Neonicotinoides

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
As plantas do tabaco son unha fonte de nicotina natural

Os neonicotinoides (ás veces acurtados a neonics en inglés)[1] son unha clase de insecticidas neuroactivos, de estrutura química semellantes á nicotina,[2] desenvolvidos por científicos de Shell e Bayer na década de 1980.[3]

A familia dos neonicotinoides inclúe acetamiprid, clotianidina, dinotefurano, imidacloprid, nitenpyram, nitiazina, tiacloprid e tiametoxam. O imidacloprid foi o insecticida máis utilizado no mundo desde 1999[3] até polo menos 2018.[4] [5] En comparación cos insecticidas organofosforados e carbamatos, os neonicotinoides son menos tóxicos para as aves e os mamíferos.

Debido a que afectan ao sistema nervioso central dos insectos, os neonicotinoides matan ou afectan de forma nociva a unha gran variedade de insectos, tanto os que son obxectivo como os que non.[6] Acostuman ser aplicados ás sementes antes da plantación como tratamento profiláctico contra insectos herbívoros. Os neonicotinoides son solúbeis en auga, polo que cando a semente xermola e crece, a planta en desenvolvemento absorbe o pesticida nos seus tecidos mentres toma auga.[7] Os neonicotinoides tamén se poden aplicar directamente ao chan.[8] Unha vez absorbidos, os neonicotinoides fanse presentes en toda a planta, incluíndo nas súas follas, flores, néctar e pole.[6]

O uso de neonicotinoides relacionouse con efectos ecolóxicos adversos, incluíndo o trastorno do colapso das colonias de abellas melíferas (en inglés colony collapse disorder, CCD), o declive dos abesouroos[9] e o descenso das poboacións de aves comedoras de insectos. Os neonicotinoides contaminan amplamente zonas húmidas, regatos e ríos e, debido ao seu uso xeneralizado, os insectos polinizadores están expostos a eles de forma crónica. Crese que os efectos subletais da exposición crónica de baixo nivel aos neonicotinoides no medio ambiente son máis comúns nas abellas que os efectos directamente letais. Estes efectos sobre as abellas inclúen dificultade para navegar, aprender e buscar alimento, a resposta inmune suprimida, a viabilidade dos espermatozoides máis baixa, o acurto da vida útil das raíñas e o número reducido de novas raíñas producidas.[6] Ademais, os organismos non afectados, resistentes ou expostos a doses subletais de pesticidas neonicotinoides conservan os pesticidas nos seus corpos cando se alimentan de plantas tratadas con neonicotinoides, que poden matar entón os insectos depredadores que consomen a presa contaminada.[10]

En 2013, a Unión Europea e algúns países veciños restrinxiron o uso de certos neonicotinoides.[11] [12] [13] [14] [15] [16] En 2018 a UE prohibiu os tres principais neonicotinoides (clotianidina, imidacloprid e tiametoxam) para todos os usos ao aire libre,[17] [18] pero en 2020, Francia volveu permitir o uso de neonicotinoides nos cultivos de remolacha azucreira.[19] Varios estados dos Estados Unidos restrinxiron os neonicotinoides por preocupación polos polinizadores e as abellas.[20]

Historia[editar | editar a fonte]

O precursor da nitiazina foi sintetizado por primeira vez por Henry Feuer, un químico da Universidade de Purdue, en 1970.[21] [22] [23] Os investigadores de Shell descubriron durante o exame que este precursor mostraba potencial de insecticida e refinárono para desenvolver nitiazina.[3]

En 1984 descubriuse que o modo de acción da nitiazina era un agonista postsináptico do receptor de acetilcolina (parasimpaticomimético),[24] o mesmo que a nicotina. A nitiazina non actúa como inhibidor da acetilcolinesterase,[25] a diferenza dos insecticidas organofosforados e carbamatos. Aínda que a nitiazina ten a especificidade desexada (é dicir, baixa toxicidade para mamíferos), non é fotosestábel, é dicir, descompón á luz solar e, polo tanto, non é comercialmente viable.

En 1985, Bayer (Shinzo Kagabu) patentou o imidacloprid como o primeiro neonicotinoide comercial.[26]

A finais da década de 1990, o imidacloprid tornouse amplamente utilizado.[27] [28] A principios da década de 2000, outros dous neonicotinoides, clotianidina e tiametoxam, entraron no mercado. En 2013, practicamente todo o millo dos Estados Unidos foi tratado cun destes dous insecticidas.[29] En 2014, preto dun terzo da superficie de cultivo de soia dos Estados Unidos plantouse con sementes tratadas con neonicotinoides, xeralmente imidacloprid ou tiametoxam.[30]

Mercado[editar | editar a fonte]

Os neonicotinoides foron rexistrados en máis de 120 países. Cunha facturación global de 1,5€ millóns en 2008, representaron o 24% do mercado mundial de insecticidas. O mercado pasou de 155 euros millóns en 1990 a 957 euros millóns en 2008. Os neonicotinoides representaron o 80% de todas as vendas de tratamento de sementes en 2008.[31] A partir de 2011, estaban no mercado sete neonicotinoides de diferentes empresas.[32]

Nome Compañía Produtos Facturación en millóns de USD (2009)
Imidacloprid Bayer CropScience Confidor, Admire, Gaucho, Avogado 1.091
tiametoxam Syngenta Actara, Platinum, Cruiser 627
Clotianidina Sumitomo Chemical / Bayer CropScience Poncho, Dantosu, Dantop, Belay 439
Acetamiprid Nippon Soda Mospilan, Assail, ChipcoTristar 276
Tiacloprid Bayer CropScience Calipso 112
Dinotefurano Mitsui Chemicals Starkle, Safari, Venom 79
Nitenpyram Sumitomo Química Capstar, Gardián 8

Usos agrícolas[editar | editar a fonte]

Eficacia[editar | editar a fonte]

O imidacloprid é eficaz contra os insectos chupadores, algúns insectos masticadores, os insectos do solo e as pulgas dos animais domésticos[33] É sistémico con especial eficacia contra os insectos chupadores e ten unha longa actividade residual. Pódese engadir imidacloprid á auga utilizada para regar as plantas. As formulacións de imidacloprid de liberación controlada tardan de 2 a 10 días en liberar o 50% do imidacloprid en auga.[34] Aplícase contra pragas do solo, sementes, madeira e pragas animais, así como tratamentos foliares.

A partir de 2013, os neonicotinoides utilizáronse nos Estados Unidos en preto do 95% dos cultivos de millo e canola, a maioría de algodón, sorgo e remolacha azucreira e preto da metade de toda a soia. Utilizáronse na gran maioría das froitas e verduras, incluíndo mazás, cereixas, pexegos, laranxas, bagas, verduras de folla, tomates e patacas, até grans de cereais, arroz, noces e uvas de viño.[35] O imidacloprid foi posibelmente o insecticida máis utilizado, tanto dentro dos neonicotinoides como no mercado mundial.[4][36]

Revestimentos de sementes[editar | editar a fonte]

Na agricultura, a utilidade dos tratamentos con sementes de neonicotinoides para a prevención de pragas depende do momento da plantación e da chegada das pragas. Para a soia, os tratamentos con sementes de neonicotinoides normalmente non son efectivos contra o pulgón da soia, porque os compostos se descompoñen entre 35 e 42 días despois da plantación, e os pulgóns da soia normalmente non están presentes ou danan os cultivos antes deste tempo.[37] [38] Os tratamentos de sementes con neonicotinoides poden protexer o rendemento en casos individuais, como campos de plantación tardía ou en áreas con grandes infestacións moito máis cedo na estación de crecemento.[39] Non se esperan aumentos globais de rendemento dos tratamentos con sementes de neonicotinoides para as pragas de insectos da soia nos Estados Unidos, e recoméndanse os insecticidas foliares cando os insectos alcanzan niveis prexudiciais.[40] O Departamento de Estado de Saúde do Canadá (Health Canada) estimou que os neonicotinoides proporcionan beneficios equivalentes a máis do 3% do valor nacional de millo na explotación agrícola e do 1,5 % ao 2,1 % do valor nacional da explotación agrícola da soia en 2013.[41]

Regulamento[editar | editar a fonte]

Estados Unidos[editar | editar a fonte]

A Axencia de Protección Ambiental dos EUA (US EPA) opera un ciclo de revisión de rexistro de 15 anos para todos os pesticidas.[42] A US EPA concedeu un rexistro condicional á clotianidina en 2003.[43] A EPA emite rexistros condicionais cando un pesticida cumpre o estándar de rexistro, pero hai requisitos de datos pendentes.[44] O tiametoxam está aprobado para o seu uso como antimicrobiano para preservar a madeira e como pesticida; foi aprobado por primeira vez en 1999. O imidacloprid rexistrouse en 1994.[45]

Como todos os neonicotinoides foron rexistrados despois de 1984, non estaban suxeitos a un novo rexistro, pero debido a preocupacións ambientais, especialmente no que se refire ás abellas, a EPA abriu expedientes para avalialos.[46] O expediente de revisión do rexistro para imidacloprid abriuse en decembro de 2008 e o expediente de nitiazina abriuse en marzo de 2009. Para aproveitar mellor as novas investigacións a medida que estean dispoñibles, a EPA adiantou a apertura dos expedientes para os neonicotinoides restantes no calendario de revisión do rexistro (acetamiprid, clothianidin, dinotefuran, thiacloprid e thiamethoxam) até o ano fiscal 2012.[46] A EPA dixo que esperaba completar a revisión dos neonicotinoides en 2018.[47]

En marzo de 2012, o Center for Food Safety, Pesticide Action Network, Beyond Pesticides e un grupo de apicultores presentaron unha petición de emerxencia ante a EPA solicitando á axencia que suspendese o uso de clotianidina. A axencia rexeitou a petición.[48] En marzo de 2013, a US EPA foi demandada polo mesmo grupo, xunto co Sierra Club e o Center for Environmental Health, que acusaron á axencia de realizar avaliacións de toxicidade inadecuadas e de permitir o rexistro de insecticidas baseándose en estudos inadecuados.[49] O caso, Ellis et al v. Bradbury et al, quedou en outubro de 2013.[50]

O 12 de xullo de 2013, Rep. John Conyers, en nome propio e do representante. Earl Blumenauer, presentou a "Save American Polilinators Act" na Cámara de Representantes dos EUA. A lei pediu a suspensión do uso de catro neonicotinoides, incluídos os tres recentemente suspendidos pola Unión Europea, até que finalice a súa revisión, e un estudo conxunto do Ministerio do Interior e da EPA sobre as poboacións de abellas e as posibles razóns do seu descenso.[51] O proxecto de lei foi asignado a unha comisión do Congreso o 16 de xullo de 2013 e non abandonou a comisión.[52]

A US EPA tomou unha variedade de accións para regular os neonicotinoides en resposta ás preocupacións sobre os polinizadores.[53] En 2014, baixo a administración de Barack Obama, emitiuse unha prohibición total contra o uso de neonicotinoides nos Refuxios Nacionais de Vida Silvestre en resposta ás preocupacións sobre os efectos dos pesticidas fóra do seu campo obxectivo, e a unha demanda de grupos ecoloxistas. En 2018, a administración de Donald Trump revogou esta decisión, afirmando que as decisións sobre o uso de neonicotinoides nas granxas e en refuxios da vida salvaxe serían tomadas caso por caso.[54] En maio de 2019, a Axencia de Protección Ambiental revogou a aprobación dunha ducia de pesticidas que conteñen clotianidina e tiametoxam como parte dun acordo legal.[55]

Unión Europea[editar | editar a fonte]

O primeiro neonicotinoide foi aprobado na UE en 2005.[56] En 2008, Alemaña revogou o rexistro da clotianidina para o seu uso en sementes de millo despois dun incidente que provocou a morte de millóns de abellas melíferas próximas.[57] Unha investigación revelou que foi causada por unha combinación de factores:

  • falta de uso dun revestimento de semente de polímero coñecido como "adhesivo";
  • condicións meteorolóxicas que provocaron unha plantación tardía cando florecían os cultivos de canola próximos;
  • un tipo específico de maquinaria accionada por ar, usada para semear, que sopraba po impregnado de clotianidina das sementes ao ambiente, no momento en que estas eran lanzadas dende a máquina ao terreo;
  • condicións secas e ventosas no momento da plantación que sopraban o po nos campos de canola próximos onde as abellas melíferas polinizaban.[58]

En Alemaña, o uso de clotianidina tamén foi restrinxido en 2008 durante un curto período de tempo na colza. Despois de que se demostrou que o tratamento da colza non tiña os mesmos problemas que o millo, reinstaurouse o seu uso coa condición de que o pesticida se fixase nos grans de colza mediante un "adhesivo" adicional, de xeito que non soltasen po de abrasión ao aire.[59]

En 2009, a Oficina Federal Alemá de Protección do Consumidor e Seguridade Alimentaria decidiu seguir suspendendo a autorización para o uso de clotianidina no millo. Aínda non foi aclarado por completo até que punto e de que xeito as abellas entran en contacto coas substancias activas da clotianidina, o tiametoxam e o imidacloprid cando se usan no millo. A cuestión de se o líquido emitido polas plantas a través da gutación, que inxiren as abellas, supoñía un risco adicional quedou sen resposta.[60]

O tratamento de sementes con neonicotinoides está prohibido en Italia, pero está permitido o uso foliar. Esta actuación levouse a cabo en base a estudos de seguimento preliminar que demostraban que as perdas de abellas estaban correlacionadas coa aplicación de sementes tratadas con estes compostos; Italia baseou a súa decisión na coñecida toxicidade aguda destes compostos para os polinizadores.[61]

En Francia, o tratamento de sementes de xirasol e millo con imidacloprid está suspendido; Permítese o tratamento con sementes de imidacloprid para remolacha azucreira e cereais, así como o uso foliar.[61]

Restricións de uso da UE[editar | editar a fonte]

En 2012, a Comisión Europea solicitou á Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria (EFSA) que estudase a seguridade de tres neonicotinoides, en resposta á crecente preocupación sobre o impacto dos neonicotinoides nas abellas melíferas. O estudo publicouse en xaneiro de 2013, indicando que os neonicotinoides representan un risco inaceptabelmente alto para as abellas, e que a ciencia patrocinada pola industria na que se apoiaron as afirmacións de seguridade das axencias reguladoras pode ser errónea e conter lagoas de datos non consideradas anteriormente. A súa revisión concluíu: "Identificouse un alto risco agudo para as abellas melíferas pola exposición a través da deriva do po para os usos de tratamento de sementes no millo, a colza e os cereais. Tamén se identificou un alto risco agudo pola exposición a través de residuos en néctar e/ou pole." [62][63] [64] A EFSA chegou ás seguintes conclusións:[65] [66]

  • Exposición de pole e néctar. Só se consideraron aceptábeis os usos en cultivos non atractivos para as abellas.
  • Exposición ao po. Indicou ou non se puido excluír un risco para as abellas melíferas, con algunhas excepcións, como o uso en remolacha azucreira e cultivos plantados en invernadoiros, e para o uso dalgúns gránulos.
  • Exposición por gutación. A única avaliación completa foi para o millo tratado con tiametoxam. Neste caso, estudos de campo mostraron un efecto agudo sobre as abellas expostas á substancia a través do fluído de gutación.

Os científicos da EFSA identificaron unha serie de lagoas de datos e non puideron finalizar as avaliacións de risco para algúns usos autorizados na UE. A EFSA tamén destacou que o risco para outros polinizadores debería considerarse máis. O Parlamento do Reino Unido pediu ao fabricante Bayer Cropscience que explicase as discrepancias nas probas que presentaron.[67]

En resposta ao estudo, a Comisión Europea recomendou restrinxir o seu uso en toda a Unión Europea.[68] O 29 de abril de 2013, 15 dos 27 estados membros da UE votaron a favor de restrinxir o uso de tres neonicotinoides durante dous anos a partir do 1 de decembro de 2013. Oito estados votaron en contra da prohibición, mentres que catro abstivéronse. A lei restrinxiu o uso de imidacloprid, clotianidina e tiametoxam para o tratamento de sementes, a aplicación no solo (gránulos) e o tratamento foliar en cultivos atractivos para as abellas. [15] [68] As suspensións temporais xa foran promulgadas anteriormente en Francia, Alemaña e Italia.[67] En Suíza, onde os neonicotinoides nunca se usaron en zonas alpinas, os neonics foron prohibidos por mor das intoxicacións accidentais das poboacións de abellas e da marxe de seguridade relativamente baixa para outros insectos beneficiosos.[69]

Os ecoloxistas cualificaron a medida como "unha vitoria significativa para o sentido común e as nosas poboacións de abellas asediadas" e dixeron que está "claro que existe un apoio científico, político e público abrumador para a prohibición".[68] O Reino Unido, que votou en contra do proxecto de lei, non está de acordo: "Ter unha poboación de abellas saudábel é unha prioridade para nós, pero non apoiamos a proposta de prohibición porque a nosa evidencia científica non a apoia".[68] Bayer Cropscience, que fabrica dous dos tres produtos prohibidos, comentou: "Bayer segue convencido de que os neonicotinoides son seguros para as abellas, cando se usan de forma responsábel e adecuada. ... a evidencia científica clara pasou a un segundo plano no proceso de toma de decisións." [70] A reacción na comunidade científica foi mixta. O bioquímico Lin Field dixo que a decisión baseouse no "lobby político" e que podería levar a ignorar outros factores implicados no trastorno do colapso das colonias. A zoóloga Lynn Dicks da Universidade de Cambridge non estaba de acordo, dicindo "Esta é unha vitoria do principio de precaución, que se supón que subxace á regulación ambiental".[68] Simon Potts, profesor de Biodiversidade e Servizos Ecosistémicos da Universidade de Reading, cualificou a prohibición de "excelente noticia para os polinizadores" e dixo: "O peso da evidencia dos investigadores apunta claramente á necesidade de ter unha prohibición gradual dos neonicotinoides".[70]

A decisión foi revisada en 2016. En marzo de 2017, The Guardian publicou un artigo no que afirmaba que obtiveron información que indicaba que a comisión europea quería unha prohibición total e citaba "altos riscos agudos para as abellas". Espérase unha votación sobre a prohibición en 2017, pero aprazouse até principios de 2018 para avaliar os descubrimentos científicos.[71] [72] [73]

O 27 de abril de 2018, os estados membros da Unión Europea acordaron a prohibición total do uso de insecticidas neonicotinoides, excepto dentro de invernadoiros pechados, que se impoñerá a partir de finais de 2018. A prohibición aplícase aos tres principais compostos activos dos neonicotinoides: clotianidina, imidacloprid e tiametoxam.[17] [74] O uso dos tres compostos fora parcialmente restrinxido en 2013.[75] A votación sobre a prohibición proposta seguiu a un informe de febreiro de 2018 da Autoridade Europea de Seguridade Alimentaria que concluíu que os neonicotinoides representaban un alto risco tanto para as abellas domésticas como para as silvestres.[76] A votación sobre o tema fora adiada anteriormente en varias ocasións.[75] A prohibición tivo un forte apoio público, pero enfrontouse ás críticas da industria agroquímica e de certos grupos de agricultores.[77]

A prohibición dos neonicotinoides causou a ictericia devastación en certos campos de remolacha azucreira, reducindo as colleitas nun dos maiores produtores de azucre de remolacha do mundo e poñendo en perigo a industria. Posteriormente, Francia ampliou a prohibición até 2023.[73] [78] [79]

Impacto económico[editar | editar a fonte]

En xaneiro de 2013, o Humboldt Forum for Food and Agriculture e. V. (HFFA), un think tank sen ánimo de lucro, publicou un informe sobre o valor dos neonicotinoides na UE. No seu sitio web HFFA enumera como os seus socios/partidarios: BASF SE, a maior empresa química do mundo; Bayer CropScience, fabricantes de produtos para a protección de cultivos e o control de pragas non agrícolas; E.ON, provedor de servizos eléctricos; KWS Seed, produtor de sementes; e a empresa de alimentación Nestlé.

O estudo contou co apoio de COPA-COGECA, a Asociación Europea de Sementes e a Asociación Europea de Protección de Cultivos, e financiado polos fabricantes de neonicotinoides Bayer CropScience e Syngenta . O informe analizou os impactos a curto e medio prazo da prohibición total de todos os neonicotinoides sobre o valor engadido (VA) total e agrícola e o emprego, os prezos globais, o uso da terra e as emisións de gases de efecto invernadoiro (GEI) . No primeiro ano, a VA agrícola e total descendería en 2,8 e 3,8 euros millóns, respectivamente. As maiores perdas serían no trigo, o millo e a colza no Reino Unido, Alemaña, Romanía e Francia. Perderíanse 22.000 postos de traballo, principalmente en Romanía e Polonia, e as rendas agrícolas diminuirían un 4,7%. A medio prazo (prohibición de 5 anos), as perdas ascenderían a 17 euros millóns en VA e 27.000 empregos. As maiores perdas de ingresos afectarían ao Reino Unido, mentres que a maioría das perdas de emprego produciríanse en Romanía. Tras unha prohibición, a redución da produción induciría máis importacións de produtos agrícolas na UE. A produción agrícola fóra da UE aumentaría un 3,3 millóns de hectáreas, o que leva a emisións adicionais de 600 millóns de toneladas equivalentes de dióxido de carbono.[80] 

Cando se publicou o informe, Peter Melchett, director de políticas da Soil Association, que estivo traballando para prohibir os neonicotinoides no Reino Unido, comentou que, dado que o informe foi financiado por Bayer Crop Sciences e Syngenta, "probabelmente era improbable que se concluíse que os neonicotinoides deberían ser prohibidos". O portavoz afirmou ademais: "Por unha banda, as compañías químicas din que arriscamos os custos adicionais para os agricultores que ascenden a 630 millóns de libras. Por outra banda, pénsase que o posible custo de perder insectos polinizadores vale tres veces máis (1,8 mil millóns de libras esterlinas) aos agricultores do Reino Unido.." [81]

Canadá[editar | editar a fonte]

O uso de pesticidas no Canadá é unha cuestión de xurisdición federal. En 2016, Health Canada propuxo eliminar gradualmente o imidacloprid nos próximos tres a cinco anos.[82] O goberno expresou a súa preocupación polo impacto dos neonics nas abellas, as especies acuáticas invertebradas e as aves.

En Ontario, case todas as sementes de millo e a maioría da soia son tratadas con neonicotinoides. No verán de 2015, a provincia aprobou unha lei para reducir a presenza de neonicotinoides. Os regulamentos de Ontario foron escritos para reducir a porcentaxe de sementes e feixóns cubertos con neonicotinoides ao 20 por cento en dous anos.[83]

O 10 de decembro de 2015, Montreal prohibiu todos os neonicotinoides, sen excepción, en todas as propiedades dentro dos límites da cidade, incluído o Xardín Botánico, todas as zonas agrícolas e todos os campos de golf.[84] As empresas agrícolas opuxéronse á prohibición de Montreal.[85]

En xullo de 2016, a cidade máis grande da Columbia Británica, Vancouver, prohibiu o uso de neonics dentro dos límites municipais, onde se usaba principalmente para matar os escaravellos que viven baixo o céspede doméstico.[86]

Oceanía[editar | editar a fonte]

O 11 de outubro de 2019, o goberno de Fidxi anunciou a prohibición do imidacloprid, a partir do 1 de xaneiro de 2020.[87]

Actividade química e propiedades[editar | editar a fonte]

Os neonicotinoides, como a nicotina, únense aos receptores nicotínicos de acetilcolina (nAChR) dunha célula e desencadean unha resposta desta célula. Nos mamíferos, os receptores nicotínicos de acetilcolina localízanse nas células tanto do sistema nervioso central como do sistema nervioso periférico. Nos insectos estes receptores están limitados ao sistema nervioso central. Os receptores nicotínicos de acetilcolina son activados polo neurotransmisor acetilcolina. Aínda que a activación baixa a moderada destes receptores provoca estimulación nerviosa, os niveis altos sobreestimulan e bloquean os receptores,[88] [33] causando parálise e morte. A acetilcolinesterase descompón a acetilcolina para terminar os sinais destes receptores. Non obstante, a acetilcolinesterase non pode romper os neonicotinoides e a súa unión é irreversible.[33]

Bases de selectividade[editar | editar a fonte]

A R-nicotina (arriba) e a desnitro-imidacloprida (no recadro) son protonadas no corpo


Os mamíferos e os insectos teñen unha composición diferente das subunidades receptoras e as estruturas dos receptores.[89] Dado que a maioría dos neonicotinoides únense moito máis fortemente aos receptores das neuronas dos insectos que aos receptores das neuronas dos mamíferos, estes insecticidas son máis tóxicos para os insectos.[88] [90]

A baixa toxicidade do imidacloprid para mamíferos explicouse pola súa incapacidade para atravesar a barreira hematoencefálica debido á presenza dun átomo de nitróxeno cargado a pH fisiolóxico. A molécula sen carga pode penetrar na barreira hematoencefálica dos insectos.[88]

Outros neonicotinoides teñen un grupo nitro ou ciano cargado negativamente, que interactúa cun único residuo de aminoácidos cargado positivamente presente nos nAChR dos insectos, pero non dos nAChR de mamíferos.[91]

Porén, o produto de degradación desnitro-imidacloprid, que se forma no corpo dun mamífero durante o metabolismo así como na degradación ambiental do imidacloprid,[92] ten un nitróxeno cargado e mostra unha gran afinidade cos nAChR de mamíferos.[93] Desnitro-imidacloprid é bastante tóxico para os ratos.[94]

A acción tóxica pode derivar do propio ingrediente activo ou dos seus residuos. 6-cloronicotinica é un produto de degradación común de múltiples neonicotinoides.[95]

Persistencia e vida media[editar | editar a fonte]

A maioría dos neonicotinoides son solubles en auga e descompoñense lentamente no ambiente, polo que poden ser absorbidos pola planta e proporcionar protección contra os insectos a medida que a planta crece.  Estudos independentes mostran que o tempo de vida media da fotodegradación da maioría dos neonicotinoides é de aproximadamente 34 días cando se expón á luz solar. Non obstante, estes compostos poden tardar até 1.386 días (3,8 anos) en degradarse en ausencia de luz solar e actividade dos microorganismos. Algúns investigadores están preocupados de que os neonicotinoides aplicados na agricultura poidan acumularse nos acuíferos.[96]

Impacto ambiental e nas especies[editar | editar a fonte]

Abellas[editar | editar a fonte]

Un aumento dramático no número de perdas anuais de colmeas observado ao redor de 2006 provocou o interese polos factores que poden afectar a saúde das abellas.[97] [98] Moitos factores biolóxicos inflúen no trastorno do colapso das colonias, incluíndo a infestación de ácaros varroa e o virus da parálise aguda israelí (IAPV).[99] A pesar de moitas especulacións sobre o papel dos neonicotinoides, moitas colonias en colapso non mostran rastro deles.[100]

Un artigo de revisión (Carreck & Ratnieks, 2015) concluíu que aínda que os estudos de laboratorio demostraron efectos subletais adversos dos insecticidas neonicotinoides sobre abellas melíferas e abellóns, estes mesmos efectos non se observaron nos estudos de campo, o que probabelmente se debe a unha sobreestimación de tres factores clave de dosificación (concentración, duración e elección) en moitos estudos de laboratorio.[101]

En 2017, os investigadores demostraron os efectos combinados do estrés nutricional e das baixas doses de pesticidas neonicotinoides comúns e amplamente utilizados (clotianidina, tiametoxam) que se atopan no néctar e no pole. Os seus resultados proporcionaron a primeira demostración de que os neonicotinoides e os niveis de nutrición poden interactuar sinérxicamente e causar un dano significativo á supervivencia dos animais, mostrando a complexidade dos efectos dos neonicotinoides. Ademais, a exposición combinada reduciu o consumo de alimentos das abellas e os niveis de azucre en hemolinfa (no sangue das abellas).[102] O descenso das poboacións de abellas salvaxes e xestionadas atribuíuse, en parte, á combinación de efectos directos e indirectos dos neonicotinoides que os fan vulnerables aos patóxenos.[103]

Case todas as investigacións sobre os efectos negativos dos neonicotinoides realizáronse sobre as abellas melíferas, con poucas investigacións que investiguen outros ápidos como abesouros. Porén, algunhas investigacións demostraron que os neonicotinoides afectan ás abellas osmia e aos abesouros de forma máis negativa que as abellas melíferas, que se ven afectadas de forma inconsistente.[6]

A investigación suxire unha potencial toxicidade para as abellas melíferas e outros insectos beneficiosos mesmo con baixos niveis de exposición, con efectos subletais que afectan negativamente a supervivencia das colonias. En estudos de laboratorio, demostrouse que os neonicotinoides aumentan as taxas de mortalidade[104] e afectan negativamente á capacidade de voar [105] e forraxe nas abellas expostas.[106] Os neonicotinoides tamén poden ser responsables dos efectos prexudiciais sobre o abesouro, outro polinizador importante.[107] [108] En xeral, porén, a pesar de que moitos estudos de laboratorio demostraron o potencial de toxicidade dos neonicotinoides, a maioría dos estudos de campo atoparon só efectos limitados ou ningún efecto sobre as abellas melíferas.[104] [101] Os estudos demostraron unha variedade de efectos subletais dos neonicotinoides sobre os abellas, incluíndo taxas de reprodución máis baixas, produción de menos obreiras e raíñas e numerosos cambios de comportamento. A exposición subletal das colonias de abesouros aos neonicotinoides altera os comportamentos de busca de alimento, a miúdo provocando que as abellas forraxen de forma menos efectiva e reduzan as taxas de crecemento e reprodución das colonias.[109]

En abril de 2015, a EASAC realizou un estudo dos posibles efectos sobre os organismos que proporcionan unha serie de servizos ecosistémicos, como a polinización e o control natural de pragas, que son fundamentais para a agricultura sostible . O informe resultante conclúe "hai un corpo cada vez maior de evidencias de que o uso profiláctico xeneralizado de neonicotinoides ten efectos negativos graves sobre organismos non obxectivo que proporcionan servizos ecosistémicos, incluíndo a polinización e o control natural de pragas".[110]

Unha revisión sistemática de 2015 (Lundin et al., 2015) da literatura científica sobre neonicotinoides e abellas concluíu que, a pesar dos considerables esforzos de investigación, aínda hai importantes lagoas de coñecemento sobre os impactos dos neonicotinoides nas abellas.[111]

Unha enquisa de 2017 que abarcou todos os continentes con abellas melíferas atopou neonicotinoides en tres cuartas partes das mostras de mel, aínda que en todos os casos a niveis considerados seguros para o consumo humano.[112]

Paxaros[editar | editar a fonte]

Os neonics poden ter efectos adversos na poboación de aves. O po de neonicotinoides destinado a plantas e revestimentos de sementes pode estenderse polo aire e filtrarse na auga, o que afecta involuntariamente á vida salvaxe non obxectivo.[113]

A nivel mundial, o 60% dos neonicotinoides úsanse como revestimentos de sementes.[114] Algunhas especies de aves que comen sementes poden ser envelenadas por sementes recubertas de neonicotinoides.[115] Houbo informes de anomalías no desenvolvemento e redución do grosor da casca de ovo, éxito da fertilización e tamaño do embrión con exposición directa a pesticidas, incluíndo neonicotinoides.[116] Algúns estudos suxiren que enterrar as sementes de neonicotinoides usadas para a agricultura debaixo da superficie do chan evitará que as aves as coman.[117]

Os neonicotinoides poden ter impactos non directos nas aves ao interromper a cadea alimentaria.[118] O obxectivo principal dos neonicotinoides é atacar pragas. Porén, isto afecta negativamente ás poboacións de aves insectívoras que dependen destes insectos para se alimentaren.[119] [120] [121] [122] [123]

Os neonicotinoides tamén poden filtrarse no chan, acumulándose en masas de auga que normalmente incuban insectos.[124] Un estudo observacional realizado en 2014 nos Países Baixos correlacionou os descensos nalgunhas poboacións de aves con residuos ambientais de imidacloprid, aínda que non chegou a concluír que a asociación fose causal.[125]

Outros animais salvaxes[editar | editar a fonte]

En marzo de 2013, a American Bird Conservancy publicou un comentario sobre 200 estudos sobre neonicotinoides pedindo a prohibición do uso de neonicotinoides como tratamento de sementes debido á súa toxicidade para aves, invertebrados acuáticos e outros animais salvaxes.[126]

Un estudo holandés de 2013 descubriu que a auga que contiña concentracións permitidas de imidacloprid tiña un 50% menos de especies de invertebrados en comparación coa auga non contaminada.[127] [128] Un estudo posterior descubriu que a análise foi confundida con outros insecticidas co-ocorrentes e non mostrou que o imidacloprid afectase directamente á diversidade de invertebrados.[129]

Unha revisión de 2014 deu unha ollada máis ampla ao impacto ecolóxico dos neonicotinoides e do fipronil, atopando efectos negativos sobre invertebrados, pero non microbios ou peixes.[130] Aínda que aínda non son concluíntes, cada vez hai máis evidencias de que os neonicotinoides poden ter efectos negativos sobre insectos polinizadores distintos das abellas, incluídas as bolboretas monarca. Algunhas evidencias relacionaron os neonicotinoides cun número reducido de ovos de monarca que eclosionan.[131] [132] [133] [134] Con todo, os efectos dos neonicotinoides en bolboretas e avelaíñas foron estudados moi pouco.[135]

Danos ao sistema nervioso dos mamíferos[editar | editar a fonte]

Os roedores expostos de forma crónica ou aguda aos neonicotinoides sofren un dano importante no seu sistema nervioso, probabelmente debido á deterioración dos seus mecanismos de neurotransmisión. Os estudos de laboratorio demostraron que tal dano neurolóxico tan importante producíase tanto cando a exposición ocorreu durante o período embrionario como cando a exposición ocorreu durante a idade adulta. Observáronse deficiencias na capacidade cognitiva e na memoria. Demostrouse que a exposición a neonicotinoides a idades temperás prexudica o desenvolvemento neuronal, con diminucións da neuroxénese e neuroinflamación inducida. A exposición dos adultos induciu a toxicidade neurocomportamental e os cambios resultantes nos neuroquímicos.[136]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. "Pesticides-are-harming-bees-but-not-everywhere-major-new-study-shows". npr.org. 
  2. "Neonocotinoid". ntp.niehs.nih.gov. 
  3. 3,0 3,1 3,2 Casida, John E (1999). Nicotinoid Insecticides and the Nicotinic Acetylcholine Receptor. ISBN 978-4-431-70213-9. 
  4. 4,0 4,1 Casida, John E. "Neonicotinoids and Other Insect Nicotinic Receptor Competitive Modulators: Progress and Prospects" 63: 125–144. ISSN 0066-4170. PMID 29324040. doi:10.1146/annurev-ento-020117-043042. 
  5. Ihara, Makoto; Matsuda, Kazuhiko (2018-12-01). "Neonicotinoids: molecular mechanisms of action, insights into resistance and impact on pollinators". Current Opinion in Insect Science. Neuroscience * Insect bio-inspired micro and nanotechnologies (en inglés) 30: 86–92. ISSN 2214-5745. doi:10.1016/j.cois.2018.09.009. 
  6. 6,0 6,1 6,2 6,3 Hladik, Michelle L., Main, Anson R.; Goulson, Dave (2018). "Environmental Risks and Challenges Associated with Neonicotinoid Insecticides" (PDF) 52: 3329–3335. Bibcode:2018EnST...52.3329H. PMID 29481746. doi:10.1021/acs.est.7b06388. 
  7. Wood, Thomas James; Goulson, Dave (2017-07-01). "The environmental risks of neonicotinoid pesticides: a review of the evidence post 2013". Environmental Science and Pollution Research (en inglés) 24 (21): 17285–17325. ISSN 1614-7499. PMC 5533829. PMID 28593544. doi:10.1007/s11356-017-9240-x. 
  8. "What is a neonicotinoid?". Insects in the City (en inglés). Consultado o 2023-05-09. 
  9. Wood, Thomas James; Goulson, Dave (2017-07-01). "The environmental risks of neonicotinoid pesticides: a review of the evidence post 2013". Environmental Science and Pollution Research (en inglés) 24 (21): 17285–17325. ISSN 1614-7499. PMC 5533829. PMID 28593544. doi:10.1007/s11356-017-9240-x. 
  10. Frank, S. D.; Tooker, J. F. (2020-09-15). "Neonicotinoids pose undocumented threats to food webs". Proceedings of the National Academy of Sciences (en inglés) 117 (37): 22609–22613. ISSN 0027-8424. PMC 7959612. PMID 32879004. doi:10.1073/pnas.2017221117. 
  11. Gill, Richard J.; Ramos-Rodriguez, Oscar; Raine, Nigel E. (2012-11). "Combined pesticide exposure severely affects individual- and colony-level traits in bees". Nature (en inglés) 491 (7422): 105–108. ISSN 1476-4687. PMC 3495159. PMID 23086150. doi:10.1038/nature11585. 
  12. Dicks, Lynn (2013-02). "Bees, lies and evidence-based policy". Nature (en inglés) 494 (7437): 283–283. ISSN 1476-4687. doi:10.1038/494283a. 
  13. Osborne, Juliet L. (2012-11). "Bumblebees and pesticides". Nature (en inglés) 491 (7422): 43–45. ISSN 1476-4687. doi:10.1038/nature11637. 
  14. Cressey, Daniel (2013-01-16). "Reports spark row over bee-bothering insecticides". Nature (en inglés). ISSN 1476-4687. doi:10.1038/nature.2013.12234. 
  15. 15,0 15,1 "neonicotinoids". ec.europa.eu (en inglés). 
  16. "'Victory for bees' as European Union bans neonicotinoid pesticides". The Independent (en inglés). 2013-04-30. Consultado o 2023-06-11. 
  17. 17,0 17,1 "EU-agrees-total-ban-on-bee-harming-pesticides". TheGuardian.com; Environment (en inglés). 
  18. "EU nations back ban on insecticides to protect honey bees". Reuters (en inglés). 2018-04-27. Consultado o 2023-06-11. 
  19. "276032-loi-14-decembre-2020-derogation-utilisation-neonicotinoides-betteraves". Vie publique.fr (en francés). 
  20. "Minnesota-cracks-down-on-neonic-pesticides-promising-aid-to-bees" (en inglés). 
  21. Feuer, Henry; Lawrence, John P. (1969-03). "Alkyl nitrate nitration of active methylene compounds. VI. Synthesis of .alpha.-nitroalkyl heterocyclics". Journal of the American Chemical Society (en inglés) 91 (7): 1856–1857. ISSN 0002-7863. doi:10.1021/ja01035a049. 
  22. Jeschke P, Nauen R (2010). Chapter 3: Neonicotinoid insecticides ; Insect Control: Biological and Synthetic Agents (en inglés). Londres, Inglaterra: In Gilbert LI, Gill S (eds.) ; Academic Press. p. 62. ISBN 978-0-12-381450-0. 
  23. Schaefer, Bernd (2015-05-26). Natural Products in the Chemical Industry (en inglés). Springer. ISBN 978-3-642-54461-3. 
  24. Schroeder, M. E.; Flattum, R. F. (1984-10-01). "The mode of action and neurotoxic properties of the nitromethylene heterocycle insecticides". Pesticide Biochemistry and Physiology (en inglés) 22 (2): 148–160. ISSN 0048-3575. doi:10.1016/0048-3575(84)90084-1. 
  25. Schroeder, M. E.; Flattum, R. F. (1984-10-01). "The mode of action and neurotoxic properties of the nitromethylene heterocycle insecticides". Pesticide Biochemistry and Physiology (en inglés) 22 (2): 148–160. ISSN 0048-3575. doi:10.1016/0048-3575(84)90084-1. 
  26. Tomizawa, Motohiro; Casida, John E. (2005-09-22). "NEONICOTINOID INSECTICIDE TOXICOLOGY: Mechanisms of Selective Action". Annual Review of Pharmacology and Toxicology (en inglés) 45 (1): 247–268. ISSN 0362-1642. doi:10.1146/annurev.pharmtox.45.120403.095930. 
  27. Jeschke P, Nauen R (2010). Chapter 3: Neonicotinoid insecticides ; Insect Control: Biological and Synthetic Agents (en inglés). Londres, Inglaterra: In Gilbert LI, Gill S (eds.) ; Academic Press. p. 62. ISBN 978-0-12-381450-0. 
  28. Ihara, Makoto; Matsuda, Kazuhiko (2018-12-01). "Neonicotinoids: molecular mechanisms of action, insights into resistance and impact on pollinators". Current Opinion in Insect Science. Neuroscience * Insect bio-inspired micro and nanotechnologies (en inglés) 30: 86–92. ISSN 2214-5745. doi:10.1016/j.cois.2018.09.009. 
  29. Stokstad, E. (2013-05-10). "Pesticides Under Fire for Risks to Pollinators". Science (en inglés) 340 (6133): 674–676. ISSN 0036-8075. doi:10.1126/science.340.6133.674. 
  30. "Benefits_of_neonicotinoid_seed_treatments_to_soybean_production" (PDF). www2.epa.gov (en inglés). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 17 de outubro de 2014. Consultado o 11 de xuño de 2023. 
  31. Jeschke, Peter; Nauen, Ralf; Schindler, Michael; Elbert, Alfred (2011-04-13). "Overview of the Status and Global Strategy for Neonicotinoids". Journal of Agricultural and Food Chemistry (en inglés) 59 (7): 2897–2908. ISSN 0021-8561. doi:10.1021/jf101303g. 
  32. Jeschke, Peter; Nauen, Ralf; Schindler, Michael; Elbert, Alfred (2011-04-13). "Overview of the Status and Global Strategy for Neonicotinoids". Journal of Agricultural and Food Chemistry (en inglés) 59 (7): 2897–2908. ISSN 0021-8561. doi:10.1021/jf101303g. 
  33. 33,0 33,1 33,2 "imidacloprid" (PDF). npic.orst.edu. 
  34. Adak, Totan; Kumar, Jitendra; Shakil, N. A.; Walia, S. (2012-03). "Development of controlled release formulations of imidacloprid employing novel nano-ranged amphiphilic polymers". Journal of Environmental Science and Health, Part B (en inglés) 47 (3): 217–225. ISSN 0360-1234. doi:10.1080/03601234.2012.634365. 
  35. "Declining_bee_populations_pose_a_threat_to_global_agriculture". Yale Environment 360; e360.yale.edu. 
  36. Ihara, Makoto; Matsuda, Kazuhiko (2018-12-01). "Neonicotinoids: molecular mechanisms of action, insights into resistance and impact on pollinators". Current Opinion in Insect Science. Neuroscience * Insect bio-inspired micro and nanotechnologies (en inglés) 30: 86–92. ISSN 2214-5745. doi:10.1016/j.cois.2018.09.009. 
  37. Ragsdale, David W.; Landis, Douglas A.; Brodeur, Jacques; Heimpel, George E.; Desneux, Nicolas (2011-01-07). "Ecology and Management of the Soybean Aphid in North America". Annual Review of Entomology (en inglés) 56 (1): 375–399. ISSN 0066-4170. doi:10.1146/annurev-ento-120709-144755. 
  38. "Article". academic.oup.com (en inglés). doi:10.1603/ipm11019. Consultado o 2023-06-11. 
  39. "Article". academic.oup.com. doi:10.1603/ipm11019. Consultado o 2023-06-11. 
  40. "U.S. ENVIRONMENTAL PROTECTION AGENCY. WASHINGTON, D.C. 20460. OCT 15 ZD14. OFFICE OF CHEMICAL SAFETY AND POLLUTION PREVENTION . - MEMORANDUM ." (PDF). web.archive.org; Wayback Machine. 2014-10-17. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 17 de outubro de 2014. Consultado o 2023-06-12. 
  41. Canada, Health (2016-01-06). "Re-evaluation Note REV2016-03, Value Assessment of Corn and Soybean Seed Treatment Use of Clothianidin, Imidacloprid and Thiamethoxam". www.canada.ca. Arquivado dende o orixinal o 23 de marzo de 2023. Consultado o 2023-06-11. 
  42. "Pesticide-reevaluation; Registration-review-process". www2.epa.gov. Arquivado dende o orixinal o 11 de xullo de 2014. Consultado o 11 de xuño de 2023. 
  43. "Chem_search/reg_actions/registration/fs_PC-044309_30-May-03" (PDF). EPA.gov (en inglés). 
  44. "Conditional Pesticide Registration". www2.epa.gov. Arquivado dende o orixinal o 14 de setembro de 2014. Consultado o 11 de xuño de 2023. 
  45. "Regulations.gov". www.regulations.gov. Consultado o 2023-06-11. 
  46. 46,0 46,1 "Neonic". www2.epa.gov. Arquivado dende o orixinal o 11 de xullo de 2014. Consultado o 11 de xuño de 2023. 
  47. "Beekeepers and Public Interest Groups Sue EPA Over Bee-Toxic Pesticides". Pesticide Action Network (PAN) ; www.panna.org (en inglés). 2013-03-21. Consultado o 2023-06-11. 
  48. "Beekeepers and Public Interest Groups Sue EPA Over Bee-Toxic Pesticides". Pesticide Action Network (PAN) ; www.panna.org (en inglés). 2013-03-21. Consultado o 2023-06-11. 
  49. "US Government sued pesticides bee harm". The Guardian (en inglés). 
  50. "California/candce/3:2013cv01266/264413". dockets.justia.com (en inglés). 
  51. https://www.facebook.com/elizabethcase (2013-07-12). "Legislation to restrict pesticide use proposed by Rep. Blumenauer". oregonlive (en inglés). Consultado o 2023-06-11. 
  52. "Congress/bills/113/hr2692". govtrack.us. 
  53. "EPA-actions-protect-pollinators". US EPA ; epa.gov (en inglés). 
  54. Reuters (2018-08-04). "Trump administration lifts ban on pesticides linked to declining bee numbers". The Guardian (en inglés). ISSN 0261-3077. Consultado o 2023-06-11. 
  55. "EPA-curbs-use-of-12-bee-harming-pesticides" (en inglés). 
  56. "Neonicotinoids". ec.europa.eu; Food Safety. 
  57. "Wildlife endangered species ; The Guardian" (en inglés). 
  58. "Bees act". epa.gov. 
  59. "Bienensterben". www.bvl.bund.de (en alemán). Arquivado dende o orixinal o 05 de outubro de 2011. Consultado o 11 de xuño de 2023. 
  60. "Maissaatgut_Mesurol". www.bvl.bund.de. Arquivado dende o orixinal o 05 de outubro de 2011. Consultado o 11 de xuño de 2023. 
  61. 61,0 61,1 "CCD European ban". www.epa.gov. 
  62. 11. 2013. doi:10.2903/j.efsa.2013.3066.  Falta o |title= (Axuda);
  63. "Conclusion on the risk assessment for bees for the active substance clothianidin". www.efsa.europa.eu (en inglés). 2013-01-16. doi:10.2903/j.efsa.2013.3066. Consultado o 2023-06-11. 
  64. European Food Safety Authority (2012-06). "Assessment of the scientific information from the Italian project “APENET” investigating effects on honeybees of coated maize seeds with some neonicotinoids and fipronil". EFSA Journal 10 (6). doi:10.2903/j.efsa.2012.2792. 
  65. EFSA identifies risks to bees from neonicotinoids efsa.europa.eu 16 January 2013.
  66. "Conclusion on the risk assessment for bees for the active substance clothianidin". www.efsa.europa.eu (en inglés). 2013-01-16. doi:10.2903/j.efsa.2013.3066. Consultado o 2023-06-11. 
  67. 67,0 67,1 "insecticide-unacceptable-danger-bees". TheGuardian.com. 
  68. 68,0 68,1 68,2 68,3 68,4 "www.independent.co.uk; Victory-for-bees-as-European-Union-bans-neonicotinoid-pesticides-blamed-for-destroying-bee-population" (en inglés). 
  69. "Was soll die Einschränkung der Neonicotinoide bringen?". Neue Zürcher Zeitung (en alemán). 
  70. 70,0 70,1 "Bee harming pesticides. banned Europe". 
  71. "Europe-poised-for-total-ban-on-bee-harming-pesticides". The Guardian. 
  72. "European-agency-concludes-controversial-neonic-pesticides-threaten-bees". Science Mag; science.org. 
  73. 73,0 73,1 "Breeding-plants-climate-change". European Investment Bank; www.eib.org (en inglés). 
  74. "EU-to-fully-ban-neonicotinoid-insecticides-to-protect-bees" (en inglés). 
  75. 75,0 75,1 "Science-Environment" (en inglés). 
  76. Butler, Declan (2018-02-28). "EU expected to vote on pesticide ban after major scientific review". Nature (en inglés) 555 (7695): 150–151. doi:10.1038/d41586-018-02639-1. 
  77. "Europe-poised-for-total-ban-on-bee-harming-pesticides". The Guardian. 
  78. "Sugar-beet-farmers-cry-foul-after-french-u-turn-on-bee-killing-pesticide-neonicotinoid". www.RFI.fr (en inglés). 
  79. "French-farmers-warn-pesticide-u-turn-will-impact-output". Brussels Morning Newspaper (en inglés). 
  80. "HFFA Report" (PDF). www.neonicreport.com. 
  81. "Soil-Association-comment-the-Humboldt-forum-for-food-and-agriculture-report". www.sacert.org. Arquivado dende o orixinal o 14 de xullo de 2014. Consultado o 11 de xuño de 2023. 
  82. "British Columbia ; Health-Canada-imidacloprid-neonicotinoid". CBC.ca. 
  83. "Ontario-wants-80-reduction-of-bee-killing-neonicotinoid-use-in-2-years" (en inglés). 
  84. "Communiques". 
  85. "croplife-canada-highlights-safety-of-neonics-amid-montreal-s-pesticide-ban" (en inglés). 
  86. "Vancouver bans neonicotinoids" (en inglés). 
  87. "paraquat-imidacloprid-pesticide-to-be-banned-from-january-2020". fijisun.com.fj (en inglés). 
  88. 88,0 88,1 88,2 Yamamoto, I (1999). "Nicotine to Nicotinoids: 1962 to 1997" en Nicotinoid Insecticides and the Nicotinic Acetylcholine Receptor. Toquio: Springer-Verlag ; Casida J. pp. 3–27. ISBN 978-4-431-70213-9. 
  89. Tomizawa, Motohiro (2004). "Neonicotinoids and Derivatives: Effects in Mammalian Cells and Mice". Journal of Pesticide Science 29 (3): 177–183. doi:10.1584/jpestics.29.177. 
  90. Tomizawa, Motohiro (2004). "Neonicotinoids and Derivatives: Effects in Mammalian Cells and Mice". Journal of Pesticide Science 29 (3): 177–183. doi:10.1584/jpestics.29.177. 
  91. Tomizawa, Motohiro; Casida, John E. (2003-01). "S ELECTIVE T OXICITY OF N EONICOTINOIDS A TTRIBUTABLE TO S PECIFICITY OF I NSECT AND M AMMALIAN N ICOTINIC R ECEPTORS". Annual Review of Entomology (en inglés) 48 (1): 339–364. ISSN 0066-4170. doi:10.1146/annurev.ento.48.091801.112731. 
  92. "imidacloprid" (PDF). www.cdpr.ca.gov. 
  93. Tomizawa, Motohiro (2004). "Neonicotinoids and Derivatives: Effects in Mammalian Cells and Mice". Journal of Pesticide Science 29 (3): 177–183. doi:10.1584/jpestics.29.177. 
  94. Lee Chao, Shirley; Casida, John E. (1997-05-01). "Interaction of Imidacloprid Metabolites and Analogs with the Nicotinic Acetylcholine Receptor of Mouse Brain in Relation to Toxicity". Pesticide Biochemistry and Physiology (en inglés) 58 (1): 77–88. ISSN 0048-3575. doi:10.1006/pest.1997.2284. 
  95. Blacquière, Tjeerd; Smagghe, Guy; van Gestel, Cornelis A. M.; Mommaerts, Veerle (2012-05-01). "Neonicotinoids in bees: a review on concentrations, side-effects and risk assessment". Ecotoxicology (en inglés) 21 (4): 973–992. ISSN 1573-3017. PMC 3338325. PMID 22350105. doi:10.1007/s10646-012-0863-x. 
  96. gospodarstvo, Marjeta Šoštarič (2011-05-14). "Intervju z mikrobiologom: Ta prostor je prestreljen z lobisti multinacionalk". old.delo.si (en esloveno). Consultado o 2023-06-11. 
  97. "Flowers and fruit crops facing disaster as disease kills off bees". www.telegraph.co.uk. Consultado o 2023-06-11. 
  98. vanEngelsdorp, Dennis; Evans, Jay D.; Saegerman, Claude; Mullin, Chris; Haubruge, Eric; Nguyen, Bach Kim; Frazier, Maryann; Frazier, Jim; Cox-Foster, Diana (2009-03-08). "Colony Collapse Disorder: A Descriptive Study". PLOS ONE (en inglés) 4 (8): e6481. ISSN 1932-6203. PMC 2715894. PMID 19649264. doi:10.1371/journal.pone.0006481. 
  99. "bioscience/article/58/5/384/234594" 58: 384–388. doi:10.1641/b580503. 
  100. Maside, Xulio. "Holistic screening of collapsing honey bee colonies in Spain: a case study" 7: 649. PMC 4180541. PMID 25223634. doi:10.1186/1756-0500-7-649. 
  101. 101,0 101,1 "The dose makes the poison: have “field realistic” rates of exposure of bees to neonicotinoid insecticides been overestimated in laboratory studies?" (PDF) 53. 2014: 607–614. doi:10.3896/IBRA.1.53.5.08. 
  102. Tosi, Simone; Nieh, James C.; Sgolastra, Fabio; Cabbri, Riccardo; Medrzycki, Piotr (2017-12-20). "Neonicotinoid pesticides and nutritional stress synergistically reduce survival in honey bees". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences (en inglés) 284 (1869): 20171711. ISSN 0962-8452. PMC 5745400. PMID 29263280. doi:10.1098/rspb.2017.1711. 
  103. Sánchez-Bayo, Francisco; Goulson, Dave; Pennacchio, Francesco; Nazzi, Francesco; Goka, Koichi; Desneux, Nicolas (2016-04-01). "Are bee diseases linked to pesticides? — A brief review". Environment International (en inglés). 89-90: 7–11. ISSN 0160-4120. doi:10.1016/j.envint.2016.01.009. 
  104. 104,0 104,1 "Threats-wild-and-managed-bees; pesticides/neonicotinoids". Pollinator Network @ Cornell ; pollinator.cals.cornell.edu. 
  105. "A common neonicotinoid pesticide, thiamethoxam, impairs honey bee flight ability" 7: 1201. Bibcode:2017NatSR...7.1201T. PMC 5430654. PMID 28446783. doi:10.1038/s41598-017-01361-8. 
  106. "What is a neonicotinoid?". Insects in the City (en inglés). Consultado o 2023-06-11. 
  107. "Neonicotinoid Pesticide Reduces Bumble Bee Colony Growth and Queen Production" 336: 351–2. Bibcode:2012Sci...336..351W. PMID 22461500. doi:10.1126/science.1215025. 
  108. Rundlöf, Maj; Andersson, Georg K. S.; Bommarco, Riccardo; Fries, Ingemar; Hederström, Veronica; Herbertsson, Lina; Jonsson, Ove; Klatt, Björn K.; Pedersen, Thorsten R. (2015-05). "Seed coating with a neonicotinoid insecticide negatively affects wild bees". Nature (en inglés) 521 (7550): 77–80. ISSN 1476-4687. doi:10.1038/nature14420. 
  109. Wood, Thomas James; Goulson, Dave (2017-07-01). "The environmental risks of neonicotinoid pesticides: a review of the evidence post 2013". Environmental Science and Pollution Research (en inglés) 24 (21): 17285–17325. ISSN 1614-7499. PMC 5533829. PMID 28593544. doi:10.1007/s11356-017-9240-x. 
  110. "Easac; web complete" (PDF). easac.eu. 
  111. Lundin, Ola; Rundlöf, Maj; Smith, Henrik G.; Fries, Ingemar; Bommarco, Riccardo (2015-08-27). "Neonicotinoid Insecticides and Their Impacts on Bees: A Systematic Review of Research Approaches and Identification of Knowledge Gaps". PLOS ONE (en inglés) 10 (8): e0136928. ISSN 1932-6203. PMC 4552548. PMID 26313444. doi:10.1371/journal.pone.0136928. 
  112. "Much of the world’s honey now contains bee-harming pesticides" (en inglés). 2017-10-05. Consultado o 2023-06-11. 
  113. Goulson, Dave (2014-07). "Pesticides linked to bird declines". Nature (en inglés) 511 (7509): 295–296. ISSN 1476-4687. doi:10.1038/nature13642. 
  114. MacDonald, Amanda M.; Jardine, Claire M.; Thomas, Philippe J.; Nemeth, Nicole M. (2018-06-01). "Neonicotinoid detection in wild turkeys (Meleagris gallopavo silvestris) in Ontario, Canada". Environmental Science and Pollution Research (en inglés) 25 (16): 16254–16260. ISSN 1614-7499. PMC 5984634. PMID 29704179. doi:10.1007/s11356-018-2093-0. 
  115. Millot, Florian; Decors, Anouk; Mastain, Olivier; Quintaine, Thomas; Berny, Philippe; Vey, Danièle; Lasseur, Romain; Bro, Elisabeth (2017-02-01). "Field evidence of bird poisonings by imidacloprid-treated seeds: a review of incidents reported by the French SAGIR network from 1995 to 2014". Environmental Science and Pollution Research (en inglés) 24 (6): 5469–5485. ISSN 1614-7499. PMC 5352772. PMID 28028702. doi:10.1007/s11356-016-8272-y. 
  116. Gibbons, David; Morrissey, Christy; Mineau, Pierre (2015-01-01). "A review of the direct and indirect effects of neonicotinoids and fipronil on vertebrate wildlife". Environmental Science and Pollution Research (en inglés) 22 (1): 103–118. ISSN 1614-7499. PMC 4284370. PMID 24938819. doi:10.1007/s11356-014-3180-5. 
  117. Gibbons, David; Morrissey, Christy; Mineau, Pierre (2015-01-01). "A review of the direct and indirect effects of neonicotinoids and fipronil on vertebrate wildlife". Environmental Science and Pollution Research (en inglés) 22 (1): 103–118. ISSN 1614-7499. PMC 4284370. PMID 24938819. doi:10.1007/s11356-014-3180-5. 
  118. Hallmann, Caspar A.; Foppen, Ruud P. B.; van Turnhout, Chris A. M.; de Kroon, Hans; Jongejans, Eelke (2014-07). "Declines in insectivorous birds are associated with high neonicotinoid concentrations". Nature (en inglés) 511 (7509): 341–343. ISSN 1476-4687. doi:10.1038/nature13531. 
  119. Humann‐Guilleminot, Ségolène; Binkowski, Łukasz J.; Jenni, Lukas; Hilke, Gabriele; Glauser, Gaétan; Helfenstein, Fabrice (2019-07). Rohr, Jason, ed. "A nation‐wide survey of neonicotinoid insecticides in agricultural land with implications for agri‐environment schemes". Journal of Applied Ecology (en inglés) 56 (7): 1502–1514. ISSN 0021-8901. doi:10.1111/1365-2664.13392. 
  120. "The Same Pesticides Linked to Bee Declines Might Also Threaten Birds". www.audubon.org (en inglés). 2017-03-24. Consultado o 2023-06-11. 
  121. Hallmann, Caspar A.; Foppen, Ruud P. B.; van Turnhout, Chris A. M.; de Kroon, Hans; Jongejans, Eelke (2014-07). "Declines in insectivorous birds are associated with high neonicotinoid concentrations". Nature (en inglés) 511 (7509): 341–343. ISSN 1476-4687. doi:10.1038/nature13531. 
  122. Brain, Richard A.; Anderson, Julie C. (2019-07-01). "The agro-enabled urban revolution, pesticides, politics, and popular culture: a case study of land use, birds, and insecticides in the USA". Environmental Science and Pollution Research (en inglés) 26 (21): 21717–21735. ISSN 1614-7499. PMC 6647523. PMID 31129901. doi:10.1007/s11356-019-05305-9. 
  123. Bowler, Diana E.; Heldbjerg, Henning; Fox, Anthony D.; Jong, Maaike; Böhning‐Gaese, Katrin (2019-10). "Long‐term declines of European insectivorous bird populations and potential causes". Conservation Biology (en inglés) 33 (5): 1120–1130. ISSN 0888-8892. doi:10.1111/cobi.13307. 
  124. "the-same-pesticides-linked-bee-declines-might". audubon.org. 
  125. Hallmann, Caspar A.; Foppen, Ruud P. B.; van Turnhout, Chris A. M.; de Kroon, Hans; Jongejans, Eelke (2014-07). "Declines in insectivorous birds are associated with high neonicotinoid concentrations". Nature (en inglés) 511 (7509): 341–343. ISSN 1476-4687. doi:10.1038/nature13531. 
  126. "Neonic FINAL" (PDF). 
  127. Dijk, Tessa C. Van; Staalduinen, Marja A. Van; Sluijs, Jeroen P. Van der (2013-01-05). "Macro-Invertebrate Decline in Surface Water Polluted with Imidacloprid". PLOS ONE (en inglés) 8 (5): e62374. ISSN 1932-6203. PMC 3641074. PMID 23650513. doi:10.1371/journal.pone.0062374. 
  128. Carrington, Damian (2013-05-01). "Study links insecticide use to invertebrate die-offs". The Guardian (en inglés). ISSN 0261-3077. Consultado o 2023-06-11. 
  129. Vijver, Martina G.; Brink, Paul J. van den (2014-02-28). "Macro-Invertebrate Decline in Surface Water Polluted with Imidacloprid: A Rebuttal and Some New Analyses". PLOS ONE (en inglés) 9 (2): e89837. ISSN 1932-6203. PMC 3938502. PMID 24587069. doi:10.1371/journal.pone.0089837. 
  130. "Worldwide Integrated Assessment – The Task Force on Systemic Pesticides" (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 28 de maio de 2023. Consultado o 2023-06-11. 
  131. "Science/monarch-butterflies-neonics". cbc.ca. 
  132. "Monarch Joint Venture". Monarch Joint Venture (en inglés). Consultado o 2023-06-11. 
  133. "Neonicotinoid-Pesticides-Their-Effect-on-Bee-Colonies-The-Facts". i0.wp.com/www.compoundchem.com. 
  134. James, David G. (2019-09). "A Neonicotinoid Insecticide at a Rate Found in Nectar Reduces Longevity but Not Oogenesis in Monarch Butterflies, Danaus plexippus (L.). (Lepidoptera: Nymphalidae)". Insects (en inglés) 10 (9): 276. ISSN 2075-4450. PMC 6780620. PMID 31480499. doi:10.3390/insects10090276. 
  135. Wood, Thomas James; Goulson, Dave (2017-07-01). "The environmental risks of neonicotinoid pesticides: a review of the evidence post 2013". Environmental Science and Pollution Research (en inglés) 24 (21): 17285–17325. ISSN 1614-7499. PMC 5533829. PMID 28593544. doi:10.1007/s11356-017-9240-x. 
  136. Carmen Costas-Ferreira and Lilian R. F. Faro, International Journal of Molecular Science, "Neurotoxic Effects of Neonicotinoids on Mammals: What Is There beyond the Activation of Nicotinic Acetylcholine Receptors?—A Systematic Review", 2021 Aug 22(16): 8413, Published online 2021 Aug 5

Véxase tamén[editar | editar a fonte]