Imperio colonial belga

Imperio colonial belga en 1931

O Imperio colonial belga é unha expresión que designa, por analoxía cos imperios coloniais doutras nacións europeas, todos os territorios administrados polo Reino de Bélxica.

Estivo composto, no seu apoxeo (1919-1931) polos territorios seguintes:

• En África, o Congo belga, de lonxe o principal territorio administrado.
• En África, Ruanda-Urundi (protectorado).
• Na China, a concesión de Tianjin.

Historia

• Mesmo antes de que o país gañase a súa independencia, as compañías navieras establecidas nas cidades portuarias estableceron factorías, como Banquibazar, actual Ichapur, en Bengala, da Compañía de Ostende, de 1717 a 1731.
• En 1830 Bélxica obtivo a independencia dos Países Baixospero non puido reclamar ningún territorio do Imperio colonial neerlandés. Despois de tratar de asegurar a súa supervivencia e as fronteiras do seu novo país, o rei Leopoldo I séntese axiña estreito no seu pequeno territorio. Persuadido de que a súa influencia virá do poder colonial, pero totalmente inexperto, apoia preto de cincuenta iniciativas diferentes (comerciais, privadas, gobernamentais ou mixtas), ningunha das cales se perpetuará. Entre elas:
  • no distrito de Santo Tomás de Castilla en Guatemala, pola Compañía belga de colonización a partir de 1841;
  • na República de Texas;
  • no estado brasileiro de Santa Catarina, pola Compañía belgo-brasileita de colonización;
  • no estuario do río Núñez, no territorio da actual Guinea;
  • en México, participando na intervención militar francesa (apoiada por Inglaterra) para apoiar ao novo emperador da dinastía austríaca dos Habsburgo, Maximiliano, cuxa esposa Charlotte era filla do rei dos belgas. Este tiña a esperanza dunha expansión belga no país.

Finalmente, o Imperio colonial belga aparece inicialmente como resultado de iniciativas privadas e oficiais, das que as máis importantes dno século XIX é a expansión africana.

En África

A presenza de Bélxica en África foi o resultado da incorporación de Bélxica ao repartimento de África durante o último terzo do século XIX, onde o rei Leopoldo II logrou que lle fora concedida a maior parte da rexión do Congo.

Ademais, tras a primeira guerra mundial, os belgas obtiveron de Alemaña, a través doel Tratado de Versalles, a colonia de Ruanda-Urundi.

O rei Leopoldo II de Bélxica encontrou os medios para establecer o que foi efectivamente unha colonia privada. O explorador Henry Morton Stanley volvera de explorar a conca do río Congo, e tratou de interesar á Gran Bretaña para que colonizara a rexión, pero esta presentaba un ambiente hostil que a facía difícil de conquistar para os europeos. Leopoldo II mandóu a Stanley seguir explorando o Congo e a obter tratados cos xefes locais. Armado con estes e unha fachada das asociacións humanitarias que prometían terminar cp tráfico de escravos, persuadiu á Conferencia de Berlín de 1884-1885 para entregar o Congo á entidade independente que el creou, o Estado Libre do Congo da que, desde entón, era o seu único accionista.

Leopoldo II empezou a explotar a rexión do Congo para obter caucho, que chegou a ser un dos seus bens máis valiosos. O suu réxime no Congo operou como unha colonia de traballos forzados, co asasinato e a mutilación como castigo para aldeáns que non reuniran e subministraran a cota de caucho que lles fora asignada. Estímase que un millón de congoleses morreron durante este período.

Aínda que o Estado Libre do Congo non foi oficialmente unha colonia belga, Bélxica foi a súa beneficiaria principal, en termos do seu comercio, o emprego dos seus cidadáns e da riqueza que Leopoldo II extraeu dalí, e que foi utilizada para a construción de numerosos edificios públicos en Bruxelas, Ostende e Antuerpen. Isto levóou a que sexa recordado en Bélxica como o "Rei Construtor".

O Congo Belga

Artigo principal: Congo Belga.

En 1908, co obxectivo de desactivar a protesta internacional contra a brutalidade no Estado Libre do Congo, o goberno belga acordou trnasformalo nunha colonia, que se denominou Congo Belga. Engadiu á colonia tamén Katanga, un territorio baixo a bandeira do Estado Libre do Congo que Leopoldo II ganara en 1891 cando mandóou unha expedición que matou o seu rei, Msiri, cuxa cabeza foi cortada e colocada nunha hasta. Leopoldo II administrara Katanga separadamente, pero en 1910 o goberno belga reuniuna co Congo Belga.

O Congo Belga alcanzou a súa independencia o 30 de xuño de 1960.

Ruanda-Burundi

Artigos principais: Ruanda e Burundi.

Durante a campaña africana do leste na primeira guerra mundial, a parte nordeste da África Oriental alemá, Ruanda-Burundi, foi invadida por tropas belgas e congolesas en 1916. Estaba ocupada aínda por eles a finies da guerra en 1918, cando, segundo o Tratado de Versalles, a maior parte da África Oriental alemá foi entregada ao control de Bélxica. O territorio de Ruanda-Burundi era dúas veces máis grande que o de Bélxica, pero só cerca de 2 % do tamaño do Congo, e foi confirmado como unha colonia belga por un mandato da Sociedade de Nacións en 1924, e despois foi renomeado como fideicomiso polas Nacións Unidas. Ao territorio lle foi outorgada a independencia en 1962, creándose os países separados de Ruanda e Burundi, co que o Imperio colonial belga chegaba ao seu fin.

Tras a independencia de ambas as colonias, Bélxica mantiuvo grandes relacións, aínda que chens de acontecementos políticos e económicos, despois de triunfar as tres repúblicas africanas, que se refiren aínda á "relación especial", sempre que iso pareza convir: Zaire (actualmente República Democrática do Congo), Ruanda e Burundi.

Na China

A concesión de Tianjin

Xunto con varios outros potencias europeos e Estados Unidos, como consecuencia da rebelión dos Bóxers, Bélxica ganou tamén unha zona da concesión dun par de quilómetros cadrados en Tianjin (ou Tientsin), un porto chinés na costa do mar de Bohai. Esta concesión foi esencialmente un posto de comercio antes que unha colonia, e foi devuolta a China en 1930.

Territorios

Á parte do "núcleo materno" (metrópole), Bélxica anexionou tres colonias e unha cidade mercantil.

Anexión en Europa

En tempos da unificación de Alemaña e de Italia, Bélxica estaba nunha situación de vaivén, a causa de que os Países Baixos tomaban Bélxica, Bélxica se independizaba, os Países Baixos volvían a tomala, Bélxica volvía a independizarse, e así unhas cantas de veces. Nunha das ocasións, os Países Baixos tamén tomaron o leste de Luxemburgo, que se incorporou a Bélxica desde a súa reindependencia, e prosegue na actualidade como a provincia de Luxemburgo (non confundir co Gran Ducado de Luxemburgo).

Colonias en África

O Imperio colonial belga contou con moi poucas colonias (pero moi extensas), todas en África:

• Congo belga: 1885-1960.
• Ruanda: 1919-1962 (obtida de Alemaña tras a primeira guerra mundial, logo do tratado de Versalles)
• Burundi: 1919-1962 (obtida de Alemaña tras a primeira guerra mundial, logo do tratado de Versalles).

Cidade colonial en Asia

Temporalmente, Bélxica ocupou unha cidade destinada ao tráfico de mercadorías en Asia, a cidade chinesa de Tiantsin, a actual Tianjin, ao final do século XIX e comezos do XX.

• 
  Mapa actual das rexións belgas: Flandres en amarelo, Valonia en vermello e Bruxelas-Capital en laranxa. A parte azul corresponde á comunidade xermano-falante da Valonia
• 
  Núcleo materno belga coa anexión do leste do antiguo Luxemburgo (en vermello)
• 
  Congo Belga
• 
  Ruanda
• 
  Burundi

Véxase tamén

Bibliografía

• Alphonse de Haulleville (2010): Les Aptitudes colonisatrices des Belges et la question coloniale en Belgique. Bruxelles: BiblioBazaar. ISBN 1-1731-7057-X e ISBN 978-1-1731-7057-8.
• Catherine Lanneau (2014): L'Afrique belge aux XIXe et XXe siècles: Nouvelles recherches et perspectives en histoire coloniale. Bern: Peter Lang. ISBN 978-2-8757-4111-0.
• Jacques Robert Leconte (1946): Les Tentatives d'expansion coloniale sous le règne de Léopold Ier Bruxelles: Éditions coloniales Zaïre.
• Joseph Fabri (1955): Les Belges au Guatemala, 1840-1845. Bruxelles: Académie royale des sciences coloniales.
• Marc Lafontaine (1997): L’Enfer belge De Santo Tomas: le rêve colonial brisé de Léopold Ier. Quorum. ISBN 2-8739-9034-1 e ISBN 978-2-8739-9034-3.
• Marie van Langendonck (2009): Une colonie au Brésil: récits historiques. Bruxelles: Éditions Biliki. ISBN 2-9304-3841-X e ISNB 978-2-9304-3841-2.
• Nicolas Leysbeth (1838): Historique de la colonisation belge à Santo Tomas - Guatemala. Bruxelles: Nouvelle société d'éditions.
• Ora-Westley Schwemmer (1966): The Belgian Colonization Company: 1940-1856. New Orleans, Louisiana, USA: Tulane University.

Outros artigos

• Novo Imperialismo
• Repartimento de África
• Imperio colonial alemán
• Imperio británico
• Imperio colonial francés
• Imperio colonial italiano
• Imperio español
• Imperio portugués

Ligazóns externas

• "La Belgique au Brésil, une présence injustement méconnue". Sitio do Consulado xeral de Bélxica en São Paulo (en francés). Consultado o 28 de xullo de 2019.