Sistema Internacional de Unidades
O Sistema Internacional de unidades (en inglés: International System of Units e en francés: Le Système international d'unités), abreviado como SI ou SIU, é o nome adoptado pola XI Conferencia Xeral de Pesos e Medidas (celebrada en París en 1960) para un sistema de unidades de medida universal, unificado e coherente, baseado no sistema MKS (metro-quilogramo-segundo). Na conferencia de 1960 definíronse os patróns para seis unidades básicas ou fundamentais e dúas unidades suplementarias (radián e estereorradián); en 1971 engadiuse unha sétima unidade fundamental, o mol. As dúas unidades suplementarias suprimíronse como clase independente dentro do Sistema Internacional na XX Conferencia Xeral de Pesos e Medidas (1995); estas dúas unidades quedaron incorporadas ó SI como unidades derivadas sen dimensións. As sete unidades fundamentais enuméranse na táboa 1. Os símbolos da última columna son os mesmos en todos os idiomas.
Índice
Unidades básicas[editar | editar a fonte]
O Sistema Internacional de Unidades (SI) define sete unidades básicas o unidades físicas fundamentais descritas por unha definición operacional.
Todas as demais unidades pódense derivar destas unidades básicas e coñécense como unidades derivadas do SI. A derivación faise por medio da análise dimensional. Úsanse prefixos para abreviar números moi grandes ou moi pequenos.
| Magnitude física | Unidade | Símbolo | Relación entre elas |
|---|---|---|---|
| Lonxitude (l) | metro | m | 
|
| Masa (m) | quilogramo | kg | |
| Tempo (t) | segundo | s | |
| Intensidade de corrente eléctrica (I) | ampere (ou amperio) | A | |
| Temperatura (T) | kelvin | K | |
| Cantidade de substancia (n) | mol | mol | |
| Intensidade luminosa (I) | candela | cd |
Lonxitude[editar | editar a fonte]
Unidade: metro (m)
Un metro defínese como a distancia que percorre a luz no baleiro en 1/299.792.458 segundos. Esta norma foi adoitada en 1983, cando a velocidade da luz no baleiro foi definida exactamente como 299.792.458 m/s.
Masa[editar | editar a fonte]
Unidade: quilogramo (kg)
Un quilogramo defínese como a masa que ten un cilindro composto dunha aliaxe de platino-iridio que se garda na Oficina Internacional de Pesos e Medidas en Sèvres, cerca de París.
Tempo[editar | editar a fonte]
Unidade: segundo (s)
Un segundo é o tempo necesario para 9.192.631.770 ciclos dunha transición hiperfina no cesio 133. Esta definición foi adoitada en 1967.
Intensidade de corrente eléctrica[editar | editar a fonte]
Unidade: ampere (A)
O ampere é a corrente eléctrica constante que, mantida en dous condutores paralelos de lonxitude infinda, de sección circular desprezable e dispostos a unha distancia de 1 metro no baleiro, produce unha forza entre eles igual a 2×10−7 N por m de lonxitude.
Temperatura[editar | editar a fonte]
Unidade: kelvin (K)
O kelvin defínese como a fracción 1/273,16 da temperatura termodinámica do punto triplo do agua.
Cantidade de substancia[editar | editar a fonte]
Unidade: mol (mol)
Un mol é a cantidade de substancia dun sistema que ten tantas entidades elementais como átomos conteñen 0,012 kg de carbono 12.
Cando se usa o mol, as entidades elementais deben ser especificadas e poden ser átomos, moléculas, ións, electróns, outras partículas ou grupos específicos de partículas.
Intensidade luminosa[editar | editar a fonte]
Unidade: candela (cd)
Unha candela é a intensidade luminosa, nunha dirección dada, dunha fonte que emite radiación monocromática con frecuencia de 540×1012 Hz de xeito que a intensidade de radiación emitida, na dirección indicada, é de 1/683 W por estereorradián.
Unidades derivadas[editar | editar a fonte]
| Magnitude física | Nome da unidade | Símbolo da unidade | Expresada en unidades derivadas | Expresada en unidades básicas |
|---|---|---|---|---|
| Frecuencia | hertz | Hz | s−1 | |
| Forza | newton | N | m·kg·s−2 | |
| Presión | pascal | Pa | N·m−2 | m−1·kg·s−2 |
| Enerxía, traballo, calor | joule | J | N·m | m2·kg·s−2 |
| Potencia | watt | W | J·s−1 | m2·kg·s−3 |
| Carga eléctrica | coulomb | C | A·s | |
| Potencial eléctrico, forza electromotriz | volt | V | J·C−1 | m2·kg·s−3·A−1 |
| Resistencia eléctrica | ohm | Ω | V·A−1 | m2·kg·s−3·A−2 |
| Condutividade eléctrica | siemens | S | A·V−1 | m−2·kg−1·s3·A2 |
| Capacitancia eléctrica | farad | F | C·V−1 | m−2·kg−1·s4·A2 |
| Densidade de fluxo magnético, indutividade magnética | tesla | T | V·s·m−2 | kg·s−2·A−1 |
| Fluxo magnético | wéber | Wb | V·s | m2·kg·s−2·A−1 |
| Indutancia | henry | H | V·A−1·s |
m2·kg·s−2·A−2 |
| Temperatura | Grao Celsius | °C | K | |
| Ángulo plano | Radián | rad | 1 | m·m−1 |
| Ángulo sólido | Estereorradián | sr | 1 | m2·m−2 |
| Fluxo luminoso | Lumen | lm | cd·sr | |
| Iluminancia | Lux | lx | cd·sr·m−2 | |
| Actividade radioactiva | Becquerel | Bq | s−1 | |
| Dose de radiación absorbida | Gray | Gy | J·kg−1 | m2·s−2 |
| Dose equivalente | Sievert | Sv | J·kg−1 | m2·s−2 |
| Actividade catalítica | Katal | kat | mol·s−1 |
Outras[editar | editar a fonte]
Algunhas outras unidades que non teñen un nome especial pero son de uso común:
| Magnitude física | Expresada en unidades derivadas | Expresada en unidades básicas |
|---|---|---|
| Área | m2 | m2 |
| Volume | m3 | m3 |
| Velocidade, rapidez | m·s−1 | m·s−1 |
| Velocidade angular | s−1, rad·s−1 | s−1, rad·s−1 |
| Aceleración | m·s−2 | m·s−2 |
| Momento | N·m | m2·kg·s−2 |
| Número de ondas | m−1 | m−1 |
| Densidade | kg·m−3 | kg·m−3 |
| Volume específica | m3·kg−1 | m3·kg−1 |
| Concentración | mol·m−3 | mol·m−3 |
| Volume molar | m3·mol−1 | m3·mol−1 |
| Capacidade de calor, entropía | J·K−1 | 2·kg·s−2·K−1 |
| Capacidade molar de calor, entropía molar | J·K−1·mol−1 | m2·kg·s−2·K−1·mol−1 |
| Capacidade de calor específica, entropía específica | J·K−1·kg−1 | m2·s−2·K−1 |
| Enerxía molar | J·mol−1 | m2·kg·s−2·mol−1 |
| Enerxía específica | J·kg−1 | m2·s−2 |
| Densidade de enerxía | J·m−3 | m−1·kg·s−2 |
| Tensión superficial | N·m−1=J·m−2 | kg·s−2 |
| Densidade de fluxo de calor | W·m−2 | kg·s−3 |
| Condutividade térmica | W·m−1·K−1 | m·kg·s−3·K−1 |
| Viscosidade cinemática, coeficiente de difusión | m2·s−1 | m2·s−1 |
| Viscosidade dinámica | N·s·m−2 = Pa·s | m−1·kg·s−1 |
| Densidade de carga eléctrica | C·m−3 | m−3·s·A |
| Densidade de corrente eléctrica | A·m−2 | A·m−2 |
| Condutividade eléctrica | S·m−1 | m−3·kg−1·s3·A2 |
| Condutividade molar | S·m2·mol−1 | kg−1·mol−1·s3·A2 |
| Permisividade | F·m−1 | m−3·kg−1·s4·A2 |
| Permeabilidade | H·m−1 | m·kg·s−2·A−2 |
| Intensidade de campo eléctrico | V·m−1 | m·kg·s−3·A−1 |
| Intensidade de campo magnético | A·m−1 | A·m−1 |
| Luminancia | cd·m−2 | cd·m−2 |
| Exposición (raios X e gamma) | C·kg−1 | kg−1·s·A |
| Tasa de dose absorbida | Gy·s−1 | m2·s−3 |
Prefixos[editar | editar a fonte]
Os múltiplos e submúltiplos decimais das unidades SI fórmanse por medio de prefixos, que designan os factores numéricos decimais polos que se multiplica a unidade. Os prefixos son:
| 10n | Prefixo | Símbolo | Escala curta | Escala longa | Equivalente decimal |
|---|---|---|---|---|---|
| 1024 | yotta (iota**) | Y | Septillón | Cuadrillón | 1 000 000 000 000 000 000 000 000 |
| 1021 | zetta (zeta**) | Z | Sextillón | Millar de trillón | 1 000 000 000 000 000 000 000 |
| 1018 | exa | E | Quintillón | Trillón | 1 000 000 000 000 000 000 |
| 1015 | peta | P | Cuadrillón | Millar de billón | 1 000 000 000 000 000 |
| 1012 | tera | T | Trillón | Billón | 1 000 000 000 000 |
| 109 | xiga | G | Billón | Millar de millón | 1 000 000 000 |
| 106 | mega | M | Millón | Millón | 1 000 000 |
| 103 | quilo | k | Millar | Millar | 1 000 |
| 102 | hecto | h | Centena | Centena | 100 |
| 101 | deca | da | Decena | Decena | 10 |
| 100 | ningún | ningún | Unidade | Unidade | 1 |
| 10−1 | deci | d | Décimo | Décimo | 0,1 |
| 10−2 | centi | c | Centésimo | Centésimo | 0,01 |
| 10−3 | mili- | m | Milésimo | Milésimo | 0,001 |
| 10−6 | micro | µ (u) (*) | Millonésimo | Millonésimo | 0,000 001 |
| 10−9 | nano | n | Billonésimo | Milésimo de millonésimo | 0,000 000 001 |
| 10−12 | pico | p | Trillonésimo | Billonésimo | 0,000 000 000 001 |
| 10−15 | femto (fento**) | f | Cuadrillonésimo | Milésimo de billonésimo | 0,000 000 000 000 001 |
| 10−18 | atto (ato**) | a | Quintillonésimo | Trillonésimo | 0,000 000 000 000 000 001 |
| 10−21 | zepto | z | Sextillonésimo | Milésimo de trillonésimo | 0,000 000 000 000 000 000 001 |
| 10−24 | yocto (iocto**) | y | Septillonésimo | Quadrillonésimo | 0,000 000 000 000 000 000 000 001 |
| * Pode ser escrito como 'u' se o 'µ' non estiver dispoñíbel, como en '10uF' | |||||
Normas[editar | editar a fonte]
- Os símbolos dos prefixos que representan valores numéricos maiores ou iguais a 106 escríbense con maiúscula, mentres que as demais escríbense con minúscula. Exemplos: mega, M; hecto, h.
- Todos os nomes dos prefixos do SI escríbense con letra minúscula. Exemplos: quilo, mega, mili, micro, tera,...
- Un prefixo nunca debe ser usado só. Exemplo: 106 m3 , non Mm3 .
- Non se debe deixar espazo entre prefixo e unidade, e deben ser evitados os prefixos compostos. Exemplos: 1 pF , e non 1 p F ou 1μμF ; 1 nm , e non 1 mμ m .
- O agrupamento formado polo símbolo do prefixo unido ao símbolo da unidade enténdese como un símbolo novo e inseparábel, que pode ser elevado a potencias positivas ou negativas e ser combinado con outros símbolos de unidades para formar símbolos de unidades compostas. Deste xeito, un expoñente aplícase á unidade como un todo, incluíndo o seu prefixo. Exemplos: 1 cm3 = (10-2 m)3 = 10-6 m3 ; 1 cm-1 = (10-2 m)-1 = 102 m-1 ; 1 μs-1 = (10-6 s)-1 = 106 s-1 ; 1 V/cm = (1 V)/(10-2 m) = 102 V/m; km2 significa (km2), área dun cadrado que ten un quilómetro de lado, é dicir, 106 metros cadrados e nunca k(m2), que correspondería a 1000 metros cadrados.
- Cando un múltiplo ou submúltiplo dunha unidade se escribe con todas as letras, debe escribirse tamén o prefixo con todas as letras, comezando con minúscula. Exemplo: megahertz, e non Megahertz ou Mhertz.
- O quilogramo é a única unidade asociada a unha magnitude fundamental que no seu nome, e por motivos históricos, contén un prefixo. Os seus múltiplos e submúltiplos fórmanse engadíndolle os prefixos á palabra “gramo”. Exemplo: 10-6 kg =1 mg= 1 miligramo, e non 1 microquilogramo ou 1 μkg .
- Os múltiplos e submúltiplos das unidades de medida deben ser xeralmente escollidos de xeito que os valores numéricos estean entre 1 e 1000. Exemplo: 750 km e non 750 000 m .
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
 |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Sistema Internacional de Unidades  |
 |
Vexa a entrada do Galizionario acerca de Sistema Internacional de Unidades |
Outros artigos[editar | editar a fonte]
Ligazóns externas[editar | editar a fonte]
- Real Decreto 1317/1989 en htm (ou aquí) (derrogado por RD 2032/2009).
- Modificación en 1997 do RD 1317/1989 en htm (ou en pdf) (derrogado por RD 2032/2009).
- Comentarios técnicos ó Real Decreto 1317/1989
- Real Decreto 2032/2009, de 30 de decembro, polo que se establecen as unidades legais de medida (BOE nº 18, de 21 de xaneiro de 2010
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
