos da última columna son os mesmos en todos os idiomas.

Unidades básicas

O Sistema Internacional de Unidades (SI) define sete unidades básicas o unidades físicas fundamentais descritas por unha definición operacional.

Todas as demais unidades pódense derivar destas unidades básicas e coñécense como unidades derivadas do SI. A derivación faise por medio da análise dimensional. Úsanse prefixos para abreviar números moi grandes ou moi pequenos.

Magnitude física	Unidade	Símbolo	Relación entre elas
Lonxitude (l)	metro	m
Masa (m)	quilogramo	kg
Tempo (t)	segundo	s
Intensidade de corrente eléctrica (I)	ampere (ou amperio)	A
Temperatura (T)	kelvin	K
Cantidade de substancia (n)	mol	mol
Intensidade luminosa (I)	candela	cd

Lonxitude

Unidade: metro (m)

Un metro defínese como a distancia que percorre a luz no baleiro en 1/299.792.458 segundos. Esta norma foi adoitada en 1983, cando a velocidade da luz no baleiro foi definida exactamente como 299.792.458 m/s.

Masa

Unidade: quilogramo (kg)

Un quilogramo defínese como a masa que ten un cilindro composto dunha aliaxe de platino-iridio que se garda na Oficina Internacional de Pesos e Medidas en Sèvres, cerca de París.

Tempo

Unidade: segundo (s)

Un segundo é o tempo necesario para 9.192.631.770 ciclos dunha transición hiperfina no cesio 133. Esta definición foi adoitada en 1967.

Intensidade de corrente eléctrica

Unidade: ampere (A)

O ampere é a corrente eléctrica constante que, mantida en dous condutores paralelos de lonxitude infinda, de sección circular desprezable e dispostos a unha distancia de 1 metro no baleiro, produce unha forza entre eles igual a 2×10⁻⁷ N por m de lonxitude.

Temperatura

Unidade: kelvin (K)

O kelvin defínese como a fracción 1/273,16 da temperatura termodinámica do punto triplo do agua.

Cantidade de substancia

Unidade: mol (mol)

Un mol é a cantidade de substancia dun sistema que ten tantas entidades elementais como átomos conteñen 0,012 kg de carbono 12.

Cando se usa o mol, as entidades elementais deben ser especificadas e poden ser átomos, moléculas, ións, electróns, outras partículas ou grupos específicos de partículas.

Intensidade luminosa

Unidade: candela (cd)

Unha candela é a intensidade luminosa, nunha dirección dada, dunha fonte que emite radiación monocromática con frecuencia de 540×10¹² Hz de xeito que a intensidade de radiación emitida, na dirección indicada, é de 1/683 W por estereorradián.

Unidades derivadas

Unidades derivadas do SI

Magnitude física	Nome da unidade	Símbolo da unidade	Expresada en unidades derivadas	Expresada en unidades básicas
Frecuencia	hertz	Hz	s−1
Forza	newton	N	m·kg·s−2
Presión	pascal	Pa	N·m−2	m−1·kg·s−2
Enerxía, traballo, calor	joule	J	N·m	m2·kg·s−2
Potencia	watt	W	J·s−1	m2·kg·s−3
Carga eléctrica	coulomb	C	A·s
Potencial eléctrico, forza electromotriz	volt	V	J·C−1	m2·kg·s−3·A−1
Resistencia eléctrica	ohm	Ω	V·A−1	m2·kg·s−3·A−2
Condutividade eléctrica	siemens	S	A·V−1	m−2·kg−1·s3·A2
Capacitancia eléctrica	farad	F	C·V−1	m−2·kg−1·s4·A2
Densidade de fluxo magnético, indutividade magnética	tesla	T	V·s·m−2	kg·s−2·A−1
Fluxo magnético	wéber	Wb	V·s	m2·kg·s−2·A−1
Indutancia	henry	H	V·A−1·s	m2·kg·s−2·A−2
Temperatura	Grao Celsius	°C	K
Ángulo plano	Radián	rad	1	m·m−1
Ángulo sólido	Estereorradián	sr	1	m2·m−2
Fluxo luminoso	Lumen	lm	cd·sr
Iluminancia	Lux	lx	cd·sr·m−2
Actividade radioactiva	Becquerel	Bq	s−1
Dose de radiación absorbida	Gray	Gy	J·kg−1	m2·s−2
Dose equivalente	Sievert	Sv	J·kg−1	m2·s−2
Actividade catalítica	Katal	kat	mol·s−1

Outras

Algunhas outras unidades que non teñen un nome especial pero son de uso común:

Outras unidades

Magnitude física	Expresada en unidades derivadas	Expresada en unidades básicas
Área	m2	m2
Volume	m3	m3
Velocidade, rapidez	m·s−1	m·s−1
Velocidade angular	s−1, rad·s−1	s−1, rad·s−1
Aceleración	m·s−2	m·s−2
Momento	N·m	m2·kg·s−2
Número de ondas	m−1	m−1
Densidade	kg·m−3	kg·m−3
Volume específica	m3·kg−1	m3·kg−1
Concentración	mol·m−3	mol·m−3
Volume molar	m3·mol−1	m3·mol−1
Capacidade de calor, entropía	J·K−1	2·kg·s−2·K−1
Capacidade molar de calor, entropía molar	J·K−1·mol−1	m2·kg·s−2·K−1·mol−1
Capacidade de calor específica, entropía específica	J·K−1·kg−1	m2·s−2·K−1
Enerxía molar	J·mol−1	m2·kg·s−2·mol−1
Enerxía específica	J·kg−1	m2·s−2
Densidade de enerxía	J·m−3	m−1·kg·s−2
Tensión superficial	N·m−1=J·m−2	kg·s−2
Densidade de fluxo de calor	W·m−2	kg·s−3
Condutividade térmica	W·m−1·K−1	m·kg·s−3·K−1
Viscosidade cinemática, coeficiente de difusión	m2·s−1	m2·s−1
Viscosidade dinámica	N·s·m−2 = Pa·s	m−1·kg·s−1
Densidade de carga eléctrica	C·m−3	m−3·s·A
Densidade de corrente eléctrica	A·m−2	A·m−2
Condutividade eléctrica	S·m−1	m−3·kg−1·s3·A2
Condutividade molar	S·m2·mol−1	kg−1·mol−1·s3·A2
Permisividade	F·m−1	m−3·kg−1·s4·A2
Permeabilidade	H·m−1	m·kg·s−2·A−2
Intensidade de campo eléctrico	V·m−1	m·kg·s−3·A−1
Intensidade de campo magnético	A·m−1	A·m−1
Luminancia	cd·m−2	cd·m−2
Exposición (raios X e gamma)	C·kg−1	kg−1·s·A
Tasa de dose absorbida	Gy·s−1	m2·s−3

Prefixos

Os múltiplos e submúltiplos decimais das unidades SI fórmanse por medio de prefixos, que designan os factores numéricos decimais polos que se multiplica a unidade. Os prefixos son:

Prefixos do SI

10n	Prefixo	Símbolo	Escala curta	Escala longa	Equivalente decimal
1024	yotta (iota**)	Y	Septillón	Cuadrillón	1 000 000 000 000 000 000 000 000
1021	zetta (zeta**)	Z	Sextillón	Millar de trillón	1 000 000 000 000 000 000 000
1018	exa	E	Quintillón	Trillón	1 000 000 000 000 000 000
1015	peta	P	Cuadrillón	Millar de billón	1 000 000 000 000 000
1012	tera	T	Trillón	Billón	1 000 000 000 000
109	xiga	G	Billón	Millar de millón	1 000 000 000
106	mega	M	Millón	Millón	1 000 000
103	quilo	k	Millar	Millar	1 000
102	hecto	h	Centena	Centena	100
101	deca	da	Decena	Decena	10
100	ningún	ningún	Unidade	Unidade	1
10−1	deci	d	Décimo	Décimo	0,1
10−2	centi	c	Centésimo	Centésimo	0,01
10−3	mili-	m	Milésimo	Milésimo	0,001
10−6	micro	µ (u) (*)	Millonésimo	Millonésimo	0,000 001
10−9	nano	n	Billonésimo	Milésimo de millonésimo	0,000 000 001
10−12	pico	p	Trillonésimo	Billonésimo	0,000 000 000 001
10−15	femto (fento**)	f	Cuadrillonésimo	Milésimo de billonésimo	0,000 000 000 000 001
10−18	atto (ato**)	a	Quintillonésimo	Trillonésimo	0,000 000 000 000 000 001
10−21	zepto	z	Sextillonésimo	Milésimo de trillonésimo	0,000 000 000 000 000 000 001
10−24	yocto (iocto**)	y	Septillonésimo	Quadrillonésimo	0,000 000 000 000 000 000 000 001
* Pode ser escrito como 'u' se o 'µ' non estiver dispoñíbel, como en '10uF'

Normas

1. Os símbolos dos prefixos que representan valores numéricos maiores ou iguais a 10⁶ escríbense con maiúscula, mentres que as demais escríbense con minúscula. Exemplos: mega, M; hecto, h.
2. Todos os nomes dos prefixos do SI escríbense con letra minúscula. Exemplos: quilo, mega, mili, micro, tera,...
3. Un prefixo nunca debe ser usado só. Exemplo: 10⁶ m³ , non Mm³ .
4. Non se debe deixar espazo entre prefixo e unidade, e deben ser evitados os prefixos compostos. Exemplos: 1 pF , e non 1 p F ou 1μμF ; 1 nm , e non 1 mμ m .
5. O agrupamento formado polo símbolo do prefixo unido ao símbolo da unidade enténdese como un símbolo novo e inseparábel, que pode ser elevado a potencias positivas ou negativas e ser combinado con outros símbolos de unidades para formar símbolos de unidades compostas. Deste xeito, un expoñente aplícase á unidade como un todo, incluíndo o seu prefixo. Exemplos: 1 cm³ = (10^-2 m)³ = 10^-6 m³ ; 1 cm^-1 = (10^-2 m)^-1 = 102 m^-1 ; 1 μs^-1 = (10^-6 s)^-1 = 10⁶ s^-1 ; 1 V/cm = (1 V)/(10^-2 m) = 10² V/m; km² significa (km²), área dun cadrado que ten un quilómetro de lado, é dicir, 10⁶ metros cadrados e nunca k(m²), que correspondería a 1000 metros cadrados.
6. Cando un múltiplo ou submúltiplo dunha unidade se escribe con todas as letras, debe escribirse tamén o prefixo con todas as letras, comezando con minúscula. Exemplo: megahertz, e non Megahertz ou Mhertz.
7. O quilogramo é a única unidade asociada a unha magnitude fundamental que no seu nome, e por motivos históricos, contén un prefixo. Os seus múltiplos e submúltiplos fórmanse engadíndolle os prefixos á palabra “gramo”. Exemplo: 10^{-6 kg} =1 mg= 1 miligramo, e non 1 microquilogramo ou 1 μkg .
8. Os múltiplos e submúltiplos das unidades de medida deben ser xeralmente escollidos de xeito que os valores numéricos estean entre 1 e 1000. Exemplo: 750 km e non 750 000 m .

Véxase tamén

Outros artigos

• Prefixo binario
• Byte

Ligazóns externas

• Real Decreto 1317/1989 en htm (ou aquí) (derrogado por RD 2032/2009).
• Modificación en 1997 do RD 1317/1989 en htm (ou en pdf) (derrogado por RD 2032/2009).
• Comentarios técnicos ó Real Decreto 1317/1989
• Real Decreto 2032/2009, de 30 de decembro, polo que se establecen as unidades legais de medida (BOE nº 18, de 21 de xaneiro de 2010

Prefixos do Sistema Internacional de Unidades						Prefixos binarios
10n	Prefixo decimal	Símbolo	Escala curta	Escala longa	Equivalente decimal	Valor binario	Prefixo binario	Símbolo
1024	yotta-	Y	Septillón	Cuadrillón	1 000 000 000 000 000 000 000 000	280 B	yobi-	YbB
1021	zetta-	Z	Sextillón	Millar de trillón	1 000 000 000 000 000 000 000	270 B	zebi-	ZbB
1018	exa-	E	Quintillón	Trillón	1 000 000 000 000 000 000	260 B	exbi-	EbB
1015	peta-	P	Cuadrillón	Millar de billón	1 000 000 000 000 000	250 B	pebi-	PbB
1012	tera-	T	Trillón	Billón	1 000 000 000 000	240 B	tebi-	TbB
109	xiga-	G	Billón	Millar de millón	1 000 000 000	230 B	xibi-	GbB
106	mega-	M	Millón	Millón	1 000 000	220 B	mebi-	MbB
103	quilo-	k	Millar	Millar	1 000	210 B	quibi-	kbB
102	hecto-	h	Centena	Centena	100
101	deca-	da	Decena	Decena	10
100	ningún	ningún	Unidade	Unidade	1	20	ningún	B
10−1	deci-	d	Décimo	Décimo	0,1
10−2	centi-	c	Centésimo	Centésimo	0,01
10−3	mili-	m	Milésimo	Milésimo	0,001
10−6	micro-	µ (u*)	Millonésimo	Millonésimo	0,000 001
10−9	nano-	n	Billonésimo	Milésimo de millonésimo	0,000 000 001
10−12	pico-	p	Trillonésimo	Billonésimo	0,000 000 000 001
10−15	femto-	f	Cuadrillonésimo	Milésimo de billonésimo	0,000 000 000 000 001
10−18	atto-	a	Quintillonésimo	Trillonésimo	0,000 000 000 000 000 001
10−21	zepto-	z	Sextillonésimo	Milésimo de trillonésimo	0,000 000 000 000 000 000 001
10−24	yocto-	y	Septillonésimo	Quadrillonésimo	0,000 000 000 000 000 000 000 001
* Pode ser escrito como 'u' se o 'µ' non estiver dispoñíbel, como en '10uF'. Para o uso en informática dos prefixos con valores 103 ou superiores, véxase prefixo binario.