Xano (lúa)
| |
| Descubrimento | |
|---|---|
| Descuberta por | Audouin Dollfus |
| Descuberta no | 15 de decembro de 1966 |
| Designación alternativa | Saturno X |
| Características orbitais[1] | |
| Eixo semi-maior | 151.460 ± 10 km |
| Excentricidade | 0,0068 |
| Período orbital | 0.69466042 días |
| Inclinación | 0,163 ± 0,004° (respecto do ecuador de Saturno) |
| Satélite de | Saturno |
| Características físicas | |
| Dimensións | 193×173×137 km[2] |
| Radio medio | 89,4 ± 3,0 km[2] |
| Masa | 1,912 ± 0,005 ×1018 kg[1] |
| Densidade media | 0,64 ± 0,06 g/cm³ |
| Gravidade superficial | ~0,0137 m/s² |
| Período de rotación | sincrónica |
| Albedo | 0,71 ± 0,02 (xeométrico)[3] |
| Oblicuidade | cero |
Xano (en latín Ianus) é unha lúa interior de Saturno. Tamén coñecido coma Saturno X'. O seu nome oficial provén da mitoloxía romana.
Descubrimento e órbita
[editar | editar a fonte]- O que segue a continuación é resumo. Se quere ver unha información máis detallada deste apartado, vexase: Epimeteo.
Xano ocupa esencialmente a mesma órbita ca Epimeteo. Os astrónomos asumían que había un só corpo nesa órbita, e debido o feito de compartir órbita, os astrónomos tiveron bastantes dificultades a hora de establece-las súas características orbitais. Cando as observacións eran fotográficas e bastante espalladas no tempo, a presenza de dous corpos era pouco ou nada clara, o que facía cas observacións fosen moi difíciles de casar cunha órbita razoable'.
Audouin Dollfus observou a lúa o 15 de decembro de 1966.[4] O novo obxecto recibiu a designación provisional deS/1966 S 2. Previamente, Jean Texereau realizou fotografías de Xano o 29 de outubro de 1966 sen decatarse de que era un novo corpo, Dollfus sería tamén que propoñería o nome de "Xano".[5] O 18 de decembro, Richard Walker fixo unha observación semellante que hoxe en día está acreditada coma o descubrimento de Epimeteo.[6] Hai que subliñar, que nos tempos do descubrimento, pensábase que era só unha lúa, e aínda que non era oficial, ese único corpo recibiu o nome de Xano.
Doce anos máis tarde, en outubro de 1978, Stephen M. Larson e John W. Fountain déronse conta que as observacións de 1966 eran mellor explicadas por dous corpos distintos (Xano e Epimeteo) que compartisen órbitas moi semellantes.[7] Isto foi confirmado en 1980 pola sonda Voyager 1,[8][9] Larson e Fountain compartiron oficialmente o descubrimento de Epimeteo con Walker.
Xano foi observado en sucesivas ocasións e recibiu varias designacións provisionais. Foi observado pola sonda Pioneer 11 cando pasaba preto de Saturno o 1 de setembro de 1979: os detectores de partículas enerxéticas observaron a súa sombra (S/1979 S 2.[10]) Xano foi observado por Dan Pascu o 19 de febreiro de 1980 (S/1980 S 1,[11]) e o 23 dese mesmo mes por John W. Fountain, Stephen M. Larson, Harold J. Reitsema e Bradford A. Smith (S/1980 S 2.[12])
Todos estes astrónomos comparten en varios graos, o título de descubridores de Xano.
Nome
[editar | editar a fonte]O nome de Xano procede da mitoloxía romana, onde Xano era o un deus de dúas caras, representante dos inicios e fins; aínda que informalmente foi bautizado xa con este nome polo seu descubridor ala polo 1966,[5] non recibiu o seu nome oficial ata o ano 1983.[13] O nome de Epimeteo foi aprobado pola UAI ó mesmo tempo, a lúa co-orbital de Xano.
Características físicas
[editar | editar a fonte]Algúns dos cráteres de Xano teñen máis de 30 kms de diámetro, pero posúe moi poucos accidentes xeolóxicos lineais, coma cristas e sucos. A superficie de Xano asemella máis vella ca de Prometeo pero máis nova ca de Pandora. A partir da súa baixa densidade e o seu relativamente alto albedo, podemos deducir que Xano é un corpo xeado moi poroso.
Anel
[editar | editar a fonte]Existe un feble anel de po na rexión que ocupan as órbitas de Epimeteo e Xano, coma revelan as imaxes tomadas pola sonda Cassini baixo luz difusa no 2006. Este anel estendese ó longo dun radio de 5000 km.[14] A fonte do po son as partículas arrincadas das lúas polos impactos de meteoritos, as cales forman un anel difuso ó redor das órbitas das dúas lúas.[15]
Galería
[editar | editar a fonte]-
Xano fotografadopola sonada Cassini o 20-02-2008. -
Xano e Prometeo descansando arriba e abaixo dos aneis de Saturno nesta imaxe da Cassini do 29-04-2006. -
Xano visto dende a Voyager 2 o 25-08-1981.
.jpg)
Notas
[editar | editar a fonte]- ↑ 1,0 1,1 Spitale, J. N.; e o seu equipo. (2006). "The orbits of Saturn's small satellites derived from combined historic and Cassini imaging observations". The Astronomical Journal 132 (2): 692–710. doi:10.1086/505206. Arquivado dende o orixinal o 13 de abril de 2016. Consultado o 01 de xuño de 2010.
- ↑ 2,0 2,1 Porco, C. C.; e o seu equipo. (2006). "Physical Characteristics and Possible Accretionary Origins for Saturn's Small Satellites" (PDF). Bulletin of the American Astronomical Society 37: 768.
- ↑ Verbiscer, A.; French, R.; Showalter, M. ; Helfenstein, P. (2007). "Enceladus: Cosmic Graffiti Artist Caught in the Act". Science 315 (5813): 815. PMID 17289992. doi:10.1126/science.1134681. p. 815 (material con soporte en liña, táboa S1)
- ↑ IAUC 1987: Probable New Satellite of Saturn 3 de xaneiro de 1967 (descubrimento)
- ↑ 5,0 5,1 IAUC 1995: Saturn X (Janus) 1 de febreiro de 1967 (bautizo de Xano)
- ↑ IAUC 1991: Possible New Satellite of Saturn 6 de xaneiro de 1967
- ↑ Fountain, J (1978). "Saturn's ring and nearby faint satellites". Icarus 36: 92. doi:10.1016/0019-1035(78)90076-3.
- ↑ Leverington, David (2003). Cambridge University Press, ed. Babylon to Voyager and beyond: a history of planetary astronomy. p. 454. ISBN 0521808405.
- ↑ NASA (ed.). "Saturn: Moons: Janus". Solar System Exploration: Planets. Arquivado dende o orixinal o 05-03-2012. Consultado o 28-02-2009.
- ↑ IAUC 3417: New Ring and Satellites of Saturn 25 de outubro de 1979
- ↑ IAUC 3454: Saturn 25 de febreiro de 1980
- ↑ IAUC 3456: 1980 S 2 29 de febreiro de 1980
- ↑ Transactions of the International Astronomical Union, Vol. XVIIIA, 1982 (confirmación de Xano, nomes de Epimeteo, Telesto, Calipso) (mencionado en IAUC 3872: Satellites of Jupiter and Saturn 30 de setembro de 1983)
- ↑ NASA Planetary Photojournal PIA08328: Moon-Made Rings
- ↑ Cassini-Huygens press release NASA Finds Saturn's Moons May Be Creating New Rings Arquivado 12 de febreiro de 2012 en Wayback Machine., 11 de outubro do 2006
Véxase tamén
[editar | editar a fonte] |
Wikimedia Commons ten máis contidos multimedia na categoría: Xano |
Outros artigos
[editar | editar a fonte]Ligazóns externas
[editar | editar a fonte]- Janus ProfileArquivado 05 de marzo de 2012 en Wayback Machine. by NASA's Solar System Exploration (en inglés)
- The Planetary Society: Janus (en inglés)
- 'Solar System Dynamics' by Murray and Dermott The standard text on the subject, describes the orbits in detail. (en inglés)
- Quicktime illustration of co-orbital motion Arquivado 03 de setembro de 2014 en Wayback Machine. from Murray and Dermott (en inglés)
- Imaxe da Cassini de Xano e Epimeteo preto do intercambio orbital. (en inglés)
