Mateu (nome)

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
(Redirección desde «Mateu»)
San Mateu e o Anxo de Rembrandt.

Mateu[1][2], coa variante Mateo[3], é un nome propio masculino galego de orixe hebraica. Mateu é unha variante moi común en galego, de feito é a única recollida nos dicionarios tradicionais de galego desde o século XIX[4].

O nome ten as súas orixes no Novo Testamento, a partir do hebraico, polo nome Μαθθαιος[5] e unha transliteración koiné ao arameo polo diminutivo מתי (Mattay, Maty). Do latín Matthæus, a ortografía do inglés "Matthew" vén directamente desde o francés Matthieu (antes Matheu, forma coincidente en galego antigo). En última instancia, o nome deriva do nome מתתיהו (Matatyahu, Mattathias) ou מתיתיהו (Matityahu, Mattithiah), Mateu significa "don de Yahveh". O nome hebraico é tamén deletreado נתניהו. Tamén é relacionado incluír os nomes (Netanyahu, Nethaniah), cambiados e coas sílabas יהונתן (Yehonatan, Jonathan).

Significado[editar | editar a fonte]

Agasallo de Deus.

Santoral[editar | editar a fonte]

San Mateu o Evanxelista. A igrexa católica celebra a súa festa o 21 de setembro; a igrexa ortodoxa faino o 16 de novembro.

O nome en Galiza[editar | editar a fonte]

Mateo ou Mateu foi un nome común en Galiza. Mateu o Evanxelista é o padroeiro de varias parroquias, incluso é haxiónimo dunha parroquia galega: San Mateo de Oliveira. San Mateo é tamén un lugar da parroquia de Labrada no concello lugués de Guitiriz na comarca da Terra Chá.

O nome Mateo/Mateu (en castelán: Mateo, en portugués: Mateus, en catalán: Mateu) abunda especialmente no noroeste da península: Galiza, Asturias, e tamén nas Illas Baleares. 2.377 varóns levan o nome Mateo en Galiza. A variante Mateu lévana soamente cinco homes na provincia de Pontevedra[6].

  • Polo san Mateu sementa ti e sementarei eu; polo San Miguel semente quen poider; e polo San Luca saca o boi da asuca, en Chantada e Argozón, que en Camba e Deza, inda non.
  • Pregúntalle a Mateu que é tan bo como eu!
  • Pregúntalle a Mateu que minte como eu!
  • San Mateu, vindima ti, vindimarei eu[7].

Persoas[editar | editar a fonte]

Galegos[editar | editar a fonte]

Outras personalidades[editar | editar a fonte]

Variantes[editar | editar a fonte]

Eruanno - Mateo, escrito en Quenya.
Variantes noutras linguas
Alemán Mathias, Matthias, Matthäus
Árabe متى (Mattā)
Armenio Մատթէոս (Mathios)
Belaruso Мацей (Maciej)
Búlgaro Матей (Matey), Матюш (Matyush), Мато (Mato), Матуш (Matush)
Castelán Mateo
Catalán Mateu
Checo Matěj, Matouš
Coreano 매튜, 마태
Croata Matej, Mate, Matija, Matko
Dinamarqués Mads, Mattæus, Mathias
Eslovaco Matej, Matus
Esloveno Matej, Matevž, Matjaž, Matija
Esperanto Mateo, Matiaso
Estoniano Madis, Mati
Finés Matias, Matti
Francés Mathieu, Matheu, Matthieu; Mathias, Matthias; Mathis, Matthis
Gaélico escocés Maitias
Galés Mathew, Mat
Galego Mateo, Mateu, Matías (actual ortografía), Matheu, Mathias (ortografía arcaica)
Grego Matthaios, Maththaios
Hawaiano Makaio, Mataio
Holandés Matthijs, Mathijs, Mattijs, Mattheus
Hebraico Mattai, Mattityahu, Mattithyahu
Húngaro Máté, Mátyás
Inglés Matthew, Mathew, Matt, Matty, Mattie
Interlingua Mattheo
Irlandés Maitiú
Islandés Matthías
Italiano Matteo, Mattia, Maffeo
Latín Matthæus
Letón Matīss, Matejs, Metjū, Matiass
Lituano Matas, Motiejus
Malayalam Mathai, Matthai, Mathew, Maatthu, Maathan
Malaio Matius
Noruegués Matteus
Polonés Mateusz, Maciej
Portugués Mateus, Matias (actual ortografía), Matheus, Mathias (ortografía arcaica)
Romanés Matei
Ruso Матвей (Matvei), Матфей (Matfei), Мотя (Motya)
Serbio Матија (Matiya)
Sueco Matteus, Mattias, Mathias, Mats, Mattis
Turco Matta, Mattayıs
Ucraíno Матвій (Matviy), Матей (Matey)
Xaponés マット (Matto), マシュー (Mashyuu)
Quenya Eruanno, Erunno

Outros significados[editar | editar a fonte]

  • Mateo (carruaxe): medio de transporte composto por carruaxes, típico de Bos Aires.
  • Mateo: filme arxentino dirixido en 1937 por Daniel Tinayre.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. Xunta de Galicia (ed.). "Ímoslle chamar..." (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 04 de marzo de 2018. Consultado o 13 de xuño de 2017. 
  2. "Guía de nomes galegos". Real Academia Galega. Consultado o 2023-09-16. 
  3. "Guía de nomes galegos". Real Academia Galega. Consultado o 2023-09-16. 
  4. En Dicionario de Dicionarios da USC.
  5. Novum Testamentum Graece (Nestle-Aland), KATA MAΘΘAION 9:9.
  6. Datos do Instituto Nacional de Estadística.
  7. Literatura popular de Galicia, 1881, Juan Antonio Saco y Arce. Ed. De J. L. Saco, Ourense

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]