Boötes

Bootes
Nome latino	Bootes; Arctophylax
Abreviatura	Boo
Xenitivo	Bootis
Simboloxía	O Pastor
Ascensión recta	15 h
Declinación	+30°
Área	907 graos cadrados Rango 13º
Número de estrelas (magnitude < 3)	3
Estrela máis brillante	Arcturus (α Boo) (magnitude ap. −0.04)
Choiva de meteoros	Bootidas de xaneiro; Bootidas de xuño; Cuadrántidas;
Constelacións lindeiras	Canes Venatici; Coma Berenices; Corona Borealis; Draco; Hércules; Serpens; Virgo; Ursa Major;
	Visible en latitudes entre +90° e −50° Mellor visibilidade ás 21:00 (9 p.m.) durante o mes de Xuño
	Outras designacións: Arctophylax

Boötes, ou Boieiro,^[1] é unha das 88 constelacións modernas e era unha das 48 constelacións listadas por Tolomeo. Boötes parece ser unha figura humana grande, mirando cara a Osa Maior.

Características destacables

Arturo (α Bootis) é a estrela máis brillante da constelación e a terceira máis brillante do ceo nocturno. É unha xigante laranxa, a segunda estrela xigante máis próxima ó Sistema Solar despois de Pólux (β Geminorum). Izar (ε Bootis), unha das estrelas binarias máis fermosas do ceo, foi chamada Pulcherrima ("a máis fermosa") polo astrónomo Friedrich Georg Wilhelm von Struve ó observa-lo fermoso contraste entre as dúas compoñentes. λ Bootis, tamén nesta constelación, é unha estrela quimicamente peculiar que para a súa composición anómala aínda hoxe en día non existe unha clara explicación.

Estrelas principais

α Bootis (Arturo ou Arcturus), con magnitude -0,04, é a terceira estrela máis brillante no firmamento. É unha xigante laranxa a 37 anos luz cun diámetro 25 veces maior có do Sol.
β Bootis (Nekkar), xigante amarela de magnitude 3,49 a 219 anos luz de distancia da Terra.
γ Bootis (Seginus ou Ceginus), variable Delta Scuti de magnitude 3,04.
δ Bootis, xigante amarela ó igual que Nekkar, pero á metade de distancia que esta.
ε Bootis (Izar ou Pulcherrima), situada 10º ó norte de Arturo, é unha estrela binaria cunha compoñente principal que é unha xigante amarela-laranxa. Con magnitude 2,35 é a segunda máis brillante da constelación.
ζ Bootis, estrela binaria cunhas compoñentes que se moven nunha órbita moi excéntrica.
η Bootis (Mufrid), terceira estrela máis brillante da constelación con magnitude 2.68, é unha subxigante amarela.
θ Bootis (Asellus Primus), anana amarela máis quente co Sol a 47 anos luz.
ι Bootis (Asellus Secundus), estrela dobre cunha compoñentes que están separadas entre si 38,6 segundos de arco, pódense ver con binóculo.
κ Bootis (Asellus Tertus), estrela binaria coas súas compoñentes separadas 13,4 segundos de arco; pódense ver cun pequeno telescopio.
λ Bootis, estrela quimicamente peculiar con contidos anómalos de certos elementos; dá nome a un grupo denominado estrelas Lambda Bootis.
μ Bootis (Alkalurops), estrela dobre coas súas compoñentes separadas 108 segundos de arco; unha das compoñentes é á súa vez unha estrela binaria.
ξ Bootis, a 22 anos luz de distancia, estrela binaria ampla cun período orbital de 152 anos.
π Bootis, estrela dobre cunhas compoñentes branco-azuladas que están separadas 5,9 segundos de arco.
ρ Bootis, xigante laranxa a 149 anos luz.
σ Bootis, estrela branco-amarela ó redor da cal foi detectado un disco de po quente semellante ó de Vega.
τ Bootis, sistema estelar cun planeta extrasolar.
12 Bootis (d Bootis), estrela binaria de magnitude 4,82 onde as súas dúas compoñentes están separadas apenas 1 segundo de arco, son dúas subxigantes branco-amarelas.
W Bootis (34 Bootis), xigante vermella e variable semirregular.
44 Bootis (i Bootis), sistema estelar triplo, onde as súas compoñentes B e C forman unha binaria de contacto e unha variable W Ursae Majoris.
TVLM513-46546, anana vermella de masa moi baixa cunha mancha estelar que cobre a metade da súa superficie.

Obxectos notables do espazo profundo

τ Boötis, estrela semellante ó noso Sol, ten un planeta masivo do tipo Xúpiter quente catalogado coma τ Boötis Ab. É o cuarto planeta extrasolar en ser descuberto e un dos máis estudados.

O Superbaleiro de Boötes, unha inmensa rexión do espazo profundo localizada na area de Boötes que esta baleira de galaxias.

NGC 5248. AR: 13h 37m 30.0s Dec: +08°53'00" (Época 2000). Galaxia espiral, 10º ó sur de Arturo.
NGC 5466. AR: 14h 05m 30.0s Dec: +28°32'00" (Época 2000). Cúmulo globular 9º ó noroeste de Arturo, preto do M3 en Canes Venatici. Foi descuberto por William Herschel o 17 de maio de 1784.

Mitoloxía

Exactamente quen era Boötes non está moi claro e existen moitas versións da súa historia:

Filomeleo, fillo de Deméter e Yasonte, primeiro agricultor do mundo segundo os gregos.^{[Cómpre referencia]}
Arcade, fillo de Calixto e Zeus e neto de Licaón, que invitou a Zeus a un banquete e lle serviu ó seu propio neto como alimento. O deus refixo o corpo de Arcade e converteuno na estrela pero segundo outra versión despois de recompoñelo deullo a un cabreiro para que o criase e castigou ó avó converténdoo en lobo (Lupus) e queimando a súa mansión.
Un labrador que conduciu os bois na constelación da Osa Maior usando ós seus dous cans Chara e Asterión (da constelación Canes Venatici). Os bois foron atados ó eixo polar e esta acción de Boötes mantivo os ceos en rotación constante.^{[Cómpre referencia]}
O inventor do arado que compraceu tanto a Ceres, a deusa da agricultura que lle pediu a Xúpiter unha instalación fixa e permanente para Boötes nos ceos coma recompensa.^{[Cómpre referencia]}
Icario, que aprendera coma cultiva-la vide do deus Dioniso. Icario invitou ós seus amigos a probalo. Estes beberon demasiado e espertaron a maña seguinte con tal malestar que supuxeron que Icario tratara de envelenalos e por isto foi asasinado. Dioniso colocou a Icario nas estrelas para honralo.

Imaxe dun atlas do século XVI da constelación de Böotes.

Notas

↑ Cambados Márquez, Xoaquín Evaristo. "Algunhas notas referentes ó nome galego estándar das constelacións" (PDF). Consultado o 12 de outubro de 2016.

Véxase tamén

Ligazóns externas

The Deep Photographic Guide to the Constellations: Bootes (en inglés)
WIKISKY.ORG: Boötes (en inglés)
Star Tales – Boötes (en inglés)

[1] Cambados Márquez, Xoaquín Evaristo. "Algunhas notas referentes ó nome galego estándar das constelacións" (PDF). Consultado o 12 de outubro de 2016.

[1]