Saltar ao contido

Lingua shebaya

Na Galipedia, a Wikipedia en galego.
Shebaya
Outros nomes:Shebayo
Falado en: Illa Trinidad
Rexións: Caribe
Extinción: antes do século XX[1]
Familia: Americana
 Arauaco
  Setentrional
   Ta-arauacas
    Shebaya
Códigos de lingua
ISO 639-1: --
ISO 639-2: ---
Mapa
Status

O shebayo está clasificado como extinto polo Libro Vermello das Linguas Ameazadas da UNESCO[2]

A lingua shebaya (tamén escrita shebaye ou shebayo), é un lingua morta da familia arauaca que se falou na illa de Trinidad e quizais na costa de Venezuela. Só se conservan desta lingua unhas poucas palabras. Aikhenvald (1999) clasifícaa como parte do subgrupo ta-arauao (arauaco do Caribe).[1][3][4]

Vocabulario[editar | editar a fonte]

As 16 palabras shebayas recollidas por Laet a finais do século XVI (Goeje 1939: 4-5, 117-118,[5] Taylor 1977: 15-16)[6] (e Ramirez 2019: 648):[3]

Galego Shebaya Comparacións
cabeza wa-kewij-rrij < arauaco: aroaqui -kɨu-ʃi, etc.
orella wa-kenoe-(l)i < arauaco: aroaqui -kenoi-ʃi
ollo noejerri(i) guinau n-awiʃi, wapishana/aroaqui -awi-nɨ
nariz wa-siba-li / wa-si < arauaco: aroaqui wa-itʃiba
boca darrimai-li caribe mta-rɨ / ndarɨ, mapoyo ndari (?), baré -darebi “labio”
dente wa-dakoe-li < arauaco: wapishana/aroaqui -dakʊ
wa-kehi-rri < arauaco: wapixana -kedʒi, manao -kii
perna wa-tabaje < arauaco: wapishana -tabaʔɨ
sol wekoelije Protojapurá-colombia *whekʊ “dia”
lúa kizi-rre < arauaco: mawayana/bahuana kɨɻɨ
árbore ata-li < arauaco: wapishana, etc. ata
pai heja
nai hamma arauaco: (parawana, wirina), etc.
frecha hewerri wapishana beiri
arco hoerapa-lii kari’na/pemon-kapon urapa / ɨrapa-rɨ, tupí-guaraní wɨrapar-a, manao/parawana kurapa
urucu anoto < caribe: cumanacoto/chaima anoto; inglés guianense annatto, castelán onoto

Notas[editar | editar a fonte]

  1. 1,0 1,1 Aĭkhenvalʹd, A.Iu. (2002). Language Contact in Amazonia. Oxford University Press. p. 284. ISBN 9780199257850. Arquivado dende o orixinal o 2024-05-26. Consultado o 2015-04-10. 
  2. Moseley, Christopher e Nicolas, Alexandre. "Atlas of the world's languages in danger". unesdoc.unesco.org. Consultado o 11 de xullo de 2022. 
  3. 3,0 3,1 Ramirez, Henri (2019). Enciclopédia das línguas arawak: acrescida de seis novas línguas e dois bancos de dados. (no prelo)
  4. Ramirez, Henri, & França, Maria Cristina Victorino de. (2019). Línguas Arawak da Bolívia. LIAMES: Línguas Indígenas Americanas, 19, e019012. https://doi.org/10.20396/liames.v19i0.8655045
  5. Goeje, C. H. de (1939). Nouvel examen des langues des Antilles. Journal de la Société des Américanistes de Paris 31: 1-120.
  6. Taylor, Douglas (1977). Languages of the West Indies. Baltimore: The Johns Hopkins University Press.