Xalisco
| Estado Libre e Soberano de Xalisco | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
.svg)
Xalisco[1][2] (en castelán: Jalisco) é un dos 31 estados do México. Limita cos estados mexicanos de Nayarit, Zacatecas, Aguascalientes, Guanajuato, San Luis Potosí, Colima e Michoacán. A súa área é de 244,938 km², e a súa poboación é de 3.047.900 habitantes. A capital do estado é a cidade de Guadalaxara, e a súa maior cidade é Guadalaxara, que ten 5 millóns de habitantes. En certas partes da capital o nivel de vida é comparábel ao de países como España e Italia, pero tamén ten desigualdades sociais e pobreza nos barrios periféricos. A súa zona metropolitana esta formada polos municipios de Zapopan, Juanacatlan, El Salto, Tlaquepaque, Tonalá, Tlajomulco de Zúñiga e Ixtlahuacán del Río.
Xalisco é a cuarta entidade federativa mais poboada de México, e o cuarto estado máis desenvolvido no país en canto a actividades económicas, industriais, comerciais e culturais por debaixo de México Distrito Federal, Novo León e Baixa California.
Étimo[editar | editar a fonte]
O topónimo Xalisco identifícase co nome náhuatl de Xālīxco (cfr. náhuatl actual Xālli (area), īxtli (cara), e o sufixo de lugar -co). O seu actual nome provén do náhuatl que significa " lugar na cara da area".
Historia[editar | editar a fonte]
Os primeiros achados arqueolóxicos en Xalisco teñen unha datación de máis de 20.000 anos, eran pobos que se dedicaban á caza e a recolleita de plantas e froitas silvestres. Arredor do 5.000 a.C. comezan a cultivar as primeiras plantas silvestres.
Cando pobos do norte, seguramente por motivos climáticos, migraron ao centro de México, e deron lugar a sociedades militaristas, ao ter que dominar aos pobos asentados con anterioridade nos territorios nos que se estableceron.
No occidente de México déronse tres vagas migratorias diferentes, a tolteca nos séculos X e XII, a chichimeca, no XII e a mexica no XV. Os nómades nun proceso longo convertéronse en bandas seminómades e posteriormente en comunidades sedentarias como os caxcanes, tecos e tepehuanos (fillos dunha familia chamada uto-aztecana).
Durante a época colonial formou parte da rexón administrativa e política da Nova Galicia. Ao conquistar México a súa independencia deste reino cambiouse seu nome polo do Estado libre e soberano de Xalisco. En 1867 o Presidente Benito Juárez dividiu a separación do Territorio do Nayar, co base no que a insurrección do bandoleiro chamado Manuel Lozada poñía en perigo a existencia do estado e do país. Anos despois este territorio constituíuse como o estado de Nayarit.
Demografía[editar | editar a fonte]
A poboación no Estado de Xalisco é de 6.753.113 habitantes, no último censo realizado polo INEGI, en 2005. De os cales na zona Metropolitana de Guadalajara viven 4.000.000 segundo o INEGI de ano 2000.
A taxa de crecemento poboacional xeral para Xalisco foi de 1.8% no período 2000-2005, e estimouse que a poboación economicamente activa é de 1.756.501 persoas.[3]
Notas[editar | editar a fonte]
- ↑ Forma empregada na Enciclopedia Galega Universal.
- ↑ Ver entrada de «tequila». Editorial Galaxia, ed. (2007). Diciopedia do século 21 3. Isaac Díaz Pardo, Víctor F. Freixanes, Antón Mascato (edición). p. 2024. ISBN 9788482893600.
- ↑ Consejo Nacional de Población (CONAPO) 2002.
Véxase tamén[editar | editar a fonte]
Outros artigos[editar | editar a fonte]
 |
Este artigo sobre xeografía é, polo de agora, só un bosquexo. Traballa nel para axudar a contribuír a que a Galipedia mellore e medre.
Existen igualmente outros artigos relacionados con este tema nos que tamén podes contribuír. |
