Lingua cahuilla

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Cahuilla
Ivilyuat
Pronuncia:[ʔivɪʎʊʔat]
Falado en: Estados Unidos de América
Rexións: Sur de California
Total de falantes: 6 (2011)
Familia: Uto-azteca
 Uto-azteca do norte
  Tákica
   Cupana
    Cahuilla
Escrita: alfabeto latino
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
ISO 639-3: chl
Mapa

A lingua cahuilla (sinalada en gris no sur).
Status

O cahuilla está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[1]

A lingua cahuilla ou ivilyuat é unha lingua da familia uto-azteca falada polas diversas tribos do pobo cahuilla que habitan no val de Coachella, no porto de San Gorgonio e na rexión da serra de San Jacinto do sur de California.[2] Os demónimos do cahuilla inclúen Ɂívil̃uwenetem ou iviatam, falantes de Ivilyuat (Iviɂa), ou táxliswet que significa "persoa".[3][4] Un censo de 1990 revelou 35 falantes nunha poboación étnica de 800. Con tal descenso, o ivilyuat está clasificado como "en perigo crítico de extinción" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO xa que a maioría dos falantes son de mediana idade ou maiores, con taxas de transmisión limitadas aos nenos.

Sábese que existen tres dialectos: deserto, montaña e paso,[5] así como algúns outros subdialectos.[6]

Uso e esforzos de revitalización[editar | editar a fonte]

Alvin Siva foi un falante fluído da lingua que morreu o 26 de xuño de 2009 e conservou os cantos tradicionais dos paxaros da tribo, cantados na lingua cahuilla, ensinándoos ás xeracións máis novas do seu pobo.[7] Katherine Siva Saubel (1920 - 2011) era unha falante nativa de cahuilla dedicada a preservar a lingua.[8]

En abril de 2014, a Universidade de California en Riverside ofreceu obradoiros públicos gratuítos na lingua cahuilla, e posteriormente puxo a disposición dos estudantes universitarios e membros da comunidade tribal cahuilla un curso completo de catro clases no outono de 2020.[9][10]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  2. ↑ "Cahuilla." Ethnologue Report for the Language Code: chl. (consultado o 13 de decembro de 2009)
  3. ↑ "Cahuilla Indian Language (Iviatim)." Native Languages of the Americas. 2009 (consultado o 13 de decembro de 2009)
  4. ↑ Sieler, Hansjakob; Hioki, Kojiro (1979). Cahuilla Dictionary. Morango Indian Reservation, Banning, CA: Malki Museum Press. 
  5. ↑ Shipley, William F. (1978). "Native Languages of California". En R.F. Heizer. Handbook of North American Indians. 8, California. Washington DC: Smithsonian Institution. pp. 80–90. 
  6. ↑ "Cahuilla". Limu Project. Arquivado dende o orixinal o 18 de setembro de 2015. Consultado o 12 de marzo de 2016. 
  7. ↑ Waldner, Erin. news/inland/stories/PE_News_Local_E_eobit10.4511347.html "Cahuilla elder, one of last fluent in language, dies."[Ligazón morta] The Press-Enterprise. 9 de xullo de 2009 (consultado o 13 de decembro de 2009)
  8. ↑ Elaine Woo (2011-11-06). "Katherine Siva Saubel obituary: Preserver of Cahuilla Indian culture dies at 91". Los Angeles Times. Consultado o 2012-12-02. 
  9. ↑ Victoria, Anthony (2014-04-15). "UCR to offer free workshops on endangered Native American language". University of California, Riverside Highlander. Consultado o 2014-04-21. 
  10. ↑ Baltazar-Martinez, Sandra (2020-09-18). "UCR offers the first Cahuilla language course in UC system". University of California, Riverside Highlander. Consultado o 2020-09-25. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

  • Saubel, Katherine Siva, Pamela Munro, Chem'ivillu' (Let's Speak Cahuilla), Os Ánxeles, American Indian Studies Center, University of California, 1982.
  • Seiler, Hansjakob, Cahuilla Texts with an Introduction, Bloomington, Language Science Monographs, Indiana University Press, 1970.
  • Seiler, Hansjakob, Cahuilla Grammar, Banning, Malki Museum Press, 1977.
  • Seiler, Hansjakob, Kojiro Hioki, Cahuilla Dictionary, Banning, Malki Museum press, 1979.
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Lingua_cahuilla&oldid=6403027»