Saltar ao contido

Cloroformo

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Cloroformo
Cloroform en estado líquido nun tubo de ensaio
Outros nomes

PIN:: Tricloroetano
Cloroformo[1]

Identificadores
Abreviaturas R-20, TCM
Número CAS 67-66-3
PubChem 6212
ChemSpider 5977
UNII 7V31YC746X
Número CE 200-663-8
Número UN 1888
KEGG C13827
ChEBI CHEBI:35255
ChEMBL CHEMBL44618
Número RTECS FS9100000
Imaxes 3D Jmol Image 1
Propiedades
Fórmula molecular CHCl3
Masa molar 119,38 g mol−1
Aspecto Líquido incoloro moi refractivo
Olor Doce, mentolado, agradable
Densidade 1,564 g/cm3 (−20 °C)
1,489 g/cm3 (25 °C)
1,394 g/cm3 (60 °C)
Punto de fusión −635 °C; −1 111 °F; −362 K
Punto de ebulición 6 115 °C; 11 039 °F; 6 388 K
Solubilidade en auga 10,62 g/L (0 °C)
8,09 g/L (20 °C)
7,32 g/L (60 °C)
Solubilidade Soluble en benceno
Miscible en éter dietílico, aceites, ligroína, etanol, CCl4, CS2
Solubilidade en acetona ≥ 100 g/L (19 °C)
Solubilidade en dimetil sulfóxido ≥ 100 g/L (19 °C)
Presión de vapor 0,62 kPa (−40 °C)
7,89 kPa (0 °C)
25,9 kPa (25 °C)
313 kPa (100 °C)
2,26 MPa (200 °C)
kH 3,67 L·atm/mol (24 °C)
Acidez (pKa) 15,7 (20 °C)
Estrutura
Forma da molécula Tetraédrica
Momento dipolar 1,15 D
Termoquímica
Entalpía estándar
de formación ΔfHo298 		−134,3 kJ/mol
Entalpía estándar
de combustión ΔcHo298 		473,21 kJ/mol
Entropía molar
estándar So298 		202,9 J/(mol·K)
Capacidade calorífica, C 114,25 J/(mol·K)
Perigosidade
Pictogramas GHS GHS06: Tóxico O pictograma de risco para a saúde do Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS) Pictograma da corrosión no Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS)
Palabra sinal GHS Danger (perigo)
Principais perigos Decomponse dando o extremadamente tóxico fósxeno e cloruro de hidróxeno en presenza de luz – grupo 2B da IARC – Toxicidade reprodutiva – Toxicidade específica de órgano diana (STOT)[2][3][4]
NFPA 704
0
2
1
Punto de inflamabilidade Non inflamable
LD50 704 mg/kg (rato, dérmico)[5]
Compostos relacionados
Compostos relacionados Cloroformo deuterado CDCl
3, clorometano CH
3Cl, diclorometano CH
2Cl
2,tetraclorometano CCl
4, fluoroformo CHF
3, bromoformo CHBr
3, iodoformo CHI
3, clorodifluorometano CHF
2Cl, diclorofluorometano CHFCl
2, bromodiclorometano CHCl
2Br, dibromoclorometano CHClBr
2, bromodifluorometano CHF
2Br, dibromofluorometano CHFBr
2

Se non se indica outra cousa, os datos están tomados en condicións estándar de 25 °C e 100 kPa.

O cloroformo ou triclorometano (abreviado TCM) é un composto orgánico coa fórmula CHCl
3 e un solvente común. É un líquido denso, moi volátil, incoloro e de forte cheiro producido a grande escala como precursor de refrixerantes e PTFE (politetrafluoroetileno).[6] O cloroformo é un trihalometano que funciona como un potente anestésico, euforizante, ansiolítico e sedante cando é inhalado ou inxerido. O cloroformo foi utilizado como anestésico en parte do século XIX e a primeira metade do século XX.[7][8] É miscible en moitos solventes, mais só é lixeiramente soluble en auga (só 8 g/L a 20 °C).

Estrutura e nome

[editar | editar a fonte]

A molécula adopta unha xeometría molecular tetraédrica con simetría C3v.[9] A molécula de cloroformo pode considerarse unha molécula de metano con tres dos seus átomos de hidróxeno cambiados por tres átomos de cloro, que conserva o cuarto átomo de hidróxeno.

O nome "cloroformo" é un nome composto formado a partir de tercloruro (cloruro terciario, un tricloruro) e formilo, un nome obsoleto do radical metilideno (CH) derivado do ácido fórmico.

Distribución natural

[editar | editar a fonte]

O fluxo global total de cloroformo no medio ambiente é de aproximadamente 660 000 toneladas por ano,[10] e un 90 % das emisións son de orixe natural. Moitos tipos de algas producen cloroformo, e os fungos crese que producen cloroformo no solo.[11] Tamén se cre que os procesos abióticos contribúen á produción natural de cloroforo no solo, pero o mecanismo aínda non está claro.[12]

Como o cloroformo é un composto orgánico volátil,[13] disípase rapidamente do solo e da superficie da auga e sofre unha degradación no aire producindo fósxeno, diclorometano, cloruro de formilo, monóxido de carbono, dióxido de carbono e cloruro de hidróxeno. A súa vida media no aire oscila entre 55 e 620 días. A biodegradación na auga e o solo é lenta. O cloroformo non se bioacumula significativamente en organismos acuáticos.[14]

Historia

[editar | editar a fonte]

O cloroformo foi sintetizado independentemente por varios investigadores contra o ano 1831:

En 1834 o químico francés Jean-Baptiste Dumas determinou a fórmula empírica do cloroformo e deulle nome: "Así, paréceme que a substancia que analicei … ten a fórmula: C2H2Cl6.". [Nota: Os coeficientes desta fórmula empírica deberían dividirse por 2.] ... "Isto causou que lle puxese o nome "cloroformo" a esta substancia [é dicir, cloruro de formilo ou cloruro de ácido fórmico]."[23]

En 1835 Dumas preparou a substancia por clivaxe alcalina de ácido tricloroacético.

En 1842 Robert Mortimer Glover en Londres descubriu as cualidades anestésicas do cloroformo en animais de laboratorio.[24]

En 1847 o obstetra escocés James Y. Simpson foi o primeiro en demostrar as propiedades anestésicas do cloroformo en humanos, proporcionado polo farmacéutico local William Flockhart de Duncan, Flockhart e compañía,[25] e axudou a popularizalo para o seu uso en medicina.[26]

Na década de 1850 o cloroformo producíase xa comercialmente. Nas Illas Británicas producíanse unhas 750 000 doses por semana en 1895,[27] usando o procedemento de Liebig, que seguiu sendo importante ata a década de 1960. Hoxe, o cloroformo (xunto co diclorometano) prepárase exclusivamente e a escala masiva pola cloración de metano e clorometano.[6]

Produción

[editar | editar a fonte]

Industrialmente, o cloroformo prodúcese quentando unha mestura de cloro e cloruro de metilo (CH
3Cl) ou ben de metano (CH
4).[6] A 400–500 °C, ocorre unha haloxenación de radicais libres, convertendo estes precursores en compostos progresivamente máis clorados:

CH
4 + Cl
2 → CH
3Cl + HCl
CH
3Cl + Cl
2 → CH
2Cl
2 + HCl
CH
2Cl
2 + Cl
2 → CHCl
3 + HCl

O cloroformo sofre unha cloración adicional rendendo tetracloruro de carbono (CCl
4):

CHCl
3 + Cl
2 → CCl
4 + HCl

O resultado deste proceso é unha mestura de catro clorometanos, que son: clorometano, cloruro de metileno (diclorometano), triclorometano (cloroformo) e tetraclorometano (tetracloruro de carbono). Estes poden separarse por destilación.[6]

O cloroformo pode tamén producirse a pequena escala por medio dunha reacción de haloforma entre a acetona e o hipoclorito de sodio:

3 NaOCl + (CH
3)
2CO → CHCl
3 + 2 NaOH + CH
3COONa

Deuterocloroformo

[editar | editar a fonte]

O cloroformo deuterado é un isotopólogo do cloroformo cun só átomo de deuterio. O CDCl
3 é un solvente común usado en espectroscopia NMR. O deuterocloroformo prodúcese pola reacción da hexacloroacetona con auga pesada.[28] O proceso da haloforma está agora obsoleto para a produción de cloroformo ordinario. O deuterocloroformo pode tamén prepararse facendo reaccionar deuteróxido de sodio con hidrato de cloral.[29][30]

Formación inadvertida de cloroforomo

[editar | editar a fonte]

A reacción de haloforma pode tamén ocorrer inadvertidamente en ambientes domésticos. Limpar ou remollar en lixivia con hipoclorito xera compostos haloxenados en reaccións colaterais; o cloroforomo é o principal subproduto.[31] A solución de hipoclorito de sodio (lixivia de cloro) mesturada con líquidos comúns nas casas como acetona, metil etil cetona, etanol ou alcohol isopropílico pode producir algo de cloroformo, ademais doutros compostos, como cloroacetona ou dicloroacetona.[Cómpre referencia]

Usos

[editar | editar a fonte]

A grande escala, a reacción máis importante do cloroformo é co fluoruro de hidróxeno para dar monoclorodifluorometano (HCFC-22), un precursor na produción de politetrafluoroetileno (Teflón) e outros fluoropolímeros:[6]

CHCl
3 + 2 HF → CHClF
2 + 2 HCl

A reacción realízase en presenza dunha cantidade catalítica de haluros de antimonio mesturados. O clorodifluorometano é despois convertido a tetrafluoroetileno, o precursor principal do Teflón.[32]

Solvente

[editar | editar a fonte]

O hidróxeno unido ao carbono na molécula de cloroforomo participa na formación de enlaces de hidróxeno,[33][34] o que fai que sexa un bo solvente para moitos materiais.

En todo o mundo o cloroformo utilízase en formulacións de pesticidas, como solvente para lípidos, goma, alcaloides, ceras, gutapercha, e resinas, como axente limpador, como fumigante de grans de cereais, en extintores de lume, e na industria do caucho.[14][35] O CDCl
3 é un solvente común usado na espectroscopia NMR.[36]

Refrixerante

[editar | editar a fonte]

O cloroformo utilízase como precursor para facer R-22 (clorodifluorometano). Isto faise ao facelo reaccionar cunha solución de ácido fluorhídrico (HF) que fluorura a molécula de CHCl
3 e libera ácido clorhídrico como subproduto.[37] Antes de que entrase en vigor o Protocolo de Montreal, a maioría do cloroformo producido en países como os Estados Unidos usábase na produción de clorodifluorometano. Porén, a súa produción permanece alta, xa que é un precursor clave do PTFE (politetrafluoroetileno).[38]

Aínda que o cloroformo ten propiedades como o seu baixo punto de ebulición e un baixo potencial de quecemento global, que é de só 31 (comparado co 1760 do R-22), as cales son propiedades atractivas para un refrixerante, hai pouca información que suxira que teña un uso amplo como refrixerante nalgún produto de consumo.[39]

Ácido de Lewis

[editar | editar a fonte]

En solventes como CCl
4 e alcanos, o cloroforomo establece enlaces de hidróxeno con diversas bases de Lewis. O HCCl
3 clasifícase como un ácido duro, e o modelo ECW sinala os seus parámetros de ácido como EA = 1,56 e CA = 0,44.

Reactivo

[editar | editar a fonte]

Como reactivo, o cloroformo serve como fonte do intermediario do diclorocarbeno CCl
2.[40] Reacciona con hidróxido de sodio acuoso, xeralmente en presenza dun catalizador de transferencia de fase, para producir diclorocarbeno, CCl
2.[41][42] Este reactivo efectúa a ortoformilación de aneis aomáticos activados, como os fenois, producindo aril aldehidos nunha reacción coñecida como reacción de Reimer–Tiemann. Alternativamente, o carbeno pode ser atrapado por un alqueno para formar un derivado do ciclopropano. Na adición de Kharasch o cloroformo forma o radical libre •CHCl
2, que se engade a alquenos.[43]

Anestésico

[editar | editar a fonte]
Botellas antigas de cloroformo.

As cualidades anestésicas do cloroforomo foron descritas por primeira ve en 1842 nunha tese de Robert Mortimer Glover, que gañou a medalla de ouro da Sociedade Harveyana dese ano.[44][45] Glover tamén realizou experimentos con cans para probar as súas teorías, refinándoas, e presentádoas na súa tese de doutoramento na Universidade de Edinburgo no verán de 1847.

O obstetra escocés James Young Simpson foi unha das persoas ás que se lle pediu ler a mencionada tese, pero posteriormente dixo que nunca a lera e que chegara ás súas propias conclusións independentemente.[Cómpre referencia] O 4 de novembro de 1847, Simpson afirmou que descubrira as cualidades anestésicas do cloroformo en humanos. El e dous colegas entretivéronse probando os efectos de varias substancias e así revelaron o potencial que tiña o cloroforomo en procedementos médicos.[25]

Unha ilustración na que se representa a James Young Simpson e os seus amigos en estado de inconsciencia.

Uns poucos días despois, durante un procedemento odontolóxico en Edinburgo, Francis Brodie Imlach foi a primeira persoa que usou o cloroformo cun paciente nun contexto clínico.[46]

En maio de 1848, Robert Halliday Gunning fixo unha presentción na Sociedade Médico-Cirúrxica de Edinburgo despois dunha serie de experimentos de laboratorio con coellos que confirmaron os descubrimentos de Glover e tamén refutou as pretensións de Simpson de orixinalidade. Os experimentos de laboratorio que probaron os perigos do cloroformo foron en gran medida ignorados.[47]

O uso do cloroforomo durante as operacións cirúrxicas estendeuse rapidamente en Europa; por exemplo na década de 1850 o cloroformo foi usado polo médico John Snow durante os nacementos dos dous últimos fillos da raíña Vitoria, Leopoldo e Beatriz.[48] Nos Estados Unidos o cloroforomo empezou a substituír o éter como anestésico a principios do século XX;[Cómpre referencia] e foi sendo abandonado en favor do éter ao descubrirse a súa toxicidade, especialmente a súa tendencia a causar arritmias cardíacas mortais análogas ao que hoxe se denomina "morte súbita do inhalante". Algunhas persoas usaban o cloroformo como unha droga recreativa ou para intentar suicidarse.[49] Un posible mecanismo de acción do coloroformo é que incrementa o movemento de ións potasio a través de certos tipos de canles de potasio en neuronas.[50] O cloroformo podía tamén ser mesturado con outros axentes anestésicos como o éter para facer unha mestura C.E. (cloroformo-éter), ou con éter e alcohol para facer unha mestura A.C.E. (alcohol-cloroformo-éter).[51]

En 1848 Hannah Greener, unha moza de 15 anos á que lle extirparan unha uña do pé infectada, morreu despois de que lle administraran o anestésico.[52] A súa autopsia para establecer a causa da morte realizouna John Fife axudado por Robert Mortimer Glover.[24] Varios pacientes en boas condicións físicas morreron despois de inhalalo. Porén, en 1848, John Snow desenvolveu un inhalador que regulaba a dose e así reduciuse o número de mortes.[53]

Os opoñentes e partidarios do uso do cloroformo discrepaban na cuestión de se as complicacións médicas se debían a un trastorno respiratorio ou se o cloroforomo tiña un efecto específico sobre o corazón. Entre 1864 e 1910, numerosas comisións en Gran Bretaña estudaron o cloroformo pero non chegaron a ningunha conclusión clara. Non foi ata 1911 que Levy probou en experimentos con animais que o cloroformo causa fibrilación ventricular.[Cómpre referencia] Malia isto, entre 1865 e 1920, o cloroforomo utilizouse no 80-95 % de todas as narcoses realizadas no Reino Unido e os países de fala alemá. En Alemaña, as avaliacións completas da taxa de mortalidade durante a anestesia fíxoas Gurlt entre 1890 e 1897.[Cómpre referencia] Ao mesmo tempo no Reino Unido a revista médica The Lancet levou a cabo un cuestionario avaliador[54] e compilou un informe detallando numerosas reaccións adversas aos anestésicos, incluíndo o cloroforomo.[55] En 1934, Killian xuntou todas as estatísticas compiladas ata entón e atopou que as posibilidades de sufrir complicacións mortais baixo os efectos do éter estaban entre 1:14.000 e 1:28.000, mentres que co cloroformo as posiilidades estaban entre 1:3.000 e 1:6.000.[Cómpre referencia] O aumento do uso da anestesia por gas usando óxido nitroso, a mellora dos equipos usados para administrar os anestésicos, e o descubrimento do hexobarbital en 1932 levou a un declive gradual da narcose por coloroformo.[56]

O último uso anestésico do cloroformo do que hai informes no mundo occidental data de 1987, cando o último doutor que o utilizaba se xubilou, 140 anos despois do seu primeiro uso.[57]

Uso criminal

[editar | editar a fonte]

O cloroformo utilizárono os criminais para deixar inconsciente, durmir ou mesmo asasinar as súas vítimas. Algúns exemplos son: Joseph Harris foi acusado en 1894 de usar cloroformo para roubar a persoas.[58] O asasino en serie H. H. Holmes usaba sobredoses de cloroformo para matar as súas vítimas femininas. En setembro de 1900 o cloroformo foi implicado no asasinato do home de negocios estadounidense William Marsh Rice. O cloroformo foi considerado un factor no presunto asasinato dunha muller en 1991, que foi asfixiada mentres durmía.[59] En 2002, a adolescente de 13 anos Kacie Woody foi sedada con cloroformo cando foi secuestrada e retida por David Fuller, antes de ser asasinada por un disparo.[60] Nunha sentenza de conformidade de 2007 un home confesou ter usado armas atordadoras e cloroformo para realizar ataques sexuais a menores.[61]

O uso do cloroformo como axente incapacitante foi amplamente popularizado pola literatura de ficción, ata chegar a ser case un cliché, ao ser adoptado polos autores de obras de xénero policíaco nos seus argumentos, nos cales os crimiais usaban trapos mollados en cloroformo para deixaren inconscientes as súas vítimas. Porén, é case imposible incapacitar a alguén usando cloroformo desa maneira.[62] Cómpren polo menos cinco minutos de inhalación de cloroformo para deixar unha persoa inconsciente. A maioría dos casos criminais nos que interveu o cloroformo, este era coadministrado xunto con outra droga, como alcohol ou diazepam, ou a vítima era cómplica na súa administración. Despois de que unha persoa perde a consciencia debido á inhalación de cloroformo, debe administrarse un volume continuo, e debe aguantarse o queixo da mandíbula para evitar que a lingua obstrúa as vías aéreas, un procedemento difícil, que normalmente require as destrezas dun anestesista. En 1865 como resultado directo da reputación criminal do cloroformo, a revista médica The Lancet ofreceu recoñecerlle unha "reputación científica permanente" a calquera persoa que puidese demostrar a "insensibilidade instantánea", é dicir, a perda de consciencia, dun suxeito co que se usou o cloroformo.[63]

Seguridade

[editar | editar a fonte]

Exposición

[editar | editar a fonte]

O cloroformo fórmase como subproduto da cloración da auga, xunto con outros varios subprodutos da desinfección, e está, polo tanto, presente na auga potable tratada da traída municipal e nas piscinas. Os rangos dos que se informou varían considerablemente, pero están xeralmente por debaixo dos estándares saudables actuais para os trihalometanos totais (THMs), que son de 100 μg/L.[64] Con todo, cando se considera en combinación con outros trihalometanos presentes con frecuencia na auga potable, a concentración de THMs a miúdo excede o límite recomendado de exposición.[65]

Aínda que hai poucos estudos que avaliasen os riscos que supón a exposición ao cloroformo pola auga potable por separado doutros THMs, moitos estudos mostraron que a exposición á categoría xeral dos THMs, incluíndo o cloroformo, está asociada cun incremento do risco de cancro de vexiga ou do tracto intestinal inferior.[66]

Historicamente, a exposición ao cloroformo puido ser maior, debido ao seu uso común como anestésico, como ingrediente en xaropes para a tose e como constituínte do fume do tabaco, cando se utilizara previamente o DDT como fumigante durante o cultivo da planta.[67]

Farmacoloxía

[editar | editar a fonte]

O cloroformo absórbese ben no organismo, metabolízase e elimínase rapidamente nos mamíferos despois da súa inhalación oral ou exposición dérmica. As salpicaduras accidentais nos ollos causan irritación.[14] A exposición dérmica prolongada pode orixinar o desenvolvemento de chagas como resultado a perda de lípidos da pel. A eliminación realízase principalmente polos pulmóns como cloroformo e dióxido de carbono; menos do 1 % excrétase pola urina.[35]

O cloroformo metabolízase no fígado polo encima citocromo P450, por oxidación a clorometanol e por redución ao radical libre diclorometilo. Outros metabolitos do cloroformo son o ácido clorhídrico e o diglutationil ditiocarbonato, con dióxido de carbono como produto final predominante do metabolismo.[68]

Como moitos outros anestésicos xerais e drogas sedantes-hipnóticas, o cloroformo é un modulador alostérico positivo nos receptores GABAA.[69] O cloroformo causa depresión do sistema nervioso central (SNC), producindo finalmente un coma profundo e depresión do centro respiratorio.[68] Cando se inxire, o cloroformo causa síntomas similares aos que se observan despois da inhalación. Poden aparecer doenzas graves despois da inxestión de 7,5 g. A dose oral letal media nun adulto estímase en 45 g.[14]

O uso anestésico de cloroformo foi abandonado, porque causaba mortes por insuficiencia respiratoria e arritmias cardíacas. Despois dunha anestesia inducida por cloroformo, algúns pacienes sofren náuseas, vómitos, hipertermia, ictericia, e coma debido a disfunción hepática. Nas autopsias observáronse necrose e dexeneración do fígado.[14]

O cloroformo induciu casos de tumores hepáticos en ratos e tumores renais en ratos e ratas.[14] A hepatotoxicidade e nefrotoxicidade do cloroformo pénsase que se debe principalmente ao fósxeno, un dos seus metabolitos.[68]

Conversión a fósxeno

[editar | editar a fonte]

O cloroformo convértese lentamente en presenza de luz ultravioleta e aire no gas extremadamente velenoso fósxeno (COCl
2), liberando no proceso HCl.[70]

2 CHCl
3 + O
2 → 2 COCl
2 + 2 HCl

Para previr accidentes, o cloroformo comercial estabilízase con etanol ou amileno, pero as mostras que se extraen ou secan xa non conteñen estabilizador. O amileno demostrou non ser efectivo, e o fósxeno pode afectar os analitos das mostras, como lípidos e ácidos nucleicos disoltos ou extraídos con cloroformo.[71] O fósxeno e o HCl poden ser retirados do cloroformo lavándoo con solucións acuosas de carbonato saturadas, como o bicarbonato de sodio. Este procedemento é simple e dá lugar a produtos non perigosos. O fósxeno reacciona coa auga para formar dióxido de carbono e HCl,[72] e o sal carbonato neutraliza o ácido resultante.[73]

Nas mostras sospeitosas pode comprobarse a presenza de fósxeno usando papel de filtro, o cal, cando se trata cun 5 % de difenilamina e 5 % de dimetilaminobenzaldehido en etanol, e despois é secado, vólvese amarelo en presenza de vapor de fósxeno.[74] Hai varios reactivos colorimétricos e fluorométricos para o fósxeno, e pode tamén cuantificarse usando espectrometría de masas.[75]

Regulación

[editar | editar a fonte]

Sospéitase que o cloroformo pode causar cancro (é dicir, é un posible carcinóxeno do grupo 2B da IARC) segundo as monografías da Axencia Internacional para a Investigación do Cancro ou IARC (polas súas siglas en inglés de International Agency for Research on Cancer).[76]

Está clasificado como substancia extremadamente perigosa en países como os Estados Unidos e está suxeito a estritas obrigacións de información polas instalacións onde o producen, almacenan ou usan en cantidades significativas.[77]

Na Unión Europea a presenza de residuos de cloroformo en alimentos (resultantes do uso veterinario) está prohibida.[78]

Biorremediación do cloroformo

[editar | editar a fonte]

Algunhas bacterias anaerobias usan o cloroformo para a respiración, o que se denomina respiración de organohaluros, converténdoo en diclorometano.[79][80]

Galería

[editar | editar a fonte]
  • CHCl 3 medido polo Advanced Global Atmospheric Gases Experiment (AGAGE) na baixa atmosfera (troposfera) en estacións de todo o mundo. As abundancias danse como fraccións molares medias mensuais libres de polución en partes por billón (10-12, que en inglés son parts-per-trillion, ppt).
    CHCl
    3     medido polo Advanced Global Atmospheric Gases Experiment (AGAGE) na baixa atmosfera (troposfera) en estacións de todo o mundo. As abundancias danse como fraccións molares medias mensuais libres de polución en partes por billón (10-12, que en inglés son parts-per-trillion, ppt).

Notas

[editar | editar a fonte]
  1. ↑ "Front Matter". Nomenclature of Organic Chemistry: IUPAC Recommendations and Preferred Names 2013 (Blue Book). Cambridge: The Royal Society of Chemistry. 2014. p. 661. ISBN 978-0-85404-182-4. doi:10.1039/9781849733069-FP001. Os nomes conservados 'bromoformo' para o HCBr3, 'cloroformo' para o HCCl3 e 'iodoformo' para o HCI3 son aceptables na nomenclatura xeral. Os nomes preferidos da IUPAC son nomes substitutivos. 
  2. ↑ "Part 3 Health Hazards" (PDF). Globally Harmonized System of Classification and Labelling of Chemicals (GHS). Second revised edition. United Nations. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 4 de marzo de 2019. Consultado o 30 de setembro de 2017. 
  3. ↑ "NIOSH Pocket Guide to Chemical Hazards #0127". National Institute for Occupational Safety and Health (NIOSH). 
  4. ↑ Toxicidade en PubChem Arquivado 17 de agosto de 2018 en Wayback Machine.
  5. ↑ Lewis, Richard J. (2012). Sax's Dangerous Properties of Industrial Materials (12ª ed.). Wiley. ISBN 978-0-470-62325-1. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Rossberg, M.; et al. "Chlorinated Hydrocarbons". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a06_233.pub2. 
  7. ↑ "Ether and Chloroform". Arquivado dende o orixinal o 24 de marzo de 2018. Consultado o 2018-04-24. 
  8. ↑ "Chloroform [MAK Value Documentation, 2000]". The MAK-Collection for Occupational Health and Safety. 2012. pp. 20–58. ISBN 978-3-527-60041-0. doi:10.1002/3527600418.mb6766e0014. 
  9. ↑ "Illustrated Glossary of Organic Chemistry - Chloroform". www.chem.ucla.edu. Consultado o 2022-12-29. 
  10. ↑ Gribble, Gordon W. (2004). "Natural Organohalogens: A New Frontier for Medicinal Agents?". Journal of Chemical Education 81 (10): 1441. Bibcode:2004JChEd..81.1441G. doi:10.1021/ed081p1441. 
  11. ↑ Cappelletti, M. (2012). "Microbial degradation of chloroform". Applied Microbiology and Biotechnology 96 (6): 1395–409. PMID 23093177. doi:10.1007/s00253-012-4494-1. 
  12. ↑ Jiao, Yi; et al. (2018). "Halocarbon Emissions from a Degraded Forested Wetland in Coastal South Carolina Impacted by Sea Level Rise". ACS Earth and Space Chemistry 2 (10): 955–967. Bibcode:2018ESC.....2..955J. doi:10.1021/acsearthspacechem.8b00044. 
  13. ↑ "Complete list of VOC's". 
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 "Chloroform" (PDF). CICAD. World Health Organization. 2004. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 31 de xullo de 2020. 
  15. ↑ Moldenhawer (1830). "Verfahren den Spiritus von dem Fuselöl auf leichte Weise zu befreien" [Procedure for freeing ethanol of fusel oil in an easy way]. Magazin für Pharmacie 8 (31): 222–227. Arquivado dende o orixinal o 29 de xullo de 2020. Consultado o 6 de maio de 2016. 
  16. ↑ Defalque, Ray J.; Wright, A. J. (2000). "Was chloroform produced before 1831?". Anesthesiology 92 (1): 290–291. PMID 10638939. doi:10.1097/00000542-200001000-00060. 
  17. ↑ Guthrie, Samuel (1832). "New mode of preparing a spirituous solution of chloric ether". The American Journal of Science and Arts 21: 64–65 and 405–408. Arquivado dende o orixinal o 29 de xullo de 2020. Consultado o 6 de maio de 2016. 
  18. ↑ Guthrie, Ossian (1887). Memoirs of Dr. Samuel Guthrie, and the History of the Discovery of Chloroform. Chicago: George K. Hazlitt & Co. p. 1. 
  19. ↑ Stratmann, Linda (2003). "Capítulo 2". Chloroform: The Quest for Oblivion. Stroud: Sutton Publishing. ISBN 978-0-7524-9931-4. Arquivado dende o orixinal o 29 de xullo de 2020. Consultado o 6 de maio de 2016. 
  20. ↑ Liebig, Justus von (1831). "Ueber die Zersetzung des Alkohols durch Chlor" [On the decomposition of alcohol by chlorine]. Annalen der Physik und Chemie 99 (11): 444. Bibcode:1831AnP....99..444L. doi:10.1002/andp.18310991111. Arquivado dende o orixinal o 10 de maio de 2017. Consultado o 6 de maio de 2016. 
  21. ↑ Liebig, Justus von (1832). "Ueber die Verbindungen, welche durch die Einwirkung des Chlors auf Alkohol, Aether, ölbildendes Gas und Essiggeist entstehen" [Sobre os compostos que se orixinan pola reacción da clorina con alcohol [etanol], éter [éter dietílico], gas formador de aceite [etileno], e espírito de vinagre [acetona]]. Annalen der Physik und Chemie 100 (2): 243–295. Bibcode:1832AnP...100..243L. doi:10.1002/andp.18321000206. 
    Nas páxinas 259–265 Liebig describe o Chlorkohlenstoff ("cloruro de carbono", cloroformo), pero na páxina 264, afirma incorrectamente que a fórmula empírica do cloroformo é C2Cl5.
  22. ↑ Soubeiran, Eugène (1831). "Recherches sur quelques combinaisons du chlore" [Investigations into some compounds of chlorine]. Annales de Chimie et de Physique. Série 2 48: 113–157. Arquivado dende o orixinal o 10 de maio de 2017. Consultado o 6 de maio de 2016. 
  23. ↑ Dumas, J.-B. (1834). "Récherches rélative à l'action du chlore sur l'alcool" [Experimentos sobre a acción do cloro sobre o alcohol]. L'Institut, Journal Général des Sociétés et Travaux Scientifiques de la France et de l'Étranger 2: 106–108 and 112–115. 
    "Es scheint mir also erweisen, dass die von mir analysirte Substance, … zur Formel hat: C
    2    H
    2    Cl
    6    ."     (Así, paréceme que a substancia que analicei … ten a fórmula: C
    2    H
    2    Cl
    6    .) [Nota: Os coeficientes da súa fórmula empírica deberían dividirse por 2.]
    Dumas despois sinalou que a fórmula empírica simple do cloroformo lembra a do ácido fórmico. Ademais, se o cloroformo se ferve con hodróxido de potasio (KOH), un dos produtos é o formato potásico. Na páxina 654 Dumas nomea o cloroformo:
    "Diess hat mich veranlasst diese Substanz mit dem Namen 'Chloroform' zu belegen." (Isto causou que lle puxese a esta substancia o nome "cloroformo" [é dicir, cloruro de formilo ou cloruro de ácido fórmico].)
  24. ↑ 24,0 24,1 Defalque, R. J.; Wright, A. J. (2004). "The short, tragic life of Robert M. Glover" (PDF). Anaesthesia 59 (4): 394–400. PMID 15023112. doi:10.1111/j.1365-2044.2004.03671.x. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 9 de marzo de 2016. 
  25. ↑ 25,0 25,1 Gordon, H. Laing (novembro de 2002). Sir James Young Simpson and Chloroform (1811–1870). Minerva Group. pp. 106–109. ISBN 978-1-4102-0291-8. Arquivado dende o orixinal o 6 de maio de 2016. Consultado o 5 de xaneiro de 2016. 
  26. ↑ "Sir James Young Simpson". Encyclopædia Britannica. Arquivado dende o orixinal o 27 de xullo de 2013. Consultado o 23 de agosto de 2013. 
  27. ↑ Worling, P.M. (1998). "Duncan and Flockhart: the Story of Two Men and a Pharmacy". Pharmaceutical Historian 28 (2): 28–33. PMID 11620310. 
  28. ↑ Paulsen, P. J.; Cooke, W. D. (1 de setembro de 1963). "Preparation of Deuterated Solvents for Nuclear Magnetic Resonance Spectrometry.". Analytical Chemistry 35 (10): 1560. doi:10.1021/ac60203a072. 
  29. ↑ Breuer, F. W. (1935). "Chloroform-d (Deuteriochloroform)1". Journal of the American Chemical Society 57 (11): 2236–2237. doi:10.1021/ja01314a058. 
  30. ↑ Kluger, Ronald (1964). "A Convenient Preparation of Chloroform-d1". The Journal of Organic Chemistry 29 (7): 2045–2046. doi:10.1021/jo01030a526. 
  31. ↑ Süss, Hans Ulrich. "Bleaching". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry. Weinheim: Wiley-VCH. 
  32. ↑ "Chlorodifluoromethane | chemical compound". Encyclopedia Britannica (en inglés). Arquivado dende o orixinal o 17 de xullo de 2021. Consultado o 2021-09-08. 
  33. ↑ Wiley, G. R.; Miller, S. I. (1972). "Thermodynamic parameters for hydrogen bonding of chloroform with Lewis bases in cyclohexane. Proton magnetic resonance study". Journal of the American Chemical Society 94 (10): 3287–3293. doi:10.1021/ja00765a001. 
  34. ↑ Kwak, K.; Rosenfeld, D. E.; Chung, J. K.; Fayer, M. D. (2008). "Solute-solvent complex switching dynamics of chloroform between acetone and dimethylsulfoxide-two-dimensional IR chemical exchange spectroscopy". The Journal of Physical Chemistry B 112 (44): 13906–13915. PMC 2646412. PMID 18855462. doi:10.1021/jp806035w. 
  35. ↑ 35,0 35,1 Leikin, Jerrold B.; Paloucek, Frank P., eds. (2008). "Chloroform". Poisoning and Toxicology Handbook (4th ed.). Informa. p. 774. 
  36. ↑ Fulmer, Gregory R.; Miller, Alexander J. M.; Sherden, Nathaniel H.; Gottlieb, Hugo E.; Nudelman, Abraham; Stoltz, Brian M.; Bercaw, John E.; Goldberg, Karen I. (2010). "NMR Chemical Shifts of Trace Impurities: Common Laboratory Solvents, Organics, and Gases in Deuterated Solvents Relevant to the Organometallic Chemist" (PDF). Organometallics 29 (9): 2176–2179. doi:10.1021/om100106e. 
  37. ↑ "Chloroform (CHEBI:35255)". 
  38. ↑ "Production, import/export, use, and disposal" (PDF). atsdr.cdc.gov. Consultado o 5 de abril de 2023. 
  39. ↑ "Chloroform as a pollutant". The Encyclopedia of World Problems. Arquivado dende o orixinal o 03 de abril de 2023. Consultado o 27 de marzo de 2024. 
  40. ↑ Srebnik, M.; Laloë, E. (2001). "Chloroform". Encyclopedia of Reagents for Organic Synthesis. Wiley. ISBN 978-0-471-93623-7. doi:10.1002/047084289X.rc105. 
  41. ↑ Vogel, E.; Klug, W.; Breuer, A. (1988). "1,6-Methano[10]annulene". Org. Synth. cv6p0731. 
  42. ↑ Gokel, G. W.; Widera, R. P.; Weber, W. P. (1988). "Phase-Transfer Hofmann Carbylamine Reaction: tert-Butyl Isocyanide". Org. Synth. cv6p0232. 
  43. ↑ D. Vofsi, M. Asscher (1965). "1,1,3-Trichlorononane". Organic Syntheses 45: 104. doi:10.15227/orgsyn.045.0104. 
  44. ↑ Perkins-McVey, Matthew (10 de novembro de 2023). ""A new order of poisonous substances": revisiting Robert M. Glover's dissertation on the physiological effects of bromine, chlorine, and iodine compounds". Naunyn-Schmiedeberg's Archives of Pharmacology: 1. PMID 37947840. doi:10.1007/s00210-023-02820-y. Consultado o 27 de xaneiro de 2024. 
  45. ↑ Glover, Robert M. (1 outubro de 1842). "On the Physiological and Medicinal Properties of Bromine and Its Compounds; Also on the Analogies between the Physiological and Medicinal Properties of These Bodies, and Those of Chlorine and Iodine, with Their Correspondent Compounds; Being the Harveian Prize Essay for 1842.". Edinburgh Medical and Surgical Journal 58 (153): 335–364. PMC 5789197. PMID 30330609. 
  46. ↑ Dingwall (abril de 2004). "A pioneering history: dentistry and the Royal College of Surgeons of Edinburgh" (PDF). historyofdentistry.co.uk. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 1 de febreiro de 2013. 
  47. ↑ Baillie, T. W. (2003). "Robert Halliday Gunning and the Victoria Jubilee Prizes" (PDF). Scottish Medical Journal 48 (2): 54–57. PMID 12774598. doi:10.1177/003693300304800209. Arquivado dende o orixinal (PDF) o 22 de agosto de 2016. Consultado o 2016-08-18. 
  48. ↑ "Anesthesia and Queen Victoria". ph.ucla.edu. Arquivado dende o orixinal o 16 de xullo de 2012. Consultado o 13 de agosto de 2012. 
  49. ↑ Martin, William (3 de xullo de 1886). "A Case of Chloroform Poisoning; Recovery". British Medical Journal 2 (1331): 16–17. PMC 2257365. PMID 20751619. doi:10.1136/bmj.2.1331.16-a. 
  50. ↑ Patel, Amanda J.; Honoré, Eric; Lesage, Florian; Fink, Michel; Romey, Georges; Lazdunski, Michel (maio de 1999). "Inhalational anesthetics activate two-pore-domain background K+ channels". Nature Neuroscience 2 (5): 422–426. PMID 10321245. doi:10.1038/8084. 
  51. ↑ Wilmot Buxton, Dudley (2009-12-09). Anaesthetics - Their Uses and Administration (Reprint of the first edition - 1888). Read Books. pp. 332–340. ISBN 978-1-4446-9013-2. 
  52. ↑ Knight, Paul R. III; Bacon, Douglas R. (2002). "An Unexplained Death: Hannah Greener and Chloroform". Anesthesiology 96 (5): 1250–1253. PMID 11981167. doi:10.1097/00000542-200205000-00030. 
  53. ↑ Snow, John (1858). On Chloroform and Other Anaesthetics and Their Action and Administration. London : John Churchill. pp. 82–85. Arquivado dende o orixinal o 23 de novembro de 2015. 
  54. ↑ Anonymous. (1890). "The Lancet Inquiry into the Mortality Under Anaesthetics.". Lancet 145 (3472): 612–13. 
  55. ↑ Anonymous. (1893). "Report of The Lancet Commission appointed to investigate the subject of the administration of chloroform and other anesthetics from a clinical standpoint.". Lancet 141 (3629): 629–38. 
  56. ↑ Wawersik, J. (1997). "History of chloroform anesthesia". Anesthesiology and Reanimation 22 (6): 144–152. PMID 9487785. 
  57. ↑ Stratmann, Linda (2003). Chloroform: The Quest for Oblivion. Stroud: Sutton Publishing. ISBN 978-0-7524-9931-4. 
  58. ↑ "Knock-out and Chloroform". The Philadelphia Record. 9 de febreiro de 1894. Arquivado dende o orixinal o 20 de xaneiro de 2022. Consultado o 31 de marzo de 2011. 
  59. ↑ "Chloroform case retrial underway". Record-Journal. 7 de xullo de 1993. Arquivado dende o orixinal o 6 de novembro de 2021. Consultado o 31 de marzo de 2011. 
  60. ↑ Cathy Frye - Arkansas Democrat-Gazette (2003-12-17). "But not forgotten". www.arkansasonline.com. Arquivado dende o orixinal o 7 de decembro de 2021. Consultado o 2021-12-07. 
  61. ↑ "Man admits to raping friends' daughters". USA Today. 6 de novembro de 2007. Arquivado dende o orixinal o 29 de abril de 2011. Consultado o 31 de marzo de 2011. 
  62. ↑ Payne, J. P. (xullo de 1998). "The criminal use of chloroform". Anaesthesia 53 (7): 685–690. PMID 9771177. doi:10.1046/j.1365-2044.1998.528-az0572.x. 
  63. ↑ "Medical Annotation: Chloroform amongst Thieves". The Lancet 2 (2200): 490–491. 1865. doi:10.1016/s0140-6736(02)58434-8. 
  64. ↑ Nieuwenhuijsen, MJ; Toledano, MB; Elliott, P (8 de agosto de 2000). "Uptake of chlorination disinfection by-products; a review and a discussion of its implications for exposure assessment in epidemiological studies.". Journal of Exposure Analysis and Environmental Epidemiology 10 (6 Pt 1): 586–99. PMID 11140442. doi:10.1038/sj.jea.7500139. 
  65. ↑ Group, Environmental Working. "EWG's Tap Water Database: Contaminants in Your Water". www.ewg.org (en inglés). Consultado o 2023-08-08. 
  66. ↑ "Public Health Goals for Trihalomethanes in Drinking Water" (PDF). oehha.ca.gov. p. 93. Consultado o 2023-08-08. 
  67. ↑ Yin-Tak Woo, David Y. Lai, Joseph C. Arcos Aliphatic and Polyhalogenated Carcinogens: Structural Bases and Biological Arquivado 5 de xuño de 2018 en Wayback Machine.
  68. ↑ 68,0 68,1 68,2 Fan, Anna M. (2005). "Chloroform". Encyclopedia of Toxicology 1 (2ª ed.). Elsevier. pp. 561–565. 
  69. ↑ Jenkins, Andrew; Greenblatt, Eric P.; Faulkner, Howard J.; Bertaccini, Edward; Light, Adam; Lin, Audrey; Andreasen, Alyson; Viner, Anna; Trudell, James R.; Harrison, Neil L. (2001-03-15). "Evidence for a Common Binding Cavity for Three General Anesthetics within the GABAA Receptor". Journal of Neuroscience (en inglés) 21 (6): RC136. ISSN 0270-6474. PMC 6762625. PMID 11245705. doi:10.1523/JNEUROSCI.21-06-j0002.2001. 
  70. ↑ "Chloroform and Phosgene, Chemical Hygiene and Safety". Earlham College. Arquivado dende o orixinal o 19 de agosto de 2017. Consultado o 17 de agosto de 2017. 
  71. ↑ Turk, Eric (2 de marzo de 1998). "Phosgene from Chloroform". Chemical & Engineering News 76 (9): 6. doi:10.1021/cen-v076n009.p006. Arquivado dende o orixinal o 24 de xullo de 2008. Consultado o 13 de agosto de 2012. 
  72. ↑ "phosgene (chemical compound)". Encyclopædia Britannica. Arquivado dende o orixinal o 5 de xuño de 2013. Consultado o 16 de agosto de 2013. 
  73. ↑ Manogue, W. H.; Pigford, R. L. (setembro de 1960). "The kinetics of the absorption of phosgene into water and aqueous solutions". AIChE Journal (en inglés) 6 (3): 494–500. Bibcode:1960AIChE...6..494M. ISSN 0001-1541. doi:10.1002/aic.690060329. 
  74. ↑ "American Chemical Society: Chemical & Engineering Safety Letters". pubsapp.acs.org. Consultado o 2024-03-18. 
  75. ↑ Cheng, Xueheng; Gao, Quanyin; Smith, Richard D.; Simanek, Eric E.; Mammen, Mathai; Whitesides, George M. (1996). "Characterization of Hydrogen-Bonded Aggregates in Chloroform by Electrospray Ionization Mass Spectrometry". The Journal of Organic Chemistry 61 (6): 2204–2206. ISSN 0022-3263. doi:10.1021/jo951345g. Arquivado dende o orixinal o 2022-07-31. 
  76. ↑ "Chloroform" (PDF). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 22 de novembro de 2022. Consultado o 5 de decembro de 2023. 
  77. ↑ "40 C.F.R.: Appendix A to Part 355—The List of Extremely Hazardous Substances and Their Threshold Planning Quantities" (PDF). Code of Federal Regulations (1 de xullo de 2008 ed.) (Government Printing Office). Arquivado dende o orixinal (PDF) o 25 de febreiro de 2012. Consultado o 29 de outubro de 2011. 
  78. ↑ Reglamento de Ejecución (UE) nº 19/2014 de la Comisión, de 10 de enero de 2014, por el que se modifica el anexo del Reglamento (UE) nº 37/2010, relativo a las sustancias farmacológicamente activas y su clasificación por lo que se refiere a los límites máximos de residuos en los productos alimenticios de origen animal, en lo que respecta a la sustancia cloroformo.
  79. ↑ Shuiquan Tang; Elizabeth A. Edwards (2013). "Identification of Dehalobacter reductive dehalogenases that catalyse dechlorination of chloroform, 1,1,1-trichloroethane and 1,1-dichloroethane". Philos Trans R Soc Lond B Biol Sci 368 (1616): 20120318. PMC 3638459. PMID 23479748. doi:10.1098/rstb.2012.0318. 
  80. ↑ Jugder, Bat-Erdene; Ertan, Haluk; Wong, Yie Kuan; Braidy, Nady; Manefield, Michael; Marquis, Christopher P.; Lee, Matthew (2016-08-10). "Genomic, transcriptomic and proteomic analyses of Dehalobacter UNSWDHB in response to chloroform". Environmental Microbiology Reports (en inglés) 8 (5): 814–824. Bibcode:2016EnvMR...8..814J. ISSN 1758-2229. PMID 27452500. doi:10.1111/1758-2229.12444. 

Véxase tamén

[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas

[editar | editar a fonte]
Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cloroformo&oldid=6815123»