Astorga

Astorga

Localización
42°27′27″N 6°03′25″O
Estado	España
Comunidade autónoma	Castela e León
Provincia	provincia de León
Capital	Astorga (pt)
Contén a división administrativa	Astorga Castrillo de los Polvazares (en) Murias de Rechivaldo (en) Santa Catalina de Somoza (pt) Valdeviejas (en)
Poboación
Poboación	10.321 (2023) (220,63 hab./km²)
Xeografía
Superficie	46,78 km²
Altitude	869 m
Comparte fronteira con	San Justo de la Vega Santa Colomba de Somoza Brazuelo Val de San Lorenzo Santiago Millas Villaobispo de Otero
Datos históricos
Precedido por	Asturica Augusta
Evento clave 22 de abril de 1810 Siege of Astorga (en) 19 de agosto de 1812 Siege of Astorga (en)
Santo padrón	Toribio de Astorga e Marta de Astorga (pt)
Identificador descritivo
Código postal	24700
Fuso horario	UTC+01:00
Prefixo telefónico	987
Código INE	24008
Outro
Irmandado con	Reus Clavijo (pt) Moissac Mérida
Páxina web	aytoastorga.es

Palacio Episcopal de Astorga, obra do arquitecto Antoni Gaudí

Catedral de Santa María

Astorga (en leonés, Estorga) é unha cidade da provincia de León, sita na comunidade autónoma de Castela e León, (España), atópase a 48 quilómetros ao suroeste da capital provincial de León, é cabeza da comarca da Maragatería. A súa poboación é de 10.553 habitantes (INE, 2021).

Corresponde á antiga Asturica Augusta - topónimo do cal o actual é unha derivación -, capital dun dos conventos xurídicos da antiga Gallaecia. É tamén sé do bispado homónimo.

Etimoloxía

Astorga é unha evolución natural do topónimo antigo Asturica. A orixe e significado deste último deu lugar a varias teorías, sendo na actualidade un topónimo moi discutido. En época romana recibiu o sobrenome de Augusta, en honor ao emperador Augusto.

Xeografía

Situada sobre o cruzamento do Camiño de Santiago ou Vía Francíxena e a Vía ou Ruta da Prata, o itinerario desde o Sur peninsular de peregrinación a Santiago de Compostela. Astorga está xa na meseta leonesa, a unha altitude de 850 m, sobre un outeiro que se ergue sobre a chaira circundante, e ao seu pé corre o río Tuerto, afluente do Órbigo.

Historia

A liña de tempo da historia dos galaicos inclúe probas de que en Astorga atopáronse artefactos que se remontan a máis de 200.000 anos, anteriores ao Paleolítico. A 210 quilómetros de distancia de Astorga, na Serra de Atapuerca existe un rico rexistro fósil dos primeiros humanoides en España. O estudo científico destes restos proporcionan valiosa información sobre da aparencia e da forma en que vivían estes humanoides. A Xunta de Castela e León designou o sitio como Espazo Cultural.

Estes artefactos de estaño atopados na zona de Astorga datan de c. 2750 aC. Os artefactos como tubos e aneis de dobre eixe atopados en Astorga son propios dun complexo cultural atlántico do período da Idade de Bronce c. 1300-700 aC que se inclúen na cultura castrexa.

• Astorga, na Idade de Ferro, estivo baixo a influencia cultural dos celtas, os pobos celtas locais que habitaban a área ao redor de 275 aC, eran coñecidos como Ástures e cántabros. Máis tarde convertida nunha fortaleza romana na rexión chamárona Asturica.
• Durante as guerras cántabras (28-19 aC), enviáronse as lexións romanas VI Victrix (Sexta Lexión Victoriosa) e X Gemina (Décima Lexión Dobre) que estableceron un campamento romano nas terras de León. Este campamento colocouse estratexicamente entre os ríos Jerga e Tuerto. O campamento era importante debido ás revolucións ástures (22 aC) e a proximidade ás minas de ouro das Médulas.
• Logo das guerras púnicas no ano 146 aC, os romanos volveron a súa atención á conquista de Hispania. Uns 60.000 homes da tribo dos galaicos, de acordo con Paulo Orosio, enfrontáronse ás forzas romanas dirixidas por Décimo Xunio Bruto Galaico no 137 aC nunha batalla no río Douro. A partir deste momento, os combatentes galaicos uníronse ás lexión romanas, para servir en lugares tan afastados como Dacia e Gran Bretaña. A extinción final da resistencia celta foi o obxectivo das violentas e desapiadadas guerras cántabras durante o mandato do emperador Augusto do 28 ao 19 aC.
• A cidade romana foi fundada no 14 aC, sendo chamada polo emperador Octavio Augusto como Asturica Augusta agora coñecida como Astorga . Converteuse nun importante centro administrativo e militar.

As murallas da cidade foron construídas na época da Antiga Roma

As murallas romanas foron reconstruídas polo bispo Nuño ao redor de 1242 e foron sometidas a varias reparacións durante a Idade Media. A cidade tiña baños termais con auga quente, quente, sistemas de auga fría, sauna e dous sistemas de cloacas principal aínda en uso hoxe en día. As ruínas das termas romanas son aínda visibles hoxe en día.

• No 35 dC cos plans mineiros desenvolvidos, este campamento da Hispania romana foi redeseñado e construído coa axuda do exército, como cidade. Unha capital da provincia, e o lugar de encontro de catro camiños militares. A Vía da Prata ou Ruta da Prata é unha antiga ruta comercial e de peregrinación que une Astorga a Mérida. Foi concibida e construída como unha ruta comercial para a explotación de ouro. A calzada romana permitiu aos romanos conquistar tribos como os Callaici, os Ástures, e os vacceos. Plinio o Vello no 73 dC falou da Vía da Prata. O camiño estendíase uns 640 quilómetros e tiña grande importancia para os romanos xa que unía as minas de ouro das Medulas e as minas de cobre de Río Tinto.
• Asturica foi a principal cidade no noroeste de España durante o Imperio Romano. Plinio autor romano, naturalista e filósofo, así como comandante militar e naval chamou á cidade Urbs magnifica ("magnífica cidade"). A Vía da Prata ía de Asturica (Astorga) a Emerita (Mérida). Un dos primeiros tres bispados de España fundouse en Astorga, coñecido como a Diocese de Astorga. O título de bispo de Astorga é un dos cargos relixiosos máis antigos de Europa.
• Astorga foi saqueada polo rei visigodo Teodorico II nalgún momento do seu reinado. O 5 de outubro do 456, na batalla de Campus Paramus, a 19 quilómetros de Astorga no Urbicus (Órbigo), Teodorico II, oitavo rei visigodo 453-466 dC, liderou un exército e derrotou a Requiario, rei suevo de Galicia desde o 448 a 12/456. Durante as invasións da península polas tribos xermánicas, destacou o bispo Toribio. Se documentou a conversión do rei suevo Remismundo ao arianismo, e traballou para restaurar as igrexas destruídas polos visigodos. O bispo foi capaz de viaxar a Roma, de onde se trouxo o que se cre que é unha reliquia da Vera Cruz, en funda o Mosteiro de Santo Toribio de Liébana, onde aínda consérvase. Debido a que os romanos tiñan o control da cidade, o cristianismo fíxose moi popular nesta área durante a primeira igrexa. Hai unha lenda que tanto Santiago como San Paulo predicaron en Astorga e hai probas de que houbo un bispado ao redor do século terceiro. No mesmo comezo do pontificado de León I, nos anos 444-447, Turribius, o bispo de Astorga, en León, enviou a Roma un memorando advertindo que o priscilianismo non estaba morto de ningún xeito, avisando que contaba ata bispos entre os seus partidarios, e pedindo a axuda da sé romana. A distancia era insalvable no século quinto. Tribos xermanas, e visigodos, tomaron o control de Astorga e destruíron a cidade romana. Con todo, prosperou coa axuda dos Santos Toribio, Fructuoso e Valerio.
• Logo da retirada dos bérberes para unirse á rebelión bérber (739-742) e as campañas de Afonso I de Asturias (742-757) contra os andalusís, a cidade foi abandonada, ao estar na zona de terra de ninguén, entre mouros e cristiáns coñecida na época como "o Deserto do Douro", entrou nos plans de repoboación levados a cabo un século máis tarde, durante o reinado de Ordoño I de Oviedo (850-866). Astorga sufriu a decadencia ata o século XI, cando a cidade converteuse nunha parada importante na ruta francesa dos peregrinos á tumba de Santiago en Santiago de Compostela. A construción da catedral comezou no século XV e terminou a finais do século XVIII.
• Unha importante comunidade xudía vivía na sección fortificada de Astorga xa no século XI. Máis tarde habitaban dúas cuartas partes da cidade. Unha rúa chamada o Xardín (Paseo) da Sinagoga anteriormente corría xunto á antiga muralla da cidade. Moitos xudeus en Astorga foron convertidos pola forza ao cristianismo en 1230-1231.
• En 1528 Hernán Cortés trouxo gran de cacao mexicano para España. No museo do chocolate en Astorga, visualízanse cuncas do século XVI de chocolate quente. Astorga é o berce europeo do chocolate. Un ve chocolate de Astorga por toda a rexión. O Marquesado de Astorga, a Diocese e os arrieiros maragatos fixeron de Astorga pioneira na elaboración de chocolate a partir do século XVII. En 1914 había 49 fabricantes de chocolate na cidade.
• En 1747 o libro de Antonio Martín contén a receita das mantecadas de Astorga (unha mantecada é un pastel de tamaño similar a unha madalena). As referencias indican que a receita creouna unha monxa do Convento do Espírito Santo en Astorga, que máis tarde deixou o convento e popularizou o produto. No Diario Oficial da Unión Europea UNE-EN 45011 o Consello Regulador, a través do Comité de Certificación, establece as normas para a fabricación das mantecadas. Unha alta porcentaxe do produto véndese aos turistas xunto cos coñecidos Hojaldres de Astorga.
• Durante a Guerra da Independencia, Astorga foi sitiada polas tropas napoleónicas francesas. Astorga era a cidade máis afastada da Península Ibérica na que residiu o emperador Napoleón. O cerco de Astorga, do 21 de marzo ao 22 de abril de 1810 foi un intento por parte das forzas francesas de capturar Astorga, nunha campaña da Guerra da Independencia de España. Astorga atopábase no flanco da invasión francesa de España e Portugal, e estaba destinado a ser utilizada como cuartel xeral durante a campaña.
• Debido á súa situación, Astorga era un lugar para descansar os peregrinos, tiña 21 centros de coidados paliativos. Hoxe en día, existe o Hospital das Irmá da Caridade, que é un centro médico en fronte da catedral que foi construída logo da desaparición do hospital do século XII que foi destruído en 1756.
• O Camiño de Santiago son 780 quilómetros de peregrinación á catedral de Santiago de Compostela, onde están enterrados os restos do apóstolo Santiago. Esta é a terceira peregrinación máis grande no cristianismo desde hai máis de 1.000 anos, cunha parada en Astorga.
• Durante a segunda metade do século XIX, Astorga viu a chegada do ferrocarril e o desenvolvemento da cidade actual, que se expandiu fóra das súas murallas romanas. Astorga é de novo unha importante rede de conexións por estrada, e recupera a vitalidade social e económica, que ten o turismo como un dos seus eixes principais.

Gastronomía local

• Cocido maragato
• Mantecadas de Astorga
• Chocolates de Astorga

Véxase tamén

Outros artigos

• Diocese de Astorga

Ligazóns externas

• Páxina oficial do concello Arquivado 29 de abril de 2014 en Wayback Machine. (en castelán)

---

Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.  Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír.

---