Dicionario bilingüe

Vocabulario castellano - gallego de las Irmandades da Fala (1933).

Denomínase dicionario bilingüe a un dicionario que presenta as relacións léxicas de equivalencia entre dúas linguas.

Características e tipos

Os dicionarios bilingües poden ser simples listas a dúas columnas ou produtos máis elaborados, coa marca da categoría gramatical das entradas e das palabras equivalentes, equivalencias de locucións, de fraseoloxía e mesmo cadros, gráficos e deseños. Normalmente fanse para relacionar as dúas linguas nos dous sentidos (bidireccionais), aínda que existen dicionario bilingües monodireccionais. As relacións sociolingüísticas entre as linguas comparadas poden servir coma motivación para a creación do dicionario (non esquezamos que normalmente son produtos comerciais): para relacionar dúas linguas cuxos falantes aínda están afastados entre si, outras cuxos usuarios comezan a manter intercambios socioeconómicos nos que se aprecian dificultades de intercomprensión, outras que teñen igual status legal e polo tanto deben ser respectadas polas entidades nacionais ou internacionais correspondentes (por exemplo a EFTA, a OTAN, a Unión Europea, a FAO, a UNESCO ou directamente a ONU) ou outras que manteñen unha relación de diglosia onde o dicionario serve para dignificar a lingua B.

Caso galego: Dicionarios bilingües galegos que non combinan co castelán

Dicionarios bilingües

A abafadora maioría de dicionarios bilingües que combinan o galego con outra lingua fano co castelán. Os poucos exemplos que son excepción deste panorama son:

• Luís Castro Macía, Remedios Rodríguez Sánchez (2009) Dicionario Francés - Galego Galego - Francés. Vigo: Edicións Xerais de Galicia; ISBN 978-84-9782-959-5 (936 páxinas)
• Benigno Fernández Salgado (1999) Diccionario elemental inglés-galego galego-inglés. Vigo: Edicións Xerais de Galicia; ISBN 84-8302-417-9 (case 400 páxinas, con 3 000 entradas e 6 000 acepcións)
• Servando Pérez Barreiro (2008). Primeiro Dicionario completo galego-inglés inglés-galego. Vigo: Ediciones Cardeñoso; ISBN 978-84-8190-524-3 (1.122 páxinas, con máis de 55.000 entradas en cada idioma (total 110.000); específica a etimoloxía das palabras que teñen orixe coincidente en galego e inglés e a tradución en castelán para axudar á comprensión
• Servando Pérez Barreiro (novembro 2010) Dicionario Inglés-Galego Galego-Inglés. Vigo: Ediciones Cardeñoso; ISBN 978-84-8190-619-6 (617 páxinas con arredor de 33.000 entradas por cada idioma (total 66.000). Pronuncia do inglés en azul
• Joe Vikin (2000) Galician-English/English-Galician (Galego) Dictionary. A language of Northwestern Spain. Nova York: Hippocrene Books (171 Madison Avenue, NY 10016) ISBN 0-7818-0776-X (con 8000 palabras en 600 páxinas xustas)
• Xavier Carro Rosende (2000) Vocabulario galego-valenciano valencià-gallec. San Vicente (Alacant): Editorial Club universitario (pouco máis de 50 páxinas) ISBN 84-8454-025-1
• Takekazu Asaka (1996) Vocabulario básico da lingua galega. Toquio: Daigakusyorin. ISBN 4-475-01231-7. (As primeiras 122 páxinas son un índice galego-castelán-xaponés. Despois da 158 prosegue coas equivalencias castelán-galego e até o final do libro coas xaponés-galego. Na presentación afirma conter 2600 equivalencias)
• José Carracedo Fraga & Susana Mayo Redondo & Esther Montero Chacón (1999) Diccionario Latín-Galego. Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 84-8288-318-6.
• Isaac Xubín (2010): Dicionario galego-euskara hiztegia. Vigo: Universidade de Vigo.

Dicionarios multilingües

• Elisardo López Varela & Antonio Pichel Lorenzo & Emilio Facal Cancela (1995) Vocabulario temático ilustrado galego français español english. Vigo: Editorial Galaxia. ISBN 84-7154-798-8 (arredor de 400 páxinas de equivalencias e máis de 100 de índice).
• J. M. Cameselle Villar (1995) Diccionario trilingüe español, galego, portugués. Vigo: J. M. Cameselle Villar (autoedición). (máis de 450 páxinas, ordenadas só pola equivalencia en castelán).
• Xosé Antonio Perozo Ruíz (dir.) (1995) Diccionario trilingüe, tamén para español, galego e portugués. Vigo: Ir Indo Edicións. (máis de 1400 páxinas, ordenadas polas tres linguas). ISBN 84-7680-316-8 (ISBN13 978-84-7680-316-5)
• Tireso (2005) Lenguas de la Península Ibérica. Languages of the Iberian Peninsula. English - castellano - euskara - occitano-aranés - catalá - valenciá - catalá de ses illes Balears - aragonés - asturianu-bable - galego - português - français, Palencia: Ibarantia S.L. (180 páxinas; máis de 1100 palabras ordenadas primeiro por temas, logo pola forma en castelán e logo polo resto das linguas). ISBN 84-609-2142-5

Guías de conversa e dicionarios básicos

Por outra banda, hai tamén varios textos que permiten introducirse nas competencias comunicativas do galego, dos que os tres primeiros formando unha colección realizada por Edith Pazó e Fernando de Castro con ilustracións de Kiko da Silva e editados pola Secretaría Xeral de Política Lingüística da Consellaría de Presidencia da Xunta de Galicia no ano 2007:

• Edith Pazó & Fernando de Castro (2007) Guía de conversa en galego - Elkarrizketa gida galegoa - Guía de conversa en gallec. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia - SXPL. ISBN 978-84-453-4470-5 (135 páxinas)
• Edith Pazó & Fernando de Castro (2007) Guía de conversa en galego - Galician conversation guide - Guía de conversación en gallego. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia - SXPL. ISBN 978-84-453-4447-6 (135 páxinas)
• Edith Pazó & Fernando de Castro (2007) Guía de conversa en galego - Guide de conversation en galicien - Sprachführer Galicisch. Santiago de Compostela: Xunta de Galicia - SXPL. ISBN 978-84-453-4469-9 (135 páxinas)
• Juan de Dios Ramírez-Heredia, Juan (2001) Primeiro Manual de Conversación en Romanò-Kalò - Angluno pustik pa vakeripen romanò-kalo. Barcelona: Xunta de Galicia - DXPL & Unión Romaní - Unión del pueblo gitano. ISBN 84-931086-9-3 (63 páxinas, 4 de dicionario)
• Elvira de Moragas (coord.) & Dominic Currin & Valerie Collins & Anxo M. Lorenzo (1996) Diccionario ilustrado VOX inglés-español-gallego. Barcelona: Biblograf. ISBN 84-7153-666-8 (1105 páxinas en 6 volumes, 30 páxinas de dicionario bilingüe)

Dicionarios en proceso

Existen noticias tamén de dous dicionarios en proceso de creación, inéditos (aínda que parece ser que poderían estar circulando versións dixitais) e actualmente^[cando?] a un nivel de progreso descoñecido. As linguas que se combinan co galego son:

• o finés (probablemente a cargo do lectorado galego de Helsinqui); e
• o romanés.

Dicionarios en liña

Coma casos excepcionais, hai especificamente seis dicionarios en liña:

• Bilingüe: O Galizionario contén dous vocabularios bidireccionais (galego-aragonés e aragonés-galego) con máis de 350 entradas (iguais ós do Biquizionario da Wikipedia aragonesa: gallego-aragonés e aragonés-gallego);
• Bilingüe unidireccional italiano-galego: Isabel González (2000) Diccionario italiano-galego. Santiago de Compostela: CIRP-Xunta de Galicia. Dispoñible en PDF e tamén en formato en papel (611 páxinas, aproximadamente 10383 entradas: ISBN 84-453-2937-5)
• Bilingüe galego: Dicionario CLUVI inglés-galego e viceversa, do SLI;
• Trilingüe galego-inglés-castelán: de galego.org (226 equivalencias)
• Tetralingüe: Sitio web da Escola Oficial de Idiomas de Santiago de Compostela (2484 equivalencias);
• Tetralingüe: O Dicionario de galego de Ir Indo Edicións (ISBN 84-7680-504-7), con 65.914 entradas e aberto en versión beta á rede oficialmente o 23 de abril de 2008 (día de san Xurxo) e reformado o 16 de maio (véspera do día das letras galegas) está cruzado con aparentemente todos (en número indeterminado pero elevado) os equivalentes en portugués, inglés e castelán da Enciclopedia Galega Universal (ISBN 84-7680-288-9). O 20 de outubro de 2010 pasou a ser de pago.

Comparación

Aínda que a cantidade de palabras non é sinónimo de calidade, a seguinte lista ordenada é indicativa da situación actual da lexicografía bilingüe en galego:

"Dicionario completo galego-inglés,inglés-galego", Servando Pérez Barreiro	110.000
"Dicionario trilingüe de Ir Indo"	66.000
Galizionario, multilingüe (a 19-04-2017)	49.827	varios
Diccionario trilingüe (unidireccional), de Villar Cameselle	30.000?
Dicionario CLUVI inglés-galego (a data de setembro de 2008)	20.000
Vocabulario temático ilustrado, de Galaxia	13.000
Diccionario italiano-galego (unidireccional)	< 10.383
Galician-English dictionary, de Joe Vikin	8.000
Diccionario elemental inglés-galego	3.000
Vocabulario básico da lingua galega	2.600
Dicionario tetralingüe da EOI de Santiago	2.484
Vocabulario galego-valenciano	1.200
Lenguas de la Península Ibérica	1.100
www.galego.org	226

Vocabularios técnicos

Ademais, están outros dicionarios especializados, normalmente plurilingües, como poden ser por exemplo:

• Xavier Gómez Guinovart & Anxo Lorenzo Suárez (1994) Vocabulario de informática: galego-inglés-castelán. Vigo: Servizo de Normalización Lingüística da Universidade de Vigo.
• Xosé M. Masa Vázquez (1995) Vocabulario de matemáticas (galego-español-inglés-portugués). Santiago de Compostela: Servizo de Normalización Lingüística da Universidade de Santiago.
• J. Mirò Balawe & X. Fuentes Arderiu (1997) Diccionario castellano-catalán-euskera-gallego de bioquímica clínica. Barcelona: Sociedad Española de Bioquímica Clínica y Patología Molecular. (62 páxinas) ISBN 84-920967-8-0
• J. Mirò Balawe & X. Fuentes Arderiu (1997) Diccionario inglés-castellano-catalán-euskera-gallego de biología y patología moleculares. Barcelona: Sociedad Española de Bioquímica Clínica y Patología Molecular.
• Mario León Rodríguez Román (1997) Diccionario políglota del tren alemán-catalán-euskera-francés-gallego-inglés. Madrid: Ediciones Luna. ISBN 84-86618-08-8 (case 700 páxinas e arredor de 10.000 palabras).
• Xoán Guitián Rivera (2002) Vocabulario de química (galego-español-inglés). Santiago de Compostela: Servizo de Normalización Lingüística da Universidade de Santiago.

Estes textos poden ocupar un volume propio e enteiro ou ben introducirse dentro dunha revista con diferentes tipos de artigos, especialmente en revistas filolóxicas:

• B. Posada Sáez (1999) Glosario trilingüe do léxico da gaita: galego-castelán-inglés, publicado no número 5 da revista Viceversa (páx. 85-110)

Noutros textos pódense dar tamén indicacións sobre equivalencias, coma por exemplo en:

• Takekazu Asaka (1993) Gramática do galego moderno (bilingüe xaponés-galego). Toquio: Daigakusyorin. (195 páxinas; ISBN 4-475-01807-2)

Edicións literarias bilingües

Por outra banda, existe literatura bilingüe, como se pode comprobar nesta selección Arquivado 28 de setembro de 2007 en Wayback Machine.. É ben coñecida por este aspecto a colección Clásicos do mundo froito dun convenio entre Editorial Galaxia e a Xunta de Galicia, que editou por exemplo Metamorfoses de Ovidio en galego e latín (ISBN 84-8288-775-0).

Dicionarios multilingües en liña

Para rematar quedan os léxicos multilingües que hai en Internet, que relacionan moitas linguas, tanto en temas específicos (coma este para o xadrez) coma xerais ou mesmo de citas (era coñecida no ámbito das linguas románicas minorizadas a páxina de verba volant, agora situada en logosquotes Arquivado 02 de setembro de 2006 en Wayback Machine. e que conta tamén cun dicionario Arquivado 25 de xullo de 2008 en Wayback Machine.). Os catro últimos exemplos son produtores masivos de combinacións galegas con outras linguas de moi diverso tipo:

• o Galizionario, pois permite navegar mediante ligazóns ata os seus equivalentes noutras linguas;
• os traballos de documentación e proxectos da carreira de Tradución e Interpretación da Facultade de Filoloxía e Tradución da Universidade de Vigo, publicados dispersos e ás veces en distintos departamentos;
• no referente a textos técnicos, o CLUVI;
• no referente a textos literarios, a biblioteca virtual de tradución ó galego da Asociación de Tradutores Galego (ATG Arquivado 12 de setembro de 2006 en Wayback Machine.);

Véxase tamén

Outros artigos

• Dicionario
• Dicionario en liña