Lingua tubar

Tubar
Falado en:	México
Rexións:	Chihuahua
Extinción:	1940–1970
Familia:	Uto-azteca; Uto-azteca meridional; Taracahíta; Tubar
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	tbu
Mapa
Status
	; O tubar está clasificado como morta polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO

A lingua tubar ou tubare é unha lingua morta da familia uto-azteca falada outrora no sur do estado de Chihuahua, en México. Sauer (1934) documenta a existencia dalgúns falantes a comezos do século XX.

Morfoloxía[editar | editar a fonte]

O tubar é unha lingua aglutinante, onde as palabras usan complexos de sufixos para diversos propósitos con varios morfemas unidos.^[2]^[3]

Exemplos de texto[editar | editar a fonte]

Nosopai[editar | editar a fonte]

Coñécense dúas versións do Nosopai nesta lingua:^[4]

Ite cañar tegmue carichui catemat;

Imit tegmuarac milituraba teochigualac;
Imit huegmica cariniti bacachin-assisaguin
Imit avamunarir echu nañigualac imo cuigan
amo nachic tegmuecarichin.
Ite cokuatarit essemer taniguarit iabla ite micam;
Ite tatacoli ikiri atzomua ikirirain ite bacachin
cale kuegmua nañiguá cantem;
Caioa ite nosam baca tatacoli; bacachin

ackiró muetzerac ite.

A outra versión podería estar nun dialecto diferente ou ser unha transcrición tomada por outra persoa, xa que é moi similar á anterior con algunhas diferenzas de notación e segmentación arbiraria dalgunhas palabras:

Hite cañac temo calichin catema;

himite muhará huiturabá santoñetará;
himitemo acarí hay sesahui hitebacachin
hitaramaré hechinemolac amo cuira pan
amotemo calichin.
hitecocohatari éseme tan huaric llava hitemichin;
tatacoli higuíli hite nachi higuiriray hite bacachin
calquihuan nehun conten;
hitehohui catehue cheraca tatacoli; bacachin

hiquipo calquihuá ñahuité baquit ebacahin calaserac.

Notas[editar | editar a fonte]

↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
↑ Lionnet, A. (1978). El idioma tubar y los tubares: según documentos inéditos de CS Lumholtz y CV Hartman. Univ. Iberoamericana.
↑ Stubbs, B. D. (2000). The Comparative Value of Tubar in Uto-Aztecan. Uto-Aztecan: Structural, Temporal, and Geographic Perspectives: Papers in Memory of Wick R. Miller by the Friends of Uto-Aztecan, 357.
↑ véxase aquí

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Linguas de México

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Sauer, Carl (1934): "The distribution of aboriginal tribes and languages of northwestern Mexico", Ibero-Americana, 5, Berkeley.
Colección polidiómica mexicana que contiene la oración dominical en sesenta y ocho idiomas y dialectos, Sociedad Mexicana de Geografía y Estadística, México, 1888.

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

"Tubar Language and the Tubar Indian Tribe (Tubare, Tubares)". www.native-languages.org. Consultado o 2023-01-12.

[1] Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.

[2] Lionnet, A. (1978). El idioma tubar y los tubares: según documentos inéditos de CS Lumholtz y CV Hartman. Univ. Iberoamericana.

[3] Stubbs, B. D. (2000). The Comparative Value of Tubar in Uto-Aztecan. Uto-Aztecan: Structural, Temporal, and Geographic Perspectives: Papers in Memory of Wick R. Miller by the Friends of Uto-Aztecan, 357.

[4] véxase aquí

[1]

[2]

[3]

[4]