Fuxan os Ventos

Fuxan os Ventos
O grupo durante o concerto "Terra de soños" celebrado no Auditorio de Galicia en 2008.
Orixe	Lugo, Galicia
Período	1972 – presente
Xénero(s)	Folk
Membros	Carme Vázquez Xoán L. F. Saavedra Tereixa Novo Alfonso Fernández Moncho Díaz Maruxa Fociños Antón Castro Xosé Vázquez Pedro Lucas
Antigos membros	Xosé Luís Rivas Cruz (Mini) Baldomero Iglesias (Mero)
Na rede
https://fuxanosventos.gal/

Fuxan os ventos é un grupo musical inserido no movemento folk da canción galega, formado en 1972 en Lugo no seo do Colexio Menor do Santísimo Sacramento de Lugo. O grupo participou co nome de Folk 72 no III Festival musical das San Lucas de Mondoñedo, onde gañaron o primeiro premio co tema "Fuxan os ventos". A partir de entón adoptaron este nome para o grupo. O seu repertorio, inclúe composicións propias, da tradición popular e adaptacións de temas poéticos de Manuel María, Darío Xohán Cabana, Marica Campo e Celso Emilio Ferreiro, entre outros. Moitos dos seus temas inclúen unha denuncia da situación de dependencia económica de Galicia e da minorización da súa lingua e cultura, con alusións ao mundo do caciquismo e a emigración.

Unha escisión, en 1984 deu lugar á creación do grupo A Quenlla.

Historia

Comezos

No ano 1973 o grupo participou no III Festival Ría de Ares, en Pontedeume, gañando tamén o primeiro premio. No ano seguinte participaron noutros festivais en Ferrol e Madrid, acadando sempre o recoñecemento da crítica e prensa especializada, mentres participaban na misa radiada de Radio Popular, na que xa participaban antes da creación do grupo.

No ano 1975 o grupo sufriu a súa primeira escisión. No seo do grupo agroman dúas liñas de traballo, unha tendente ao folclore universal e outra máis comprometida coa cultura, idioma e identidade galega. Foi a segunda liña a que quedou, e comeza o percorrido polos teleclubes da provincia con "Galicia canta ó Neno", unha montaxe e representación costumista-musical, escenificación do xeito de vivir as festas do Nadal en Galicia. Este proxecto incluíu a participación de moita xente e a recolleita de centos de panxoliñas, aguinaldos e cantos de Reis.

Pouco despois apareceron as primeiras ofertas para editar discos. Nos primeiros anos o grupo rexeitaba a posibilidade de gravar o repertorio, co fin de non comercializar o problema galego.^{[Cómpre clarificar]} Pero en 1976, co fin de espallar o seu traballo, chegan a un acordo Philips-Fonogram, co que o grupo podería gravar á súa maneira (sen arranxos electrónicos), manter a liña do grupo e o compromiso político apartidista e asegurarían que o grupo non se comercializaría cara adentro. Froito daquel acordo edítase en 1976 o seu primeiro disco, Fuxan os ventos, e posteriormente outros tres: O tequeletequele , Galicia canta ó neno e Sementeira.

O grupo seguiu a cantar na Misa da radio, a representar "Galicia canta ó Neno" por toda Galicia, espectáculo que chegou a retransmitirse en directo, dende o Teatro Colón da Coruña a través da Televisión Española en Galicia. Participaron na "1ª Romaxe de Crentes Galego" que organizaron Irimia e Encrucillada, na que colaboraron na maior parte das edicións. En 1977, produciuse a segunda escisión do grupo, por mor de manter a independencia política. Entre 1978 e 1980 o grupo aumentou o número de actuacións, chegando a Cataluña, País Vasco, Lisboa, Bruxelas, París, Zürich, Brest, e mesmo en dúas edicións do Festival Intercéltico de Lorient (1978 e 1979), mentres realizan unha Campaña Cultural en zonas de montaña, con 30 actuacións en vilas e aldeas da provincia.

No ano 1979 conseguiron o seu maior éxito co disco Sementeira, o que lle seguiría un período onde o grupo aumentou a súa actividade ata cen concertos ao ano. O seu quinto disco Quen a soubera cantar xa foi coa editora Ruada, nun intento fracasado de apoiar o primeiro selo discográfico galego.

Por Fuxan os ventos chegaron a pasar até 30 persoas, ata que a comezos do ano 1983 se produciu unha modificación relevante coa saída de dous dos seus compoñentes (Xosé Luís Rivas Cruz e Baldomero Iglesias Dobarrio, que fundaron A Quenlla) e a incorporación dun trío de música tradicional.

Mini e Mero, moito tempo despois de deixar Fuxan os Ventos.

Nesta nova época o grupo gravou con Fonomusic no ano 1984 o disco "Noutrora" e continuou coas actuacións en directo incrementando as súas saídas fóra de Galicia, abríndose a novos circuítos: tocaron en Durango, nun galeuzca musical, en 1983; en Xaén, na Universidade Popular, en 1985, ou en Segovia, no Festival Agapito Marazuela, no ano 1989, na que sería a súa última actuación en directo durante unha longa tempada.

Inactividade

Desde esa data, o grupo permaneceu inactivo de cara ao público, rompendo o seu silencio en contadas ocasións: en maio de 1993 participando na Festa Labrega de Láncara, organizada polo Sindicato Labrego Galego para conmemorar a supresión da "cota empresarial agraria"; e no ano 1997, en Lugo, para celebrar o vinte e cinco aniversario da Asociación Auxilia, coa que o grupo colaborou dende a súa fundación. Porén, o grupo seguiu a traballar internamente. En 1999 concretouse ese traballo na gravación do disco Sempre e máis despois, tras quince anos sen editar, e composto exclusivamente por temas tradicionais. O disco Na Memoria dos tempos apareceu no 2002.

Reaparición

Actuación especial do grupo con ocasión da inauguración en Compostela da exposición "Fuxan os Ventos: 50 anos de historia".

Após doutro período de inactividade, o grupo reapareceu diante do público no ano 2007. Nese ano, aproveitando o convite para dar o pregón da Feira de Artesáns de Instrumentos Tradicionais que tivo lugar no Festival de Pardiñas (Guitiriz), fixo unha pequena actuación na que cantou seis temas do seu repertorio. Por esas mesmas datas, participou na gravación de dous temas para o disco de cancións infantís Pelo gato 24, editado pola Asociación de Gaiteiros Galegos.

O seu regreso aos escenarios tivo lugar no ano 2008, coa xira Terra de Soños, na que rememorando os clásicos do grupo ofreceron diversos recitais polo país, e da que nacería un novo traballo discográfico editado no 2009.

No Día das Letras Galegas de 2016, ano que homenaxeaba ao poeta Manuel María, Fuxan publicou o sinxelo Galicia e anunciaba a inminente saída dun novo disco. Dous anos despois publicou outro tema polas mesmas datas, Lúa de prata, esta vez dedicado á escritora María Victoria Moreno.

Significado social

Fuxan os Ventos non foi o único grupo galego cun alto compromiso social da época, pero si un dos que máis éxito acadou, chegando non só a intelectualidade galega vencellada a canción protesta e os cantautores senón tamén a Galicia de orixe rural.

O seu repertorio inicial elaborárono a partir da música folk universal, inclinándose cada vez máis cara á música popular galega, recollendo cantigas dos vellos e vellas dos lugares e incluíndo temas de composición propia. Consonte o período no que estiveron activos (devalar do franquismo e transición española), foron adquirindo un compromiso social que se plasmou na incorporación da canción protesta e de poemas doutros autores, nunha liña de oposición á ditadura e de reivindicación dun pobo, un idioma e unha cultura propia.

Como principais características destacan a presenza da voz e as letras das cancións. As letras, ben propias ou de poetas galegos, abrangueron temáticas moi amplas: foron en ocasións reivindicativas (temas como a emigración, a autonomía, a ecoloxía, a pobreza…) ou recolledoras dunha tradición oral coa que tivo intenso contacto o grupo. En ocasións ambos os dous aspectos mesturábanse, aínda que pola época só o feito de cantar en galego podía ser xa un xeito de reivindicación.

En 2022 foron Premio Rebulir da Cultura Galega na categoría de música galega "pola súa dilatada traxectoria no ámbito da música tradicional e popular galega, pondo en valor a poesía e cultura endóxena".

En 2022 foron Premio Martín Códax da Música, premio honorífico.

En febreiro de 2023, finou un membro destacado do grupo, Moncho Díaz (voz, guitarra, frautas).

Membros

• Antón Castro, zanfona, mandolina, voz.
• Xosé Vázquez, percusión tradicional e voz.
• Pedro Lucas, gaita, frautas e voz.
• Xoán L. Fuertes Saavedra, buzuki, guitarra, violín e voz.
• Carmen Vázquez, voz
• Tereixa Novo, voz
• Maruxa Fociños, voz
• Alfonso Fernández, voz

Discografía

Álbums de estudio

• Fuxan os ventos (1976)
• O tequeletequele (1977)
• Sementeira (1978)
• Galicia canta ó neno (1978)
• Quen a soubera cantar (1981)
• Noutrora (1984)
• O mellor (1987)
• Sempre e máis despois (1999)
• Na memoria dos tempos (2002)
• Terra de soños (2009)

Sinxelos

• Galicia (2016)
• Lúa de prata (2018)

Recompilatorios

• Chegaremos (1980)
• Cantigas dun pobo (1982)
• Fuxan os ventos (1982)
• Sus primeras grabaciones en discos Philips (1976–1978) (1999)

Véxase tamén

Bibliografía

• Mato, Xesús (2005). "Fuxan os Ventos". Gran Enciclopedia Galega Silverio Cañada (DVD). El Progreso. ISBN 84-87804-88-8. 
• "Fuxan os Ventos". Diccionario enciclopédico galego universal 29. La Voz de Galicia. 2003-2004. p. 86. ISBN 84-7680-429-6. 
• "Fuxan os ventos". Enciclopedia Galega Universal 9. Ir Indo. 1999-2002. p. 338. ISBN 84-7680-288-9. 
• "Fuxan os Ventos". Diciopedia do século 21 2. Do Cumio, Galaxia e do Castro. 2006. p. 954. ISBN 978-84-8288-942-9. 

Ligazóns externas

• Fuxan os Ventos. 50 anos de historia (1972-2022) - Consello da Cultura Galega (2022).