Illa Clipperton

Illa Clipperton

(fr) île Clipperton (en) Clipperton Island (sk) Clippertonov ostrov
Tipo	illa territorio dependente Atol ecorrexión da WWF
Epónimo	John Clipperton (mul)
Descubridor ou inventor	Mathieu Martin de Chassiron (pt) Michel Dubocage (pt)
Parte de	departamentos e territorios de ultramar de Francia
Situado na entidade xeográfica	North Pacific Ocean (en)
Localización
Continente	América do Norte
División administrativa	Francia
10°17′38″N 109°13′02″O
Bañado por	Océano Pacífico
Comparte fronteira con	sen valor
Características
Altitude	29 m
Superficie	6 km²
Historia
Cronoloxía
21 de xaneiro de 1931	Caso da Ilha Clipperton (pt)
década de 1910	Forgotten People of Clipperton (en)
Data de descuberta ou invención	1711
Actividade
Operador	High Commissioner of the Republic in French Polynesia (en) (2007–)

Mapa da illa Clipperton

A Illa Clipperton ou Illa da Paixón (Île da Passion), é un atol coralino de 6 km² localizado no océano Pacífico norte, a 1,100 km ao suroeste das costas mexicanas. As súas coordenadas son: 10º18'N, 109º13'W. Está deshabitado.

Características

É unha posesión francesa administrada desde a Polinesia Francesa por un alto comisionado da República, a súa defensa é responsabilidade de Francia.

A pesar de que 115 especies comerciais foron identificadas nas augas territoriais da illa, o atún foi a única en ser explotada. Fóra da pesca a illa non conta con ningún outro recurso natural.

Punta Tejupan, en Michoacán, México é o punto máis próximo a terra firme. Debido á forma anular da illa, a súa lagoa interior atópase pechada desde hai aproximadamente un século. Conta con 8 km de circunferencia e 7 km² de territorio. A auga da lagoa é aceda e atópase estancada. A roca Clipperton é o punto máis elevado con 21 m de altura.

Clima

Entre maio e outubro, Clipperton é bañada por un sol ardente que pouco mingua o resto do ano. Constantemente é azoutada por ciclóns e tormentas tropicais, en especial durante a tempada de choivas que vai de xuño a novembro. A súa precipitación pluvial anual é da orde de 5000 mm, cantidade que non se alcanza nin nas selvas húmidas do sueste mexicano.

Vexetación

A illa atopábase cuberta por maleza, con algunhas palmeiras. Crese que a maleza da illa desapareceu entre 1858 e 1917. Hipoteticamente, a vexetación da illa foi decimada por unha tormenta tropical e non foi capaz de rexenerarse debido ao gran número de cangrexos de terra. Existe un artigo de 1909 da Crónica de San Francisco no cal se especula coa posibilidade de que a vexetación da illa fose arrasada por un tsunami ocasionado por un terremoto.

Logo da introdución de porcos por parte dos recadadores de guano, a flora da illa rexenerouse debido ao gusto que estes xeraron polos cangrexos de terra. Durante o período de asentamento, a vexetación da illa multiplicouse coa introdución de especies foráneas, como a palmeira cocoteira, a cal foi introducida no último decenio do século XIX.

A única vexetación que existe na súa superficie son as trece palmeiras plantadas polo alemán Gustavo Schultz, encargado da explotación de guano na illa.

Toponimia

Palmeiras en Illa Clipperton

A illa leva o nome do pirata inglés John Clipperton, quen a visitou en febreiro de 1705 crendo tela descuberto. Clipperton era tripulante do navío Saint George, que, a cargo do capitán William Dampier, atacaba e saqueaba os galeóns españois nas rutas do Pacífico. Tras capturar un pequeno barco nos mares de Costa Rica, bautizárono co nome de Dragón e Clipperton tomou o seu mando. A lenda di que o pirata usaba a illa como refuxio e que nela escondeu un tesouro. En 1708, dous barcos franceses, o Princess e o Découverte, chegaron á illa e nomeárona Île da Passion e proclamárona en nome de Francia.

Historia

Descubrimento (1521)

Segundo algúns autores, trátase da mesma Illa Médanos rexistrada como descuberta por Fernando de Magallanes entre 1520 e 1521 e asentada graficamente nos seus gráficos de navegación, aínda que non desembarcou nela e, en consecuencia, non tomou posesión formal dela.

En 1711 Martin de Chassiron e Michel Dubocage, capitáns dos barcos franceses La Princesse e La Découverte, redescubriron a illa, asignáronlle o nome Île de la Passion ('Illa da Paixón') e reivindicárona como propiedade da soberanía francesa.

A primeira expedición científica tivo lugar no 1725, polo francés Michel Dubocage, que viviu na illa durante varios meses.

Dominio mexicano (1821-1858)

Tras a súa declaración de independencia en 1821, México considerouse herdeiro dos dereitos de España na illa, polo que pasou a formar parte do país recentemente nado. As constitucións mexicanas de 1824 e de 1857 inclúen explicitamente a illa dentro do seu territorio, esta última, modificada despois, expresaba o seguinte:

O territorio nacional inclúe o das partes integrantes da Federación e tamén o das illas adxacentes nos dous mares. Inclúe tamén a illa de Guadalupe, a de Revillagigedo e a da Pasión, situadas no océano Pacífico.

A Constitución política dos Estados Unidos mexicanos (1917) conservou o texto anterior, no seu artigo 42, pero a illa excluíuse do texto constitucional o 18 de xaneiro de 1934.

Dominio francés (1858)

O segundo Imperio Francés non recoñeceu a Constitución Federal dos Estados Unidos Mexicana de 1857, e o emperador Napoleón III ordenou a anexión da illa. O 17 de novembro de 1858, o tenente de buque Victor Le Coat de Kerveguen anexou a illa Clipperton como parte de Tahití. Non obstante, o acto asinouse a bordo dun buque mercante, os franceses nunca puxeron un pé nela e a acta enviouse a Hawai.

Reclamación americana (1858-1898)

A Compañía Mineira Estadounidense de Guano, segundo a Lei de illas de guano de 1856, reclamou a illa para os Estados Unidos, a cal veu a unirse a outras reclamacións por parte da compañía Oceanic Phosphate.

México reafirmou as súas reclamacións sobre a illa en 1897 e estabeleceu unha gornición militar sobre ela. De novo, Estados Unidos tomou posesión da illa durante a Guerra hispano-estadounidense en 1898. Debido á demanda de guano, o goberno estadounidense aprobou unha lei que permitía aos seus cidadáns extraer o fertilizante de calquera illa deshabitada que non pertencera a ningún país. En 1883, un grupo de promotores de San Francisco que buscaban investidores afirmaban que o guano de Clipperton valía 50 millóns de dólares. Cando conseguiron o capital, enviaron a un pequeno grupo de mineiros que pronto se deron conta das malas condicións nas que se atopaban e que o guano era de mala calidade.

Colonización mexicana (1906-1917)

En 1897, unha compañía inglesa mercou os dereitos aos EUA, o que provocou unha gran disputa internacional, xa que varios medios estadounidenses aproveitaron a ocasión para asegurar que Inglaterra tomaba posesión dunha illa que lles pertencía e que, polo seu valor económico, era importante. Ao coñecer Francia esta noticia, enviaron un barco e informaron aos gobernos inglés, americano e mexicano sobre a súa reclamación da illa.

O xeneral Porfirio Díaz rexeitou a reclamación francesa e notificou que Clipperton fora posesión española durante séculos, polo que México herdouna ao obter a súa independencia. Mentres tanto, Ignacio Mariscal, no Hotel Sáenz, chegou a un acordo co presidente da Pacific Island Company, a cal otorgóuselle o dereito de extraer guano da illa durante 20 anos.

En 1906, a Compañía Británica das Illas do Pacífico adquiriu os dereitos de explotación dos depósitos de guano da illa e, xunto co goberno de México, construíu un asentamento mineiro. Á espera de novas e grandes ganancias, a compañía inglesa construíu un novo peirao e unha curta vía ferroviaria no atol, instalou equipos pesados de moenda e trouxo a San Francisco a mineiros italianos, xaponeses e de diversas nacionalidades. Durante o período de maior produción, máis de 100 homes estiveron traballando na illa da Paixón.

Baixo as ordes de Porfirio Díaz, ese mesmo ano construíuse un faro cunha lámpada de 10.000 buxía e unha guarnición militar ao mando do capitán Ramón Arnaud Vignon da Mariña mexicana. No período 1908-1913, unhas 100 persoas (homes, mulleres e nenos) vivían na illa. Cada dous meses, chegaba á illa un barco desde Acapulco con provisións. Non obstante, co estalido da Revolución mexicana este servizo suspendeuse e os habitantes da illa quedaron abandonados a súa sorte.

O alemán Gustavo Schultz, representante da compañía explotadora de Guano na illa, plantara trece cocos no areal. Posteriormente, ese feito significou a diferenza entre a vida e a morte: os froitos daquela acción produtiva permitiron que algúns mexicanos abandonados na illa sobrevivisen, xa que era a súa única fonte de vitamina C, que impediu a morte dos residentes por escorbuto.

En 1908, a Pacific Island Company finalizou as súas operacións na illa, xa que non atopou un mercado para o guano de baixa calidade de Clipperton, e só se dedicou a apilalo durante anos. Cando baixaron os prezos internacionais, a compañía finalmente desapareceu en 1910.

En xaneiro de 1914, o capitán Ramón Arnaud Vignon volveu a Clipperton despois de entrevistarse con Victoriano Huerta e solicitou provisións. Seis semanas despois, os revolucionarios capturaron o barco Tampico, ao mandode Hilario Rodríguez Malpica. Este barco era o barco que levaría as provisións do porto de Topolobampo aos habitantes da illa. Na única batalla naval da Revolución mexicana, o "Vicente Guerrero" perseguiu ao "Tampico" e afundiuno fronte a Mazatlan.

Por primeira vez escasearon as subministracións na illa, pero os soldados da guarnición non sabían que o barco que os transportaba estaba no fondo do mar, nin que estalara a primeira guerra mundial en Europa. O 28 de febreiro de 1914, un goleta estadounidense encallou o arrecife, porén, dado que o buque de subministración nunca puido chegar, tres mariñeiros decidiron navegar os 1100 quilómetros nunha balsa cara a Acapulco para pedir axuda. A pesar de ter cumprido a fazaña, as novas autoridades mexicanas negáronse a rescatar a un defensor declarado do réxime anterior.

Cando a Armada dos Estados Unidos soubo do naufraxio da súa goleta, enviou un cruceiro para rescatar aos sobreviventes. A mediados de 1914, a maioría dos habitantes morreran de escorbuto e os últimos sobreviventes desexaban saír da illa a bordo do barco Armada dos Estados Unidos USS Cleveland, que chegou á illa en xuño de 1914. O barco estadounidense Cleveland ofreceu á guarnición mexicana levalos a Acapulco. Naquel momento só quedaban 14 homes, 6 mulleres e 6 nenos.

Dise, con todo, que o gobernador militar da illa declarou que a evacuación non era necesaria, xa que tiña provisións para cinco meses. Arnaud tiña unha razón persoal moi poderosa: tiña antedecentes como desertor do exército mexicano anos antes, un delito polo que foi arrestado e procesado. Unha evacuación podería interpretarse polos seus superiores como a súa segunda deserción, polo que quedou cubrindo a súa posición na illa. Doutra banda, si se evacuou ao alemán Schultzo, que se di volvérase tolo.

Os seguintes tres anos caracterizáronse pola fame e a morte da guarnición, porque cando se esgotaron as subministracións, os sobreviventes tiveron que alimentarse de peixes e ovos, que apenas aseguraraba o seu sustento e puxeron en risco a súa saúde. O atol tiña apenas 6 palmeiras, que xuntas daban só 3 cocos por semana, o que non representaba suficiente vitamina C para soster unha comunidade de 26 persoas. Antes dun ano, a xente comezou a morrer por escorbuto e malnutrición. En 1915, 15 persoas foron enterradas nas areas do sur da lagoa. O resto seguiu agardando a chegada do barco México, que nunca sucedeu.

Como os cocos estaban reservados para as mulleres e os nenos, Arnaud e os seus homes comezaron a delirar e desesperarse. O 5 de outubro de 1916, o capitán Arnaud morre nun intento marrado de alcanzar un barco que pasou fronte á illa usando unha canoa, a canoa afundiuse con Arnaud e o resto dos seus homes fronte á illa, mentres o barco continuaba no seu camiño.

Os superviventes da illa de Clipperton.

O fareiro, Victoriano Álvarez resultou ser o único home que quedou da illa, xunto con 15 mulleres e nenos. Álvarez proclamouse rei e comezou unha escalada de violacións e asasinatos, antes de que fose asasinado por unha das súas vítimas. Tirza Rendón, coa axuda de Alicia Rovira, a muller do capitán Arnaud, matouno cun martelo e un obxecto punzante. O pequeno Pedro Ramón Arnaud Rovira (fillo do capitán Arnaud) viu no horizonte o USS "Yorktown", un barco da mariña estadounidense e disparando un rifle logrou chamar a súa atención. O 18 de xullo de 1917, case inmediatamente despois da morte de Álvarez, 4 mulleres e 7 nenos, os últimos sobreviventes, foron rescatados polo USS 'Yorktown', comandado polo capitán HP Perril

A historia da colonia mexicana foi o tema de varias novelas.

Segundo dominio francés

A posesión da illa Clipperton disputouse entre México e Francia. Esta última achegouse á Cidade do Vaticano para que a Santa Sé tomase unha decisión sobre a propiedade, en 1930, a Santa Sé asignou esta tarefa ao rei de Italia , Víctor Manuel III, que finalmente decidiu a favor de Francia. Os franceses reconstruíron o faro e estableceron un posto militar na illa, que durou só sete anos.

México acatou á opinión do rei Víctor Manuel III de Italia (encomendado da Santa Sé), por respecto ás decisións de Porfirio Díaz.

A finais da década de 1930, Clipperton foi visitada dúas veces polo presidente americano Franklin Delano Roosevelt, que pretendía facerse coa illa para convertila en base aérea para as súas operacións no océano Pacífico. En 1944 ordenou a ocupación da illa pola mariña comandada polo almirante Richard Evelyn Byrd, no que foi unha das operacións máis secretas da segunda guerra mundial. No seu informe, Byrd suxeriu abrir un paso no bordo do atol e dragar a lagoa para atracar barcos con provisións e buques cisterna, con todo, este proxecto nunca se levou a cabo.

En 1962, a independencia de Alxeria deixou a Francia sen campo para probas nucleares. Por este motivo, o Departamento de Defensa francés considerou a Clipperton como posible substituto, non obstante, debido ao clima hostil da illa e a súa localización remota, esta posibilidade foi descartada.

Durante os anos 70 explorouse a posibilidade de abrir a lagoa e desenvolver a baía como centro turístico e comercial. En 1981, a Academia de Ciencias dos Territorios de Ultramar suxeriu que a illa tivese a súa propia infraestrutura, un aeroporto e un porto pesqueiro na lagoa. Isto implicaría a apertura da lagoa creando un paso no atol. Para iso, formouse un acordo co Alto Comisionado da Polinesia Francesa para que o atol pasase a ser propiedade do Estado francés. Porén, tendo en conta o custo económico, a distancia e o tamaño do atol, o proxecto nunca se levou a cabo.

Os franceses planearon converter a illa nun vertedoiro nuclear, pero México e os Estados Unidos convenceron a Francia para que abandonase os seus plans.

A illa está abandonada desde o final da segunda guerra mundial e só é visitada por pescadores deportivos, patrullas da mariña francesa e pescadores de atún e tiburóns mexicanos.

Nunha ocasión Jacques-Yves Cousteau visitou a illa xunto ao seu equipo de mergulladores e un supervivente da evacuación, Pedro Ramón Arnaud Rovira, fillo do capitán Ramón Arnaud Vignon.

En 2003, Lance Milbrand permaneceu na illa durante 41 días para unha expedición National Geographic, gravando as súas aventuras en vídeo.

Entre xaneiro e abril de 2005, o ecosistema Clipperton foi estudado extensivamente durante catro meses por unha expedición científica organizada por Jean-Louis Étienne, co fin de facer un inventario completo dos minerais, vexetais e animais atopados no illa, así como para reafirmar a soberanía francesa do atol. Ao mesmo tempo que unha muller embarazada e membro do equipo pensaba dar a luz na illa.

Unha expedición de 2008 da Escola de Oceanografía da Universidade de Washington [...] recolleu núcleos de sedimentos da lagoa para estudar o cambio climático durante o último milenio.

O 21 de febreiro de 2007, a administración da illa pasou do alto comisionado da República na Polinesia Francesa ao ministro de Francia de ultramar.

En 2007, unha expedición de mergullo de recreo explorou os arrecifes que rodeaban Clipperton e comparou a vida mariña cos informes das expedicións de Connie Limbaugh (Scripps) en 1956 e 1958. As expedicións de mergullo de recreo fanse cada primavera.

Durante a noite do 10 de febreiro de 2010, o Sichem Osprey, un barco quimiqueiro maltés embarrancou no seu camiño dende a Canle de Panamá ata Corea do Sur. A nave de 170 m. contiña xileno, un líquido volátil transparente e inflamable. Os 19 membros da tripulación salváronse e a embarcación non informou de fugas. O buque refrotouse o 6 de marzo e volveu ao servizo.

A mediados de marzo de 2012, os membros do proxecto Clipperton notou a presenza xeneralizada de residuos, especialmente na ribeira nordés e ao redor da rocha. Os restos que inclúen botellas e envases de plástico crean un ambiente potencialmente prexudicial para a súa flora e fauna. Este lixo é común a só dúas praias (nordés e suroeste) e o resto da illa está bastante limpo. Outros refugallos quedaron despois da ocupación polos estadounidenses en 1944-45, os franceses en 1966-69 e a expedición científica de 2008.

Véxase tamén

Bibliografía

• Allen, G. R. e D. R. Robertson. 1996. An annotated checklist of the fishes of Clipperton Atoll, tropical eastern Pacific. en: <https://www.researchgate.net/publication/280558073_An_annotated_checklist_of_the_fishes_of_Clipperton_Atoll_tropical_eastern_Pacific>.
• Dickinson, Edwin D. The Clipperton Island Case. American Journal of International Law, Vol. 27, No. 1., pp. 130–133.
• Modelo:Cite paper
• Jost, C. e S. Andrefouët, 2006, Review of long term natural and human perturbations and current status of Clipperton Atoll, a remote island of the Eastern Pacific, Pacific Conservation Biology, Surrey Beatty & Sons Pty Ltd, Chipping Norton, NSW, Australia, 12: 3
• Jost, C., 2005g, Risques environnementaux et enjeux à Clipperton (Pacifique français). Revue européenne Cybergeo, 314, 01 juillet 2005, cartes et fig., 15 p. https://archive.today/20031121180448/http://193.55.107.45/eurogeo2.htm
• Jost, C., 2005f, Bibliographie de l'île de Clipperton, île de La Passion (1711–2005). París, Journal de la Société des Océanistes, 120–121, juin-déc. 2005, texte et 411 réf., pp. 181–197.
• Pitman, R. L. e J. R. Jehl, 1998. Geographic variation and reassessment of species limits in the "masked" boobies of the eastern Pacific Ocean. Wilson Bulletin 110:155–170.
• Sachet, M. H. (March 7, 1962). "Flora and vegetation of Clipperton Island". Proceedings of the California Academy of Sciences. 4th (San Francisco: The Academy) 31 (10): 249–307. Consultado o 2018-01-12. 
• Skaggs, Jimmy. 1989. Clipperton. A History of the Island the World Forgot. Walker and Company. Nova York.
• Snodgrass, R. E. & Heller, E. (September 30, 1902). "The birds of Clipperton and Cocos Islands". Proceedings of the Washington Academy of Sciences. Papers from the Hopkins Stanford Galápagos expedition 1898–1899 IV: 501–520. Consultado o 2018-01-11. 
• Tamburini Francesco, La controversia tra Francia e Messico sulla sovranità dell'isola di Clipperton e l'arbitrato di Vittorio Emanuele III (1909–1931), in "Ricordo di Alberto Aquarone, Studi di Storia", Pisa, Edizioni Plus, 2008
• UNEP/IUCN. 1988. Coral Reefs of the World. Volume 3: Central and Western Pacific. UNEP Regional Seas Directories and Bibliographies. IUCN/UNEP, Gland, Switzerland, Cambridge, UK, and Nairobi, Kenya.

Ligazóns externas

• Wikimedia Atlas de Clipperton Island.
• (en francés) Clipperton.fr Website by C. Jost, CNRS researcher
• Isla Clipperton o "Los náufragos mexicanos -1914/1917-" (en castelán)