HLA-F

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
HLA-F
Estruturas dispoñibles
PDBBuscar ortólogos: PDBe, RCSB
Identificadores
Nomenclatura
SímbolosHLA-F (HGNC: 4963) HLA-F, CDA12, HLA-5.4, HLA-CDA12
Identificadores
externos
LocusCr. 6 p22.1
Padrón de expresión de ARNm
Máis información
Ortólogos
Especies
Humano Rato
Entrez
3134 630294
Ensembl
Véxase HS n/a
UniProt
P30511 Q0WXH6
RefSeq
(ARNm)
NM_001098478 NM_001177467
RefSeq
(proteína) NCBI
NP_001091948 NP_001170938
Localización (UCSC)
Cr. 6:
29.72 – 29.74 Mb 		n/a
PubMed (Busca)
3134


630294

O HLA-F (antíxeno de histocompatibilidade de clase I HLA, cadea alfa F) é unha proteína que nos humanos está codificada polo xene HLA-F do cromosoma 6.[1][2] É unha molécula intracelular baleira que codifica unha cadea pesada non clásica ancorada á membrana, que forma un heterodímero cunha cadea lixeira, a β-2 microglobulina. Pertence aos parálogos da cadea pesada da clase I dos HLA que se diferencia da maioría das cadeas pesadas do HLA. O HLA-F está localizado no retículo endoplasmático e aparato de Golgi, e tamén é único no sentido de que mostra poucos polimorfismos na poboación humana en comparación con outros xenes HLA; porén, atopáronse diferentes isoformas a partir de numerosas variantes de transcrición do xene HLA-F. A súas vías inclúen a sinalización do IFN-gamma e a fosforilación mediada por CDK (quinase dependente de ciclina) e a eliminación da proteína Cdc6 de Saccharomyces cerevisiae, o cal é fundamental para unha replicación do ADN funcional.[3]

O HLA-F no locus HLA[editar | editar a fonte]

O complexo maior de histocompatibilidade (MHC) é un grupo de proteínas da superficie celular que nos humanos se denomina complexo do antíxeno leucocitario humano (HLA). Estas proteínas están codificadas nun agrupamento de xenes chamado locus HLA, o cal ocupa un tramo de ~ 3Mbp situado no brazo curto do cromosoma 6, concretamente 6p21.1-21.3.[4] As proteínas MHC clasifícanse en tres grandes categorías: clase I, II e III. Dentro do locus HLA hai uns 140 xenes, que se denominan xenes HLA.[5][6] O HLA-A, o B e o C son os xenes de clase I clásicos e o HLA-E, F e G son os xenes de clase I non clásicos.[7][1] A proteína codificada polo xene HLA-F foi illada orixinalmente da liña celular 721 linfoblastoide humana.[8]

Xene[editar | editar a fonte]

O xene HLA-F está localizado no brazo curto do cromosoma 6, en posición telomérica con respecto ao locus HLA-A.[7] O HLA-F ten pouco polimorfismo alélico[5] e está altamente conservado noutros primates.[9] O HLA-F parece ser un recombinante entre dúas familias multixénicas, unha que comprende secuencias consevadas atopadas en todas as proteínas da clase I (que atravesan a membrana só unha vez) e outra familia de xenes distinta cun 3’ UTR conservado. Moitos destes xenes son intensamente transcritos e expresados diferencialmente.[1] O xene da cadea pesada contén 8 exóns. O exón 1 codifica o péptido líder, os exóns 2 e 3 codifican os dominios alfa1 e alfa2, que son os supostos sitios de unión dos péptidos, o exon 4 codifica o dominio alfa3. os exóns 5 e 6 codifican a rexión transmembrana e os exóns 7 e 8 a cola citoplasmática. Porén, os exóns 7 e 8 (que formarían a cola citoplasmática) non se traducen debido a un codón de terminación da tradución en pauta que hai no exón 6.[2]

Proteína[editar | editar a fonte]

A proteína HLA-F é unha molécula de ~40-41 kDa con dominios conservados.[10] O exón 7 está ausente no ARN mensaxeiro do HLA-F.[1][11] A ausencia deste exón produce unha modificación na cola citoplasmática da proteína que a fai máis curta comparada coas proteínas de clase I do HLA clásicas.[1] A cola citoplasmática axuda ao HLA-F a saír do retículo endoplasmático,[12] e esa función faina principalmente o aminoácido valina que se atopa no extremo C-terminal da cola.[12][13]

Estrutura[editar | editar a fonte]

A estrutura do HLA-F é similar á doutras proteínas de clase I do HLA, con dominios correspondentes a oito exóns. Dos residuos clave que probablemente forman o piso do suco para o péptido, a posición 97 está ocupada por unha glicina cuxa cadea lateral é un só protón, mentres que na maioría das estruturas de clase Ia alí hai un residuo cargado e na HLA-E hai un voluminoso triptófano hidrófobo. Se o suco do HLA-F se une a un péptido, entón o residuo de glicina crea un espazo na porción media do suco que permitiría que cadeas laterais máis grandes encaixasen e fosen acomodadas. Este xene de clase I non clásico tamén ten dous residuos de histidina (His 114-His116) próximos entre si no piso do suco C-terminal, similares á His-9-His99 do HLA-E. As Tyr 7, Tyr 59, Tyr 159 e Tyr 171, que tipicamente están implicadas na rede de pontes de hidróxeno establecidas cos residuos N-terminais do péptido, están conservadas.[14]

Entre as posibles rexións peto que ten o HLA-F unha das probables situacións é que o peto A sexa hidrófobo e similar ao do HLA-E, e que o peto B conserve a Met 45 e a Ala 67, que tamén caracterizan o peto do HLA-E e probablemente son residuos hidrófobos e grandes. Porén, o peto C difire significativamente do peto do HLA-E e ten semellanzas co peto C do HLA-B8. Na rexión do peto D desta proteína, a Asn 99 pode favorecer a presenza dun residuo cargado, pero para os outros residuos dese peto, incluíndo a fenilalanina as predicións son difíciles de facer. Porén, o peto F da HLA-F parece ben conservado respecto ao HLA-E e as outras moléculas de clase Ia e probablemente favorece a presenza dun grupo alifático, como o da leucina.[14][15]

Expresión[editar | editar a fonte]

As moléculas de clase I do HLA clásicas interaccionan co HLA-F pola súa cadea pesada.[13] Porén, as moléculas de clase I do HLA só interaccionan co HLA-F cando están na forma dun confórmero aberto (libre de péptido). Así, o HLA-F exprésase independentemente do péptido unido.[13][16]

Expresión intracelular[editar | editar a fonte]

O HLA-F exprésase intracelularmente en linfocitos do sangue periférico, células linfocíticas en repouso (B, T, NK e monocitos), amígdalas, bazo, timo, vexiga urinaria, cerebro, colon, riles, fígado, linfoblastos, leucemia de células T, coriocarcinoma e carcinoma.[10][17][18]

Expresión extracelular[editar | editar a fonte]

O HLA-F exprésase na superfice celular dos linfocitos activados, células HeLa, células lifoblastoides transformadas polo virus de Epstein-Barr (EBV) e nalgunhas liñas celulares de monocitos activados.[12][17] A expresión na superficie celular do HLA-F coincide coa resposta inmunitaria activada, xa que o HLA-F se atopa principalmente na superficie de células T de memoria estimuladas, pero non en células T regulatorias circulantes.[19]

Expresión durante o embarazo[editar | editar a fonte]

No primeiro trimestre, o HLA-F exprésase debilmente nos elementos trofoblásticos que se encontran fóra das vilosidades (células trofoblásticas extravilosas). A súa expresión increméntase e son translocadas á superficie celular durante o segundo trimestre, coincidindo co crecemento fetal, o cal, visto en contexto, suxire que exerce un papel no desenvolvemento.[20]

Interacción coas células NK[editar | editar a fonte]

O HLA-F pode expresarse de dúas maneiras na superficie celular: con β2m e un péptido en complexo coa cadea pesada do HLA-F ou sen o péptido e a β2m como un confórmero aberto con só a cadea pesada. Pode transportarse desde o retículo endoplasmático parcialmente coa axuda da tapasina, independente do complexo da proteína TAP, tipicamente asociada co procesamento e transporte do antíxeno. O confórmero aberto (OC, do inglés open conformer) HLA-F pode formar homodímeros e heterodímeros con distintos OCs de clase I do HLA, o cal pode indicar que están implicados na presentación cruzada de antíxenos extracelulares.[21]

Os OCs do HLA poden unirse a outros receptores distintos do complexo HLA co β2m e o péptido, algo moi relevante para explicar as diversas funcións do HLA-F. Entre estes receptores están receptores inmunes inhibitorios e activadores expresados principalmente en células asasinas naturais (NK), pero tamén noutras células inmunes. Para facer isto, os OCs do HLA únense ao receptor activador KIR3DS1 e aos receptores inhibidores KIR3DL1 e KIR3dL2.[15]

Estudos recentes suxiren que o HLA-F tamén presenta péptidos longos (de 7 a máis de 30 aminoácidos) aos receptores de célula T. Poden facer isto debido a unha substitución de aminoácidos na posición 62 que forma un suco de final aberto con extensións N-terminais. Aínda non se sabe se isto podería ter consecuencias na regulación inmune na zona de contacto feto-materna.[21]

Regulación transcricional do HLA-F[editar | editar a fonte]

No promotor do HLA-F, ambos os módulos regulatorios estudados mostran homoloxía cos xenes do MHC de clase I clásicos. O HLA-F ten un sitio amplificador xenético κB1 conservado que se une a NF-κB, pero o xene HLA-F non é inducido por un NF-κB que non estea flanqueado por secuencias regulatorias (como IRSE) que proporcionan unha función de axuda. O IRSE do HLA-F é homólogo doutros xenes do MHC de clase I clásicos. O INF-γ tamén induce o HLA-F cos seus IRSE (elemento de resposta estimulado polo interferón). Ademais, tamén é inducido por CIITA, un coactivador transcricional que regula a transcrición dos xenes do MHC de clase II.[22]

Función[editar | editar a fonte]

O HLA-F pertence aos parálogos da cadea pesada da clase I do HLA non clásicos. Comparado coas moléculas de clase I do HLA clásicas, mostra moi poucos polimorfismos. Esta molécula da clase I existe como heterodímero asociado coa cadea lixeira de β-2 microglobulina invariante.

Actualmente o HLA-F é a molécula do HLA máis enigmática. Polo tanto, as súas funcións precisas aínda están por resolver. Porén, en contraste con outras moléculas do HLA, principalmente se encontra intracelularmente e raramente chega á superficie celular, por exemplo por activación de células NK, B e T. A diferenza das moléculas de clase I do HLA clásicas, que posúen dez aminoácidos moi conservados responsables do recoñecemento de antíxenos, o HLA-F só ten 5, o que suxire que ten unha función biolóxica distinta da presentación de péptidos. Despois da activación das células inmunes, o HLA-F únese a formas libres de moléculas de clase I do HLA e chega á superficie celular en forma de heterodímero. Deste modo, o HLA-F estabiliza as moléculas de clase I do HLA que aínda non se uniron a péptidos, actuando así como unha chaperona e transportando as moléculas libres de clase I do HLA entre o interior e a superficie celular.[23]

Asociación con ligandos especializados[editar | editar a fonte]

O HLA-F observouse só nun subconxunto de membranas celulares, principalmente nas de células B e linfocitos activados.[20] Como resultado, suxeriuse que o seu papel implica a asociación con ligandos especializados que están dispoñibles na membrana celular de células activadas.[10] Por exemplo, o HLA-F pode actuar de ligador de péptidos en ILT2 e ILT4.[18][3] O HLA-F pode asociarse co TAP (transportador asociado co procesamento do antíxeno) e co complexo multimérico implicado na carga do péptido.[10][18][17][19]

Tolerancia inmune materna[editar | editar a fonte]

Observouse que as tres proteínas de clase I do HLA non clásicas exprésanse nos trofoblastos placentarios en contacto con células inmunes maternas.[5] Isto suxire que estas proteínas colaboran na resposta inmune e que o HLA-F xoga un papel fundamental nas respostas inmunes materna e normal.[5] O HLA-F tamén se expresa nos trofoblastos extravilosos da decidua.[20] Durante o embarazo, o HLA-F interacciona con células T reguladoras e trofoblastos extravilosos mediando a tolerancia materna ao feto.[19]

Comunicación intermolecular[editar | editar a fonte]

Durante a interacción entre o HLA-F e a cadea pesada das moléculas de clase I do HLA en linfocitos activados, o HLA-F exerce unha función de chaperona, acompañando a cadea pesada dos HLA de clase I á superficie celular e estabilizando a súa expresión en ausencia de péptido.[13] O HLA-F únese principalmene a formas alélicas dos confórmeros abertos dos HLA de clase I, mais non se une a complexos de péptidos.[16]

Os padróns de expresión do HLA-F en células T indican que o HLA-F intervén na vía de comunicación entre as células Treg e as células T activadas, nas que o HLA-F sinaliza que se activou a resposta inmune. Durante esta comunicación, ou ben o HLA-F orixina a secreción de citocinas inhibitorias polas células T regulatorias, ou ben proporciona un sinal inhibitorio simple ás células T regulatorias, permitindo que se produza unha resposta inmune normal.[19]

Presentación cruzada de antíxenos exóxenos[editar | editar a fonte]

As proteínas virais e outros antíxenos exóxenos diminúen a expresión na superficie celular de HLA-F porque as proteínas exóxenas interaccionan coas moléculas de clase I do HLA nos mesmos sitios onde interacciona o HLA-F, producindo enlaces cruzados. As proteínas exóxenas orixinan a colocalización interna das moléculas do HLA-F e do HLA de clase I.[16] As proteínas exóxenas con maior afinidade interaccionan máis rapidamente coas moléculas de clase I do HLA causando unha disociación do HLA de clase I/HLA-F, reducindo deste modo os niveis superficiais de HLA-F.[16] O HLA-F interacciona co confórmero aberto (OC) do HLA de clase I e funcionan xuntos en presentacións cruzadas de antíxenos exóxenos. O antíxeno exóxeno únese a unha estrutura na superficie de células activadas; esta estrutura está composta polo confórmero aberto do HLA de clase I e o HLA-F; o punto de contacto para a unión do péptido é un epítopo específico do HLA de clase I do antíxeno exóxeno.[16]

Ligando durante a resposta inflamatoria[editar | editar a fonte]

O complexo HLA-F/OC do HLA de clase I ten dous papeis que son fundamentais para a resposta inflamatoria: o primeiro papel é que é un ligando para os receptores KIR e pode activar ou inhibir o KIR; o segundo papel é que está implicado na presentación cruzada de antíxenos exóxenos.[24][25][15]

O complexo HLA-F/OC do HLA de clase I é un ligando para un subconxunto de receptores KIR.[24] Demostrouse que o HLA-F interacciona fisicamente e funcionalmene con tres receptores KIR: KIR3DL2, KIR2DS4 e KIR3DS1, particularmente durante a resposta inflamatoria.[24][25][15] O KIR interacciona directamente tanto co HLA-F coma co HLA de clase I individualmente (é dicir, non é necesaria a dimerización entre o HLA-F e o HLA de clase I).

Asociación con enfermidades[editar | editar a fonte]

O HLA-F foi asociado con varias enfermidades (ver táboa). No cancro e tumores, a expresión do HLA-F está amplificada no adenocarcinoma gástrico,[26] cancro de mama,[27] carcinoma esofáxico,[28] cancro de pulmón,[29] carcinoma hepatocelular,[30] e neuroblastoma.[31] O HLA-F tamén foi asociado coa susceptibilidade a varias enfermidades: hepatite B,[32] lupus eritematoso sistémico,[33] e diabetes tipo 1.[34]

Asociación con enfermidades
enfermidade referencia
adenocarcinoma gástrico [26]
cancro de mama [27]
carcinoma esofáxico [28]
cancro de pulmón [29]
carcinoma hepatocelular [30]
neuroblastoma [31]
hepatite B [32]
lupus eritematoso sistémico [33]
diabetes tipo 1 [34]

Notas[editar | editar a fonte]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Geraghty DE, Wei XH, Orr HT, Koller BH (xaneiro de 1990). "Human leukocyte antigen F (HLA-F). An expressed HLA gene composed of a class I coding sequence linked to a novel transcribed repetitive element". The Journal of Experimental Medicine 171 (1): 1–18. PMC 2187653. PMID 1688605. doi:10.1084/jem.171.1.1. 
  2. ↑ 2,0 2,1 "Entrez Gene: HLA-F major histocompatibility complex, class I, F". 
  3. ↑ 3,0 3,1 Allan DS, Lepin EJ, Braud VM, O'Callaghan CA, McMichael AJ (outubro de 2002). "Tetrameric complexes of HLA-E, HLA-F, and HLA-G". Journal of Immunological Methods 268 (1): 43–50. PMID 12213342. doi:10.1016/s0022-1759(02)00199-0. 
  4. ↑ Krebs, J.E.; Goldstein, E.S.; Kilpatrick, S.T. (2014). "Chapter 18: Somatic recombination and hypermutation in the immune system". Lewin's GENES XI. USA: Jones & Bartlett Learning. pp. 459–99. ISBN 978-1-4496-5985-1. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Pyo CW, Williams LM, Moore Y, Hyodo H, Li SS, Zhao LP, et al. (maio de 2006). "HLA-E, HLA-F, and HLA-G polymorphism: genomic sequence defines haplotype structure and variation spanning the nonclassical class I genes". Immunogenetics 58 (4): 241–251. PMID 16570139. doi:10.1007/s00251-005-0076-z. 
  6. ↑ Smith WP, Vu Q, Li SS, Hansen JA, Zhao LP, Geraghty DE (maio de 2006). "Toward understanding MHC disease associations: partial resequencing of 46 distinct HLA haplotypes". Genomics 87 (5): 561–571. PMID 16434165. doi:10.1016/j.ygeno.2005.11.020. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Koller BH, Geraghty DE, DeMars R, Duvick L, Rich SS, Orr HT (febreiro de 1989). "Chromosomal organization of the human major histocompatibility complex class I gene family". The Journal of Experimental Medicine 169 (2): 469–480. PMC 2189218. PMID 2562983. doi:10.1084/jem.169.2.469. 
  8. ↑ Geraghty DE, Koller BH, Orr HT (decembro de 1987). "A human major histocompatibility complex class I gene that encodes a protein with a shortened cytoplasmic segment". Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America 84 (24): 9145–9149. Bibcode:1987PNAS...84.9145G. PMC 299709. PMID 3480534. doi:10.1073/pnas.84.24.9145. 
  9. ↑ Daza-Vamenta R, Glusman G, Rowen L, Guthrie B, Geraghty DE (agosto de 2004). "Genetic divergence of the rhesus macaque major histocompatibility complex". Genome Research 14 (8): 1501–1515. PMC 509259. PMID 15289473. doi:10.1101/gr.2134504. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 Wainwright SD, Biro PA, Holmes CH (xaneiro de 2000). "HLA-F is a predominantly empty, intracellular, TAP-associated MHC class Ib protein with a restricted expression pattern". Journal of Immunology 164 (1): 319–328. PMID 10605026. doi:10.4049/jimmunol.164.1.319. 
  11. ↑ O'Callaghan CA, Bell JI (xuño de 1998). "Structure and function of the human MHC class Ib molecules HLA-E, HLA-F and HLA-G". Immunological Reviews 163: 129–138. PMID 9700506. doi:10.1111/j.1600-065x.1998.tb01192.x. 
  12. ↑ 12,0 12,1 12,2 Boyle LH, Gillingham AK, Munro S, Trowsdale J (xuño de 2006). "Selective export of HLA-F by its cytoplasmic tail". Journal of Immunology 176 (11): 6464–6472. PMID 16709803. doi:10.4049/jimmunol.176.11.6464. 
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Goodridge JP, Burian A, Lee N, Geraghty DE (xuño de 2010). "HLA-F complex without peptide binds to MHC class I protein in the open conformer form". Journal of Immunology 184 (11): 6199–6208. PMC 3777411. PMID 20483783. doi:10.4049/jimmunol.1000078. 
  14. ↑ 14,0 14,1 Sim MJ, Sun PD (xuño de 2017). "HLA-F: A New Kid Licensed for Peptide Presentation". Immunity (en English) 46 (6): 972–974. PMID 28636965. doi:10.1016/j.immuni.2017.06.004. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Garcia-Beltran WF, Hölzemer A, Martrus G, Chung AW, Pacheco Y, Simoneau CR, et al. (setembro de 2016). "Open conformers of HLA-F are high-affinity ligands of the activating NK-cell receptor KIR3DS1". Nature Immunology 17 (9): 1067–1074. PMC 4992421. PMID 27455421. doi:10.1038/ni.3513. 
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 16,3 16,4 Goodridge JP, Lee N, Burian A, Pyo CW, Tykodi SS, Warren EH, et al. (agosto de 2013). "HLA-F and MHC-I open conformers cooperate in a MHC-I antigen cross-presentation pathway". Journal of Immunology 191 (4): 1567–1577. PMC 3732835. PMID 23851683. doi:10.4049/jimmunol.1300080. 
  17. ↑ 17,0 17,1 17,2 Lee N, Geraghty DE (novembro de 2003). "HLA-F surface expression on B cell and monocyte cell lines is partially independent from tapasin and completely independent from TAP". Journal of Immunology 171 (10): 5264–5271. PMID 14607927. doi:10.4049/jimmunol.171.10.5264. 
  18. ↑ 18,0 18,1 18,2 Lepin EJ, Bastin JM, Allan DS, Roncador G, Braud VM, Mason DY, et al. (decembro de 2000). "Functional characterization of HLA-F and binding of HLA-F tetramers to ILT2 and ILT4 receptors". European Journal of Immunology 30 (12): 3552–3561. PMID 11169396. doi:10.1002/1521-4141(200012)30:12<3552::AID-IMMU3552>3.0.CO;2-L. 
  19. ↑ 19,0 19,1 19,2 19,3 Lee N, Ishitani A, Geraghty DE (agosto de 2010). "HLA-F is a surface marker on activated lymphocytes". European Journal of Immunology 40 (8): 2308–2318. PMC 3867582. PMID 20865824. doi:10.1002/eji.201040348. 
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 Ishitani A, Sageshima N, Lee N, Dorofeeva N, Hatake K, Marquardt H, Geraghty DE (agosto de 2003). "Protein expression and peptide binding suggest unique and interacting functional roles for HLA-E, F, and G in maternal-placental immune recognition". Journal of Immunology 171 (3): 1376–1384. PMID 12874228. doi:10.4049/jimmunol.171.3.1376. 
  21. ↑ 21,0 21,1 Burian A, Wang KL, Finton KA, Lee N, Ishitani A, Strong RK, Geraghty DE (2016-09-20). Allen RL, ed. "HLA-F and MHC-I Open Conformers Bind Natural Killer Cell Ig-Like Receptor KIR3DS1". PLOS ONE 11 (9): e0163297. Bibcode:2016PLoSO..1163297B. PMC 5029895. PMID 27649529. doi:10.1371/journal.pone.0163297. 
  22. ↑ Jordier F, Gras D, De Grandis M, D'Journo XB, Thomas PA, Chanez P, et al. (2020). "HLA-H: Transcriptional Activity and HLA-E Mobilization". Frontiers in Immunology 10: 2986. PMC 6978722. PMID 32010122. doi:10.3389/fimmu.2019.02986. 
  23. ↑ Persson G, Jørgensen N, Nilsson LL, Andersen LH, Hviid TV (abril de 2020). "A role for both HLA-F and HLA-G in reproduction and during pregnancy?". Human Immunology. HLA-G Special Issue 81 (4): 127–133. PMID 31558330. doi:10.1016/j.humimm.2019.09.006. 
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 Goodridge JP, Burian A, Lee N, Geraghty DE (outubro de 2013). "HLA-F and MHC class I open conformers are ligands for NK cell Ig-like receptors". Journal of Immunology 191 (7): 3553–3562. PMC 3780715. PMID 24018270. doi:10.4049/jimmunol.1300081. 
  25. ↑ 25,0 25,1 Burian A, Wang KL, Finton KA, Lee N, Ishitani A, Strong RK, Geraghty DE (2016-09-20). "HLA-F and MHC-I Open Conformers Bind Natural Killer Cell Ig-Like Receptor KIR3DS1". PLOS ONE 11 (9): e0163297. Bibcode:2016PLoSO..1163297B. PMC 5029895. PMID 27649529. doi:10.1371/journal.pone.0163297. 
  26. ↑ 26,0 26,1 Ishigami S, Arigami T, Okumura H, Uchikado Y, Kita Y, Kurahara H, et al. (abril de 2015). "Human leukocyte antigen (HLA)-E and HLA-F expression in gastric cancer". Anticancer Research 35 (4): 2279–2285. PMID 25862890. 
  27. ↑ 27,0 27,1 Harada A, Ishigami S, Kijima Y, Nakajo A, Arigami T, Kurahara H, et al. (novembro de 2015). "Clinical implication of human leukocyte antigen (HLA)-F expression in breast cancer". Pathology International 65 (11): 569–574. PMID 26332651. doi:10.1111/pin.12343. 
  28. ↑ 28,0 28,1 Zhang X, Lin A, Zhang JG, Bao WG, Xu DP, Ruan YY, Yan WH (xaneiro de 2013). "Alteration of HLA-F and HLA I antigen expression in the tumor is associated with survival in patients with esophageal squamous cell carcinoma". International Journal of Cancer 132 (1): 82–89. PMID 22544725. doi:10.1002/ijc.27621. 
  29. ↑ 29,0 29,1 Lin A, Zhang X, Ruan YY, Wang Q, Zhou WJ, Yan WH (decembro de 2011). "HLA-F expression is a prognostic factor in patients with non-small-cell lung cancer". Lung Cancer 74 (3): 504–509. PMID 21561677. doi:10.1016/j.lungcan.2011.04.006. 
  30. ↑ 30,0 30,1 Xu Y, Han H, Zhang F, Lv S, Li Z, Fang Z (xaneiro de 2015). "Lesion human leukocyte antigen-F expression is associated with a poor prognosis in patients with hepatocellular carcinoma". Oncology Letters 9 (1): 300–304. PMC 4246689. PMID 25435979. doi:10.3892/ol.2014.2686. 
  31. ↑ 31,0 31,1 Morandi F, Cangemi G, Barco S, Amoroso L, Giuliano M, Gigliotti AR, et al. (2013-11-21). "Plasma levels of soluble HLA-E and HLA-F at diagnosis may predict overall survival of neuroblastoma patients". BioMed Research International 2013: 956878. PMC 3856218. PMID 24350297. doi:10.1155/2013/956878. 
  32. ↑ 32,0 32,1 Zhang J, Pan L, Chen L, Feng X, Zhou L, Zheng S (marzo de 2012). "Non-classical MHC-Ι genes in chronic hepatitis B and hepatocellular carcinoma". Immunogenetics 64 (3): 251–258. PMID 22015712. doi:10.1007/s00251-011-0580-2. 
  33. ↑ 33,0 33,1 Jucaud V, Ravindranath MH, Terasaki PI, Morales-Buenrostro LE, Hiepe F, Rose T, Biesen R (marzo de 2016). "Serum antibodies to human leucocyte antigen (HLA)-E, HLA-F and HLA-G in patients with systemic lupus erythematosus (SLE) during disease flares: Clinical relevance of HLA-F autoantibodies". Clinical and Experimental Immunology 183 (3): 326–340. PMC 4750595. PMID 26440212. doi:10.1111/cei.12724. 
  34. ↑ 34,0 34,1 Richardson SJ, Rodriguez-Calvo T, Gerling IC, Mathews CE, Kaddis JS, Russell MA, et al. (novembro de 2016). "Islet cell hyperexpression of HLA class I antigens: a defining feature in type 1 diabetes". Diabetologia 59 (11): 2448–2458. PMC 5042874. PMID 27506584. doi:10.1007/s00125-016-4067-4. 

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Bibliografía[editar | editar a fonte]

Traído desde «https://gl.wikipedia.org/w/index.php?title=HLA-F&oldid=6725706»