Número primo: Diferenzas entre revisións
m r2.7.3) (Bot: Engado: vec:Nùmaro primo |
|||
Liña 69: | Liña 69: | ||
{{Link FA|it}} |
{{Link FA|it}} |
||
{{Link FA|lmo}} |
{{Link FA|lmo}} |
||
[[af:Priemgetal]] |
|||
[[als:Primzahl]] |
|||
[[an:Numero primero]] |
|||
[[ang:Frumtæl]] |
|||
[[ar:عدد أولي]] |
|||
[[arz:عدد اولى]] |
|||
[[az:Sadə ədəd]] |
|||
[[bat-smg:Pėrmėnis skaitlios]] |
|||
[[be:Просты лік]] |
|||
[[be-x-old:Просты лік]] |
|||
[[bg:Просто число]] |
|||
[[bn:মৌলিক সংখ্যা]] |
|||
[[br:Niver kentael]] |
|||
[[bs:Prost broj]] |
|||
[[ca:Nombre primer]] |
|||
[[cs:Prvočíslo]] |
|||
[[cy:Rhif cysefin]] |
|||
[[da:Primtal]] |
|||
[[de:Primzahl]] |
|||
[[el:Πρώτος αριθμός]] |
|||
[[en:Prime number]] |
|||
[[eo:Primo]] |
|||
[[es:Número primo]] |
|||
[[et:Algarv]] |
|||
[[eu:Zenbaki lehen]] |
|||
[[fa:عدد اول]] |
|||
[[fi:Alkuluku]] |
|||
[[fiu-vro:Algarv]] |
|||
[[fr:Nombre premier]] |
|||
[[ga:Uimhir phríomha]] |
|||
[[gan:質數]] |
|||
[[haw:Helu kumu]] |
|||
[[he:מספר ראשוני]] |
|||
[[hi:अभाज्य संख्या]] |
|||
[[hr:Prost broj]] |
|||
[[hsb:Primowa ličba]] |
|||
[[ht:Nonm premye]] |
|||
[[hu:Prímszámok]] |
|||
[[hy:Պարզ թիվ]] |
|||
[[id:Bilangan prima]] |
|||
[[is:Frumtala (stærðfræði)]] |
|||
[[it:Numero primo]] |
|||
[[ja:素数]] |
|||
[[jbo:nalfendi kacna'u]] |
|||
[[jv:Wilangan prima]] |
|||
[[ka:მარტივი რიცხვი]] |
|||
[[kk:Жай сан]] |
|||
[[km:ចំនួនបឋម]] |
|||
[[kn:ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಸಂಖ್ಯೆ]] |
|||
[[ko:소수 (수론)]] |
|||
[[ku:Hejmarên hîmî]] |
|||
[[la:Numerus primus]] |
|||
[[lb:Primzuel]] |
|||
[[lmo:Nümar primm]] |
|||
[[lt:Pirminis skaičius]] |
|||
[[lv:Pirmskaitlis]] |
|||
[[mk:Прост број]] |
|||
[[ml:അഭാജ്യസംഖ്യ]] |
|||
[[mn:Энгийн тоо]] |
|||
[[mr:मूळ संख्या]] |
|||
[[ms:Nombor perdana]] |
|||
[[nds:Primtall]] |
|||
[[nl:Priemgetal]] |
|||
[[nn:Primtal]] |
|||
[[no:Primtall]] |
|||
[[oc:Nombre primièr]] |
|||
[[pl:Liczba pierwsza]] |
|||
[[pms:Nùmer prim]] |
|||
[[pnb:پرائم نمبر]] |
|||
[[pt:Número primo]] |
|||
[[ro:Număr prim]] |
|||
[[ru:Простое число]] |
|||
[[scn:Nùmmuru primu]] |
|||
[[sh:Prost broj]] |
|||
[[si:ප්රථමක සංඛ්යා]] |
|||
[[simple:Prime number]] |
|||
[[sk:Prvočíslo]] |
|||
[[sl:Praštevilo]] |
|||
[[sq:Numri i thjeshtë]] |
|||
[[sr:Прост број]] |
|||
[[sv:Primtal]] |
|||
[[sw:Namba tasa]] |
|||
[[szl:Pjyrszo nůmera]] |
|||
[[ta:பகா எண்]] |
|||
[[th:จำนวนเฉพาะ]] |
|||
[[tl:Pangunahing bilang]] |
|||
[[tr:Asal sayı]] |
|||
[[uk:Просте число]] |
|||
[[ur:اولی عدد]] |
|||
[[uz:Tub son]] |
|||
[[vec:Nùmaro primo]] |
|||
[[vi:Số nguyên tố]] |
|||
[[vls:Priemgetal]] |
|||
[[war:Panguna nga ihap]] |
|||
[[xal:Экн тойг]] |
|||
[[yi:פרימצאל]] |
|||
[[yo:Nọ́mbà àkọ́kọ́]] |
|||
[[zh:素数]] |
|||
[[zh-classical:質數]] |
|||
[[zh-min-nan:Sò͘-sò͘]] |
|||
[[zh-yue:質數]] |
Revisión como estaba o 24 de marzo de 2013 ás 09:37
Sistema numérico en matemáticas |
---|
Conxuntos numéricos ℕ ⊂ ℤ ⊂ ℚ ⊂ ℝ ⊂ ℂ |
Números destacables |
Outras extensións dos números complexos |
Infinito |
Especiais |
Outros importantes |
Sistemas de numeración |
Número primo é un número natural maior que 1 e que ten exactamente dous divisores positivos distintos: 1 e el mesmo. Se un número natural é maior que 1 e non é primo, dise que é composto. Por convención, os números 0 e 1 non son primos nin compostos.
O concepto de número primo é moi importante na teoría dos números. Un dos resultados da teoría dos números é o Teorema Fundamental da Aritmética, que afirma que calquera número enteiro positivo pode ser escrito univocamente como o produto de varios números primos (chamados factores primos). Ao proceso que recebe como argumento un número e devolve os seus factores primos chámase decomposición en factores primos. Antes do desenvolvemento do cálculo automático, a determinación dos factores primos era un proceso traballoso en extremo, mais a finais do século XVIII xa existían, grazas ao labor dalgúns matemáticos, entre os cales Anton Felkel e Jurix Batolomex Vega, extensas táboas abranxendo o intervalo desde a unidade ata algúns millóns.
Colocando os números primos en orde crecente, temos que os primeiros elementos son:
2, 3, 5, 7, 11, 13, 17, 19, 23, 29, 31, 37, 41, 43, 47, 53, 59, 61, 67, 71, 73, 79, 83, 89, 97...
Exemplos de decomposicións:
- 4 = 2 × 2
- 6 = 2 × 3
- 8 = 2 × 2 × 2
- 9 = 3 × 3
- 10 = 2 × 5
Teoremas dos números primos
Sábese que, á medida que avanzamos na secuencia dos números enteiros, os primos tórnanse cada vez máis raros. Isto levanta dúas cuestións:
- O conxunto dos números primos sería finito ou infinito?
- Dado un número natural , cal é a proporción de números primos entre os números menores que ?
A resposta a primeira cuestión é que o conxunto dos primos é infinito. Podemos demostrar da seguinte forma:
Supoña , por absurdo , que o número de primos sexa finito e sexan os primos.Sexa o número tal que
= onde denota o produto.
Temos que non é primo (por hipótese), logo existe un número primo tal que . Mais obviamente . Logo existe un novo número primo, o que é unha contradición.
A resposta para a segunda pregunta é que esa proporción se aproximará máis a canto maior sexa n, onde é o logaritmo natural.
Grupos e secuencias de números primos
Coñécense dous grupos de números primos:
do tipo:
- (4n+1) - pódense sempre escribir como ()
e
- (4n-1) - nunca se poden escribir como ()
Tratándose de números primos, é perigoso facer unha xeneralización apenas con base nunha observación, non solidamente comprobada matematicamente. Vexamos o exemplo:
31, 331, 3.331, 33.331, 333.331, 3.333.331 e 33.333.331 son primos
mais
333.333.331 non é: (333.333.331 = 17 x 19.607.843)
Ligazóns externas
- As páxinas de primos -- http://www.utm.edu/research/primes/
- The first 20,000 primes (through 224737) at Wikisource
- Lista dos maiores números probabelmente primos
- The prime puzzles
- The Prime Project xera un número primo cada vez que se accede á páxina
- Unha tradución ao inglés da demostración de Euclides da infinitude dos primos
- Primes de WIMS é un xenerador online de números primos.
- 12 digit primes Factores primos coñecidos de 12-díxitos de Googolplex