Sistema Internacional de Unidades

Editar as ligazóns
Este é un dos 1000 artigos que toda Wikipedia debería ter
Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «SI»)

Sistema Internacional de Unidades
International System Of Units Logo .png
Tipoestándar internacionais, estándar técnico, sistema de unidades coherente e Sistema métrico
[ editar datos en Wikidata ]
Destacados en cor vermella os tres únicos países que non teñen o Sistema Internacional de Unidades como o seu único sistema de medida: Liberia, Myanmar e os Estados Unidos.

O Sistema Internacional de unidades (en inglés: International System of Units e en francés: Le Système international d'unités), abreviado como SI ou SIU, é o nome adoptado pola XI Conferencia Xeral de Pesos e Medidas (celebrada en París en 1960) para un sistema de unidades de medida universal, unificado e coherente, baseado no sistema MKS (metro-quilogramo-segundo). Na conferencia de 1960 definíronse os patróns para seis unidades básicas ou fundamentais e dúas unidades suplementarias (radián e estereorradián); en 1971 engadiuse unha sétima unidade fundamental, o mol. As dúas unidades suplementarias suprimíronse como clase independente dentro do Sistema Internacional na XX Conferencia Xeral de Pesos e Medidas (1995); estas dúas unidades quedaron incorporadas ó SI como unidades derivadas sen dimensións. As sete unidades fundamentais enuméranse na táboa 1. Os símbolos da última columna son os mesmos en todos os idiomas.

No 2021 só tres países non o teñen como único sistema de medidas oficial: Liberia, Myanmar e EEUU, tendo no seu lugar os dous primeiros o Sistema Imperial Inglés, e o terceiro tendo o SI só como aconsellado.[1]

Unidades básicas[editar | editar a fonte]

O Sistema Internacional de Unidades (SI) define sete unidades básicas o unidades físicas fundamentais descritas por unha definición operacional.

Todas as demais unidades pódense derivar destas unidades básicas e coñécense como unidades derivadas do SI. A derivación faise por medio da análise dimensional. Úsanse prefixos para abreviar números moi grandes ou moi pequenos.

Magnitude física Unidade Símbolo Relación entre elas
Lonxitude (l) metro m SI base unit.svg
Masa (m) quilogramo kg
Tempo (t) segundo s
Intensidade de corrente eléctrica (I) ampere (ou amperio) A
Temperatura (T) kelvin K
Cantidade de substancia (n) mol mol
Intensidade luminosa (I) candela cd

Lonxitude[editar | editar a fonte]

Unidade: metro (m)

Un metro defínese como a distancia que percorre a luz no baleiro en 1/299.792.458 segundos. Esta norma foi adoitada en 1983, cando a velocidade da luz no baleiro foi definida exactamente como 299.792.458 m/s.

Masa[editar | editar a fonte]

Unidade: quilogramo (kg)

Un quilogramo defínese como a masa que ten un cilindro composto dunha aliaxe de platino-iridio que se garda na Oficina Internacional de Pesos e Medidas en Sèvres, cerca de París.

Tempo[editar | editar a fonte]

Unidade: segundo (s)

Un segundo é o tempo necesario para 9.192.631.770 ciclos dunha transición hiperfina no cesio 133. Esta definición foi adoitada en 1967.

Intensidade de corrente eléctrica[editar | editar a fonte]

Unidade: ampere (A)

O ampere é a corrente eléctrica constante que, mantida en dous condutores paralelos de lonxitude infinda, de sección circular desprezable e dispostos a unha distancia de 1 metro no baleiro, produce unha forza entre eles igual a 2×10−7 N por m de lonxitude.

Temperatura[editar | editar a fonte]

Unidade: kelvin (K)

O kelvin defínese como a fracción 1/273,16 da temperatura termodinámica do punto triplo do agua.

Cantidade de substancia[editar | editar a fonte]

Unidade: mol (mol)

Un mol é a cantidade de substancia dun sistema que ten tantas entidades elementais como átomos conteñen 0,012 kg de carbono 12.

Cando se usa o mol, as entidades elementais deben ser especificadas e poden ser átomos, moléculas, ións, electróns, outras partículas ou grupos específicos de partículas.

Intensidade luminosa[editar | editar a fonte]

Unidade: candela (cd)

Unha candela é a intensidade luminosa, nunha dirección dada, dunha fonte que emite radiación monocromática con frecuencia de 540×1012 Hz de xeito que a intensidade de radiación emitida, na dirección indicada, é de 1/683 W por estereorradián.

Unidades derivadas[editar | editar a fonte]

Unidades derivadas do SI
Magnitude física Nome da unidade Símbolo da unidade Expresada en unidades derivadas Expresada en unidades básicas
Frecuencia hertz Hz s−1  
Forza newton N m·kg·s−2  
Presión pascal Pa N·m−2 m−1·kg·s−2
Enerxía, traballo, calor joule J N·m m2·kg·s−2
Potencia watt W J·s−1 m2·kg·s−3
Carga eléctrica coulomb C A·s  
Potencial eléctrico, forza electromotriz volt V J·C−1 m2·kg·s−3·A−1
Resistencia eléctrica ohm Ω V·A−1 m2·kg·s−3·A−2
Condutividade eléctrica siemens S A·V−1 m−2·kg−1·s3·A2
Capacitancia eléctrica farad F C·V−1 m−2·kg−1·s4·A2
Densidade de fluxo magnético, indutividade magnética tesla T V·s·m−2 kg·s−2·A−1
Fluxo magnético wéber Wb V·s m2·kg·s−2·A−1
Indutancia henry H V·A−1·s

m2·kg·s−2·A−2

Temperatura Grao Celsius °C K  
Ángulo plano Radián rad 1 m·m−1
Ángulo sólido Estereorradián sr 1 m2·m−2
Fluxo luminoso Lumen lm cd·sr  
Iluminancia Lux lx cd·sr·m−2  
Actividade radioactiva Becquerel Bq s−1  
Dose de radiación absorbida Gray Gy J·kg−1 m2·s−2
Dose equivalente Sievert Sv J·kg−1 m2·s−2
Actividade catalítica Katal kat mol·s−1  

Outras[editar | editar a fonte]

Algunhas outras unidades que non teñen un nome especial pero son de uso común:

Outras unidades
Magnitude física Expresada en unidades derivadas Expresada en unidades básicas
Área m2 m2
Volume m3 m3
Velocidade, rapidez m·s−1 m·s−1
Velocidade angular s−1, rad·s−1 s−1, rad·s−1
Aceleración m·s−2 m·s−2
Momento N·m m2·kg·s−2
Número de ondas m−1 m−1
Densidade kg·m−3 kg·m−3
Volume específica m3·kg−1 m3·kg−1
Concentración mol·m−3 mol·m−3
Volume molar m3·mol−1 m3·mol−1
Capacidade de calor, entropía J·K−1 2·kg·s−2·K−1
Capacidade molar de calor, entropía molar J·K−1·mol−1 m2·kg·s−2·K−1·mol−1
Capacidade de calor específica, entropía específica J·K−1·kg−1 m2·s−2·K−1
Enerxía molar J·mol−1 m2·kg·s−2·mol−1
Enerxía específica J·kg−1 m2·s−2
Densidade de enerxía J·m−3 m−1·kg·s−2
Tensión superficial N·m−1=J·m−2 kg·s−2
Densidade de fluxo de calor W·m−2 kg·s−3
Condutividade térmica W·m−1·K−1 m·kg·s−3·K−1
Viscosidade cinemática, coeficiente de difusión m2·s−1 m2·s−1
Viscosidade dinámica N·s·m−2 = Pa·s m−1·kg·s−1
Densidade de carga eléctrica C·m−3 m−3·s·A
Densidade de corrente eléctrica A·m−2 A·m−2
Condutividade eléctrica S·m−1 m−3·kg−1·s3·A2
Condutividade molar S·m2·mol−1 kg−1·mol−1·s3·A2
Permisividade F·m−1 m−3·kg−1·s4·A2
Permeabilidade H·m−1 m·kg·s−2·A−2
Intensidade de campo eléctrico V·m−1 m·kg·s−3·A−1
Intensidade de campo magnético A·m−1 A·m−1
Luminancia cd·m−2 cd·m−2
Exposición (raios X e gamma) C·kg−1 kg−1·s·A
Taxa de dose absorbida Gy·s−1 m2·s−3

Prefixos[editar | editar a fonte]

Os múltiplos e submúltiplos decimais das unidades SI fórmanse por medio de prefixos, que designan os factores numéricos decimais polos que se multiplica a unidade. Os prefixos son:

Prefixos do SI
10n Prefixo Símbolo Escala curta Escala longa Equivalente decimal
1024 yotta (iota**) Y Septillón Cuadrillón 1 000 000 000 000 000 000 000 000
1021 zetta (zeta**) Z Sextillón Millar de trillón 1 000 000 000 000 000 000 000
1018 exa E Quintillón Trillón 1 000 000 000 000 000 000
1015 peta P Cuadrillón Millar de billón 1 000 000 000 000 000
1012 tera T Trillón Billón 1 000 000 000 000
109 xiga G Billón Millar de millón 1 000 000 000
106 mega M Millón Millón 1 000 000
103 quilo k Millar Millar 1 000
102 hecto h Centena Centena 100
101 deca da Decena Decena 10
100 ningún ningún Unidade Unidade 1
10−1 deci d Décimo Décimo 0,1
10−2 centi c Centésimo Centésimo 0,01
10−3 mili- m Milésimo Milésimo 0,001
10−6 micro µ (u) (*) Millonésimo Millonésimo 0,000 001
10−9 nano n Billonésimo Milésimo de millonésimo 0,000 000 001
10−12 pico p Trillonésimo Billonésimo 0,000 000 000 001
10−15 femto (fento**) f Cuadrillonésimo Milésimo de billonésimo 0,000 000 000 000 001
10−18 atto (ato**) a Quintillonésimo Trillonésimo 0,000 000 000 000 000 001
10−21 zepto z Sextillonésimo Milésimo de trillonésimo 0,000 000 000 000 000 000 001
10−24 yocto (iocto**) y Septillonésimo Quadrillonésimo 0,000 000 000 000 000 000 000 001
* Pode ser escrito como 'u' se o 'µ' non estiver dispoñíbel, como en '10uF'

Normas[editar | editar a fonte]

  1. Os símbolos dos prefixos que representan valores numéricos maiores ou iguais a 106 escríbense con maiúscula, mentres que as demais escríbense con minúscula. Exemplos: mega, M; hecto, h.
  2. Todos os nomes dos prefixos do SI escríbense con letra minúscula. Exemplos: quilo, mega, mili, micro, tera,...
  3. Un prefixo nunca debe ser usado só. Exemplo: 106 m3 , non Mm3 .
  4. Non se debe deixar espazo entre prefixo e unidade, e deben ser evitados os prefixos compostos. Exemplos: 1 pF , e non 1 p F ou 1μμF ; 1 nm , e non 1 mμ m .
  5. O agrupamento formado polo símbolo do prefixo unido ao símbolo da unidade enténdese como un símbolo novo e inseparábel, que pode ser elevado a potencias positivas ou negativas e ser combinado con outros símbolos de unidades para formar símbolos de unidades compostas. Deste xeito, un expoñente aplícase á unidade como un todo, incluíndo o seu prefixo. Exemplos: 1 cm3 = (10-2 m)3 = 10-6 m3 ; 1 cm-1 = (10-2 m)-1 = 102 m-1 ; 1 μs-1 = (10-6 s)-1 = 106 s-1 ; 1 V/cm = (1 V)/(10-2 m) = 102 V/m; km2 significa (km2), área dun cadrado que ten un quilómetro de lado, é dicir, 106 metros cadrados e nunca k(m2), que correspondería a 1000 metros cadrados.
  6. Cando un múltiplo ou submúltiplo dunha unidade se escribe con todas as letras, debe escribirse tamén o prefixo con todas as letras, comezando con minúscula. Exemplo: megahertz, e non Megahertz ou Mhertz.
  7. O quilogramo é a única unidade asociada a unha magnitude fundamental que no seu nome, e por motivos históricos, contén un prefixo. Os seus múltiplos e submúltiplos fórmanse engadíndolle os prefixos á palabra “gramo”. Exemplo: 10-6 kg =1 mg= 1 miligramo, e non 1 microquilogramo ou 1 μkg .
  8. Os múltiplos e submúltiplos das unidades de medida deben ser xeralmente escollidos de xeito que os valores numéricos estean entre 1 e 1000. Exemplo: 750 km e non 750 000 m .

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Prefixos do Sistema Internacional de Unidades Prefixos binarios
10n Prefixo decimal Símbolo Escala curta Escala longa Equivalente decimal Valor binario Prefixo binario Símbolo
1024 yotta- Y Septillón Cuadrillón 1 000 000 000 000 000 000 000 000 280 B yobi- YbB
1021 zetta- Z Sextillón Millar de trillón 1 000 000 000 000 000 000 000 270 B zebi- ZbB
1018 exa- E Quintillón Trillón 1 000 000 000 000 000 000 260 B exbi- EbB
1015 peta- P Cuadrillón Millar de billón 1 000 000 000 000 000 250 B pebi- PbB
1012 tera- T Trillón Billón 1 000 000 000 000 240 B tebi- TbB
109 xiga- G Billón Millar de millón 1 000 000 000 230 B xibi- GbB
106 mega- M Millón Millón 1 000 000 220 B mebi- MbB
103 quilo- k Millar Millar 1 000 210 B quibi- kbB
102 hecto- h Centena Centena 100
101 deca- da Decena Decena 10
100 ningún ningún Unidade Unidade 1 20 ningún B
10−1 deci- d Décimo Décimo 0,1
10−2 centi- c Centésimo Centésimo 0,01
10−3 mili- m Milésimo Milésimo 0,001
10−6 micro- µ (u*) Millonésimo Millonésimo 0,000 001
10−9 nano- n Billonésimo Milésimo de millonésimo 0,000 000 001
10−12 pico- p Trillonésimo Billonésimo 0,000 000 000 001
10−15 femto- f Cuadrillonésimo Milésimo de billonésimo 0,000 000 000 000 001
10−18 atto- a Quintillonésimo Trillonésimo 0,000 000 000 000 000 001
10−21 zepto- z Sextillonésimo Milésimo de trillonésimo 0,000 000 000 000 000 000 001
10−24 yocto- y Septillonésimo Quadrillonésimo 0,000 000 000 000 000 000 000 001
* Pode ser escrito como 'u' se o 'µ' non estiver dispoñíbel, como en '10uF'.
Para o uso en informática dos prefixos con valores 103 ou superiores, véxase prefixo binario.
  1. ↑ Rus, Cristian (2021-01-29). "El día que la NASA estrelló una sonda en Marte porque alguien se olvidó de usar el sistema métrico". Xataka (en castelán). Consultado o 2021-02-02. 
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Sistema_Internacional_de_Unidades&oldid=6178112»