Xoán Abeleira

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Infotaula de personaXoán Abeleira

Editar o valor em Wikidata
Biografía
Nacemento24 de xuño de 1963 Editar o valor em Wikidata (60 anos)
Maracay, Venezuela (pt) Traducir Editar o valor em Wikidata
Datos persoais
País de nacionalidadeEspaña Editar o valor em Wikidata
Actividade
Ocupacióntradutor , escritor Editar o valor em Wikidata
Xénero artísticoPoesía, Narrativa, Ensaio
LinguaLingua galega e lingua castelá Editar o valor em Wikidata

Bitraga: 1938 Dialnet: 2228948

Xoán Abeleira Álvarez, nado en Maracay (Venezuela) o 24 de xuño de 1963, é un poeta, narrador, músico, tradutor, ensaísta e fotógrafo galego.

Traxectoria[editar | editar a fonte]

Fillo de emigrantes galegos, en 1973 a súa familia volta a España, instalándose en Madrid, onde Abeleira inicia a súa andaina como poeta, narrador, tradutor, músico, xornalista e crítico literario.

En Madrid publica os seus primeiros poemarios Umbral del Centinela/La piel iluminada (Olifante, 1997), volume dobre nomeado ós premios Ícaro de Literatura do Diario 16; Identidades (Hiperión, 1998); e Nueve motivos para un obsequio (Mandala, 2001), unha obra realizada canda a pintora brasileira de sumi-e Lourdes Parente. En Madrid estréase tamén como autor de literatura para nenos, coa serie Las aventuras de Nunavut, pola que é elixido “autor do mes” na revista CLIJ.

Alí estuda teatro con José Carlos Plaza e William Layton, dirixe unha montaxe baseada en dúas pezas curtas de Tennessee Williams (Querencia, estreada no Teatro del Mercado de Zaragoza), crea un grupo musical (La República, con disco homónimo), traballa como xornalista (Cuadernos Hispanoamericanos, El Urogallo, Diario 16, El Público) e como guionista na TVE.

Cantante e compositor do grupo La República, cun disco homónimo editado por Grabaciones Accidentales, 1988.

Regreso á Coruña[editar | editar a fonte]

En 1999 trasladouse á Coruña. A partir dese momento publicou Magnalia (un “libro de artista” creado coa poeta Olga Novo e a pintora e poeta Alexandra Domínguez), Animais Animais (con dúas versións distintas: unha en Espiral Maior e outra, bilingüe e ampliada, en Bartleby Editores), unha nova versión da serie As aventuras de Nunavut, e un ensaio lírico e fotográfico verbo da obra e da figura de Manfred Gnädinger, “o alemán de Camelle”, titulado A pegada de Man. En setembro do 2009, participou na dobre estrea (na Coruña e en Vigo) do concerto "Música para un Ouveo"-"Música para un Aullido", unha obra para quinteto e recitador creada polo compositor galego Borja Costa a partir dos poemas de Allen Ginsberg, traducidos (ó galego e ó castelán) e interpretados polo propio Abeleira. En 2010, puxo en pé un proxecto chamado Fuso Negro no que mesturaba poesía, teatro e música, xunto a varios músicos galegos [1]. No 2010 publicou As nosas sombras no xardín de Serralves (Franouren Edicións, edición ampliada e bilingüe na colección Banfile), libro co que quedou finalista do Premio Nacional de Poesía, e no 2012 Pan de ánimas (Xerais).

A súa extensa e prolífica andaina de tradutor abrangue máis de cincuenta títulos e un cento de autoras e de autores entre os que salientan os nomes de Arthur Rimbaud, Guillaume Apollinaire, André Breton, Robert Desnos, René Char, Antonin Artaud, Henri Michaux, Jean-Joseph Rabearivelo, Claude Esteban, Yves Bonnefoy, Percy Bysshe Shelley, Jack London, John Berger, Allen Ginsberg, Ted Hughes ou Sylvia Plath.

Arestora traballa como profesor impartindo cursos e seminarios literarios e artísticos en distintos lugares de Galicia e de España.

Obra en galego[editar | editar a fonte]

Poesía[editar | editar a fonte]

  • Animais Animais, 2001, Espiral Maior, edición posterior ampliada bilingüe galego-castelán, 2009, Bartleby Editores.
  • As nosas sombras no xardín de Serralves, 2010, Franouren Edicións; finalista do Premio Nacional de Poesía 2011. 2012, Banfile, edición ampliada e bilingüe, galego-castelán; 2022, Bartleby Editores, nova edición bilingüe, galego-castelán, revisada e ampliada.
  • Pan de ánimas, 2012, Edicións Xerais.
  • A poesía é un misterio clandestino/ La poesía es un misterio clandestino, antoloxía poética bilingüe, 2023, Medulia.

Ensaio[editar | editar a fonte]

Literatura infanto-xuvenil[editar | editar a fonte]

  • As aventuras de Nunavut, serie composta ata o de agora, polos seguintes volumes, todos eles ilustrados por Jacobo Fernández Serrano:
    • O nacemento de Nunavut, 2002, Xerais.
    • Un día de caza, 2003, Xerais.
    • O caribú namorado, 2004, Xerais.
    • Sedna, a deusa do mar, 2005, Xerais.

Traducións[editar | editar a fonte]

En libro:

  • Isaac Díaz Pardo: creación e compromiso na Galicia do século XX, Deputación Provincial da Coruña, 2006.
  • Porca terra, de John Berger, 2007, Rinoceronte.
  • O viaxeiro astral, de Jack London, 2007, Galaxia.
  • Ouveo e outros poemas/Aullido y otros poemas, de Allen Ginsberg, para o concerto-recital Música para un Ouveo, unha obra do compositor Borja Costa, estreada no Teatro Rosalía de Castro da Coruña o 3 de setembro de 2009, na que tamén participou como intérprete-recitador.
  • Iluminacións, de Arthur Rimbaud, Banfile, A Coruña, 2012, Edición bilingüe francés-galego (segunda edición, revisada e ampliada).
  • Liberdade, caixa de artista, obxecto-libro ideado polo Grupo Surrealista Galego ó redor do poema Liberté de Paul Eluard, con tradución de Xoán Abeleira e catro gravados de Alba Torres, Ana Zapata, Alfredo Ferreiro e Tono Galán. Manchea, A Coruña, 2015.
  • Nierikate: traducións ó galego, Banfile, A Coruña, 2017.
  • Porca Terra (nova edición revisada), de John Berger, a-lenta, A Coruña, 2019.

En xornais:

Obras colectivas e escolmas[editar | editar a fonte]

Obra plástica[editar | editar a fonte]

  • "Érotiques Féeriques Oniriques", libro de collages (inédito).

Obra en castelán[editar | editar a fonte]

Poesía[editar | editar a fonte]

  • Umbral del Centinela/La piel iluminada, 1997, Olifante.
  • Identidades, 1998, Hiperión.
  • Nueve motivos para un obsequio, 2000, Mandala Ediciones.
  • Animales Animales (versión bilingüe do poemario Animais Animais), 2010, Bartleby Editores.
  • Nuestras sombras en el Jardín de Serralves (edición bilingüe e ampliada do poemario As nosas sombras no Xardín de Serralves), 2012, Banfile; 2022, nova edición bilingüe, galego-castelán, revisada e ampliada.
  • A poesía é un misterio clandestino/ La poesía es un misterio clandestino, antoloxía poética bilingüe, 2023, Medulia.

Ensaio[editar | editar a fonte]

Traducións[editar | editar a fonte]

En libro:

  • No despertéis a la serpiente: antología poética bilingüe, de Percy Bysshe Shelley, 1994, Hiperión. Con Alejandro Valero.
  • El búho ciego, de Sadeg Hedayat, 1991, Hiperión.
  • Takis (catálogo da exposición sobre o escultor grego), 1994, Fundación La Caixa.
  • Iluminaciones, de Arthur Rimbaud, 1995, Hiperión.
  • Poesías y otros textos, de Arthur Rimbaud, 1995, Hiperión.
  • Una temporada en el infierno, de Arthur Rimbaud, 1995, Hiperión.
  • A la misteriosa. Las tinieblas, de Robert Desnos, 1996, Hiperión. Con Ada Salas.
  • Poemas, de Yves Bonnefoy, Servicio de Publicaciones de la Embajada Francesa de Madrid, 1996.
  • Alcoholes, de Guillaume Apollinaire, 1996, Hiperión.
  • Dylan Thomas: amparado por la gracia, de George Tremlett, 1996, Circe.
  • El ojo del silencio (biografía novela de Lee Miller), de Marc Lambron, 1996, Circe. Reeditada no 2000 co título de Lee Miller .
  • Carson McCullers: un corazón juvenil, de Josyane Savigneau, 1997, Circe.
  • Violet (biografía da clavecinista Violet Gordon Woodhouse, de Jessica Douglas-Home, 1998, Circe.
  • Cesaria Évora, de Veronique Montaigne, 1998, Circe.
  • Artemisia Gentileschi, de Rauda Jamis, 1998, Circe.
  • Cartas desde Birmania, de Ann Sang Suu Kyi, 1998, Circe.
  • Jean Vigo, de Paulo Y. Salès, 1999, Circe.
  • Constance Markievicz, de Anne Pons, 1999, Circe.
  • El bastón de Virginia, de Laurent Sagalovitsch, 2000, Circe.
  • Zona y otros poemas de la ciudad y del corazón, de Guillaume Apollinaire, 2000, Mondadori.
  • Casi sueños. Traducido de la noche, de Jean-Joseph Rabearivelo, 2000, Hiperión.
  • Vivienne Haigh-Wood [Vivienne Eliot], de Carole Seymour-Jones, 2003, Circe.
  • Las hermanas Mitford, de Annick Le Floc'hmoan, 2003, Circe.
  • La princesa olvidada, de Laurent Joffrin, 2003, Circe.
  • El cabo de las tormentas, de Nina Berberova, 2004, Circe.
  • Las hermanas Beauvoir, de Claudine Monteuil, 2005, Circe.
  • Cómo fue (recuerdos sobre Samuel Beckett, de Anne Atik, 2005, Circe.
  • Sonia Orwell, de Hilary Spurling, 2005, Circe.
  • Hellé Nice, de Miranda Seymour, 2006, Circe.
  • En la vida real, de Hélèna Villovitch, 2006, Circe.
  • La conquista de Polonia, de Paul Jimenes, 2006, Circe.
  • Fingimiento, de Guillaume Lescable, 2006, Circe.
  • Lobster, de Hélèna Villovitch, 2006, Circe.
  • Martha F, de Nicole Rosen, 2006, Circe.
  • Escrita luz: antoloxía persoal, de Cesáreo Sánchez Iglesias, 2006, Eneida.
  • Anna Ajmátova: Anna de todas las Rusias, de Elaine Feinstein, 2007, Circe.
  • Poesía completa 1956-1963, de Sylvia Plath, 2008, Bartleby Editores.
  • El azor en el páramo, de Ted Hughes, 2010, Bartleby Editores.
  • Zona y otros poemas de la ciudad y el corazón (versión bilingüe, ampliada e anotada), de Guillaume Apollinaire, 2011, Bartleby Editores.
  • Illuminations (Painted Plates), de Arthur Rimbaud, 2013, Bartleby Editores.
  • Pleamargen, de André Breton, 2016, Galaxia Gütemberg. Inclúe: Pleamargen, Fata Morgana, Los Estados Generales, Oda a Charles Fourier, En la senda de San Romano e Arcano 17.
  • "Elegía por Philippe-Maguilen Senghor" e "Elegía por Martin Luther King", en Lépold Sédar Senghor, Quaderns de Versalia, VIII, Sabadell, 2018.
  • Un avance del fin del mundo, selección de textos de Arthur Rimbaud, Penguin Random House, Barcelona, 2018.
  • Soy vertical, selección de poemas de Sylvia Plath, Penguin Random House, Barcelona, 2019.
  • Feliz Idade [FeliZidad], de Olga Novo, Premio Nacional de Poesía 2019, Olifante, Zaragoza, 2020.

En xornais e revistas:

  • Poemas, de Dylan Thomas, Cuadernos Hispanoamericanos, 1989.
  • El anillo interior de Tokio, de Paul Claudel, Cuadernos Hispanoamericanos, 1989.
  • Tres mujeres, de Sylvia Plath, Cuadernos Hispanoamericanos, xullo de 1990.
  • Árboles de invierno, de Sylvia Plath, Quimera, 1990.
  • Textos sobre Rimbaud, de René Char, El Urogallo, novembro, 1991.
  • El guante de crin (fragmentos), de Pierre Reverdy, El Urogallo, novembro, 1992.
  • Las nuevas revelaciones del ser, de Antonin Artaud, Creación, maio de 1992.
  • Poemas. de Robert Desnos, El Urogallo, novembro de 1995.
  • Movimientos y otros textos, de Henri Michaux, El Urogallo, agosto, 1993.
  • Poemas, de Jean‒Joseph Rabearivelo, El Urogallo, decembro, 1996.
  • Poemas, de Sylvia Plath, El maquinista de la generación, nº 20‒21.

Notas[editar | editar a fonte]

  1. "Sección vídeos da páxina do autor". Arquivado dende o orixinal o 03 de marzo de 2010. Consultado o 15 de xuño de 2010.  Arquivado 03 de marzo de 2010 en Wayback Machine.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]