Lingua cahuilla

Cahuilla; Ivilyuat
Pronuncia:	[ʔivɪʎʊʔat]
Falado en:	Estados Unidos de América
Rexións:	Sur de California
Total de falantes:	6 (2011)
Familia:	Uto-azteca; Uto-azteca do norte; Tákica; Cupana; Cahuilla
Escrita:	alfabeto latino
Códigos de lingua
ISO 639-1:	--
ISO 639-2:	---
ISO 639-3:	chl
Mapa
	; A lingua cahuilla (sinalada en gris no sur).
Status
	; O cahuilla está clasificado como en perigo crítico polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO

A lingua cahuilla ou ivilyuat é unha lingua da familia uto-azteca falada polas diversas tribos do pobo cahuilla que habitan no val de Coachella, no porto de San Gorgonio e na rexión da serra de San Jacinto do sur de California.^[2] Os demónimos do cahuilla inclúen Ɂívil̃uwenetem ou iviatam, falantes de Ivilyuat (Iviɂa), ou táxliswet que significa "persoa".^[3]^[4] Un censo de 1990 revelou 35 falantes nunha poboación étnica de 800. Con tal descenso, o ivilyuat está clasificado como "en perigo crítico de extinción" polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO xa que a maioría dos falantes son de mediana idade ou maiores, con taxas de transmisión limitadas aos nenos.

Sábese que existen tres dialectos: deserto, montaña e paso,^[5] así como algúns outros subdialectos.^[6]

Uso e esforzos de revitalización

Alvin Siva foi un falante fluído da lingua que morreu o 26 de xuño de 2009 e conservou os cantos tradicionais dos paxaros da tribo, cantados na lingua cahuilla, ensinándoos ás xeracións máis novas do seu pobo.^[7] Katherine Siva Saubel (1920 - 2011) era unha falante nativa de cahuilla dedicada a preservar a lingua.^[8]

En abril de 2014, a Universidade de California en Riverside ofreceu obradoiros públicos gratuítos na lingua cahuilla, e posteriormente puxo a disposición dos estudantes universitarios e membros da comunidade tribal cahuilla un curso completo de catro clases no outono de 2020.^[9]^[10]

Notas

↑ Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.
↑ "Cahuilla." Ethnologue Report for the Language Code: chl. (consultado o 13 de decembro de 2009)
↑ "Cahuilla Indian Language (Iviatim)." Native Languages of the Americas. 2009 (consultado o 13 de decembro de 2009)
↑ Sieler, Hansjakob; Hioki, Kojiro (1979). Cahuilla Dictionary. Morango Indian Reservation, Banning, CA: Malki Museum Press.
↑ Shipley, William F. (1978). "Native Languages of California". En R.F. Heizer. Handbook of North American Indians. 8, California. Washington DC: Smithsonian Institution. pp. 80–90.
↑ "Cahuilla". Limu Project. Arquivado dende o orixinal o 18 de setembro de 2015. Consultado o 12 de marzo de 2016.
↑ Waldner, Erin. news/inland/stories/PE_News_Local_E_eobit10.4511347.html "Cahuilla elder, one of last fluent in language, dies."^{[Ligazón morta]} The Press-Enterprise. 9 de xullo de 2009 (consultado o 13 de decembro de 2009)
↑ Elaine Woo (2011-11-06). "Katherine Siva Saubel obituary: Preserver of Cahuilla Indian culture dies at 91". Los Angeles Times. Consultado o 2012-12-02.
↑ Victoria, Anthony (2014-04-15). "UCR to offer free workshops on endangered Native American language". University of California, Riverside Highlander. Consultado o 2014-04-21.
↑ Baltazar-Martinez, Sandra (2020-09-18). "UCR offers the first Cahuilla language course in UC system". University of California, Riverside Highlander. Consultado o 2020-09-25.

Véxase tamén

Bibliografía

Saubel, Katherine Siva, Pamela Munro, Chem'ivillu' (Let's Speak Cahuilla), Os Ánxeles, American Indian Studies Center, University of California, 1982.
Seiler, Hansjakob, Cahuilla Texts with an Introduction, Bloomington, Language Science Monographs, Indiana University Press, 1970.
Seiler, Hansjakob, Cahuilla Grammar, Banning, Malki Museum Press, 1977.
Seiler, Hansjakob, Kojiro Hioki, Cahuilla Dictionary, Banning, Malki Museum press, 1979.

[1] Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022.

[chl-2] "Cahuilla." Ethnologue Report for the Language Code: chl. (consultado o 13 de decembro de 2009)

[3] "Cahuilla Indian Language (Iviatim)." Native Languages of the Americas. 2009 (consultado o 13 de decembro de 2009)

[dictionary-4] Sieler, Hansjakob; Hioki, Kojiro (1979). Cahuilla Dictionary. Morango Indian Reservation, Banning, CA: Malki Museum Press.

[shipley1978native-5] Shipley, William F. (1978). "Native Languages of California". En R.F. Heizer. Handbook of North American Indians. 8, California. Washington DC: Smithsonian Institution. pp. 80–90.

[6] "Cahuilla". Limu Project. Arquivado dende o orixinal o 18 de setembro de 2015. Consultado o 12 de marzo de 2016.

[7] Waldner, Erin. news/inland/stories/PE_News_Local_E_eobit10.4511347.html "Cahuilla elder, one of last fluent in language, dies."^{[Ligazón morta]} The Press-Enterprise. 9 de xullo de 2009 (consultado o 13 de decembro de 2009)

[8] Elaine Woo (2011-11-06). "Katherine Siva Saubel obituary: Preserver of Cahuilla Indian culture dies at 91". Los Angeles Times. Consultado o 2012-12-02.

[9] Victoria, Anthony (2014-04-15). "UCR to offer free workshops on endangered Native American language". University of California, Riverside Highlander. Consultado o 2014-04-21.

[ucr-teach-10] Baltazar-Martinez, Sandra (2020-09-18). "UCR offers the first Cahuilla language course in UC system". University of California, Riverside Highlander. Consultado o 2020-09-25.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]