Lingua tongva

Tongva; eyooshiraaw
Outros nomes:	Gabrielino / Gabrieleño
Falado en:	Estados Unidos de América
Rexións:	Sur de California
Extinción:	ca. 1900
Familia:	Uto-azteca; Uto-azteca do norte; Tákica; Cupana; Tongva
Escrita:	alfabeto latino
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	xgf
Mapa
	; A lingua tongva (sinalada en laranxa).
Status
	; O tongva está clasificado como morta polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO

A lingua tongva (tamén coñecida como gabrielino ou gabrieleño) é unha lingua morta^[2]^[3] da familia uto-azteca, falada outrora polo pobo tongva, un pobo indíxena que habitou arredor da actual cidade dos Ánxeles, en California. Non é unha lingua de fala cotiá dende os anos corenta. O pobo tongva agora fala inglés, mais algúns están tentando revivir a súa lingua usándoa en conversacións cotiás e contextos cerimoniais. No presente, a lingua tamén se está a utilizar en clases de dinamización lingüística e nalgún debate público sobre cuestións relixiosas e ambientais.^[4] O tongva está estreitamente relacionado coa lingua serrano.^[5] Os nomes de varias cidades e barrios do sur de California son de orixe tongva, incluíndo Pacoima, Tujunga, Topanga, Azusa, Cahuenga no paso de Cahuenga e Cucamonga no Rancho Cucamonga.

Os derradeiros falantes nativos de tongva viviron a comezos do século XX. A lingua está documentada principalmente nas notas de campo inéditas de John Peabody Harrington feitas durante esa época. O "Proxecto J.P. Harrington", desenvolvido por The Smithsonian a través da Universidade de California, Davis, codificou para a súa documentación aproximadamente 6.000 páxinas das súas notas sobre a lingua tongva, traballo realizado por un membro tongva durante tres anos. Non se comprobou se uns supostos falantes nativos de tongva faleceron na década de 1970.

O planetoide 50000 Quaoar recibiu o nome do deus creador tongva.^[6]

Notas[editar | editar a fonte]

↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
↑ Glottolog 4.4 – Tongva
↑ Gabrielino-Fernandeño –- MultiTree
↑ Fortier, Jana (decembro de 2008). Native American Consultation And Ethnographic Study, Ventura County, California (Informe). La Jolla, California: California Department of Transportation. pp. 13–14. Consultado o 17 de xuño de 2019.
↑ Golla, Victor (2011). California Indian Languages (en inglés). University of California Press. ISBN 978-0-520-26667-4.
↑ Byrd, Deborah (19 de febreiro de 2013). "Quaoar, a rocky world orbiting beyond Neptune". EarthSky. Consultado o 31 de agosto de 2014.
↑ Lepowsky, M. (2004). "Indian revolts and cargo cults: Ritual violence and revitalization in California and New Guinea". En Harkin, M. E. Reassessing revitalization movements: Perspectives from North America and the Pacific Island. Lincoln, NE: University of Nebraska Press. pp. 1–61. ISBN 9780803224063. Consultado o 19 de agosto de 2013.

[1] Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.

[2] Glottolog 4.4 – Tongva

[3] Gabrielino-Fernandeño –- MultiTree

[Fortier2008-4] Fortier, Jana (decembro de 2008). Native American Consultation And Ethnographic Study, Ventura County, California (Informe). La Jolla, California: California Department of Transportation. pp. 13–14. Consultado o 17 de xuño de 2019.

[Golla2011-5] Golla, Victor (2011). California Indian Languages (en inglés). University of California Press. ISBN 978-0-520-26667-4.

[6] Byrd, Deborah (19 de febreiro de 2013). "Quaoar, a rocky world orbiting beyond Neptune". EarthSky. Consultado o 31 de agosto de 2014.

[Harkin2004-7] Lepowsky, M. (2004). "Indian revolts and cargo cults: Ritual violence and revitalization in California and New Guinea". En Harkin, M. E. Reassessing revitalization movements: Perspectives from North America and the Pacific Island. Lincoln, NE: University of Nebraska Press. pp. 1–61. ISBN 9780803224063. Consultado o 19 de agosto de 2013.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]