Paul Newman

Paul Newman
	; (1958)
Biografía
Nacemento	(en) Paul Leonard Newman ; 26 de xaneiro de 1925 ; Shaker Heights, Estados Unidos de América
Morte	26 de setembro de 2008 (83 anos); Westport, Estados Unidos de América
Causa da morte	Morte natural (Cancro de pulmón )
Datos persoais
País de nacionalidade	Estados Unidos de América
Educación	Kenyon College (pt) ; Universidade de Ohio (pt) ; Yale School of Drama ; Shaker Heights High School (en)
Altura	177 cm
Cor dos ollos	Azul
Cor do pelo	Cabelo castaño
Actividade
Lugar de traballo	Estados Unidos de América
Ocupación	produtor de cinema , guionista , emprendedor , actor de teatro , actor de dobraxe , realizador , actor , director de cinema , piloto de automobilismo , actor de televisión , actor de cinema , filántropo
Período de actividade	1954 - 2008
Xénero artístico	Western, cinema dramático e filme sobre crime
Profesores	Tse Tsun Yu (en)
Lingua	Lingua inglesa
Carreira militar
Rama militar	Armada dos Estados Unidos de América
Conflito	Segunda guerra mundial
Deporte	automobilismo
Participou en
	24 Horas de Le Mans
Obra
Arquivos en	Biblioteca Beinecke de livros e manuscritos raros (pt) ;
Familia
Cónxuxe	Joanne Woodward (1958–2008), morte da persoa; Jacqueline Witte (1949–1958)
Fillos	Scott Newman (pt) ; () ; Nell Newman (pt) ; () Joanne Woodward; Melissa Newman (pt) ; () Joanne Woodward
Pais	Arthur Newman (en) e Theresa Fetzer (en)
	Premios (2005) Emmy do Primetime de melhor ator coadjuvante em minissérie ou telefilme (pt) , premiado polo traballo Empire Falls (pt) ; (29 de abril de 1994) Comendador das Artes e as Letras; (21 de marzo de 1994) Prêmio Humanitário Jean Hersholt (pt) ; (1992) Premio Kennedy; (1991) Four Freedoms Award – Freedom from Want (en) ; (1986) Óscar ó mellor actor, premiado polo traballo A Cor do Dinheiro (pt) ; (1985) premio de Honra do Sindicato de Actores; (1953) Theatre World Award; estrela no Paseo da Fama de Hollywood; Óscar Honorífico ;
Páxina web	newmansown.com…

Paul Leonard Newman, nado en Shaker Heights (Ohio) o 26 de xaneiro de 1925 e finado en Westport (Connecticut) o 26 de setembro de 2008, foi un actor, director e produtor de cine estadounidense.

Traxectoria[editar | editar a fonte]

Orixes[editar | editar a fonte]

Fillo de Terézia Fecková, nada en Ptičie, Imperio Austrohúngaro (hoxe Eslovaquia), e Arthur Samuel Newman, estadounidense xudeu, fillo de emigrantes húngaros e polacos, cursa estudos elementais na Malvien Grammar School e na Shaker Heights School. En 1942 ingresa no Kenyon College universitario e ao ano seguinte alístase na Armada.

Cumpriu o servizo militar entre 1943 e 1945, nas bases de Okinawa e Guam. Tras servir na Armada durante a segunda guerra mundial, volveu a Kenyon, onde se graduou en Ciencias Económicas e formou parte do equipo de fútbol americano. Estudou posteriormente artes escénicas en Yale cunha bolsa do exército e o método Stanislavski no Actor´s Studio.

Carreira[editar | editar a fonte]

Despois de traballar de figurante e de facer pequenos papeis en diversas series de televisión, proba sorte no cine. O seu primeiro filme foi The Silver Chalice, cinta bíblica de luxosa produción dirixida por Victor Saville con regulares resultados tanto de público coma de crítica. Compartía cartel con Pier Angeli e Virginia Mayo.

O seu primeiro éxito chegoulle dous anos despois cunha película de enorme repercusión a nivel internacional, interpretando ao boxeador Rocky Graziano en Somebody Up There Likes Me de Robert Wise. Ese mesmo ano logra destacar nun filme de ambiente xudicial baseado nunha obra teatral, The Rack, de Arnold Laven. Un ano despois repite con Robert Wise nun melodrama criminal onde comparte cartel con Joan Fontaine e Jean Simmons, Until They Sail. Ese mesmo ano estrea a biografía musical da cantante Helen Morgan, The Helen Morgan Story, dirixida por Michael Curtiz.

En 1958 Newman estreará catro filmes, entre os que destaca sen lugar a dúbidas Cat on a Hot Tin Roof, de Richard Brooks, adaptación teatral da obra homónima de Tennessee Williams. Este filme marcará unha época e lanzará ao actor ao cumio da industria cinematográfica pola súa extraordinaria interpretación do atormentado Brick Pollitt así coma pola indubidable química en pantalla da parella protagonista, que formará xunto a Elizabeth Taylor. Burl Ives, Jack Carson e Madeleine Sherwood completan un grande elenco.

The Left Handed Gun, de Arthur Penn, revisión desmitificadora de Billy o Neno; The Long, Hot Summer primeira película do actor coa que sería a súa dona, Joanne Woodward e cun dos directores cos que máis traballaría ao longo da súa carreira, Martin Ritt; e a comedia Rally 'Round the Flag, Boys!, tamén serían estreados este ano.

En 1959 estrea unha historia sobre as presións da alta sociedade conservadora, The Young Philadelphians, na que interpreta a un xove e talentoso avogado que loita por se abrir camiño. A película, dirixida por Vicent Sherman, está baseada na novela de Richard P. Powell, The Philadelphian. Ao ano seguinte volve a traballar coa súa dona, Joanne Woodward, no melodrama From the Terrace e no drama histórico Exodus, producido e dirixido polo cineasta Otto Preminger, para o que Dalton Trumbo adaptaba o best-séller homónimo de Leon Uris sobre o nacemento do estado de Israel.

1961 parece dar un revés á xove estrela, ao estreares dúas cintas que pasan sen pena nin gloria: por un lado, a hoxe célebre pero no seu momento algo incomprendida O buscavidas, de Robert Rossen; polo outro Paris Blues, a súa segunda película con Martin Ritt, onde encarna a un xove músico de jazz que viaxa a París. Pero, dende 1962 en adiante, Newman vai encadeando un éxito tras outro, en títulos destacados coma Sweet Bird of Youth, nova adaptación dunha obra de Tennessee Williams, que supón o reencontro do actor co director e guionista Richard Brooks; Hemingway's Adventures of a Young Man e Hud de novo baixo a dirección de Ritt; a comedia Samantha onde volve a coincidir coa súa muller; a intriga The Prize con Mark Robson na dirección; e The Outrage, versión do filme de Akira Kurosawa Rashomon, con Martin Ritt na dirección, e onde completa un elenco encabezado por Edward G. Robinson, Laurence Harvey e Calire Bloom.

Filmografía como actor[editar | editar a fonte]

Na filmografía non se inclúen os cameos, os documentais para os que prestou a súa voz, nin as dobraxes.

Ano	Filme	Director	Personaxe
2005	Empire Falls (TV)	Fred Schepisi	Max Roby
2002	Road to Perdition	Sam Mendes	John Rooney
2000	Where the Money Is	Marek Kanievska	Henry
1999	Mensaxe nunha botella	Luis Mandoki	Dodge Blake
1998	Twilight	Robert Benton	Harry Ross
1994	Nobody's Fool	Robert Benton	Sully Sullivan
1994	The Hudsucker Proxy	Joel Coen	Sidney J. Mussburger
1990	Mr. & Mrs. Bridge	James Ivory	Walter Bridge
1989	Blaze	Ron Shelton	Gobernador Earl K. Long
1989	Fat Man and Little Boy	Roland Joffé	Xeneral Leslie R. Groves
1986	The Color of Money	Martin Scorsese	Eddie Felson
1984	Harry & Son	Paul Newman	Harry Keach
1982	The Verdict	Sidney Lumet	Frank Galvin
1981	Absence of Malice	Sydney Pollack	Gallagher
1981	Fort Apache, the Bronx	Daniel Petrie	Murphy
1980	When Time Ran Out...	James Goldstone	Hank Anderson
1979	Quintet	Robert Altman	Essex
1977	Slap Shot	George Roy Hill	Reggie Dunlop
1976	Buffalo Bill and the Indians, or Sitting Bull's History Lesson	Robert Altman	Buffalo Bill
1975	The Drowning Pool	Stuart Rosenberg	Harper
1974	The Towering Inferno	John Guillermin, Irwin Allen	Doug Roberts
1973	O golpe	George Roy Hill	Henry Gondorff
1973	The MacKintosh Man	John Huston	Rearden
1972	The Life and Times of Judge Roy Bean	John Huston	Juez Roy Bean
1972	Pocket Money	Stuart Rosenberg	Jim Kane
1970	Ás veces unha grande noción	Paul Newman	Hank Stamper
1970	WUSA	Stuart Rosenberg	Rheinhardt
1969	Butch Cassidy and the Sundance Kid	George Roy Hill	Butch Cassidy
1969	Winning	James Goldstone	Frank Capua
1968	The Secret War of Harry Frigg	Jack Smight	Xeneral Harry Frigg
1967	A lenda do indomable	Stuart Rosenberg	Luke
1967	Hombre	Martin Ritt	John Russell
1966	Cortina esgazada	Alfred Hitchcock	Profesor Michael Armstrong
1966	Harper	Jack Smight	Lew Harper
1965	Lady L	Peter Ustinov	Armand Denis
1964	The Outrage	Martin Ritt	Juan Carrasco
1964	What a Way to Go!	J. Lee Thompson	Larry Flint
1963	The Prize	Mark Robson	Andrew Craig
1963	A New Kind of Love	Melville Shavelson	Steve Sherman
1963	Hud	Martin Ritt	Hud Bannon
1962	Hemingway's Adventures of a Young Man	Martin Ritt	O batallador
1962	Sweet Bird of Youth	Richard Brooks	Chance Wayne
1961	Paris Blues	Martin Ritt	Ram Bowen
1961	O buscavidas	Robert Rossen	Eddie Felson
1960	Exodus	Otto Preminger	Ari Ben Canaan
1960	From the Terrace	Mark Robson	David Alfred Eaton
1959	The Young Philadelphians	Vincent Sherman	Anthony Judson Lawrence
1958	Rally 'Round the Flag, Boys!	Leo McCarey	Harry Bannerman
1958	Cat on a Hot Tin Roof	Richard Brooks	Brick Pollitt
1958	The Left Handed Gun	Arthur Penn	Billy o Neno
1958	The Long, Hot Summer	Martin Ritt	Ben Quick
1957	Until They Sail	Robert Wise	Capitán Jack Harding
1957	The Helen Morgan Story	Michael Curtiz	Larry Maddux
1956	The Rack	Arnold Laven	Capitán Edward W. Hall Jr.
1956	Somebody Up There Likes Me	Robert Wise	Rocky Graziano
1954	The Silver Chalice	Victor Saville	Basil

Filmografía como director[editar | editar a fonte]

Ano	Filme
1987	The Glass Menagerie
1984	Harry & Son
1980	The Shadow Box (TV)
1972	The Effect of Gamma Rays on Man-in-the-Moon Marigolds
1971	Ás veces unha grande noción
1968	Raquel, Raquel

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Ligazóns externas[editar | editar a fonte]

Especial: Paul Newman 1925 - 2008
Europapress.es (en castelán)