Sistema Internacional de Unidades

Destacados en cor vermella os tres únicos países que non teñen o Sistema Internacional de Unidades como o seu único sistema de medida: Liberia, Myanmar e os Estados Unidos.

O Sistema Internacional de unidades (en inglés: International System of Units e en francés: Le Système international d'unités), abreviado como SI ou SIU, é o nome adoptado pola XI Conferencia Xeral de Pesos e Medidas (celebrada en París en 1960) para un sistema de unidades de medida universal, unificado e coherente, baseado no sistema MKS (metro-quilogramo-segundo). Na conferencia de 1960 definíronse os patróns para seis unidades básicas ou fundamentais e dúas unidades suplementarias (radián e estereorradián); en 1971 engadiuse unha sétima unidade fundamental, o mol. As dúas unidades suplementarias suprimíronse como clase independente dentro do Sistema Internacional na XX Conferencia Xeral de Pesos e Medidas (1995); estas dúas unidades quedaron incorporadas ó SI como unidades derivadas sen dimensións. As sete unidades fundamentais enuméranse na táboa 1. Os símbolos da última columna son os mesmos en todos os idiomas.

Unidades básicas

O Sistema Internacional de Unidades (SI) define sete unidades básicas o unidades físicas fundamentais descritas por unha definición operacional.

Todas as demais unidades pódense derivar destas unidades básicas e coñécense como unidades derivadas do SI. A derivación faise por medio da análise dimensional. Úsanse prefixos para abreviar números moi grandes ou moi pequenos.

Magnitude física	Unidade	Símbolo	Relación entre elas
Lonxitude (l)	metro	m
Masa (m)	quilogramo	kg
Tempo (t)	segundo	s
Intensidade de corrente eléctrica (I)	ampere (ou amperio)	A
Temperatura (T)	kelvin	K
Cantidade de substancia (n)	mol	mol
Intensidade luminosa (I)	candela	cd

Lonxitude

Unidade: metro (m)

Un metro defínese como a distancia que percorre a luz no baleiro en 1/299.792.458 segundos. Esta norma foi adoitada en 1983, cando a velocidade da luz no baleiro foi definida exactamente como 299.792.458 m/s.

Masa

Unidade: quilogramo (kg)

Un quilogramo defínese como a masa que ten un cilindro composto dunha aliaxe de platino-iridio que se garda na Oficina Internacional de Pesos e Medidas en Sèvres, cerca de París.

Tempo

Unidade: segundo (s)

Un segundo é o tempo necesario para 9.192.631.770 ciclos dunha transición hiperfina no cesio 133. Esta definición foi adoitada en 1967.

Intensidade de corrente eléctrica

Unidade: ampere (A)

O ampere é a corrente eléctrica constante que, mantida en dous condutores paralelos de lonxitude infinda, de sección circular desprezable e dispostos a unha distancia de 1 metro no baleiro, produce unha forza entre eles igual a 2×10⁻⁷ N por m de lonxitude.

Temperatura

Unidade: kelvin (K)

O kelvin defínese como a fracción 1/273,16 da temperatura termodinámica do punto triplo do agua.

Cantidade de substancia

Unidade: mol (mol)

Un mol é a cantidade de substancia dun sistema que ten tantas entidades elementais como átomos conteñen 0,012 kg de carbono 12.

Cando se usa o mol, as entidades elementais deben ser especificadas e poden ser átomos, moléculas, ións, electróns, outras partículas ou grupos específicos de partículas.

Intensidade luminosa

Unidade: candela (cd)

Unha candela é a intensidade luminosa, nunha dirección dada, dunha fonte que emite radiación monocromática con frecuencia de 540×10¹² Hz de xeito que a intensidade de radiación emitida, na dirección indicada, é de 1/683 W por estereorradián.

Unidades derivadas

Unidades derivadas do SI

Magnitude física	Nome da unidade	Símbolo da unidade	Expresada en unidades derivadas	Expresada en unidades básicas
Frecuencia	hertz	Hz	s−1
Forza	newton	N	m·kg·s−2
Presión	pascal	Pa	N·m−2	m−1·kg·s−2
Enerxía, traballo, calor	joule	J	N·m	m2·kg·s−2
Potencia	watt	W	J·s−1	m2·kg·s−3
Carga eléctrica	coulomb	C	A·s
Potencial eléctrico, forza electromotriz	volt	V	J·C−1	m2·kg·s−3·A−1
Resistencia eléctrica	ohm	Ω	V·A−1	m2·kg·s−3·A−2
Condutividade eléctrica	siemens	S	A·V−1	m−2·kg−1·s3·A2
Capacitancia eléctrica	farad	F	C·V−1	m−2·kg−1·s4·A2
Densidade de fluxo magnético, indutividade magnética	tesla	T	V·s·m−2	kg·s−2·A−1
Fluxo magnético	wéber	Wb	V·s	m2·kg·s−2·A−1
Indutancia	henry	H	V·A−1·s	m2·kg·s−2·A−2
Temperatura	Grao Celsius	°C	K
Ángulo plano	Radián	rad	1	m·m−1
Ángulo sólido	Estereorradián	sr	1	m2·m−2
Fluxo luminoso	Lumen	lm	cd·sr
Iluminancia	Lux	lx	cd·sr·m−2
Actividade radioactiva	Becquerel	Bq	s−1
Dose de radiación absorbida	Gray	Gy	J·kg−1	m2·s−2
Dose equivalente	Sievert	Sv	J·kg−1	m2·s−2
Actividade catalítica	Katal	kat	mol·s−1

Outras

Algunhas outras unidades que non teñen un nome especial pero son de uso común:

Outras unidades

Magnitude física	Expresada en unidades derivadas	Expresada en unidades básicas
Área	m2	m2
Volume	m3	m3
Velocidade, rapidez	m·s−1	m·s−1
Velocidade angular	s−1, rad·s−1	s−1, rad·s−1
Aceleración	m·s−2	m·s−2
Momento	N·m	m2·kg·s−2
Número de ondas	m−1	m−1
Densidade	kg·m−3	kg·m−3
Volume específica	m3·kg−1	m3·kg−1
Concentración	mol·m−3	mol·m−3
Volume molar	m3·mol−1	m3·mol−1
Capacidade de calor, entropía	J·K−1	2·kg·s−2·K−1
Capacidade molar de calor, entropía molar	J·K−1·mol−1	m2·kg·s−2·K−1·mol−1
Capacidade de calor específica, entropía específica	J·K−1·kg−1	m2·s−2·K−1
Enerxía molar	J·mol−1	m2·kg·s−2·mol−1
Enerxía específica	J·kg−1	m2·s−2
Densidade de enerxía	J·m−3	m−1·kg·s−2
Tensión superficial	N·m−1=J·m−2	kg·s−2
Densidade de fluxo de calor	W·m−2	kg·s−3
Condutividade térmica	W·m−1·K−1	m·kg·s−3·K−1
Viscosidade cinemática, coeficiente de difusión	m2·s−1	m2·s−1
Viscosidade dinámica	N·s·m−2 = Pa·s	m−1·kg·s−1
Densidade de carga eléctrica	C·m−3	m−3·s·A
Densidade de corrente eléctrica	A·m−2	A·m−2
Condutividade eléctrica	S·m−1	m−3·kg−1·s3·A2
Condutividade molar	S·m2·mol−1	kg−1·mol−1·s3·A2
Permisividade	F·m−1	m−3·kg−1·s4·A2
Permeabilidade	H·m−1	m·kg·s−2·A−2
Intensidade de campo eléctrico	V·m−1	m·kg·s−3·A−1
Intensidade de campo magnético	A·m−1	A·m−1
Luminancia	cd·m−2	cd·m−2
Exposición (raios X e gamma)	C·kg−1	kg−1·s·A
Tasa de dose absorbida	Gy·s−1	m2·s−3

Prefixos

Os múltiplos e submúltiplos decimais das unidades SI fórmanse por medio de prefixos, que designan os factores numéricos decimais polos que se multiplica a unidade. Os prefixos son:

Prefixos do SI

10n	Prefixo	Símbolo	Escala curta	Escala longa	Equivalente decimal
1024	yotta (iota**)	Y	Septillón	Cuadrillón	1 000 000 000 000 000 000 000 000
1021	zetta (zeta**)	Z	Sextillón	Millar de trillón	1 000 000 000 000 000 000 000
1018	exa	E	Quintillón	Trillón	1 000 000 000 000 000 000
1015	peta	P	Cuadrillón	Millar de billón	1 000 000 000 000 000
1012	tera	T	Trillón	Billón	1 000 000 000 000
109	xiga	G	Billón	Millar de millón	1 000 000 000
106	mega	M	Millón	Millón	1 000 000
103	quilo	k	Millar	Millar	1 000
102	hecto	h	Centena	Centena	100
101	deca	da	Decena	Decena	10
100	ningún	ningún	Unidade	Unidade	1
10−1	deci	d	Décimo	Décimo	0,1
10−2	centi	c	Centésimo	Centésimo	0,01
10−3	mili-	m	Milésimo	Milésimo	0,001
10−6	micro	µ (u) (*)	Millonésimo	Millonésimo	0,000 001
10−9	nano	n	Billonésimo	Milésimo de millonésimo	0,000 000 001
10−12	pico	p	Trillonésimo	Billonésimo	0,000 000 000 001
10−15	femto (fento**)	f	Cuadrillonésimo	Milésimo de billonésimo	0,000 000 000 000 001
10−18	atto (ato**)	a	Quintillonésimo	Trillonésimo	0,000 000 000 000 000 001
10−21	zepto	z	Sextillonésimo	Milésimo de trillonésimo	0,000 000 000 000 000 000 001
10−24	yocto (iocto**)	y	Septillonésimo	Quadrillonésimo	0,000 000 000 000 000 000 000 001
* Pode ser escrito como 'u' se o 'µ' non estiver dispoñíbel, como en '10uF'

Normas

1. Os símbolos dos prefixos que representan valores numéricos maiores ou iguais a 10⁶ escríbense con maiúscula, mentres que as demais escríbense con minúscula. Exemplos: mega, M; hecto, h.
2. Todos os nomes dos prefixos do SI escríbense con letra minúscula. Exemplos: quilo, mega, mili, micro, tera,...
3. Un prefixo nunca debe ser usado só. Exemplo: 10⁶ m³ , non Mm³ .
4. Non se debe deixar espazo entre prefixo e unidade, e deben ser evitados os prefixos compostos. Exemplos: 1 pF , e non 1 p F ou 1μμF ; 1 nm , e non 1 mμ m .
5. O agrupamento formado polo símbolo do prefixo unido ao símbolo da unidade enténdese como un símbolo novo e inseparábel, que pode ser elevado a potencias positivas ou negativas e ser combinado con outros símbolos de unidades para formar símbolos de unidades compostas. Deste xeito, un expoñente aplícase á unidade como un todo, incluíndo o seu prefixo. Exemplos: 1 cm³ = (10^-2 m)³ = 10^-6 m³ ; 1 cm^-1 = (10^-2 m)^-1 = 102 m^-1 ; 1 μs^-1 = (10^-6 s)^-1 = 10⁶ s^-1 ; 1 V/cm = (1 V)/(10^-2 m) = 10² V/m; km² significa (km²), área dun cadrado que ten un quilómetro de lado, é dicir, 10⁶ metros cadrados e nunca k(m²), que correspondería a 1000 metros cadrados.
6. Cando un múltiplo ou submúltiplo dunha unidade se escribe con todas as letras, debe escribirse tamén o prefixo con todas as letras, comezando con minúscula. Exemplo: megahertz, e non Megahertz ou Mhertz.
7. O quilogramo é a única unidade asociada a unha magnitude fundamental que no seu nome, e por motivos históricos, contén un prefixo. Os seus múltiplos e submúltiplos fórmanse engadíndolle os prefixos á palabra “gramo”. Exemplo: 10^{-6 kg} =1 mg= 1 miligramo, e non 1 microquilogramo ou 1 μkg .
8. Os múltiplos e submúltiplos das unidades de medida deben ser xeralmente escollidos de xeito que os valores numéricos estean entre 1 e 1000. Exemplo: 750 km e non 750 000 m .

Véxase tamén

Outros artigos

• Prefixo binario
• Byte

Ligazóns externas

• Real Decreto 1317/1989 en htm (ou aquí) (derrogado por RD 2032/2009).
• Modificación en 1997 do RD 1317/1989 en htm (ou en pdf) (derrogado por RD 2032/2009).
• Comentarios técnicos ó Real Decreto 1317/1989
• Real Decreto 2032/2009, de 30 de decembro, polo que se establecen as unidades legais de medida -en España- (BOE nº 18, de 21 de xaneiro de 2010
• Real Decreto 493/2020, de 28 de abril, polo que se modifica o Real Decreto 2032/2009, de 30 de decembro, polo que se establecen as unidades legais de medida -en España-.

Prefixos do Sistema Internacional de Unidades						Prefixos binarios
10n	Prefixo decimal	Símbolo	Escala curta	Escala longa	Equivalente decimal	Valor binario	Prefixo binario	Símbolo
1024	yotta-	Y	Septillón	Cuadrillón	1 000 000 000 000 000 000 000 000	280 B	yobi-	YbB
1021	zetta-	Z	Sextillón	Millar de trillón	1 000 000 000 000 000 000 000	270 B	zebi-	ZbB
1018	exa-	E	Quintillón	Trillón	1 000 000 000 000 000 000	260 B	exbi-	EbB
1015	peta-	P	Cuadrillón	Millar de billón	1 000 000 000 000 000	250 B	pebi-	PbB
1012	tera-	T	Trillón	Billón	1 000 000 000 000	240 B	tebi-	TbB
109	xiga-	G	Billón	Millar de millón	1 000 000 000	230 B	xibi-	GbB
106	mega-	M	Millón	Millón	1 000 000	220 B	mebi-	MbB
103	quilo-	k	Millar	Millar	1 000	210 B	quibi-	kbB
102	hecto-	h	Centena	Centena	100
101	deca-	da	Decena	Decena	10
100	ningún	ningún	Unidade	Unidade	1	20	ningún	B
10−1	deci-	d	Décimo	Décimo	0,1
10−2	centi-	c	Centésimo	Centésimo	0,01
10−3	mili-	m	Milésimo	Milésimo	0,001
10−6	micro-	µ (u*)	Millonésimo	Millonésimo	0,000 001
10−9	nano-	n	Billonésimo	Milésimo de millonésimo	0,000 000 001
10−12	pico-	p	Trillonésimo	Billonésimo	0,000 000 000 001
10−15	femto-	f	Cuadrillonésimo	Milésimo de billonésimo	0,000 000 000 000 001
10−18	atto-	a	Quintillonésimo	Trillonésimo	0,000 000 000 000 000 001
10−21	zepto-	z	Sextillonésimo	Milésimo de trillonésimo	0,000 000 000 000 000 000 001
10−24	yocto-	y	Septillonésimo	Quadrillonésimo	0,000 000 000 000 000 000 000 001
* Pode ser escrito como 'u' se o 'µ' non estiver dispoñíbel, como en '10uF'. Para o uso en informática dos prefixos con valores 103 ou superiores, véxase prefixo binario.